Lögberg - 02.03.1939, Blaðsíða 5

LÖGBEBG, FIMTUDAGINN 2. MARZ 1939
5
atl og komu hellismenn innan
skamms imeÖ fjárhóp. En nú
yar ekki greitt aSgöngu og eng-
mn vegur að ná hellinum. Sveita-
nienn veittu strax svo harSa aÖ-
sókn, aS hinir héldust ekki viÖ,
enda var liSsmunur ákaflegur,
því sveitamenn höfðu verið milli
5o og 6o. Fjárrekstur útilegu-
manna tvístraÖist brátt, enda
gáfu menn þá engan gaum að
fénu.
Hellismenn tóku nú að flýja,
nver sem bezt mátti, en sveita-
menn eltu þá af hinuiini mesta á-
kafa og mest þeir, sem fótfrá-
astir voru. Allir komust hellis-
nienn nokkuð langt undan og
vestan í Henglinum urðu mestar
eltingar. Þar eru melar og
skriður, segja kunnugir menn;
eru þar kölluð “Þjófahlaupin”
enn } dag sem örnefni síðan.
Allir voru hellismenn drepnir,
ymist vestan í Henglinum eða
mður á Mosfellsheiði, því undan
lilupu þeir slíku ofurefli meðan
þeir gátu uppi staðið sökum
mæði.
Nú voru hellismenn allir
unnir, en fylgiskonur þeirra voru
enn í hellinum. Þær höfðu veitt
hart viðnám, og svo er haft eftir
þeitn mönnum, sem í atförinni
voru, að svo ilt sem hefði verið
að sigra hellisbúa, þá hefði þó
hálfu verra verið að vinn.a fylgi-
honur þeirra. En samt að lok-
Uni urðu þær teknar og fluttar
hurtu, og er ekki getið að þær
sýndu neinn mótiþróa eftir að
þ*r komu undir annara manna
hendur.
*
Jón hét maður, sem kallaður
var ‘yddú,” Jónsson ins harða
1 Ossabæ, Sigurðssonar Þorkels-
sonar Jónssonar.
Jón var fæddur 1777. Hann
Var hverjum mann flínkari, ó-
fyrirleitinn og harðfengur í
meira Iagi, nokkuð ertinn og
happsfullur, starfsmaður mikill
°g þrekmaður hinn mesti. Ekki
fura sögur af honum í æsku.
I lefir hann líklega alist upp hjá
foreldrum sínum. Þegar hann
Var um tyítugsaldur v'ar hann
Vlnnumaður í Reykjakoti. Þá
Var það eitt sinn í fjallgöngum,
ah Jón kleif upp í þennan um-
talaða hellir útilegumannanna.
vkki getur þess, að Jón fyndi
Par neitt merkilegt. En ösku-
e,far litlar voru i einum stað
l,tan við hellisopið, enda hefir
alt verið tekið burt þaðan, hafi
nokkuð verið að taka, þegar úti-
legumenn voru unnir.
Nú var Jón í hellinum og
tafði tvisvar gert tilraun að
homast niður, en hikað við. Sá
Jón nú, að ekki dugði að vera
Par til lengdar og réð því til enn
ah nýju og komst með naumind-
’,n alla leið niður fyrir helli
>ergiö og ómeiddur að öl'lu leyl
*afði hann svo sagt, að ekl
’tuindi hann leggja upp í aði
°r i þann hellir. Hefir þetl
Verið kringum aldamótin 180
tir því sem næst verður kamis
°? v,ta menn hér ekki til a
S1(an hafi neinn maður fari
"G’ í þennan hellir.
“ ,a? er °S haft eftir Jói
. Þ <lu, að þegar útilegumem
þ.J'r hoinu með fjárhópinn, a
alt -l;i^ sveitamenn skipað s<
1 kring og slegið hring m
|.'1' ,en þó sluppu þeir állir til a
Hja með, og byrjuðu þá stra
nle"t^ar. Það hafði og veri
CStur tálnii hjá hellismönnur
Grjótnámurnar við Tyndall í Manitoba, þar sem bið frœga byggingarefni er tekið úr.
! bréf til að fiska, og ekki ónáðað
þá neitt tvo síðustu vetra, en út-
litið með markað fyrir hinn smáa
Birting er ekki glæsilegt, og ó-
seljanlegur er hann að heita má
til manneldis í vetur, bæði i
Canada og Bandaríkjunum, og
mjög er hætt við að mjög smá-
riðin net verði til að eyðileggja
fiskveiði í Manitobavatni, og
hvar annars sem hann er hrúk-
aður.
j Þó verð eg að taka fram, að
úti á djúpu vatni er talsvert af
fiskikóði, sem nefnist Sauger,
sem illa veiðist í 4 þumlunga
■T.öskva net, en sem selst dável
suður í Bandaríkjum, þó fiski-
mönnum verði hann dýrkeyptur.
Tilgangur minn að rita þetta,
er einungis sá að vara menn við
þeim háska, er fiskveiÖinni er
búinn af að veiÖa fiskinn áður
en hann er fullvaxinn.
Sgurður Baldvinson.
að þeir voru illa skóaðir, en
sveitamienn betur búnir til handa
og fóta, og mest höfðu hellis-
menn fallið fyrir grjótkasti og
þareflum, er hinir höfðu, en
eiginleg vopn voru fá eða engin.
Sögu þessa hafði Jón “yddú”
eftir Jóni harða föður sínum og
Sigurði Þorkelssyni afa sínum,
en Jón “yddú” sagði aftur Há-
varði gamla Andréssyni, en þeir
voru samtíða á Völlum meir eu
20 ár, en Hávarður sagði oft
gömlum' karli, sem enn er á lífi.
Jón “yddú” var hrekkjóttur i
uppvexti, en svo fimur, að til
þess var tekið. Hann var og á-
gætur vinnuimaður til hvers er
taka þurfti, og eru fáeinar smá-
sagnir til um hann.
Ólafur hét maður Sigurðsson.
Hann bjó 1 Húsagarði á Landi,
ókvæntur var hann og átti ábý'lis-
jörð sína. Hann var að lang-
feðgatali kominn frá Torfa í
Klofa og Lofti ríka (fæddur ná-
lægt 1848). Fremur var hann
lítill vexti og ekki mjög efni-
legur, tileygður og nærsýnnþhag-
orður vel og fróður um margt,
glettinn og gamansamur og á-
gætur i viðkynningu. Ólafur var
vermaður í Þorlákshöfn í marg-
ar vertíðir og þótti allgóður há-
seti. tlann sagði þeim, er þetta
skrifar, svo frá — þeir voru
lagsmenn 1894 og 1895;
Að í Dalseli undir Eyjafjöll-
uim' hefði verið kerling ein, sem
Vilborg hét. Hún hefði dáið um
1800 og verið þá talin 100 ára,
hefir eftir því verið fædd um
1700, líklega þó nokkuð seinna.
Hún hefði verið fædd í hellin-
um í Henglinum (Skeggjanum)
og verið dóttir einhvers af úti-
legumönnum þeim, sem getið
hefir verið.
Hún hafði verið mjög undar-
leg í skapi, vildi aldrei um úti-
legúmenn tala, giftist ekki og
átti aldrei barn. Þegar húsmóðir
hennar ól börn sín, var kerling
jafnan hin reið^sta og kvað mak-
legt þó húsimóðirin fengi að
kenna á síum hlut, því þetta
væri sj ál fskaparvíti, og verða þar
að auki að stríða við þessa
óþægu krakka i viðibót og liafa
aldrei næði til nokkurs hlutar.
Ólafur trúði þessu um kerl-
ingu og kvaðst liafa þetta eftir
þeim mönnum, er vel mundu
hana, en hvort þar hefir verið
rétt sagt frá í alla staði, skal
hér ósagt látið.
Hefi eg svo engu við að bæta
um hellirinn, því eg hefi aldrei
orðið svo frægur að skoða hann,
því til þess þarf að gera sér
sérstaka ferð, ef vel ætti að
vera. En sjálfsagt hefir hellir
jæssi verið notaður oftar sem
nokkurs konar þrautalending í
vandræðum, þegar stór hegning
eða 'líflát lá við smávægilegum
afbrotum.
—Lesbók.
Frá Lundar
“Fiskurinn hefirfögur hljóð,
fipst hann oft í heiðuni.”
Það er ekki lítil atvinnugrein
fiskveiðin í vötnum Manitoba-
fylkis, og engin smávegis bú-
bót að öllum peim fiski, sem
veiddur hefir verið til heimilis-
þarfa alls þess fólks, sem búið
hefir nálægt vötnunum; og
mörgum bregður nú við, að fá
engan hvítfisk á haustin til vetr-
arforða, en sem alt til skamms
tíma var mikil búsæld í.
En það hafa einnig imiiklir pen-
ingar verið teknir úr vötnunum
fyrir fisk þann, sem veiddur
hefir verið á vetrarís, og víst
hafa Islendingar lxirið þar mest
frá borði, því það er ekkert
skrum, að þeir eru harðgjörvustu
menn i heimi, ásamt Norðmönn-
um. F.n löngum hafa þeir feng-
ið sig fullherta i viðureign sinni
við “Frosta” og “Kára”, þó
fiskurinn hafi j“gefið gúll i
mund,” ekki sízt þeim, sem
skynsamlega verja fjárafla sin-
uimt
En ekkert er stöðugt nema ó-
stöðugleikinn, #agði hann meist-
ari Jón og svo má segja um
■fiskiveiðarnar, því mönnum ber
margt á milli þegar er að ræða
um viðhald fiskjarins og veiði-
arðinn og hafa þar aðallega
komið fram tvennar gagnstæðar
skoðanir. Önnur er sú, að holl-
ast sé að veiða ekki fiskinn
fyrri en hann er fullvaxinn. Sú
skoðun virðist að vera bygð á
heilbrigðri hugsmi og á sér djúp-
ar rætur; til að mynda í Sask-
atchewan-fylki er eigi leyft að
veiða í minni netamöskva en //>
þmmilungs langan teigður tvö-
faldur; sá möskvi tekur eigi
annan fisk en fullvaxinn, sama
gildir einnig í Alberta og Norð-
ur-Manitobafylki. En á Mani-
tobavatni og Winnipegvatni er
öðru máli að gegna, þar hefir
lengi verið leyft að. veiða í 4
þumlunga möskva, þvi hann tek-
ur vel við Pickerel, Pike og
Birting, og sem allgóður mark-
aður var fyrir
Og þetta blessaðist nú allvel,
þar til i lok stríðsins síðasta og
stærsta, ef e£ mætti kalla það því
nafni. Þá fór að kvisast að
sumir hinir yngri manna væru
farnir að nota minni möskva,
ólöglegan, og veiddu miklu meiri
fisk, se.ni allur var seldur á
þeirri neyðartið.
Nú var fylkisstjórnin aðvöruð
um að banna þyrfti stranglega,
að brúka ólöglegan möskva, en
fjöldi fiskimanna létu þá skoð-
un í ljósi, að ekki væri hægt að
hafa neitt upp úr fiskiveiði nema
að notaður væri smærri neta-
möskvi en 4 þumlungar. Svo
með fylgi einhverra þingmanna
lögleiddi fylkisstjóm vor að
brúka mætti á Manitobavatni 3%
þumlungs netjamöskva. Þetta
þótti mikill lagabætir, og var
víst talið eitt af þrekvirkjum
þingsins það ár, enda var ekki
allur þorri þingmanna kunnugur
veiðiskap, þó þeir hefðu ein-
staka sinnum etið fisk, svo hægð-
arleikur var fyrir hina vitrari að
innprenta hinum, að smáfiskur
væri þeim mun betri en stórfisk-
ur, sem grísir væru Ijúffengari
en fullorðin svín.. Svo lögin um
smærri möskva voru þrisvar sinn-
um rædd og samþykt á þingi
voru.
En ekki leið á löngu áður
kvisast fór að ýmsir væm farnir
að nota minni netjamöskva en
hinn löglegaj sem varð opinbert
strax og rannsókn hófst. Nokkr-
ir voru sektaðir, en hinir voru
þó miklu fleiri, sem fengu fyrir-
gefning synda sinna móti hátíð-
legu loforði um bót og betran;
þó voru öll vond net gjörð upp-
tæk eða höggin sundur á glærum
ís.
“En endaluast hallar á ógæfu-
hlð.” Nú s'íðustu árin var farið
svo víða að nota svo smáan
netjamöskva á Manitohavatni, að
5 únzu fiskar veiðast mikið vel,
t. a. m. Perch og Birtingur, og
sumir tsyndaselir svo forhertir,
að þeir hótuðu að heimta líf-
eyri af sveitunum, ef fylkis-
stjórnin væri nokkuð að sletta
sér fram í fiskveiðiskap þeirra.
En hvað sem öðrti líður, hefir
fylkisstjórnin ætið verið væg í
viðskiftuim við fiskimenn, ef þeir
aðens hafa keypt af henni leyfis-
DANARFREGN
Þriðjudaginn 21. febrúar lézt
á sjúkrahúsi í Grafton Krist-
björn (Bamey) Jóhannesson
rúmlega fimtugur maður, fæddur
í Eyfordbygð í N. Dak. 3. maí
1885. Hinn látni var sonur Sig-
urjóns Jóhannessonar og Soffíu
Jónsdóttur konu hans, er voru af
þingeyskum ættum, og komu all-
snemma á árum til þessarar
bygðar. Kristbjörn giftist 4.
okt. 1917 konu af hérlendum
ættum er hét Florence Ilaliday.
Þeim varð ekki barna auðið, en
hún átti 3 börn frá fyrra hjóna-
bandi sínu. Þau bjuggu ávalt í
Eyford-bygðinni þar sem Krist-
björn ólst upp. Kristbjörn var
mjög vandaður maður og góður
drengur, duglegur og iðjusamur.
Hann átti marga góða vini. —
Fjölmenni mdkið fyldi honum til
grafar er hann var jarðsunginn
frá Eyford kirkju og í grafreitn-
um þar föstudaginn 24. febr.
Séra H. Sigmar jarðsöng.
Enn einu sinni birta heims-
blöðin fréttir um, að Greta
Garbo hafi sagt upp samningum
sínum við Metro Goldwin Mayer
kvikmyndafélagið. Það fylgir
sögunni nú eins og svo oft áður,
að Garbo sé orðin leið á Holly-
wood og vilji komast þaðan sem
allra fyrst.
-f -f
Nýlega var haldið námskeið í
London til að kenna varnir gegn
gasárásum. Þátttakendum var
gefin einkunn fyrir frammistöð-
una og prófskírteini að loknu
námskeiðinu. Hæsta einkunn
fékk 72 ára gömul ekkja.
-f -f
Því er haldið fram, að einasti
kvenhásetinn í heimi sé ungfrú
Lena Ringbom frá Osló. Hún
er 25 ára að aldri, og hefir í eitt
og hálft ár verið háseti á norsku
flutningaskipi, sem faðir hennar
á. Hún er trúlofuð 1. stýri-
manni á skipinu.
-f -f
Lloyd Géorge, fyrverandi for-
sætisráðherra Breta, á 49 ára
þingimnnsafmæli í apríl n.k. ÖII
þessi ár hefir hann verið þing-
ma'ður fyrir sama kjördæmi.
Enginn þingmaður annar en
Lloyd George hefir átt sæti í
þinginu svona lengi.