Lögberg - 01.06.1939, Qupperneq 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 1. JÚNÍ, 1939
LÍTILL
“Já, en fjörutíu franka sendi eg stööugt til
madömu Eyssette til þess að byggja upp þann arinn
áa vorra. Þá eru eftir sextíu frankar. Við borgum
fimtán franka fyrir herbergið. Það er ekki dýrt, eins
og þú veizt; bara, eg J>arf að búa um rúmið sjálfur.
Já, fimtán frankar fyrir herbergið og fimm frankar
fyrir eldivið, sem eg sæki sjálfur til myllunnar. Þá
eru eftir fjörutíu frankar. Fyrir þitt fæði, segjum
þrjátíu frankar, þú borðar á matsöluhúsinu, selmt við
förum til altaf á kvöldin. Það eru fimtán frankar
án eftirmatar og þú veizt að það er ekki slæmt. Þá
eru eftir fimm frankar fyrir morgunverð þinn. Held-
urðu að það sé nægilegt?’’
“Eg hugsa það,” svaraði eg.
Og svo eru tíu frankar, sem þarf að borga, sjö
frankar fyrir þvott — slæmt að eg hefi svo lítinn
tima; eg gerði það sjálfur á bátnum — eftir þrír
frankar, sem eg nota þannig: þrjátíu cent fyrir minn
morgunverð, auðvitað, þú skilur það! Eg fæ altaf
eina máltíð á dag, góða, hjá hertoganum, og þarf því
ekki eins dýran morgunverð, eins og þú. S.íðustu
þrjátíu sentin fyrir óviss útgjöld, svo sem. tóbak, fri-
merki og ýmislegt fleira. Það verður alt sextíu
frankar. Heldurðu ekki að eg hafi reiknað það dálítið
fallega? En svo eru föt og skór; eg veit hvað eg
skal gera. Eg fæ mér vinnu að kvöldinu við bókhald
hjá einhverjum smákaupmanni. Eg er viss um að
vinur minn Pierrotte finnur mér pláss, hæglega.”
“Nú, svo þið eruð mestu mátar( Pierrotte og þú;
kemurðu þangað oft?”
“Já, mjög oft. Á kvöldin hlustar maður á hljóð-
færaslátt.”
“Er það mögulegt, að Pierrotte spili á hljóð-
færi ?”
“Nei, ekki hann, en dóttir hans.”
“Dóttir hans? Svo hann á þá dóttur. Ha, ha!
Jack, er hún falleg þessi ungfrú?”
“Þú spyrð um of mikið í einu. Eg skal svara
því seinna. Það er orðið framorðið. Við skulum
fara að hátta.”
“Það er á strætinu að Saint Germain des Prés,
i horninu við kirkjuna. til vinstri og upp við rafta
dálítill gluggi, seim: gerir mér ilt fyrir hjarta ætíð
þegar eg lít þar upp. Það er glugginn á gamla her-
berginu okkar; og enn í dag þegar eg fer þar um, þá
sé eg mynd af Daniel fyrrum, í huganum, æfinlega,
þar sem hann situr þarija uppi við borð fast við
gluggann, sem nú myndi brosa af meðaumkvun, ef
hann sæi Daníel í dag, beygðan og boginn.
Daginrj eftir fórum við á fætur í dagrenning. Jack
fór undir eins að sjá um matinn. Hann sótti vatn,
sópaði herbergið og setti á borðið. Sjálfur irnátti eg
ekki snerta á neinu.
Eftir morgunverð fór Jack til hertogans og eg
sá hann ekki aftur fyr en um kvöldið. Eg var einn
allan daginn, augliti til auglitis við skáldagyðjuna eða
það sem eg kalla skáldagyðjuna. Frá morgni til
kvölds við gluggann opinn og borðið þar við, sat eg
stöðugt við að ríma.
Skáldagyðjan, steinarnir og bjöllurnar voru þeir
einu sem létu sjá sig og heyra —- aldrei neinir aðrir.
Hver hefði átt að heimsækja mig? Enginn þekti
mig. Á matsöluhúsinu að Saint Benedict var eg vanur
að setjast einn út í horn frá öllum öðrum. Eg horð-
aði hrátt, með augun á diskinttm, og undir eins og eg
var búinn með matinn, tók eg hatt minn flóttalega og
stökk af stað. Aldrei var neitt sem tafði mig —
aldrei nein skemtiganga. Þessa ólukkans feimni erfði
eg frá móður minnf og þar við bættist hinn lubbalegi
klæðnaður minn og skórnir, hinir hlægilegu viska-
leðursskór, sem eg hafði enn ekki getað lagt niður.
Þegar Jack kolm heim varð alt í uppnámi. Þá komu
þau kátína, hávaði og hrifning. Við sungum, hlóum
og spurðum tíðinda þann daginn sem var að líða.
“Hefirðu unnið vel í dag? Hefirðu bætt miklu við
kvæðið?” Svo sagði hann frá einhverjum uppgötvun-
um hertogans, þessa frumlega félaga; tók úr vasa
sínum eitthvert góðgæti, sem hann hafði stungið í
vasa sinn hjá húsbóndanum og skemti sér við að
horfa á :mig eta það með ágætri lyst. Eftir það sneri
eg mér að borðinu og ríminu. Jack gekk nokkrum
sinnum í kring i herberginu og þegar hann sá að eg
var fyllilega kominn af stað með rímið, skauzt hann
af stað segjandi: Meðan þú vinnur að ljóðagerðinni,
ætla eg að fara þarna yfirum eitt augnablik. “Þarna
yfir um” þýddi til Pierrotte og ef þú, lesari góður, ert
ekki farinn að skilja hversvegna hann fór svo oft
yfir um, þá ertu fremur skilningssljór. Eg skildi það
strax fyrsta daginn, á því hvað hann greiddi sér vel
fryir speglinuim, og svo oft, og lagaði hálsbyndið
þrisvar eða oftar; en eg lét sem eg tæki ekkert eftir
þessu, til þess að leiða af allan grun. En eg hugsaði
um það í einrúmi.
í millitíðinni hafði Jack bróðir náð sér í vinnu
við bókhald að kvöldinu, fyrir fjörutíu franka um
mánuðinn og þangað fór hann á hverju kvöldi þegar
hann kom frá hertoganum. Þetta sagði hann mér
vesalingurinn, bæði glaður og sár, hálf sár, því nú
gat hann ekki farið eins oft “yfir um.” “Hvernig
geturðu þá komist þarna yfiruim?” sagði eg undir eins.
Hann svaraði mér, með tárin í augunum: “Á sunnu-
dögum.” Og frá þeim tíma, eins og hann sagði, fór
hann þangað aðeins á sunnudögum.
Hvað var það þá svo töfrandi sem dró Jack þarna
yfir um og hélt honuirt þar? Eg hefði ekki haft neitt
á móti því að vita það. En Jack sagði mér aldrei
neitt u'm það og eg var of stoltur til að spyrja um
það. Að hinu leytinu má segja, að eg gat hvergi
farið á viskaleðurs-skóm.
Svo var það einn sunnudag að Jack sagði við
mig þegar hann var að fara til Pierrotte dálítið
feimnislega: “Langar þig ekki til að fara þarna yfir
um, Daniel litli. Það yrði þér áreiðanlega til skemt-
unar.”
“En kæri bróðir, þú hlýtur að vera að gera að
gamni þínu.”
“Já eg veit vel að setustofan að Pierrotte er varla
boðleg skáldum.”
“Ó, það er ekki það, sem eg meina, Jack; það er
útgangur minn.
“Já, auðvitað, mér datt ekki í hug---------.”
Og hann lagði af stað glaður yfir að hafa þannig
losnað við mig, að :mér virtist. Hann hafði varla farið
niður allan stigann samt, þegar hann sneri sér við og
kom upp þrjár tröppur aftur og sagði;
“Daniel, ef þú hefðir skó og föt, forsvaranleg,
myndirðu vilja koma með mér til Pierrotte?”
“Hversvegna ekki ?” sagði eg.
‘ ‘Jæja, komdu þá; eg skal kaupa þér það sem þig
vanhagar um, umj leið og við förum yfir um.” v
Eg horfði á hann og trúði því varla að hann
meinti þetta. “Þetta er um mánaðamótin, svo eg hefi
peninga,” sagði hann, til þess að sannfæra mig. Eg
var svo glaður yfir að losna við gömlu rægsnin að eg
tók ekkert eftir hvað Jack var hrifinn af einhverju
og kom það fram i röddinni. Það var löngu seinna
að eg mundi eftir því. Á þessu augnabliki hljóp eg
um hálsinn á honum og við lögðum af stað til Pier-
rotte og þegar við komum til Palais Royal keypti hann
það sem þurfti af manni, sem hafði brúkuð föt.
I
III.
Þegar Pierrotte var tvitugur mundi hann varla
hafa trúað því að hann einn góðan veðurdag yrði
eftirmaður M. Salmette í glervöruverzluninni og yrði
tvö hundruð þúsund dollara virði í búðinni á horninu
í Sauman götu. Pierrotte auðmaður og mikils met-
inn! Fráleitt!
Tuttugu ára að aldri hafði Pierrotte aldrei farið
úr þorpinu og skildi ekki orð í frönsku en innvann
sér hundrað dollara á ári, með því að ala upp silki-
orma. Eins og allir drengir á þeim aldri, átti hann
kærustu, sem hann fór með til dansleika undir lindi-
trjánum á hverjum sunnudegi. Kærasta Pierrottes hét
Roberta, stór og fönguleg stúlka. Það var hin stóra
Roberta. Honulm: þótti mjög vænt um hana og hugs-
aði sér að giftast henni þegar hann hefði dregið um
það hvort hann ætti að fara í stríðið eða ekki, eins og
þá var venja. Þeir sem drógu lágar tölur urðu að
fara; en dátturinn sagði númer 4, svo hann varð að
fara i striðið eða að öðrum kosti borga stórfé. Hvílik
vandræði! Til allrar .hamingju kom madama Eyssette
honum til hjálpar. Hún hafði verið uppalin að nokkru
leyti af móður Pierrottes og hjálpaði nú fósturbróður
sínum — lánaði honum tvö þúsund franka til að
kaupa sig lausan. Þá voru Eyssettes rikir. Hinn
hamingjusa'mi Pierrotte giftist því Robertu sinni, en
þar sem þetta góða fólk hugsaði mest um að borga
þetta sem fyrst — en með því að vera úti á landi
myndu seint geta borgað — þá tóku þau sig upp og
lögðu af stað til Parísar til þess að leita hamingjunnar.
Svo leið ár og ekkert fréttist af þessum fjalla-
búum ; svo einn góðan veðurdag fékk madama Eyssette
bréf frá Pierrotte og konu hans, og þar með 300
franka, fyrsta afrakstur vinnu sinnar. Annað árið
kom enn bréf frá Pierrotte og konu hans og 500
frankar. Þriðja árið kom ekkert. Eitthvað gekk víst
illa. En fjórða árið kom enn bréf og 1200 frankar
og blessunaróskir til allrar f jölskyldunnar Eyssette.
Til allrar óhamingju vorum við sokkin á kaf, allslaus,
þegar þetta síðasta bréf kom. Við höfðum selt verk-
stæðið og vorum að leggja af stað af landi burt.
1 þessu volæðisástandi gleymdi madama Eyssette að
svara Pierrotte og konu hans. Siðan höfðum: við ekk-
ert frétt afj þeim þar til Jack kom til París og mætti
Pierrotte sem nú var einn með dóttur sinni, þar sem
konan Roberta var dáin. En Pierrotte var í sömu
búðinni sem Salouettes höfðu átt og rekið vrzlun
sina i.
Ekkert gæti verið óskáldlegra, ekkert átakanlegra
en saga þessara eigna. Þegar þau komu til Parísar
tók kona Pierrotte sig til að vinna af sér skuldina við
madönu Eyssette. Þau komu til Salouettes og þessir
Salouettes voru þeir ágjörnustu og nískustu menn,
sem hugsast getur. Þeir tímdu hvorki að taka karl
né konu sér til hjálpar. Þeir vildu gera alt einir og
þannig spara fé. Það varð samt úr að þeir tóku hina
vænu Robertu sem vinnukonu og átti hún að sjá um
og gera alt sem við þurfti i sambandi við hússtjórn-
ina fyrir tólf franka á mánuði. Guð veit að verkið
viar tólf dollara virði. Ert hvað um það, Roberta var
ung, förug og vön harðri vinnu, svo var hún líka
ákveðin i að vinna fyrir peningunum. Hún var skraf-
hreyfin og gamli Salouette sat löngum á tali við hana,
og alt gekk vel. S.vo einn góðan veðurdag bauð
Salouette að lána þeim hjónunum Pierrotte svo þau
gætu byrjað sjálf á dálítilli verzlun.
Á þessari verzlun græddi Pierrotte ekki til að
byrja með, en hann hafðj fæði, skæði og húsnæði og
vel það. Fyrsta árið, sem þau voru hjá Salouette
sendu þau 300 franka til ungfrú Eyssette. Það var
nafn Mrs. Eyssette meðan hún var ógift, og Pierrotte
hafði aldrei kallað hana annað. Þriðja árið gekk alt
fremur ill. En árið 1830 fékk Salouette þá hugmynd
að hann væri orðinn heldur gamall til að vinna alt
einn og stakk upp á þvi að Pierrotte færi til hans
sem aðstoðarmaður í búðinni. Pierrotte þáði boðið,
en hann var ekki lengi við það. Síðan þau komu til
Parísar hafði kona hans verið að kenna honum að
lesa og skrifa og þegar hann fór að vinna í búðinni,
fór hún að leggja sig enn meira fram við að kenna
honum, og eftir nokkra mánuði gat hann gert hvað
sem var í búðinni fyrir Salouette, sem nú var að
verða blindur. Kona Pierrotte, Roberta hin væna,
vann nú með honum -af kappi og eignir Salouettes
uxu stöðugt frá þeim degi að þau tóku við. Fyrst
vann Pierrotte eins og fyrir Salouette, en bráðlega
gerðist hann félagi hans; en svo einn góðan veðurdag
þegar Salouette hafði alveg mist sjónina, seldi hann
alt i hendur Pierrotte og skyldi hann borga eitthvað
ákveðið árlega, til gamla mannsins, þegar þau hjónin,
fjallabúarnir væru orðin ein um hituna. Fóru þau
að græða stöðugt, svo að innan þriggja ára borguðu
þau alla skuldina, siðast 1200 franka og Salouette
gamla líka og áttu búð, ljómandi fallega og verzlunin
hin ágætasta í alla staði. Þegar hér var komið, alveg
eins og Pierrotte hafði ekki lengur þörf fyrir hjálp,
veiktist hin væna Roberta og dó, búin að slíta kröft-
um sínum til hjálpar eiginmanninulm, sem syrgði hana
mjög að maklegleikum.
Þetta er þá, í stuttu máli, saga Pierrotte, eins og
Jack sagði mér hana, þegar við vorum á leiðinni til
Pierrotte á Saumon götu, og þar sem leiðin var all-
löng, þekti eg Pierrotte talsvert þegar eg mætti honum
heima. Eg vissi að Pierrotte, Jacks góði vinur, var
mjög masgjarn og leiðinlegur, vegna þess að hann
talaði mjög hægt og gat varla sagt eina einustu setn-
ingu án þess að bæta við: “maður gæti vel sagt.” Eg
var þvi undirbúinn. Ungfrú Pierrotte þekti eg ekkert
nema það sem Jack hafði sagt mér um hana að hún
væri sextán ára og héti Camille, ekkert meira; því um
alt annað í því efni þagði Jack eins og! þorskur.
Klukkan var hér um bil niu þegar við komum
að húsinu. Búðin var lokuð og að mestu leyti í
myrkri, nema á búðarborðinu lifði á lampa, og sáust
vænlegar peningarhrúgur á borðinu og yfir þeim
rauðleitt andlit hlæjandi á bak við heyrðist að spilað
var á flautu.
“Gott kvöld, Pierrotte,” sagði Jack og stanzaði
framan við borðið. Eg stóð við hlið honum og sló
á mig bjarma ljóssins. “Gott kvöld, Pierrotte!”
Pierrotte, sem var að telja peninga sina, leit nú upp
þegar hann heyrði rödd Jacks; en þegar hann tók eftir
mér, stóð hann upp og starði á ’mig eins og þrumulost-
inn með spentum greipum.
“Jæja,” sagði Jack sigri hrósandi; “hvað sagði eg
þér!”
“Ó, Daníel, kæri! Guð sé oss næstur,” sagðj
hinn góði tryggi maður. “Mér virtist — maður gæti
sagt — mér virtist eg sjá hana.”
“Sérstaklega augun, Pierrotte. Líttu á augun,
sagði Jack.