Lögberg - 20.04.1939, Blaðsíða 4

4
LÖG-BEBG, FIMTUDAGINN 20. APIví b, 1939
-------------- HöBÖErg ----------------------------
' Gefiö út hvern fimtudag af
THE COIAJMBIA PRESS, IjIMITED
695 Sargent Ave., Winnlpeg, Manltoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LðGBERG, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fj-rirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia Press,
Limited, 69 5 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Æskan og Islenzkan
“Varðar mest til allra orða
undirstaðmi rétt sé fundin.’’
Ljóðlínur þessar fela í sér sígild sannindi viðvíkj-
andi undirstöðu orðs eða máls; hliðstæða verkun þeirra
má eng'u síður heimfæra upp á mannlégar athafnir líka;
eigi þær að verða til frambúðar þarf undirstaðan að
vera traust.
Alvarlega hugsandi íslendingar vestan hafs láta
sér hugarhaldið um lífræna framtíð íslenzkrar tungu;
tungunnar mildu og megindjúpu, er verið hefir æðsta
menningarverðmæti þjóðarinnar frá landgöngu Ingólfs
við Arnarhól og fram á þenna dag; tungunnar, sem svo
er auðug, eins og Einar Benediktsson segir, að hún á
orð “yfir alt, sem er hugsað á jörðu.’r—
Þó vitað sé, að íslenzk tunga eigi marga hollvini um
dreifðar, vestrænar nýbygðir, þá verður á hinn bóginn
ekki um það deilt, að hörmulegs tómlætis gæti langt of
víða vjðvíkjandi þeirri viðleitni, sem nokkrir forustu-
menn liafa kappsamlega beitt sér fyrir og í þá átt geng-
ur, að veita börnum af íslenzkum stofni tilsögn í frum-
atriðum íslenzkrar tungu, þar sem byrjað verði á
byrjuninni með kenslu í lestri og byggingu málsins; á
þessu sviði sem öðrum veltur mest á því, að undirstaðan
rétt sé fundin; skóla þessum er haldið uppi fyrir at-
beina frábærra áhugamanna, svo sem þeirra Ásmundar
P. Jóhannssonar og séra Rúnólfs Marteinssonar, er frá
öndverðu hafa staðið um stofnunina dyggilegan vörð.
Kennarar skólans hafa og lagt fram krafta sína og tíma
vegna óeigingjarnrar ástar á íslenzkri tungu; í því hafa
laun þeirra verið fólgin. Um nytsemi Laugardagsskól-
ans verður eigi efast; í stað þess að láta hann ganga
saman eða veslast alveg upp, ber Islendingum í þessari
borg að fylkja um hann liði og láta liann þannig vaxa,
að önnur, íslenzk bygðarlög taki hann sér til sjálfsagðrar
fyrirmyndar; þá, en ekki fyr, verður tilganginum náð.
Þeir, sem bregðast trausti við glæsilegt menningar-
mál feðra sinna, bregðast trausti við eitthvað annað
mikilvægt líka. Engum þeim, sem eitthvað verulegt er
spunnið í, gleymist auðveldlega “upprunans heilaga
glóð”; hinir eru alt af að gleyma.
Og jafnvel þó ýmsir sýnist ásáttir með að láta reka
á reiðanum viðvíkjandi verndun íslenzks þjóðernis og
viðhaldi íslenzkrar tungu, mega. þeir engan veginn ætla
að þeim líðist það átölulaust, því að því hlýtur að draga,
að skorin verði upp herör til bjargar íslenzkum þjóð-
crnisverðmatum í Vesturvegi. Stefnurnar eru tvær;
uppgjafarstefnan og manndómsstefnan. Sjálfra vor
vegna, og þá ekki hvað sízt æskunnar vegna, ber oss öll-
um að ganga hinni „síðari stefnunni skilyrðislaust á hönd.
Rödd hins mikla manns
Á öldum ljósvakans barst hin hreimstyrka rödd
Roosevelts Bandaríkja forseta til yztu endimarka heims
á laugardaginn; að baki raddarinnar fólst drenglunduð
mannréttindahyggja; bergmál af frelsisást hinnar ame-
rísku þjóðar. Dag þenna sendi Mr. Roosevelt þeim
Hitler og Mussolini sitt skeytið hvorum, þar sem hann
fór fram á að þeir gengi inn ú tíu ára hlé í vopnabúnaði
og léti afskiftalausar á því tímabili þrjátíu og eina
Norðurálfuþjóð, er hann tilgreindi í skeyti sínu; þessu
jafnframt bauðst forseti til þess að beita sér fyrir um
það, að kvatt yrði til alþjóðafundar í því augnamiði að
ræða, um takmarkanir vígvarn og verzlunarlega afstöðu
iiinna ýmsu þjóða einnar til annarar. Lýðríki Norður-
álfunnar, stór og smá, tóku uppástungu hins mikla for-
seta fegins hendi; en er til einræðisríkjanna kom, Þýzka-
lands og Italíu, urðu undirtektir m(*ð gagnsitæðum hætti;
einkum heltu þýzk blöð sér yfir Mr. Koosevelt, og kváðu
lítið mark takandi á fagurmadum hans; }»ó er svo að sjá
sem Hitler hafi ekki séð sér fært, að svara neitandi
uppástungu Mr. Roosevelts þegar í stað, því eftir ítrekað
firðsamtal við Mussolini á sunnudaginn, ákvað hann að
stefna ríkisþinginu þýzka til funda þann 28. yfirstand-
andi til þess að taka þar fullnaðar ákvörðun, er telja
má víst, að feli í sér afsvar við kröfum forseta.
Afstaða Mr. Roosevelts í máli þessu, hefir gert
línur allar skýrari en ella myndi verið hafa; úr þessn
verður ekki um það vilst hvmr sök liggi, ef til slíks ó-
vinafagnaðar kemur að alt fari í bál og brand í Norð-
urálfunni.
Stefna vor í
utanríkismálum
(Þýtt úr Free Press 15. />. m.)
í ræðu sem Alr. King flutti
nýlega um stefnu vora í utan-
| ríkismálum, komst hann þannig
að orði að sá tími og þær kring-
; umstæður gætu átt sér stað að
j Canada ætti ekki að leggja út í
I stríð, sem háð væri austan hafs.
Þetta hefir verið fordæmt og
kölluð landráð af vissum flokk-
um hér í landi.
En einmitt þessir sömu flokk-
ar hafa ef til vill gleymt þvi að
Sir John A. Macdonald — sem
tæplega verður brugðið um land-
ráð frá sjónarmiði ihaldsstefn-
unnar — já, jafnvel hann lét
sams konar hugsanir í ljós fyrir
fimmtíu árum.
Árið 1885, þann 12. rnarz,
skrifaði hann Charles Tupper á
þessa leið: (Macdonald var þá
forsætisráðherra i Canada.
“ . . . Það er skoðun vor að
sá trmi sé ekki kominn og þær
kringumstæður séu ekki fyrir
hendi að oss beri að senda sjálf-
boðalið til aðstoðar ættjörð
vorri í hernaði.
Vér stöndum alls ekki i sömu
sporum og Ástralia. Suez-skurð-
urinn kemur oss alls ekkert við.
og vér eigum engan þátt í því
þótt England eigi í ófriði við
Frakka eða Þjóðverja; það er
ekki gert vor vegna.—
flvers vegna skyldum vér eyða
fé og leggja menn í lífshættú í
sambandi við þetta svívirðinga-
starf.
Ennfremur er þess að gæta að
gagnkvæ;n> liðveizla Englands og
nýlendanna ætti að vera bygð á
samningi, sem gerður væri með
fullri og frjálsri yfirvegun og
bygður á varanlegum grundvelli.
Tilboð vorra móðursjúku herfor-
ingja, sem sækjast eftir æsing-
um eða auglýsingum, hafa verið
þess völd að Englendingar vænta
rneira en sanngirnin krefst; og
er það þeim fremur til hnekkis
en hagnaðpr.”
t þessu sambandi munu ein-
hverjir halda því fratn að Mac-
donald eigi hér einungis við það
að senda herlið til Súdan, en
þess ber að gæta að hans rök-
studd skoðun var sú að öll gagn-
kvæni' aðstoð — öll liðveizla er
England veitti hjálendunum og
hjálendurnar Englandi — ætti
að vera ákveðin tneð greinileg-
um samningum. Þetta bendir til
þess að Macdonald skoðaði Can-
ada eins og það var 1885, sem
fullveðja riki.
Þess er vert að geta að í sam-
bandi við stríðs- og friðarniál á
þetta ekki við enn sem komið er,
og frumvarp það, sem herra
Joseph Tliorson flutti á þingi
nýlega í þá átt að ráða til lykta
einmitt því atriði, mætti tafar-
laust aðfinslum1 og fordómum
frá hálfu þeirra þingmanna, er
skoða Sir John sent upphaf og
knynd allrar vizku.
Vér verðum að líta svo á að
þessir menn séu nútíðar eftir-
myndir hinna móðursjúku her-
foringja, sem Sir John bar svo
djúpa fyrirlitning fyrir.
Sig. Júl. Jólunmesson þýddi.
Af Akranesi hefir eigi verið
róið til fiskjar nú um hríð og
hefir valdið bæði gæftaleysi og
aflabrestur. í gær reru þó bát-
ar, en öfluðu lítið. Kenna menn
helzt loðnugöngu um aflabrest-
inn, en samt er einnig treg neta-
veiði.—Tíminn 25. rnarz.
Koma konungs-
hjónanna brezku
til Winnipeg
Samkvæmt ferðaáætlun sem
þegar hefir opinberlega verið
auglýst, þá koma konungshjónin
brezku til Winnipeg með Cana-
dian Pacific járnbrautinni þann
24. maí n. k., kl. 10.20 að
morgni. Kl. 10.45 t"ara þau fra
vagnstöðinni og suður Aðal-
strætið til bæjarráðshússins.
Stanza þar til kl. 11.08, en fara
svo suður Aðalstrætið, vestur
Portage Ave., suður “The Mall”
og “Memorial Boulevard” að
suðurdyrum þinghússins, þaðan
til móttökusals fylkisstjórans og
koma þar kl. 11.20. Kl. 11.35
taka konungshjónin á móti al-
menningi undir umsjón fylkis-
stjórnarinnar við norðurdyr
þinghússins.
Kl. 12.20 fara konungshjónin
heim til fylkisstjórans. Kl. 1
e. h. talar konungurinn í útvarp-
ið yfir CKY. Kl. 1.30 dagverður
hjá fylkisstjóranum.
Kl. 3.15 fára konungshjónin í
kynnisför um bæinn, suður
Kennedy stræti, vestur Assin-i-
boine Ave., suður Osborne stræti,
eftir River Ave. til Wellington
Crescent og eftir því og Assini-
boine Drive til Assiniboine park
og koma. þar klujckan 3.41 e. h.
Fara áleiðis til Deer Lodge
spítalans yfir St. James brúna kl.
3.51. Fara frá Deer Txidge
spítalanum kl. 3.53 og koma til
Polo Park kl. 4.05, fara þaðan
kl. 4.10 austur Portage Ave. að
Norðan, koma að Sherbrook
Stræti kl. 4.20. Fara norður
Sherbrooke til Bannatyne Ave.,
svo vestur til Almenna spítalans
og koma þar kl. 4.26. Þaðan
eftir Bannatyne, Emily og Wil-
liam til Isabela, norður Isabela,
yfir Salter St. brúna og eftir
Salter stræti til Inkster Blvd.,
lcoma þar kl. 4.44. Þaðan eftir
Inkster og Aðalstrætinu til
Kildonan Park og koma þar kl.
5.52. Til baka fara konungs-
hjónin eftir Aðalstrætinu til
C.P.R. vagnstöðvarinnar, dvelja
þar í hálfan klukkutítna, fara
svo suður Aðalstrætið, suður að
Water Ave., austur það stræti til
St. Boniface, og koma til ráð-
hússins þar kl. 6; fara þaðan
kl. 6.02, eftir Park Blvd., Cathe-
dral og Tache Ave., til St.
Mary’s brautarinnar, svo yfir
Norwood brúna til Fort Garry
Park. Þaðan norður til C.P.R.
og fara með lestinni vestur, kl.
6.25.
Nefndin, sem það verkefni
hefir að taka á móti þessurn
tignu gestum hefir ekki aðeins
haft í huga að gjöra þeim dvöl-
ina hér í bænum eins ánægju-
lega og unt er, heldtir lika að
bæjarbúar gætu notið heimsókn-
arinnar sem bezt. Með það fyrir
augum hafa svæði meðfram vegi
gestanna um bæinn verið sett til
síðu svo að fólk geti safnast þar
santan og séð konungshjónin, er
þ^u fara framhjá, þó er þar
einkurn átt við skólafólk — börn,
sem annars imundu eiga erfitt
aðstöðu með að ná í hagkvæm
pláss meðfram strætum þeim
sem gestirnir fara eftir og fjör-
lama eða gamalt fólk.
Eitt slíkt pláss hefir verið sett
til síðu fyrir aldrað og farlama
skandinaviskt fólk, þar á meðal
íslenzkt. Pláss það er á Sher-
brooke stræti fyrir sunnan Elliie
Ave. Eina auða plássið sem er
The MASSEY-HARRIS
ONE-WAY DISC
Fyrir öll býli—álór og smá
ÁBÆRILEGIR
KOSTIR
við Massey-Harris
• EinkalryfOnr stein-
stökkvari — verndar
diskana ok vélina ft
Krýttu landi.
• StrrkbygO grlnd —
tvesKja máttarviða gerð,
• Fljótvirk orkulyfta
—gerir vinnuna meðan
vélin rennur sem svarar
þrem fetum.
• Mjúkt oy teygjan-
irgt líitch—gerir drfttt-
inn ftkveðnari.
Lany liagvœnlegasta
aðferðin við jarðyrkju
og sáningu fræsins
• Massey-Harris One-Way Disc
hefir unnið víðfrœgð vegna eigin-
leikans til þess að samræma mörg
búnaðarstörf í eitt. púsundir bænda
hvar sem er spara tíma og vinnu,
og fft aukinn árshagnað með notkun
þessarar óviðjafnanlegu vélar. pús-
undir i viðbót dást að þessari vél
fyrir eiginleika hennar við útrým-
ingu illgresis og útilokun á jarð-
vegsfoki.
ITlRSSeY- H RRRIS
COMPANY, LIMITED
TORONTO MONTREAL MONCTON WINNIPEG BRANDON
REGINA SASKATOON SWIFT CURRENT YORKTON
CALGARY EDMONTON VANCOUVER