Lögberg - 18.01.1940, Qupperneq 7

LÖGrBERG, FIMTUDAGINN 18. JANÚAR, 1940
7
.i'il!lllll!l!llll||||||||il!ll!l|||!|||||||||!||||||||||||||;i|||||||||||Iil||||||||||l|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||ll.
Frá Islandi
''''iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiinr
Undanfarna daga hefir blóð-
kreppusótt allmögnuð gengið hér
í bænum. Hefir fjöldi fólks
verið rúmliggjandi af þessum
sökum hina síðustu daga, en þó
hefir faraldur þessi einkum lagzt
á börn. Sjúkdómur þessi veld-
ur miklum hita og niðurgangi
og vanlíðan, þótt ekki sé hann
sérlega hættulegur. Þó ber til,
að börn deyja úr veikinni. Sótt-
in stafar af sýkli, sem gefur frá
sér eiturefni og veldur bráðri
bólgu i görnunum. Vanalega
varir sjúkleikinn þrjá eða fjóra
daga. Magnús Pétursson bæjar-
læknir hefir tjáð Tímanum, að
faraldurinn muni nú í rénun i
bænum, en mest brögð hafi verið
að honum um eða eftir síðast-
liðna helgi. í gær bættist yfir-
leitt fátt við af nýjum sjúkling-
um.
•
20—30 bátar ganga um þess-
ar mundir til fiskjar i Vest-
tnannaeyjum, þegar á sjó gefur.
Hafa þeir aflað 1 smálest og alt
upp í 6—8 smálestir í róðri og
þykir það dágóður afli. Bátarnii-
afla ýmist á línu og í dragnót,
en nokkuð af ýsumiðum Vest-
ntannaeyinga liggur utan land-
helgislínunnar. Dragnótaveiðar
' landhelgi eru hins vegar ekki
leyfðar lengur fram eftir haust-
inu en til loka nóvembermánað-
ar. Almennur vertíðarundirbún.
ingur stendur vfir i Eyjum, en
hin eiginlega vetrarvertíð hefst
undir eins eftir áramótin.
Vestmannaeyjar eru einn af
faum kaupstöðum, þar sem ekki
hefir verið hemill hafður á
hundahaldi af stjórn bæjarins.
Er mikið um hunda i bænum.
Nú í haust hafa hundar lagst
mjög á fé í Eyjum og drepið
eigi færri en 20—30 kindur, en
auk þess hrakið sumt fyrir
hjörg. Á bæjarstjórnarfundi í
fyrradag var samþykt bann gegn
hundahaldi í bænum vegna
þessara atburða. Undanþágur er
þó hægt að veita, ef sérstakar
ástæður eru til.
Sig mundur Guðmundsson á
Melum í Trékvllisvik. ritar Tíin-
anum á þessa leið: Uppskera
garðávaxta var í ár margfalt
meiri en hér hefir áður þekst.
Eru allflestir bændur sjálfum
sér nógir um garðávexti, og er
það óvanalegt. Venjulega hefir
illa tekist um garðyrkjuna, sök-
Ur vorkulda og næturfrosta að
sumrinu. — Sauðfé var venju
fremur vænt í haust. Kjötþungi
sláturdilka var að meðaltali
tveim kílógrömmum meiri en
undanfarin haust, og muna
menn varla slíkt ár, að því er
snertir frálag sauðfjár.. — Fisk-
afli var mikill og gæftir góðar.
Sjóróðrar eru aðallcga stundaðir
frá Gjögri, enda er þaðan stutt
að sækja og fiskimið trvgg.
lelja sumir, að Gjögur sé með
beztu fiskistöðvum landsins. í
haust gekk fiskur á grynstu mið
og inn á hverja vík. Var hlað*
fiski um timabil, enda var mik-
il! kolkrabhi, sem ætíð drógst á
færi, og rak á fjörur í stórum
stíl. Var þetta ár eitt hið blóm-
legasta, bæði til lands og sjávar,
fyrir bygðarlagið, svo að elztu
menn muna ekki annað því Hkt.
■—29 jarðir eru í Árneshreppi og
hefir engin jörð lagst í eyði hina
síðustu áratugi, en mörgum ver-
ið skift. Er nú einbýli á 14
jörðum í hreppnum, tvíbýli á 11,
þríbýli á 1, fjórhýli á 2 og sex-
hýli á 1. Burtflutningur fólks
nr hygðarlaginu hefir ekki átt
sér stað, og er álíka margt fólk
i hreppnum nú og var fyrir 1920.
J þeim áruin er fólk flutti til
Vesturheims af landi hér, fór
enginn vestur um haf af þessum
slóðum, þrátt fyrir harðæri og
isaliig. — Framfarir í jarðrækt
°g húsabætur ,hafa verið miklar
í seinni tíð. Munu óvíða jafngóð
íveruhús sem hér og er það að
nokkru að þakka hve mikill við-
arreki hefir verið síðustu árin.—
Refaeldi hefir aukist mikið, en
fæstum orðið ábatasamt. Mikið
hefir orðið vart við vilta refi,
og þegar verið skotnir 6 í Ófeigs-
firði.
•
Kaupfélag Norðurfjarðar hefir
starfað um rösklega 40 ára skeið.
Má mikið þakka kaupfélaginu
og forráðamönnum þess, hve af-
koma bygðarlagsins er góð. Hef-
ir það jafnan sýnt fylstu sann-
girni við vöruálagningu, þrátt
fyrir erfiða aðstöðu. Áður en
kaupfélagið var stofnað, urðu
hreppsbúar að sækja vörur sín-
ar til Skagafjarðar og Blöndú-
óss. Voru það erfiðar sjóferðir
á opnum skipum.
—Tíminn, 16. des.
Tilraunir um sölu á frijstum
fiskflökum vcstan hafs
Fréttamaður Tímans hefir
leitað upplýsinga hjá Runólfi
Sigurðssvni, skrifstofustjóra
Fiskimálanefndar, um nýmæli,
sein á döfinni eru hjá nefndinni.
Runólfur skýrði svo frá tilraun,
sem nú er verið að gera um sölu
á frystum fiskflökum vestan
hafs:
Fiskimálanefnd hefir sent til
Vesturheims tilraunasendingu af
frystum þorsk- og ýsuflökum,
alls nokkrar smálestir, og á Vil-*
hjálmur Þór að sjá um sölu á
henni. Fór vörusending þessi
með Dettifossi á dögunum.
Mjög hefir verið vandað til
alls frágangs á sendingunni,
sýnishorn, sem send voru vestan
um haf, höfð til fyrirmyndar og
umbúðir einnig keyptar í New
York.
Fiskimálanefnd hefir áður
gert samskonar sölutilraunir
vestan hafs, sem þá mishepnuð-
ust. Hefir nú betur verið vand-
að til vörusendingarinnar en
nokkru sinni áður.
Vafasamt er, að unt verði að
selja fiskflökin vestan hafs fyrir
það verð, er samhærilegt sé við
verð á frystum og ísuðum fiski
í Evrópu. Veldur þvi mikill
tilkostnaður, bæði mikill um-
búðakostnaður og há flutnings-
gjöld.
Fiskimálanefnd ráðgerir þó að
senda aðra tilraunasendingu til
Vesturheims með Dettifossi
næstu ferð.—Tíminn 16. des.
Refaeign landsmanna
cr 8,010 dýr.
Eins og frá hefir verið skýrt í
Tímanum er refamerkingum í ár
lokið fyrir nokkru. Loðdýrarækt-
arfélaginu hafa nú borist allar
skýrslur um merkingar og hefir
Metúsalem Stefánsson greint
blaðinu svo frá niðurstöðum
þeirra:
— Silfurrefayrðlingar, sem
merktir voru í haust, voru alls
3,700, en 2,300 í fyrra haust.
Fullorðnir silfurrefir eru nú
2,760, en 1,960 i fyrra. Eru
silfurrefir landsmanna því nú
alls 6,460 og hefir silfurrefa-
stofninn aukist um rösklega 50%
frá þvi i fyrra; var jiá 4,260 dýr.
Blárefayrðlingar, merktir í ár,
vorn alls 960, en 440 í fyrra, og
fullorðnir blárefir nú 590, en
340 í fyrra. Blárefaeignin er því
nú 1,550 dýr, en var 780 dýr i
fyrra. Hefir blárefunum því
fjölgað sem næst um 100%.
Alls eiga landsmenn nú um
8,010 refi, en áttu í fyrra 5,040.
—Tíminn 4. des.
Dánarfregn
Matthildur Pálsdóttir Johnson
andaðist á heimili dóttur sinnar
og tengdasonar, Mr. og Mrs. Th.
Sigurdson, fyrir norðan Hallson,
laugardaginn 9. desember. Matt-
hildur sál. fæddist í Eyjafirði á
fslandi annan þriðjudag i apríl
1848. Hún giftist Árna Jónssyni
úr Norður-Múlasýslu i ágúst-
mánuði 1873. Árni dó 12. júlí
1936.
Þau Árni og Matthildur fluttu
til Ameriku árið 1883 og settust
fyrst að í Pembina en fluttu á
heimilisréttarland í grend við
Akra, N.D. 1886, og bjuggu þar
þangað til þau brugðu búi fyrir
12 árum. Síðustu 8 árin var
Matthildur hjá dóttur sinni Mrs.
Sigurdson þar sem hún nú and-
aðist.
Árni og Matthildur eignuðust
10 börn, tvo syni og átta dætur.
Son mistu þau í æsku á íslandi;
en fulltiða dóttir þeirra (Mrs.
J. Westford) dó 1903. Hin átta
systkinin lifa móður sína.
Matthildur sál. var skörungur
mikill og dugnaðarkona; trú-
mensku mikla sýndi hún á sínu
verksmiði og var hún ástrík eig-
inkona og móðir. Hún var vel
gefin og vel að sér, þrátt fyrir þó
að störf hennar hafi að sjálf-
sögðu altaf verið mikil.
Matthildur sál. var jarðsungin
frá Hallson-kirkju þriðjudaginn
12. desember. Fylgdi henni stór
hópur ástmenna og annara vina
og samferðafólks til grafar. Séra
H. Sigmar jarðsöng.
Hitt og þetta
A TVINNULEYSl
IÐNAÐARMANNA
Enginn vafi er á því að iðn-
aðarmenn verða einna harðast
úti hvað atvinnu snertir nú, þeg-
ar stríð er skollið á og hvers-
konar efni til iðnaðarframleiðslu
verður dýrt og nær ófáanlegt.
Og allra verst kemur atvinnu-
leysið niður á byggingamönnum.
í 2. hefti Timaritsins skrifaði
framsýnn reykvískur iðnaðar-
maður grein, er hann nefndi:
Atvinnubætur fyrir iðnaðar-
menn. Benti hann þar á ágæta
úrlausn þessa vandamáls. Hann
hafði sjálfur reynslu af afla-
brögðum á “trillu”-báta hér í
Flóanum og vildi að iðnaðar-
menn kæmu sér upp slíkum bát-
um og stunduðu sjóróðra meðan
vertíð stendur, en sleptu þá
byggingavinnu. Hann hefir á-
reiðanlega rétt fyrir sér. Það
ynnust við þetta tvö meginatriði:
Meiri byggingavinna kæmi á
hvern hinna, sem heima sætu,
og aukinn gjaldeyrir fengist, sein
meðal annas yrði til aukinna
byggingarefniskaupa. En þati
mundu aftur auka bygginga-
starfsemina.
Byggingamenn ættu að fletta
upp í 2. hefti Tímaritsins og lesa
þessa grein aftur.
LJÓSM YNDA LIS TIN
í tilefni af 100 ára afrnæli ljós-
myndalistarinnar, var í sumar
haldin vegleg ljósmyndasýning
fyrir Norðurlönd í Charlotten-
borg í Kaupmannahöfn.—Nokkr-
ir islenzkir Ijósmyndasmiðir
sendu þangað safn nokkurt, sem
fékk mjög góða dóma. f tíma-
riti danskra ljósmyndasmiða er
sagt frá sýningu þessari og
standa þar þessi uinmæli um is-
lenzka safnið:
“íslenzka safnið skipaði heið-
urssætið í salnum, beint á móti
innganginum. Það vitnaði ekki
einungis unt hin sérstöku pg
þróttmiklu “inotiv,” heldur
einnig um persónulegan dugnað
einstakra þátttakenda. Hin
merkasta og mest áberandi inynd
var “Regnbogi” Vigfúsar Sigur-
geirssonar, vel hepnað og fágætt
“motiv,” sem vekur dulræn,
forntrúarleg áhrif. Ljómandi
línur i fvlsta samræmi við
skuggaskifti, sem sett eru fram
mjög lifandi, niður i svo að
segja biksvartan hafflötinn,
gerði athugun myndarinnar að
tilkomumikilli nautn mynd-
fræðilega séð, samtímis þvi sem
hinn lýsandi regnbogi svo að
segja brendi sig fastan i huga
áhorfandans. Fræðilegar fugla-
myndir voru sýndar af Birni
Arnórssyni og skýrar stemnings-
myndir af Halldóri E. Arnórs-
syni. Mannamyndir Jóns Kaldal
munu seint gleymast.”
Þannig farast Dönum orð um
islenzka ljósmyndasmiði. ólafur
Magnússon, formaður félags
Ijósmyndara, hefir lofað Tíma-
rijinu grein í tilefni af 100 ára
afmæli Ijósmyndalistarinnar.
BINDINDISMA LA VIKA
var haldin hér í októbermánuði
að tilhlutan Stórstúkunnar. Fyr-
irlestrar fluttir og ritgerðir birt-
ar í blöðunum. Fátt mun þó
hafa verið betur sagt en þetta, að
Sigurjóni Daníelssyni, bilstjóra
í Tímanum, 3. október:
“Allur almenningur veit vel,
sem eitthvað þekkir til skemt-
analífs Reykjavikurbæjar, að ó-
þarfa eyðslan er langmest á víni
og tóbaki, öll önnur eyðsla er
hverfandi. Er því furðulegt hve
hljótt er um þessa hlið málsins,
en ýmsar ' aðrar sparnaðarráð-
stafanir gerðar, sem skifta
minna máli en takmörkun á vín-
og tóbaksnautn. Eða skilja þeir
enn ekki, sem um stjórnartaum-
ana halda, að sú uppskera, sem
landið fær af sölu víns og tóbaks,
er rányrkja i orðsins fylstu
merkingu.
Hefði greinarhöfundur um leið
gjarnan mátt minna á nætur-
og leynivínsalana, sem Áfengis-
verzlun islenzka ríkisins fóstrar
hér í Reykjavik og víðar og eru
sjálfsagt ötulustu starfsmenn
umræddrar rányrkju.
—Tímarit Iðnaðarmanna,
desember, 1938.
V ökudraumsýn
í skammdeginu
úti i dimmum fjarska greiðast
sundur þykkir þokuflókar og á
bak við gefur að líta lága heiði
í glæstum sólarljóma. En hærra
gnæfa tindar blárra fjalla.
Þessi sumarfagri heimur ná-
lægist. Eg sé lyngi vaxnar
brekkur og finn gróðurilm. Eg
er staddur g heiðarlirúninni.
Þaðan gefur sýn yfir dal í skjóli
heiðarinnar. Og handan við dal-
inn er það, sem föllin rísa. Blik-
andi elfa streymir eftir dalnum.
Hún fellur í ótal fossum, sem
sindra í öllum litum regnbog-
ans. Á bakkanum sem fjær er,
vex dökkgrænn birkiskógur.
Skyndilega er eg staddur inni
í skóginum. Að baki mér hljóma
niðir elfunnar, eins og huldu-
söngvar. En framundan kliðar
skógurinn af fuglaröddum. Ein-
hversstaðar lángt inni i þykninu
er sólskríkja að syngja. Eg þekki
þessa yndislegu, léttu tóna alt of
vel til þess, að geta vilst á þeim.
ósjálfrátt geng eg á hljóðið. Og
eg greini það æ betur gegnum
skógarþysinn.
Fyrri en varir er eg kominn
inn í undurfagurt rjóður. Lág-
vaxinn gulvíðir og allskonar blá-
gresi grær í skjóli birkitrjánna.
Og í mosavaxinni skriðu, sem
auðsjáanlega endur fyrir löngu
hefir hrapað úr fjallinu, og teyg-
ir sig nú kuldaglottandi inn á
blómlendi rjóðursins, vex einir á
stöku stað.
Þarna hátt iippi í hlíðinni
slútir kræklótt hrisla yfir urðar-
skúta. Og í hríslunni situr sól-
skríkjan, sem eg hefi hevrt til,
og syngur án afláts. Og nú
staðnæmist eg undrandi, því að
eg skil mál sólskríkjunnar. Eg
heyri að hún syngur þetta litla
Ijúð:
Gleðilegt sumar! Gleðilegt sumar!
Ljósið og fegurð, lif og vndi
ljómar nú um gjörvalt stirndi.
Gleðilegt sumar! Gleðilegt sumar!
Vetur burt úi' véum skríður.
Vorið kemur! Starfið biður!
Gleðilegt sumar! Gleðilegt sumar!
. . . Aftur er eg staddur fjarri
þessum litfagra dal, og skvnja
angan skóga hans og fuglasöng-
inn álengdar. Svo falla rökkur-
tjöldin saman. Sumarmyndin
er horfin.—Sigfús Daviðsson.
—Dýrverndarinn.
’l'o My Dear Friend the Late
Hallgrímur S. Eyford
O, the present is too sweet
Tö go on forever thus!
Round the corner of the street
Who can say what waits for us?
Meeting — greeting, night and day.
Faring each the self — same way —
Still somewrhere the path must end.—
Reach your hand to me, my friend!
I am awreary waiting here
For one who tarries long from me.
O, art thou far, or art thou near?
And must I still be sad for thee?
Or wilt thou straightway come to me?
Friend, answer. I am near to thee.
I care not what sharp thorns grow thick below
And wound my hands and scar my anxious feet
I only care to know God’s roses grow.
And’ I may somewhere be with you and find their
odor sweet.
And so the stately ships move on
To their haven under the hill.
But, O, for the touch of a vanished hand,
And the sound of a voice that is still.
flnserted by Christiana Oddson)
J
Tvö skáld
Einar Benediktsson hefir gefið
þjóð sinni konunglega gjöf,
hverjum einasta fslending, er
vill við henni taka. Eg finn mér
skylt að þakka E. B. fyrir ljóð-
in hans, fyrir þær ógleymanlegu
ánægjustundir, er þau hafa veitt
mér.
Hverjum fslendingi ætti að
vera það metnaðarmál að lesa
þau og læra, láta þau hrista
burt hversdagsleikann og vekja
til lífsins það fegursta, er býr
í hverri mannssál, því það gera
þau óhjákvæmilega, ef menn á
annað borð fást til að kynnast
þeim. Það glajdi mig þvi mjög
mikið, þegar eg sá og heyrði í
blöðum og útvarpi að minst var
rækilega 75 ára afmælis E.
Benediktssonar.
f þessu sambandi kemur mér
í hug atvik frá alþingishátíðinni
1930, á Þingvöllum. Mér varð
ásamt mörgum öðrum gengið
fram hjá þar sem æðsta stjórn
landsins ásamt nokkrum helztu
mönnum þjóðarinnar var að
halda veizlu konungi og fylgd-
arliði hans.
Mér varð starsýnt á einn
mann, er stóð fyrir dyrum úti
og studdist við staf.
Maðurinn var óvenju aðsóps-
mikill og tígulegur þó ekki væri
hann í veizluklæðum. Augun
voru starandi og fjarskygn. Mér
var sagt að þessi maður væri E.
Benediktsson.
Eg hafði aðeins séð hann á
myndum. Mér brá við, þarna
stóð þá þessi stórbrotni maður,
skáldkonungur fslands, eins og
hvcr annar beiningamaður úti
fyrir dyrum veizlusalsins. Hann
hafði þó ort hátíðaljóðin, — sem
aðeins fengu önnur verðlaun.
Ef til vill hefir það ekki legið
fyrir E. B. að vrkja tækifæris-
ljóð, þau þurfa helzt að vera
auðskilin og fljótlærð, en þess
háttar ljóðagerð hentaði ekki
E. B. Hann kann ekki að vaða
grunt.
Hitt skáldið, er eg stend i
þakkarskuld við, er Jakob Smári.
Hann átti fimtugsafinæli nýlega,
og kom þá út 3. ljóðabók hans.
Þessi skáld eru eins ólík og
tvö skáld geta verið, en þó hafa
þau margt sameiginlegt. Báðir
eru frumlegir og fara sinar göt-
ur, en ekki annara. Hvorugur
þeirra er alþýðuskáld eins og
það hugtak er skilið. Báðir erii
hárfínir í skáldskapnum, svo
fínir, að hvergi verður vart við
örðu af sora. Báðir hafa inni-
lega samúð ineð þeim, er bera
skarðan hlut frá borði. Báðir
fyllast þeir lotningu fyrir því
æðsta og háleitasta i tilverunni,
guðdóminum og öllu því feg-
ursta, er mannsandann dreymir
um. E. B. geysist áfram með
storminum um víða veröld. Hann
er eins og vormorgunn í upp-
rennandi sól, sem heimtar alt og
alla til starfs og dáða. J. S.
lætur andblæinn vagga sér um
himingeiminn, í fylgd með hon-
um er friður hið innra og töfr-
andi hillingar inn í framtíðar-
löndin. Gimsteinadjásn og glitr-
andi perlur E. B. sjást í gegnum
brimrótið og stórfengleik ís-
lenzkrar náttúru. Gimsteinar
.1. S. birtast í bláma víðáttunnar,
angan blómanna og hjali barns-
ins.
Hver á sinn hátt lyfta þeir
anda manns upp úr grárri þoku
hversdagsleikans og hugurinn
fvllist lotningu fyrir tilverunni
eins og alheimssálin hefir ætlast
til.
Með þessum linum vildi eg
vekja athygli allra, er fögrum
ljóðum unna, á bókum þessara
tveggja skálda. Á meðan eruð
þið í góðum félagsskap og ykk-
ur líður betur á eftir.—A. ./.
—Alþbl., 13. des.
Dánarminning
Snemma morguns á aðfanga-
dag jóla (24. des.) andaðist Sig-
ríður Jónasson á heimili bræðra
sinna Jóns og Sigurðar Johnson,
suður af Mountain, N.D. Hafði
hún verið mjög heilsutæp síðasta
árið. Þó hafði hún fylgt fötum
þar til fáum dögum fyrir and-
látið. Sigriður fæddist á Stafni
í Reykjadal í Þingeyjarsýslu 15.
október 1860. Fullu nafni hét
hún Guðrún Sigríður, og voru
foreldrar hennar sæmdarhjónin
Kristján Jónsson og Sésselia
Sigurðardóttir, bæði úr Þingeyj-
arsýslu. Sigriður giftist Birni
Jónassyni, sem einnig var úr
Þingeyjarsýslu, árið 1882. Flutt-
ust þau hjón til Ameríku árið
1883 og settust na'rri strax að
í þessari bygð og liafa ávalt dval-
ið hér síðan. Björn lézt i hárri
elli 1938, og Sigriður nú, einu
ári síðar. Þeim hjónum varð
ekki barna auðið; en þau ólu
upp eina stúlku, Kristínu Jak-
ohsdóttur, sem nú býr í Wvn-
vard, Sask.
Sigríður var heilsusterk og
dugleg kona, starfsöm og skörp.
Hún var bókhneigð og las all-
mikið, og var vel að sér. Á
starfssviði sínu sýndi hún ávalt
hina einlægustu trúmensku. Hún
tilhej'Tði Víkursöfnuði í Moun-
tain.
Hin látna var jarðsungin frá
heimli bra'ðra sinna og Eyford-
kirkju miðvikudaginn 27. desem-
ber. Fylgdi lienni stór hópur
vina og samferðafólks til grafar.
Séra IJ. Sigmar jarðsöng.