Lögberg - 10.11.1938, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTÖÖAGINN 10. NÓVEMBER 1938
3
Business and Proíessional Cards
Vinnugefin þjóð
Þegar menn kynnast íþróttalífi
Finna, þá kynnast þeir ef til vill at-
orkumönnum og atvinnulífi þjóðar-
innar. Sömu lyndiseinkenni koma í
ljós i báSum þessum þáttum þjóÖ-
lífsins. SkapgerÖ Finna er öll önn-
ur en okkar. Einstaklingshyggjan
gerir okkur óbrotnari, jafnari. I
þjóðarsál Finna eru hátindar og
undirdjúp.
Fyrir okkar sjónum eru Finnar
dulir menn, nokkuÖ þvingaÖir í
framgöngu, geta sýnst nærri þvi
kúgaÖir. En það er þróttur Finn-
ans, sem hann hefir öldum saman
búið yfir, og sem hann hefir ekki
getað notfært sér á undirokunar-
tímunum, er þarna kemur í ljós. I
hlekkjum harðstjórríarinnar gat
hann ekki notið sín. Þá lifðu Finn-
ar sinu einmanalega lífi í hinum víð-
áttumiklu skógum, og urðu draum-
lyndir, lýriskir, en um leið þrótt-
miklir og harðúðgir, eins og einn
bezti rithöfundur þeirra, Sillanpaa,
lýsir þeim.
Til þess að skilja þrótt Finna.
þurfa menn að þekkja sögu þjóðar-
innar, þann þrótt, sem lýsir sér í
afrekum íþróttakappa þeirra, i at-
vinnusögu þeirra síðustu 20 árin og
í listum þeirra. Það má máske
segja, að sérkenni Finna séu frekar
þrótturinn en “elegansinn.” En er
menn hafa séð nýtizku byggingar-
list Finna, myndlist þeirra og hin
ljómandi iðjuver, þá skilur maður
fyrst þann “elegans” sem þessi þjóð
býr yfir.
llin mikla framþróun Finna er
bæði sálræn og söguleg. Við þá á
skýring Hitlers á stofnun hins 3.
ríkis, er hann sagði: “Wir wollen
nicht geknechtet sein.” Finnar hafa
sagt það sama og nú segir þjóðin
einum rómi: Við nemum land vort.
Kvenþjóðin við
allskonar störf.
Fnnar eru bændaþjóð. Þeir eru
nú fyrst að verða lika iðnaðarþjóð.
Atvinnuskifting er sú, að yfir 50%
lifir á landbúnaði og 20% á iðnaði.
í Finnlandi rekur maður hvar-
vetna augun í það, að kvenfólkið
tekur þátt í f ramleiðslusörfunum.
Alsaðar eru konur að verki. Eg sá
kvenfólkið vera að steinleggja göt-
urnar fyrir framan járnbrautarstöð-
ina í Helsingfors, þvo bila á bíla-
stöðvum, bera sement við bygging-
ar, vinna í ullarverksmiðjúm, skó-
fatnaðar- og postulínsverksmiðjum,
í timbur-, járn- og vélaverksmiðjum.
I siðustu atvinnugreiningarskýrsl-
um eru taldir 52,200 karlmenn í 8
aðaliðngreinum landsins og 39,850
konur. Þetta verður maður að taka
með í reikninginn, þegar talað er um
lifsvenjur, atvinnu og daglegt brauð,
þvi ef bæði húsbóndinn, 'húsfreyjan
og hörnin hafa atvinnu, verður efr.a-
hagrr fjölskyldunnar rúmur, þó
hver um sig hafi ekki hátt kaup.
Lancíb únaðu rinn brauð-
fœðir þjóðina að kalla
Landbúnaður Finna hefir tekið
miklutn stakkaskiftum þessi 20 síð-
ustu ár, ekki siður en aðrar at-
vjinnugreinar. Framleiðs'lan hefir
aukist og vörugæðin sömuleiðis.
Með vísindalegum rannsóknum og
tilraunastarfsemi hafa menn valið
þau afbrigði korntegunda og annara
nytjajurta er gefa mesta og örugg-
asta uppskeru. Þetta hefir m. a.
borið þann árangur, að nú er ræktað
í landinu sjálfu svo til alt það korn
er þjóðin þarf, En meðan þjóðin
laut Rússakeisara var það ekki rækt-
að nema 60% af korni því sem þar
var notað. j
Sykurrófur eru þar ræktaðar og
sykurverksmiðjur starfræktar, er
veita um 1,000 manns atvinnu.
En búfjárræktin er aðalatriðið i
búnaði Finna. Mjólkurbú þeirra
og mjólkurafurðir hafa á sér frægð-
arorð um allan heim. Á krepptiár-
ununr var það lögleitt að finsku
bændurnir fengju útflutningsverð-
laun fyrir afurðir sínar. Þessi
styrkur hefir haldist. Raddir hafa|
heyrst um, að hann ætti að fella
niður. En eftir því sem bezt verð-
ur séð, er styrkur þessi ekki meiri ^
en það, að bændur eru vel að honum
komnir, með tilliti til þess hve mik-
ilsvirði vinna þeirra er fyrir þjóð-
arbúið og hve lítið þeir á hinn bóg-
inn bera úr býtum.
1 Noregi hafa afskifti hins opin-
bera af landbúnaðarmálum orðið til
þess að auka dýrtiðina i landinu
En í Finnlandi er það ekki sízt
bændunum að þakka, hve verðlag
á lífsnauðsynjum er lágt, og kaup-
máttur finska marksins öruggur.
Mjólkurverðið er gott dæmi um það.
Neytendur borga 1.70 mörk fyrir
mjólkurlítrann. Bændurnir fá 1.50
mörk. Mismunurinn er aðeins 15%,
svo lágur er dreifingarkostnaðurinn
í höndum bændafélaganna.
—Morgunbl.
Pistill frá
Alpafjöllum
I grenjandi stórhrið sitjum við
hér í fjallakofa, sem bygður er á
bergsnös í 2400 metra hæð. Eg
nota tækifærið til að skrifa fyrir
Visi “Pistil úr fjöllunutn,” sam-
kvæmt gefnu loforði. En annars
hefir ferðalagið verið mjög tilbreyt-
ingasamt; fyrst hátíðahöld Norræna
félagsins í Lubeck og fagrir vor-
dagar við sólhvítan sand Eystra-
saltsins, ferðalög um Austur-Prúss-
land og Pommern, þá þriggja vikna
vinna við postulþisrannsóknir í
Berlín o. s. frv.
Fyrst 'í júlí—ágúst byrjaði fjalla-
prílið fyrir alvöru. Við byrjuðum i
Berner-Oberland í Sviss. Þar var
bezti skíðasnjór, og allir, sem hafa
þann (ó)vana, að klífa fjöll, voru
þá í mesta “spenningi,” þvi við
Eigerskála var alt í hernaðarástandi.
Og baráttan stóð um norðurhlið
Eigertoppsins, sem er nærri lóðrétt-
ur hamraveggur, um 2300 metrar á
hæð.
Þarna var mikið í húfi, því þetta
var síðasti og erfiðasti tindurinn i
Alpafjöllum, sem nú átti að vinna.
Eg býst við að fréttir af þessu
“stríði” hafi borist heim, en hitt er
óvíst, hvort viðureignin hefir verið
túlkuð rétt, því þetta var hreinasta
sj ál f smorðstilraun.
Á siðari árum hafa 14 fjallamenn
látið lífið i viðureign við hinn 2300
metra háa hamravegg, sem er sökum
legu sinnar og hæðar (raunveruleg
hæð fjallsins er 3940 m.) allur is-
klambraður. Is- og grjóthrun er
þarna margfalt meira en í sjálfu
Matter-horni.
Svissnesku fjallmennirnir sögðu
okkur hræðilegar sögur um viður-
eign hinna 14, sem fallið höfðu í
viðureigninni við þetta síðasta virki
hinna óvinnandi tinda Alpanna.
Af hinum 14, er hröpuðu var
enginn Svissledingur, því þeir þektu
bezt, hvaða skelfingarraunir þeir
urðu að þola, er voguðu sér að klífa
Eiger að norðan (að sunnan er það
vandalítið).
Aðallega voru það Þjóðverjar.
Englendingar og Italir, sem reyndu
fjallgönguna, — og skömmu áður en
við komum til Grindelwald höfðu
2 Italir hrapað ca. 1200 metra hæð
VEITIR HUEYSTI OG
HUGUEKKi ÞEIM SJUKL'
Fólk. sem vegna aldurs, eða annara
orsaka, er lasburöa, íær endurnyjaöa
heilsu viö aö nota NUGA-TONE.
NUGA-TONE er tyrirtak tyrir roskiö
íólk. Meðaliö eykur vinnuþrekið tii
muna. E£ þqr eruð gömul eöa lasburða,
þá reyniö NUGA-TONE. innan iárra
daga munið þór tinna til bata.
NUGA TONE fæst í lyljabúðum
Foröist stælingar. Ekkert jafnast á við
NUGA-TONE.
Notið UGA-SOL við stýflu. petta
úrvals hægöalyf. 50c.
var ganga tveggja Þjóðverja í
fyrra, sem voru meðal frægustu
fjallagarpa Alpanna. Þeir komust,
eftir tveggja daga klifur í ca. 1700
m. hæð (í hamrinum), en urðu að
snúa við sökum illviðra og kulda, en
þá hafði jökulhrun gjört bakaleið-
ina ófæra, svo í þriðjungs hæð stóðu
fjallagarparnir nú hálfkalnir og mat-
arlausir. Allar tilraunir til að ná
þeim úr ógöngunum urðu árngurs-
lausar, og þó sagði Svisslendingur-
inn, sem komst lengst til þeirra, að
eigi hefði munað nema 5—7 metr-
um, á milli sin og Hinterstoisers,
sem þá hékk í fjallalínunni hálí-
dauður, með ísklumpa hangandi i
klæðum sínum. Félagi hans var' þá
frosinn í hel og stóð hann hann við
bergstall litlu ofar, teinréttur, eins
og sagt er um Blástakk Karls XII.,
í hrakningum við Kjöl, og þannig
stóð kappi þessi ennþá i vor óþiðn-
aður, er flugmaður rendi hjá stall-
inum, til að aðgæta möguleika til að
bjarga likunum.
Þá tókst, eftir mikla hrakninga,
að ná báðum niðum.
Svipaðar voru sögurnar um alla
14, sem féllu í viðureigninni við
Eiger.
Þegar sex menn lögðu nú til upp-
göngu á ný, undir heldur vondum
kringumstæðum, þá voru “sensation”
blöð meginlandsins á þönum, eins
og Schemling ætti að berjast við
blámann. Yfir höfuð: Það var
varla vært í Berner-Oberland. Þeir
seh voru rikastir og hér um bil
spurngnir, létu fljúga með sig frá
Interlaken upp að hömrunum, þar
sem hinar 6 hetjur háðu baráttu
um líf sitt og frægð. Þetta kostaði
100 franka, og þótti ódýrt!
I þrjá daga ( og tvær nætur) stóð
þessi mesta “ganga” Alpanna, og
þá höfðu tveir gefist upp og komist
þó heilu og höldnu til baka. Síð-
ustu 300 metrarnir voru erfiðastir.
enda var þá þrumurigning og ham-
arinn eitt vatnsflóð. Isskriður féllu
sem þéttast og lömuðu einn mann-
inn í hendinni. Þennan síðasta dag
höfðu þeir félagar aðeins eina
súkkulaðistöflu og bolla af volgu
tevatni til matar. Auk þess voru
þeir allir skemdir af kali, því að
jafnaði fengu þeir 6 stiga frost.
Síðar meir sagði einn félaganna að
við hátíðarhöldin, er þeir félögum
var fagnað sem sigurvegurum, þá
hafi gangan í gegnum hinn hrópandi
mannfjölda verið erfiðari en sjálfur
hamarinn, því einmitt þá var líf að
færast í kalna fæturna ,— og vita
aðeins þeir, sem reynt hafa, hvaða
þrekvirki er að ganga þá uppréttur,
með sæmilega karlmannlegt andlit.
Þótt nú séu allir tindar Alpafjalla
gengnir, frá öllum hliðum, þá sketnt-
um við okkur ágætlega, enda er
meira um vert að klifra sem flesta
þeirra, þótt aðeins sé frá einni hlið
og sjaldan þeirri erfiðustu.
En við — eða þó heldur Dr
Leutelt — höfum meðfram jökla-
mælingar með höndum. Þetta kom
sér vel fyrir mig, þar sem gjaldeyrir-
inn er knappur í löndum frelsisins.
Þótt nú sé 40—50 cm. nýfallin
mjöll við Taassach-hús, þá höfum
við ekki þurft að kvarta í ágúst,
því allan mánuðinn hefir verið óslit-
in blíða; um miðjan daginn þetta
25—38 gr. i skugganum, og við er-
um alveg hættir að telja okkur með
hvítum mönnum.
“Rudi” félagi minn er orðinn
mjög áhyggjufullur, vegna þess hve
jöklarnir í Tirol minka. — Já, í gær
mældum við Mittelberg-jökulinn og
hann hafði frá í fyrra styzt um 210
metra'. Þá urðu hrukkurnar á enni
hans svo djúpar og ásjónan þung
sem blý. Við höfðum klifrað þarna
upp í hamrana og Rudi benti mér
niður i dalinn, — sem er langt upp
í hlíðar þakinn jökulruðningi — og
hann sagði:
“Þótt við höfum ennþá næga
jökla til að fást við, þá var nú þessi
þarna niður i dalnum 1850,” og
hann benti á ca. 2 km. fjarlægar
jökulöldur, um 100 metra háar, sem
nú voru að rembast við að verða
grænar, og kýrnar frá efsta selinu
voru á beit ,í dalbotninum.
I 3000 metra hæð er mjög rólegt
og í 4,000 metra hæð mætir maður
“ísaxarfólki” og einstaka kofalús,”
en það er það fólk kallað, sem er
mjög þaulsætið í sæluhúsunum.
Svo eru hinir, sem aðallega leggja
leið sína um f jallaskörðin, kallaðir
“skarðaskarkarar,” — en þetta er
bezta fólk, alt saman, enda þótt það
noti oft ísöxina þar sem engin er
þörfin.
Stundum höfum við gengið dögum
saman án þess að sjá manneskju,
en þá eru það steingeiturnar og
Múrmeldýrin, sem gægjast fyrir
urðarhornin. Og alveg varð eg
“grjóthissa,” er við sáum um daginn
geitahóp á hamrastöllum í 2800
metra hæð!
Náttúrlega urðum við að offra
saltbauknum okkar til að gleðja
geistarskammirnar, því það er nú
þeirra sælgæti. Og svo vildu þessi
dýr — sem ragir eru kendir við að
ósekju — sleikja hendur okkar af
eintómri kæti yfir að fá þessa saltlús
Eg hreint viknaði yfir þessum geita-
dygðum, því þetta er svo sjaldgæft
í lífinu.
Hér í Ötztaler-Ölpum eru langir
dalir þaktir birkirunnum og gulvíði.
Jarðlagið er likt og heima, og blóm-
in mestmegnis þau sömu, og hér vex
viltur venusvagn í þéttum runnum.
Einiberin og bláberin eru nú full-
þroskuð hér, ofar öllum öðrum
gróðri. — Tírólarbúar hafa næstum
helgi í einiberjum og lyngi. Gamall
fylgdarmaður, sem hefir stundað
þá atvinnu í 40 ár, sagði mér, að
hann hefði þann sið, ftað tyggja 12
einiber á hverjum degi” — til þess
að forðast kvilla, og hann bætti við:
“Ef stórgripur veikist og lögð er
DR. B. J. BRANDSON
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sts.
Phone 21 834—Office tlmar 3-4.30
Heimili: 214 WAVERLEY ST.
Phone 403 288
Winnipeg, Manltoba

DR. ROBERT BLACK Sérfrœðingpr I eyrna, augna, nef og hálssjúkdðmum. 216-2 20 Medical Arts Bldg. Cor. Graham & Kennedy Viðtalstlmi — 11 til 1 og 2 tll 5 Skrifstofusimi — 22 251 Heimili — 401 991

Dr. S. J. Johannesson 272 HOME ST. STE. 4 THELMA APTS. á fyrsta gðlfi Talsím\ 30 877 Viðtalstimi 3—5 e. h.

H. A. BERGMAN, K.C. islenzkur XögfræOingur Skrifstofa: Room 811 McArthur Buildlng, Portage Ave. P.O. Box 1666 PHONES 95 052 og 39 043

LINDAL, BUHR & STEFÁNSSON Barristers, Solicitors, Notaries, etc. VV. J. Lindal, K.C., A. Buhr Björn Stefánsson Telephone 97 621 Offices: 325 MAIN STREET

PRESCRIPTIONS FILLED CAREFULLY GOODMAN DRUGS Cor. ELLICE & SHERBROOK Phone 34 403 We Deliver

A.S.BARDAL 84 8 SHERBROOKE ST. Selur llkkistur og annast um At- farir Allur útbúnaður sá bezti. Ennfremur selur hann allskonai minnísvarða og legsteina. Skrifstofu talslml: 86 607 Heimllls talstmi: 501 56 2

einihrísla undir torfu í básinn, þá
má marka hvort dýrinu er lífs auðið
á því, hvort hrislan rotnar, því einii
visnar aðeins hjá dauðvona dýri.”—
Einnig sagði hann frá því, að fyrr-
um hafi verið notað í mjólkurfötur
og trog (sama orð og í Tirólsku)
lítill stafur úr einitré, og einir var
soðinn í húsum ef landsóttir gengu
I sambandi við þessa einidýrkun
setti eg gömlu brenivínsberserskina
okkar, sem héldu heilsu og kröftum,
þrátt fyrir óhófsdrykkju. Þeir not-
uðu margir einiber í drykkinn og
tugðu þau í stað tóbaks.
Annars er margt hraustmenna hér
í háfjöllunum. — Veiðimaðurinn í
Kaunerdal, sem einnig er um sex-
tugt, ber oft ofan úr háfjöllum full-
orðna steingeit, sem gengið hefir
verið frá á veiðimanna hátt, — en
það er: Að innýflin eru tekin úr
skrokknum, en dvergfurugreinar
settar í stað þeirra. En-fullorðinn
hafur er um 80 pund að þyngd. —
En þó taldi húsbóndinn í Brauns-
weiger-húsinu sig hafa hraustari
burðarmann. Húsið eða skálinn
stendur í 2409 metra hæð og verður
að bera eldivið og matvæli upp á
bakinu. 110 pund lagði einn burð-
armanna á bakið og var þó um tæpt
einstígi upp að ganga — snarbratt.
Hliðstætt dæmi vissi eg að heim-
an, er “Einsi stóri” frá Mjóanesi
lagði velvegin 80 á bakið yfir Mos-
fellsheiði í hnésnjó í svartasta
skammdeginu. Sá mikli maður réri
líka 50 vertíðir “suður með sjó” og
reisti ávalt einn mastur á tein-
æringi, þótt ylgja væri. Þessir karl
ar eru vel sambærilegir við þá Heck-
maier og félaga hans, sem gengu
hamra Eigertinda, og hreystiverk
þau, er unnin eru í daglega lífinu,
missa ekki svipinn þótt íþróttaafrek
hins nýja tíma séu nokkuð öfga-
kend. — Eitt vil eg þó segja þeim,
DR. B. H.OLSON
Phones: 35 076
906 047
Consultation by Appolntment
Only
Heimili: 5 ST. JAMES PLACE
Winnlpeg, Manitoba
Dr. P. H. T. Thorlakson
206 Medica! Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy St«.
Phone 22 866
Res. 114 GRENFELL BLVD.
Phone 62 200
DRS. H. R. & H. W.
TWEED
TannUeknar
406 TORONTO GENERAL
TRUSTS BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith 8t.
PHONE 26 545 WINNIPKO
DR. A. V. I0HNS0N
Dentist
506 SOMERSET BLDG.
Telephone 88 124
Home Telephone 36 888
J. T. THORSON, K.C.
islenzkur löpfræOincrur
800 GREAT WEST PERM. BLD.
Phone 94 668
■--------------!---------
Arlington Pharmacy
Sérfræðingar í lyfjaforskriftum
780 SARGENT AVE.
vlð Arllngton
SÍMI 35 550
Finni oss I sambandi við lyf,
vindlinga, brjöstsykur o. fl.
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
601 PARIS BLDG., WINNIPEXJ
Fasteignasalar. Leigja hös. Ct-
vega peningal&n og elds&byrgð af
öllu tægi.
PHONE 94 221
ST. REGIS HOTEL
285 SMITH ST., WINNIPEQ
pœt/ileuur og rólegur bústaður i
miðbiki borgarinnar.
Herbergi $2.00 og þax jrflr;
baCklefa $3.00 og; þax yfir.
Agætar má.ltí0ir 40c—60c
Free Parking for Guests
sem berjast hér við hamrana, til af-
sökunar: Að þeir hafa engu fyrir
að týna nema lífinu, — en hitt er
víst, að betri félaga en þetta fólk er
eigi hægt að fá, — og er það alt
nokkuð.
Ennþá hamast hríðin hér yfir hin-
um saxyddu tindum. — Tassach-
jökullinn er nokkuð rosalegur að sjá
í hríðinni, þar sem hann steypist
fram af hamraveggjum við húshlið-
ina, og stundum grillir í öxl Wild-
spitze, sem er 3740 m. hár. Það er
tignarlegt umhverfi og við gleðjum
okkur við þá tilhugsun, að geta leigt
skíði á morgun og þotið niður í dal-
Fotji, um 1400 metra hæðarmis-
mun.
Þar með reikar hugurinn aftur
heim, — því tilhugsunin um að
f jallaskálar vorir — að undanskild-
um K.R.-skálanum — eru bygðir í
dölunum, í staðinn fyrir að þeir
eiga að standa á fjöllum, til þess að
þeir, sem leggja kapp og vinnu í
bygginguna, geti notið áhrifanna af
því, að dvelja á f jallsegg undir öðr-
um kringumstæðum en þeim, er
skapast í góðviðri um hádaginn. Eg
vona að enginn firtist af þessu, en
framtíðin mun leiða í ljós mína
fyrri skoðun: Skála þarf að byggja
á Bláfjöllum, í Henglafjöllum og í
Kistufellsláginni (Esja).
Að heiman frétti eg að skíða-
fólkið “hlakki til vetrarins.” Svona
á það að vera. — Liðinn er sá tími,
er skáldin voru að amstrast yfir
vetrinum.
(Framh. á bls. 7)
niður á Eigerjökul. En hræðilegust
1
THE BUSINESS OF PRINTING
IS-
O carry your message into the highways and byways creating sales
and developing trade for those who use'its powers for publicity
purposes.
We suggest tha,t you make us your printer and become enthusiastic with
us in the quality of the printing you need■
Co'lttmbia Pl'LmdeÁ
695 Sargent Ave.
Winnipeg
Phone 86327-8