Lögberg - 19.10.1939, Blaðsíða 3
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. OKTÓBER, 1939
3
Klettafjöll og
Kyrrahaf
Efti-r Sig. Júl. JóhnnneSson
* *
(Framh.)
Eg hefi farið nokkrum orð-
um um Kyrrahafsströndina og
fólkið en lítið sagt um Kletta-
fjöllin. En eg hefi orðið var
við að marga langar til að
fræðast eitthvað um þau. Þeir
sem aldrei hafa séð þau, vita
eðlilega lítið um þau annað
en það, að þau eru fjarska
stór fjöll, Nú er það vitan-
lega býsna ófullkomin lýsing
á einhverju, þó sagt sé að
það sé stórt. Eg ætla því að
rita dálítinn kafla — nokkurs
konar ábæti um Klettafjöllin.
Ekki svo að skilja að eg þyk-
ist geta skapað trúa og full-
komna mynd af þessum fjöll-
um, svo að þeir, sem ekki
hafa séð þau, horfi á þau í
huga sínum og sjái þau eins
og þau eru; langt frá. Hitt
ætti að1 vera mögulegt að lýsa
þeim svo, að þau yrðu litið
eitt glöggari en áður þeim,
sem ekki hafa séð þau; segja
eitthvað, sem hugmynd geti
gefið um stærð fjallanna og
tilveru þeirra, útlit þeirra,
svip og einkenni.
Hefði einhver sagt mér ])að
á íslandi að þar væru engin
stór fjöll til í samanburði við
fjöllin i Canada, þá hefði eg
verið sannfærður um að sá
hinn sami væri argasti lygari.
Mér fanst sem hvergi á jarð-
ríki gætu verið stærri fjöll en
á íslandi. En stærstu fjöllin
heima eru eins og dvergar hjá
risum, þegar þau eru borin
saman við Klettafjöllin.
Árið 1930, þegar brezka
læknafélagið hélt ársfund sinn
hér í Winnipeg gaf læknafé-
lagið í Canada út bók, sem
heitir: “The Book of Canada.”
Eg hefi nýlega lesið kafla i
þessari bók, sem heitir: “Jarð-
fræði Canada.” Sá kafli er
eftir A. P. Coleman fyrverandi
prófessor í jarðfræði við há-
skólann i Toronto. Sökum
þessa lesturs var það hægra
fyrir mig að taka eftir ýmsu
i sambandi við Klettafjöllin,
því próf. Coleman hefir svo
mikið og margt um þau að
segja. En áður en eg legg
á Klettafjöllin langar mig til
að segja hér sögu, sem margir
vita, en nllir Canadamenn ættu
að vita; frá henni er einnig
sagt i þessari bók; hana segir
W. Stewart Wallage, M.A.
Hún er svona: “f desember-
mánuði árið 1866 var fundur
haldinn í Westminster Palace
hótel i Lundúnaborg; voru
þar mættir fulltrúar frá Can-
ada til þess að ræða um
stjórnarskrána. Skoðanir urðu
skiftar um það hvað kalla
ætti landið. Sumir vildu kalla
það nýlendu; aðrir konungs
riki, o. s. frv. Einn fulltrú-
inn var Sir Leonard Tilley frá
New Brunswick. Það var sið-
ur hans að lesa altaf kafla í
biblíunni áður en hann sofn-
aði; hann valdi aldrei kafl-
ann heldur lét bókina opnast
hvar sem hún vildi og las það
sem augað fyrst festist á.
Þetta kvöld hitti hann á 72.
sálm Davíðs og þar stendur
þetta:
“Og hann skal ríkja frá
hafi til hafs, frá Fljótinu til
endimarka jarðar.”
Á ensku er það svona:
“He shall have dominion
also from sea to sea, and from
the rivervunto the ends of the
earth.”
Þarna þóttist Tilley hafa
fundið nafn, sem við ætti —
“dominion,” og þeir féllust
allir á það, eftir því sem sagan
segir.—
Klettafjöllin sjást í fjarska
ef heiðskirt er veður hér um
bil 60 milur áður en komið er
til Calgary.
Jörðin hefir verið í miljónir
ára að myndast, og Canada er
jarðfræðilega eitt af allra
elztu löndum heimsins. Nátt-
úran hefir oftast verið hæg-
fara við þetta mikla verk. Á
vissum stöðum hefir hún
myndað fastar undirstöður og
svo hlaðið ofan á þær einu
laginu eftir annað. Seint á
þessu byggingar- eða sköpun-
ar timabili myndaði hún
nokkurs konar krítarlag yfir
meginhluta allrar Vestur-Can-
ada, og var það lítið eitt hærra
en sjávarmál. Yfir þessu
þessu geysimikla flatlendi var
grunt vatn; náði það yfir alla
Vesturálfuna sunnan frá Mexi-
co og norður að fshafi; þetta
vatn var svo grunt að í því
og upp úr því óx víða alls
konar gróður. Stórvaxin dýr
sem Dinosaurus nefndust
skriðu og busluðu i þessu
grunna vatni. Svo telzt jarð-
fræðingum til að 50,000,000
ára séu liðnar siðan þau voru
ráðandi verurnar á jörðinni,
ef svo mætti að orði komast;
en svo telst til að ríki þeirra
hafi varað í 150,000,000 ára.
Frá Kvrrahafinu blésu heit-
ir vindar, sem smátt og smátt
þurkuðu upp þetta grunna
vatn. Lífsskilyrðin hurfu
fyrir þessi stóru dýr og þau
dóu smátt og smátt, huldust
þau i sandi og loksins eru
engar leifar eftir af þeim
nema beinin.
Það vill svo til að Red Deer
áin í Alberta rennur um það
svæði sem beztur var -bústað-
ur þessara geysistóru dýra.
Þessi á er 300 mílna löng frá
upptökum sínum í fjöllunum
þangað til hún rennur saman
við Suður-Saskatchewan ána.
Hún hefir grafið sér 400 feta
djúpan dal. í Red River daln-
,um er svo mikið af beina-
grindum þessara stóru dýra,
að jarðfræðingar og aðrir vís-
indamenn koma þangað hóp-
um saman úr öllum áttum til
þess að safna beinagrindum
og öðrum minjum, ýmist fyrir
hönd merkra háskóla og safna
hér í landi og annarsstaðar,
eða fyrir sjálfa sig í því skyni
að selja það út um allan heim.
Af þeSsum ástæðum er Red
Deer áin í Alberta heimsfræg.
Þessi hluti Canada er með
allra merkustu stöðum, sem
lil eru, því þar er rekin stöðug
rannsókn með miklum árangri
til þess að skýra og skilja
breytiþróunina.
Fyrir mörg hundruð þúsund
árum hafa átt sér stað elds-
eða hitaumbrot í iðrum jarð-
arinnar eins og það er kallað.
Þá hafa orðið svo geysimiklir
jarðskjálftar að yfirborðið
hefir hafist upp sumstaðar lit-
ið eitt, en sumstaðar í himin-
háum öldum; sumstaðar hefir
yfirborðið sprungið og jarð-
lögin hallast; á öðrum stöð-
um hafa þau hrunið á vissum
svæðum. Klettafjöllin eru var-
andi vottur þessara umbrota;
þau hafa fæðst á þennan hátt
Til þess að gefa örlitla hug-
xnynd um það hversu stórkost-
Ieg þessi fjöll eru má geta
þess að í þeim eru yfir 600
tindar 6,000 feta háir, 300
tindar 7,000-10,000 feta háir,
160 tindar 10,000- 12,000 feta
háir og fjórir yfir 12,000 feta
háir. Hæsti fjallstindur i
Canada heitir Mount Logan
og er 20,000 feta hár.
Til þess að hægra sé að
njóta útsýnisins á ferðinni um
Klettafjöllin, eru opnir vagnar
í lestinni með þægilegum sæt-
um; þangað þyrpist fólkið og
getur horft þaðan i allar áttir.
Þegar komið er vestur fyrir
Calgary, fer lestin eftir Bog-
árdalnum (Bow River), ýmist
sunnan árinnar eða norðan
yfir meira en 120 mílna svæði.
Er þessi á með allra stærstu
vatnsföllum í Vesturheimi.
Hún rennur út i Saskatchewan
ána og með henni í Winnipeg-
vatn.
Hér um bil 22 mílur fyrir
vestan Calgary byrja fjöllin;
heitir fyrsta járnbrautarstöðin
í þeim að austan Cochrane, en
frá þeirri stöð til síðustu
stöðvarinnar í fjöllunum, sem
Mission heitir, eru 600 mílur,
og er fljótasta ferð yfir fjöllin
23 klukkustundir.
Fjörutiu mílur fyrir vestan
Calgary er stöð, sem Morley
heitir. í því héraði býr flokk-
ur Indiána, sem “Steingerv-
ingar” eru kallaðir (Stoney
Indians). Voru þeir fyr meir
afar illvígir og herskáir, en eru
nú hinir mestu friðsemdar-,
dugnaðar- og iðjumenn. Til
er fjöldinn allur þjóðsagna,
seiu skapast hafa af hjátrú
og hindurvitnum meðal þess-
ara Indíána. Örnefnin segja
þessar sögur að nokkru leyti.
Þær eiga flestar upptök sin í
héruðunum kringum stóra
fossa, sem Kananaskis heita
og eru í Bogánni. Alla hliðina
i þeim hluta dalsins hugsuðu
Indíánar sér eins og heljar-
stóra veru i mannslíki, sem sé
hálfliggjandi og hálfsitjandi.
Er þessi vera verndarvættur
héraðsins og fólksins, sem i
því býr. Örnefndin i hlíðinni
eru öll í samrwmi við Jxessa
sögu; þau tákna hvert um sig
einhvern vissan lim eða lík-
anxshluta hins rnikla verndara.
Þar eru t. d. “ölnbogahæðir,”
Hnéhæðir,” “Handhæðir,”
“Höfuðhæð” og “Brjósthæð.”
Þegar allar þessar og fleiri
hæðir eru skoðaðar samtímis
og hver í vissri afstöðu til
annara, mynda þær heilan lík-
ama, sem Indíánarnir hafa séð
í huga sínum íueð augum í-
myndunaraflsins. .
Jafnvel ferðamaðurinn, sem
gys gerir að þessum barnalegu
hugsunum, getur tylt saman
öllum þessum limum í huga
sér og horft á hinn mikla
jötun eða verndarguð þeiria
Indíánanna, þegar honum eru
sýndar hæðirnar, sögð ör-
nefnin og skýrðar sögurnnr.
Sálarlíf hins rauða manns
er ekki eins snautt og fáskrúð-
ugt og margir halda. Þeir eiga
margar merkilegar sagnir, sein
geymast og ganga mann frá
manni alveg eins og sögurnar
okkar gerðu á íslandi í gamla
daga. Væri þar djúpur og
auðugur brunnur úr að ausa
fyrir einhvern, sem vildi leggja
fyrir sig að skrifa merkilega
bók og fróðlega um hið and-
lega líf Indíánanna.
Svo telst til að þessir Stein-
Indíánar séu milli 300 og 400
alls; þeim fækkaði mjög um
tíma, en er heldur að fjölga
aftur.
f Morley, sem er dálítill
bær mitt á milli Calgary og
Banff (fjörutíu mílur vestur
frá Calgai-y og 40 austur frá
Banff) halda þessir Indíánar
nokkurs konar hátíð á hverju
sumri; er það kölluð Indíána-
hátíðin og talin mesta hátíð
sinnar tegundar í Norður-
Ameriku. Halda þeir glæsi-
lega skrúðför á hverjum
morgni meðan hátíðin stend-
ur yfir; sumir ríðandi og aðr-
ir gangandi. Eru bæði menn
og skepnur hlaðin svo marg-
breyttu skrauti að ekki verð-
ur með orðuin lýst. Sézt þar
alls konar handaverk, sem
lýsa hinni mestu list og ná-
kvæmni, smekkvísi og hugviti.
Sjötíu mílur fyrir vestan Cal-
gary sjást háir steindrangar í
þyrpingu, mjóir og beinir. Er
það stuðlaberg, sem staðist
hefir allar árásir náttúrunnar
þó alt annað hafi skolast burt
umhverfis það. Þessir drang-
ar eru sumir tiu mannhæðir;
eru þeir nefndir “Hoodoos”
eða skripildi. Skamt þaðan
sjást þrír háir tindar í röð,
sem líta út alveg eins og horft
sé á vangann á þremur kon-
um; enda heita þessir tindar
“Systurnar þrjár.” Hæsti
tindurinn er um 10,000 fet.
(Framh.)
$usme0s anb
DR. B. H. OLSON
Phones: 35 076 . 906 047
Consultation by Appointment
Only
j Heimili: 5 ST. JAMES PLACE
Winnipeg, Manitoba
&
$
^ ÖLaibs
Dr. P. H. T. Thorlakson
205 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sts.
Phone 22 866
Res. 114 GRENFELL BLVD.
Phone 62 200
!dr. b. j. brandson
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sts.
; Phone 21 834—Office tlmar 3-4.30
Heimili: 214 WAVERLEY ST.
Phone 403 288
Winnipeg, Manitoba
DRS. H. R. & H. W.
TWEED
Tannlœknar •
•
406 TORONTO GEN. TRUSTS
BUIL.DING
Cor. Portage Ave. og Snoith St.
PHONE 26 545 ' WINNIPEG
DR. ROBERT BLACK
Sérfræðingur I eyrna, augna, nef
og hálssjúkdómum
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham & Kennedy
ViStaistlmi — 11 til 1 og 2 til 5
Skrifstofuslmi 22 251
Heimilissími 401 991
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
506 SOMERSET BLDG.
Telephone 88 124
Home Telephone 36 888
Dr. S. J. Johannesson
806 BROADWAY
Talsimi 30 877
•
Viðtalstlmi 3—5 e. h.
DR. K. J. AUSTMANN
410 MEDICAL ARTS. BLDG.
Stundar eingöngu, Augna-
Eyrna-, Nef og Háls-
sjúkdóma.
Viðtalstlmi 10—12 fyrir hádegi
3—5 eftir hádegi
Skrifstofusími 80 887
Heimilissími 48 551
H. A. BERGMAN, K.C.
islenzkur lögfrœðingur
Skrifstofa: Room 811 McArthur
Building, Portage Ave.
P.O. Box 1656
Phones 95 052 og 39 043
J. T. THORSON, K.C.
íslenzkur lögfrœðingur
800 GREAT WEST PERM. Bldg.
Phone 94 668
A. S. BARDAL
848 SHERBROOOKE ST.
Selur llkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaður sl bezti.
Ennfremur selur hann ailskonar
minnisvarða og legsteina.
Skrifstofu talslmi 86 607
Heimiljs talslmi 501 562
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG., WPEG.
•
Fasteignasalar. Leigja hús. Út-
vega peningalán og eldsábyrgð af
öllu tægi.
PHONE 26 821
ST. REGIS HOTEL
285 SMITH ST„ WINNIPEG
•
Pœgilegur og rólegur bústaður
1 miðblki borgarinnar
Herbergi $2.00 og þar yfir; með
baðklefa $3.00 og þar yfir.
Ágætar máltlðir 40c—60c
Free Parking for Ouests