Lögberg - 05.10.1939, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN
5. OKTÓBER, 1939

Alt, sem aflaga fer,
okkur sjálfum
að kenna
Eflir Laufey Friðriksdóttur
Oberman
♦ ♦
O P I Ð B R lí F
Kæru landar!
Eins og yður eflaust er
kunnugt hefir á þessum síð-
ustu árum mjög verið að
fjölga þeim, sem eru trúaðir
í orðsins bezta skilningi, trúa
því sérstaklega að með endur-
nýjuðu hugarfari í “anda og
sannleika” og hreinu liferni,
sé maðurinn færari um að
vera Ijósberi guðs á jörðinni,
og að þetta sé það eina, sem
geti hjálpað úr óförum þeiin
er alt inannkynið virðist vera
að sökkva niður í. Þeir trúa
nefnilega að allar ófarir' og
vandræði sé til komið af
vonsku og vanþekkingu mann-
anna, og misskilningi þeirra á
sínu eigin innra eðli og mögu-
leikum. Alt er okkur sjálfum
að kenna, sem einstakling,
sem meðlim á heimilinu, í
þorpinu eða bænum, i land-
inu, í heiminum! Við öll,
án unantekningar, eigum þátt
í því hvernig komið er í heim-
inum, einn meira, annar
minna, af því við höfuin til-
hneigingu til að hugsa mis-
jafnt, tala misjafnt og breyta
misjafnlega við meðbræður.
Ef við t. d. trúum illu að ó-
reyndu um aðra, þá eruin við
verkfæri ills kraftar og sáum
illu, sem við í einhverri mynd
aftur hljótum að uppskera.
Sérhver hugsi nú alvarlega út
í þetta!
BÆNDUR!
pað borp:ar siff, að þér hreinsið
yðar eigin korn, ef þér eigið
THE VIKING GRAIN CLEANER
fyrir
iiyijfi - Hveiti - Hafra - Hör
ftamstœðu - Kornhreirtsunarvél,
VUlihafra aðr/reinari og Flokkari
PRJÁR VÉLAR í EINNI
pér sparið peninga með VIKING
kornhreinsunarvél, og borgið
hana innan árs með sparnaði við
kornhreinsun. 1 viðbðt getið
þér notað yðar eiKÍn kornúr-
frang til fððurs alifuglum, naut-
gripum o. s. frv.
VIKING vélin aðskilur það, sem
aðrar vélar ekki geta.
VIKING vélin er af ýmsum
stærðum, á allsstaðar við og er
sniðin eftir gjaldþoli yðar.
Skoðið þessa undursamlegu
VIKING vél hjá umboðsmanni
yðar, eða skrifið oss eftir upp-
lýsingum ft' íslenzku ef vill, og
vér skýrum fyrir yður hvernig
þér getið fengið þessa dásarn-
legu vél á býli yðar.
THE HART EMERSON
CO. LIMITED
Dept. K
WINNIPHG - MANITOBA
Það er undrun að sjá og
heyra um ávextina, sem ný
ráðstöfun kemur til leiðar í
lífi þeirra, sem fara að taka
eftir þessu, i sínu eigin dag-
fari og breyta þvi, og það er
lærdómsríkt að heyra til
þeirra, sem búnir eru að æfa
þetta í nokkur ár. Til þessa
vildi eg svo mjög gjarnan
gefa einum landa eða lands-
konu tækifæri.
Það er hér í Hollandi í júlí-
lok og ágústbyrjun tkæifæri
til að umgangast daglega al-
þjóðafulltrúa og meðlimi þess-
arar stefnu, til að efla og
styrkja samvinnu þessa sem
mest, hún er aðallega bygð á
fyrirmynd Krists í daglegu
lífi, nefnilega: Kærleikanum
og sannleikanum, hreinleika
og ósérplægni.
Sem flestir þurfa að verða
gagnteknir af þessum hug-
sjónum til að guðs kraftur
megi ná til allra.
E>g hefi þá hugmynd og
fasta trú, að einmitt þjóðin
mín eigi mikla hæfileika til að
geta lifað eftir þessum höfuð-
reglum kristindómsins, af því
að eg hefi hvergi þekt eins
jo/ji-gáfað og gott fólk og
heima á1 fslandi.
Eg er mér meðvitandi hvað
eg skrifa; en þetta er ekki
sagt til að hæla, heldur til að
staðfesta (constatera) sann-
leikann. fslenzka þjóðin stóð
og stendur enn, betur að vígi
en nokkur önnur þjóð á Norð-
urlöndum, a. m. k. svo óblönd-
uð og afskekt, af góðu göfugu
kýni, höfðingjum af andans
krafti, þótt heiðnir væru. Þeir
vissu samt af náttúrunni “það
sem lögmálinu er samkvæmt”
og breyttu oftast eftir því, sbr.
Njál og Höskuld, Gunnar og
Kjartan. ,
Óefað viljum við öll, sem
nú lifum, gera alt, sem i voru
valdi stendur til að aftra
heimsstyrjöld. Við þurfum að
trúa á guðs kraft í náttúrunni
og í sjálfum oss, en til þess að
þessi kraftur geti nálgast okk-
ur'þurfum við að vera hrein
og sönn, kærleiksrik og óeig-
ingjörn. í upphafi er eðlið
gott, og við finnum öll að
þetta er einmitt það sem við
viljum, en því þá ekki að
reyna það þegar? Allir sem
einn maður! Okkur hefir
einu sinni verið gefin skyn-
semi til að hugsa og skilja,
og málfæri til að velja og á-
forma, þ. e. frjálsræðið! Nú
getur ekki skaparinn orðið ó-
samkvæmur sjálfum sér og
tekið það af okkur aftur —
enda þá værum við ekki menn
og konur i sama skilningi sem
er, heldur á sama stigi og dýr-
in. Okkar sjálfra er því val-
ið! E)f við veljum ilt kemur
það illa, því afl þess illa er
líka sistarfandi og miðstöð
þess afls er næsta kröftug,
samt viljum við helzt ekki
trúa því. Það er nfl. þægi-
legra og rólegra fyrir mann-
inn að láta hugann svalka
hvar sem er. En það stendur
skrifað: “Hugsið ekki illa
hver um annan, bræður mínir,
sá sem hugsar illa um bróður
sinn og dæmir hann, hugsar
illa um lögmál guðs og dæmir
það.” En það að dæma lög-
málið er sama og afloka sig
fyrir krafti þess (góða) og
standa opinn fyrir áhrifum
ills, en þá fer alt af illa fyrir
oss, fyr eða síðar.
Það hefir engin áhrif á,
sannleikann hvort þú eða eg
trúum honum eða ekki; sann-
leikurinn er altaf sá sami og
jafn eftir sem áður, en það
getur gert manni sjálfum mik-
ið ilt sem ekki vill aðhyllast
sannleikann, ef hann á kost á
því, en hann ræður sjálfur,
ber sjálfur ábyrgðina og þolir
sjálfur afleiðingarnar. Guð
hjálpi öllum.
íslenzka þjóðin, sem á
sönnun kraftarins góða,
geymda í bókum s. s.: Hallgr.
Péturssonar, Björns Gunn-
laugssonar, Bjarna, Jónasar,
Steingríms, Matthíasar, Hann-
esar H., Einars Hjörl. og Har-
alds N. o. fl. o. fl. þessara á-
gætu andans postula, henni
hlýtur að vera bæði hugljúft
og kært að opna sig fyrir þess-
um krafti, og láta hahn
streyma um sig, öllum og öllu
í náttúrunni til blessunar.
Bg vil með ánægju svara
hverjum sem eitthvað kann
að vilja segja vít af þessum
línum í bróðerni.
Með vinsemdarhug til allra
heima.
Laufey Frd. Oberman.
♦ ♦
E F T I R M Á L I
Til skýringar fyrir þá, sem
ekkert kannast við mig:
Eg er fædd á Syðra-Lóni við
Þórshöfn. Faðir minn var
Friðrik Guðmundsson, Árna-
sonar óðalsbónda á Grímsstöð-
um og Helgu Jónsdóttur frá
Valþjófsstað. Móðir mín:
Guðrún Jakobsdóttir Hálfdán-
arsonar á Húsavík, fyrirvinn-
ara og brautryðjanda kaupfé-
lagsstefnu á íslandi, og Pet-
rínu Pétursdóttur frá Reykja-
hlíð. Móðir mín dó þegar eg
var ung og föðuramma mín
tók mig þá að sér og gekk
mér í móðurstað, ólst eg upp
hjá pabba og henni þangað til
skömmu eftir að pabbi giftist
í annað sinn, og var eg um
7—8 ára er eg fór með ömmu
til föðurbróður míns séra Jóns
Guðmundssonar á Norðfirði,
síðar prófasts i Suður-Múla-
sýslu og Guðnýjar Þorsteins-
dóttur frá Heydölum. Eg ólst
upp hjá þeim hjónum og gift-
ist frá heimili þeirra 1912, er
eg fór til Austurálfu. Voru
þau mér altaf sem annar fað-
ir og móðir, og yngri systkini
pabba, Björn og ólöf, sem
eldri systir og hróðir, einka-
dóttir séra Jóns, Sigríður, sem
mikið yngri systir, þar eg átti
þá öll systkini mín (eins og
nú) í Ameríku.
Á sumrin mátti eg altaf fara
norður og heimsækja pabba
meðan hann var á Þórshöfn.
áður en hann fór til Ameriku,
og svo til móðurfólks míns á
Húsavík, sem altaf fagnaði
mér jafnt og móðirin hefði
gert, enda á eg margar indæl-
ar endurminningar i sambandi
við það og þá tíma. Eg dvaldi
líka langtímum hjá frænku
minni, frú Hólmfríði Þor-
steinsdóttur á Sauðanesi, og á
margar skemtilegar endur-
minningar frá því ágæta heim-
ili. Þegar eg var rúmlega tví-
tug útskrifaðist eg af Kenn-
araskólanum (þá með okkar
ógleymanlega skólastjóra
Magnúsi Helgasyni), ásamt
Steingrími Arasyni og Odd-
nýju E. Sen og ýmsum fleir-
um, sem eg nú ekkert veit um,
því miður, nema þessi tvö.
Tvö síðustu árin, var eg
kenslukona á Húsavík, með
skólastjóra þá, Valdemar
Valvessyni, ágæt samtöl áttum
við oft uiú framtíð trú- og
skólamála. Á Sauðanesi kynt-
ist eg Guðmundi Hjaltasyni,
allir kannast við hann og vita
hvaða áhrif hann hafði, hjá
honum opnuðust augu mín
fyrir íslenzkri “Flóru.”
Eg byrjaði því ung að ferð-
ast, fyrst um Jandið, enda
þurfti eg síðar á því að halda,
það var nauðsynlegt fyrir
framtiðina, þegar eg mátti
ekki láta fyrir brjósti brenna,
að sitja t. d. sjálf suður í Asíu,
og hafa börn mín, sum í Ame-
ríku og hin í Evrópu, öll til
lærdóms, þá var gott að vita
og treysta því, að alstaðar ráði
sama lögmálið góðu fólki,
enda hefir mér — að þessu —
orðið eftir þeirri trú. Það er
ástæðan að eg vil bera henni
vitni.
Laufey.
—Lesh. Mbl.
Jón Pálsson frá Litlu-
Breiðuvík
(Nokkur minningarorð)
“Grisjast skógur góðra
frænda”1 varð mér að orði við
fráfall Bergsveins Long fyrir
ekki ýkja löngu síðan. Sama
hugsunin sótti á mig, þegar
mér barst fréttin um lát Jóns
Pálssonar móðurbróður míns,
en hann andaðist eftir all-
langa legu, þann 30. júlí s.l.
að heimili sínu, 532 Beverley
Street í Winnipeg. Hafði
hann, ásamt systkinum sínum
og öðrum ættmennum. átt þar
heima árum saman, og þaðan
fór jarðarför hans fram
þriðjudaginn 1. ágúst, að við-
stöddu margmenni. Séra
Valdimar J. Eylands jarðsöng,
og kvaddi hinn látna hlýjum
orðum og maklegum.
Jón Pálsson var fæddur í
Litlu-Breiðuvík í Reyðarfirði
þann 21. nóvember 1873, en
þar bjuggu þá, og fram til
aldamóta. foreldrar hans, Páll
bóndi Jónsson og Valgerður
Þórólfsdóttir. Átti Jón til
mæts og merks fólks að telja i
báðar ættír. Voru þeir syst-
kinasynir Páll faðir hans og
Jón skáld ólafsson, því að
þau Þorbjörg móðir Jóns
skálds og Jón faðir Páls í
Breiðuvík voru alsystkini,
börn Jóns Guðmundssonar að
Dölum í Fáskrúðsfirði; er sú
ætt mannmörg og alkunn á
Austurlandi. Valgerður í
Breiðuvík var dóttur-dóttir
Richards Long hins enska,
sem mikill ættbálkur er kom-
inn frá, en Þórunn Þorleifs-
dóttr kona hans, amma Val-
gerðar, var af kunnum bænda
og presta-ættum austur þar.
Jón ólst upp í Ltlu-Breiðu-
vík hjá foreldrum sínum; þeg-
ar hann náði þroskaaldri,
sótti hann sjó, gekk að slætti
og annari bændavinnu, og
þótti hinn liðtækasti í hvaða
starfi sem var. Uppfræðsla
hans, sem flestra annara ungl-
inga á þeirri tið, var af harla
skornum skamti, en hann var
bókhneigður sein þeir frænd-
ur fleiri og las margt. Eink-
um var hann þaullesinn í is-
lenzkum fornsögum, sérstak-
lega fslendingasögum. og
kunni á þeim góð skil. Var
skemtilegt að ræða við hann
um þau efni, því að hann var
stálminnugur. Hann fylgdist
einnig vel með almennum
málum og myndaði sér á-
kveðnar skoðanir um þau. og
hélt fast á málstað sinum,
þegar svo bar undir, þvi að
hann var maður fastlyndur og
trygglyndur.
Sumarið 1900 fluttist Jón á-
samt foreldrum sínum og syst-
kinum vestur um haf og sett-
ist fjölskyldan að í Winnipeg;
átti hann þar heima að kalla
má samfleytt síðan. Framan
af árum vann hann að ýmsum
störfum, eftir þvi sem tæki-
færi bauðst, en öll hin síðari
árin stundaði hann húsasmíð-
ar, og unnu þeir jafnan sam-
an hann og Vigfús bróðir
hans, enda voru þeir óvenju-
lega samrýmdir. Áttu þeir
eigi langt að skæja það, að
vera smiðir og verkmenn
góðir, því að Þórólfi afa þeirra
(móðurföður) er svo lýst, að
hann hafi verið “vinnumaður
mesti og völundur á hvert
verk, sem hann tók á”; og
fleiri hafa þeir frændur verið
listhagir bæði á tré og járn,
nægir 1 því sambandi, að
nefna Ríkhard Jónsson mynd-
skera, sem er manna skurð-
hagastur eins og alkunnugt er.
Alsystkini Jóns, er lifa
hann, eru Jóhanna og Vigfús,
að framannefndu heimili i
Winnipeg, en hálfsystkini Vig-
fúsína Beck og Þórólfur Vig-
fússon, er heima á nálægt
Steep Rock, Manitoba, nú há-
aldraður (f. 1858).
Jón Pálsson var einn hinna
kyrlátu í lífinu, þeirra, er
vinna skyldustörf sín með al-
úð og trúmensku i kyrþey, og
leggja meiri og drýgri skerf
til almennings heillarinnar
heldur en margur hávaðamað-
urinn. Þakka eg svo þessum
frænda m(num alla trygð og
kveð hann með ljóðlínum
þeim, sem eg orti um Jóhann
Vigfússon hálfbróður hans
látinn, en þær eiga jafnvel
við um þá báða:
Þú hvarfst ei frá marki, er
hafðir þér sett,
ef hjartað þér sagði að gott
væri og rétt.
í íslenzkri fortíð það æðstur
var hróður, ’ <
sem ómar þér látnum: hann
drengur var góður.
Richard Beck.

/