Lögberg - 20.06.1940, Side 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 20. JÚNl 1940
♦♦♦♦♦♦♦^♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦^♦♦♦♦♦^♦♦^♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦^♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦$*
Sonur hinnar dánu
(Rússneskt œfintýri)
<♦♦♦♦<♦♦♦♦♦♦♦<♦<♦<♦<♦<♦<♦<♦♦*♦<♦<♦♦><♦♦>•<♦
Þegar hann stóð upp, fann hann að hann
var orðinn hár og stór. Hann var ekki barn
lengnr. Hann gekk áfram og heilsaði með
fögnuði í hjarta lífinu á jörðunni, sem nú
var fædd honum að nýju. Þó fann hann
mjög til þess, að eitthvað var það, sem hann
þráði og hvorki skin sólar, grænn akurinn
né hressandi skuggi skógarins megnaði að
veita honum. Þá kom yndisleg, skraut-
klædd mær á móti honum og hann þekti
hana þegar. Það var Isidóra, alveg eins
og hann hatði séð hana í draumnum sínum.
Hún þekti hann líka undir eins, rétti honum
höndina vingjarnlega og talaði blíðlega við
hann, enda þótt hann va;ri í fátæklegu görm-
unum sínum. En ekki höfðu j)au lengi ræðst
við, er hinn drembni faðir meyjarinnar kom
gangandi og sá j>au. Dóttirin roðnaði og
varð að snúa við með föður sínum eftir
bendingu hans. Piltinum ánauðuga sendi
hann ógnandi augnaráð, sem gaf til kynna
reiði hans.
niður í bylgjurnar, rétti hún honum frá
djúpinu dýrmætan gimstein og sagði sorg-
mædd í bragði:
“Feldu hann á brjóstinu á þér!” Að svo
mæltu hvarf hún. En sonur hinnar dánu
féll ekki í freistinguna. Hann rétti hand-
legginn upp til merkis um að hann hefði
fundið nokkuð, eftirlitsmaðurinn kom, en
þegar hann sá steininn, sagði hann:
“Þú ert b.jáni. Svona stórir gimsteinar
eru ekki til!” Og hann kastaði steininum
meðal hinna steinanna á fljótsbakkann.
“Hún hefir ætlað að reyna ráðvendni
mína,” hugsaði sonur hinnar dánu og gekk
til vinnu sinnar aftur.
Um kvöldið var hann á gangi einn síns
liðs við fljótið og var að vonast eftir vin-
konu sinni. en hún kom ekki, og hnugginn
var hann að íhuga, hvers vegna hann væri
daundur til eymdar og volæðis alla sína æfi.
Þá varð honum litið á grjóthrúgurnar og sá
j>ar aftur steininn, sem eftirlitsmaðurinn
hafði forsmáð; hann lá þarna og tindraði
í sólskininu í hinum dýrlegasta ljóma. Ilann
tók steininn upp og ætlaði að fara með hann
upp á skrifstofu landeigandans. Á leiðinni
mætti hann Gyðingi, sem læddist um í laumi
og spurði, hvort hann hefði ekki eitthvað til
sölu. Ánauðugi maðurinn neitaði því, en
sýndi honum steininn og spurði hvers virði
hann væri. Augu Gyðingsins urðu kringlótt
af gleði, en hann svaraði rólega: ,
Þegar sonur hinnar dánu kom aftur til
þorpsins, fór á alt aðra lund en hann hafði
búist við. Enginn undraðist yfir því að sjá
hann aftur og enginn spurði hann, hvar
hann hefði verið fjarverandi og allir voru
jafngóðir við hann og vingjarnlegir eins og
áður. En undir eins daginn eftir varð hann
ásamt öðrum ungmennum þorpsins, sem kall-
aðir voru saman, að mæta fyrir utan bústað
landstjórans. Bréf hafði komið frá landeig-
andanum þess efnis, að hann ætlaði að setja
á fót gullþvott á yztu takmörkum eigna
sinna. Þangað skyldi senda j>essa ungu
menn, og en^inn skeytti neitt um sorg for-
eldra og annara ættingja yfir því að skilja
við ástvini sína.
Ennj)á einu sinni kom Isidóra að máli
við son hinnar dánu:
“Þegar j)ú varst barn og gekst fram
hjá glugganum mínum,” mælti hún, “fleygði
eg oft blómi til jhn. Tabtu nú }>essa greni-
grein, það er blóm dauðans. Minstu þess,
þegar þú lítur á greinina, að það sem lífið
sundurskilur mun dauðinn sameina.”
Hún hraðaði sér á brott og grenigreinin
var eina huggun munaðarleysingjans, eina
eignin, sem hann tók með sér í land sorgar-
innar.
Þegar ungu mennirnir komu til Úral-
fjallanna og hið nýja starf þeirra var hafið,
glöddust margir í voninni um, að hamingjan
kvnni að verða þeim liliðholl. Ef þeír fyndu
dýran gimstein í gullsandinum, unnu }>eir
til lausnar sér, voru ekki ófrjálsir menn
framar. Sonur hinnar dánu vonaði eins og
hinir, en lengi sýndist svo, sem öll heill væri
frá honum vikin. Hvenær sem hann fann
fagran stein í fljótssandinum, kom það í ljós
við rannsókn. að liann var svikinn.
Kvöld nokkurt var hann á gangi við
fljótið mikla, sem skilur tvo heimshluta,
og iiugsaði ýmist um Isidóru eða vinkonuna
horfnu, sem hann bjóst ekki við að sjá fram-
ar. Alt í einu hrærðist eitthvað úti í bylgj-
unum og litla rússalkan kom í ljós, en hún
var föl og sorgmædd á svipinn.
“Undir jörðinni eru allar ár tengdar
saman, ” sagði hún, “og eg get komið til þín
hvar sem }m ert. Eg kem nú til }>ess að
boða þér hamingju þína. Þegar þú byrjar á
vinnu þinni í fvrramálið, þá horfðu fast
niður í öldur fljótsins og eg mun rétta þér
mjög dýrmætan gimstein. Þú getur vel
falið hann hjá þér og selt bann á laun. Þá
verður þú svo auðugur, að þú getur dulið
ættsmæð þína og meira að segja gengið að
eiga Isidóru. Að vísu drýgir þú glæp. þar
sem landeigandinn á gimsteininn en fyrir
að skila honum færðu ekki annað en' frelsi
þitt. Þú verður iúásnauður vesalingur eftir
sem áður. ”
Ungi maðurinn starði á verndarveru
sína og skyldi naumast, hvað hún fór. Alt
af hafði hún verið hrein og flekklaus í fram-
komu sinni við hann, og nú var það hún, sem
taldi hann á að fremja þjófnað. Rödd henn-
ar hafði líka titrað, meðan hún talaði. Hún
stóð niðurlút fyrir framan hann og áður en
hann hafði ráðrúm til að svara henni, var
hún horfin í fljótið. Sár og nöpur tilfinn-
ing fór um hann allan. Nú var hann fyrst
verulega ógæfusamur þegar hann gat ekki
lengur treyst henni, sem verið hafði heilla-
dísin í lífi hans.
Daginn eftir fór alt eins og rússalkan
fagra hafði sagt honum. Þegar hann starði
“Steinninn er ekki mikils virði, en samt
get eg eitthvað gert við hann, eg skal láta
j)ig fá 50 rúblur fyrir hann.”
Unglingurinn gekk burt, en Gyðingurinn
hljóp á eftir honum og bauð tvö hundruð,
þrjú, fjögur, fimm hundruð.
“Eg sel hann ekki!” var svarið. Gyð-
ingurinn tók í föt hans, hélt honum föstum
pg hrópaði:
“Eg læt þig fá þúsund rúblur!”
“Steinninn er ekki mín eign,” svaraði
ungi maðurinn loks, “láttu mig fara minna
ferða með Guði mínum. ” Við þessi orð
hvarf kaupmaðurinn.
Skömmu síðar mætti ungi maðurinn
Armeníumanni, sem inti hann ákaft og með
gráðugum au|gum, hvort nokkur af verka-
mönnunum hefði fundið gimstein. Sonur
hnnar dánu sýnd honum steininn sinn og
Armeníumaðurinn bauð honum tíu þúsund
rúblur fyrir hanii og lofaði að flytja hann
heilan á húfi til Persíu, þar sem hann gæti
lifað óáreittur og notið auðæfa sinna. En
hann stóðst einnig þessa freistingu.
Eigi leið langur tími þar til hann mætti
aldurhnignum manni, sem spurði, hví hann
hefði svo hraðan á svona seint á degi. Gamli
maðurinn fékk og að sjá steininn og bauð
fimtíu þúsund rúblur fyrir hann.
“Eg á ekki steininn,” svaraði finnand-
inn, “eg ætla sjálfur að fara með hann til
landstjórans.”
“Gerðu það, sem þú veizt réttast vera,”
sagði öldungurinn, “og Guð mun vera með
þér á öllum þínum vegum.u
Þeg-ar hann kom inn á skrifstofuna, voru
þar allir í uppnámi. Hinn tigni aðalsmað-
ur, sem átti allar þessar lendur hafði komið
þangað og }>að var ekkij fyr en daginn eftir,
að ungi maðurinn fékk tækifæri til að sýna
fjársjóð sinn fagmönnum þeim, sem áttu að*
rannsaka hann. Lengi athuguðu }>eir liann
með fylstu nákvæmni. Að lokum hrópuðu
j>eir: “Ilann er ósvikinn!” og einn þeirra
skuiidaði með gersemina inn til landeigand-
ans. Þegar í stað kom boð um það, að herra-
maðurinn vildi sjá þrælinn, sem hefði fund-
ið steininn og kunngera honum frelsið sjálf-
ur.
Sonur hinnar dánu fylgdi leiðsög’umanni
sínum með titrandi hjarta; sál hans gat.
naumast rúmað })á hugsun, að nú ætti harin
að verða frjáls. Hljóðum skrefum var hann
leiddur inn í herbergi, sem ljómaði af gulli,
silfri og ýmsum gersemum. Aldrei hafði
hann séð annað eins, nema hjá Rússölkunni
litlu niðri í sölum fljótsins. 1 purpurarauð-
um hægindastól sat maður, veiklulegur útlits
með hrukkur óánægjunnar eða e. t. v. iðrun-
arinnar á fölu andlitinu. Allar dásemdir
jarðlífsins höfðu hlotnast honum í ríþasta
mæli og þó var hann gæfusnauður. Hann
hafði átt í fjandskap við einkasystur sína
og hún hafði dáið frá honum, þegar liann
var ungur. Seinna hafði hann kvrænst, en
dauðinn hafði svift hann bæði konu og börn-
um. Honum fanst hann einmana og yfirgef-
inn í heiminum, hár hans var grátt og lífs-
þrek hans var brotið á bak aftur. Hann vrar
orðinn ellihrumur fyrir aldur fam. Herra-
maðurinn bauð unglingnum að ganga nær,
en á því augnabliki, sem sljó augu hans féllu
á fagurt andlit unga mannsins, hrökk hann
skelfdur við. Hann stóð upp, gekk að einu
af málverkum þeim, sem héngu á veggnum.
Það rar hulið d.ökku klæði, sem hann dró til
hliðar. Myndin, sem kom í ljós, var af
ungri, yndisfagurri stúlku, skrautlega
klæddri. Herramaðurinn liorfði á myndina
og þrælinn, sem stóð fyrir framan hann, á
víxl, og ungi þrællinn horfði engu síður
undrandi á hið fagra málverk. Hin unga
kona á mvndinni bar undarlega mikinn svip
af vinkonunni hans, rússölkunni litlu.
Herramaðurinn lét klæðið aftur falla fyrir
myndina ogspurði: “Hverjir eru foreldrar
þessa ófrjálsa manns?” Og hann fékk að
vita, hvernig móðir unga mannsins hefði
komið til þorpsins við Lena og borið þar
beinin.
“Móðir hans var útlagi . . . hún dó í
Síberíu!” sagði ríki maðurinn við sjálfan
sig og veifaði því næst hendinni til merkis
um að allir skyldu fara út, nema ungi mað-
urinn.
Lengi horfði hann hvast á unga mann-
inn og virtist rifja upp fyrir sér margar
fornar minningar. Loks mælti hann:
“Þú lítur út fyrir að vera óspiltur
maður. Ef þú vilt vera sonur minn, skal
eg sýna þér fulla föðurást.” Hann breiddi
út faðminn og þrællinn áræddi að kasta sér
að barmi hans. Öldungurinn snéri sér nú að
myndinni og sagði: “Yiltu nú sættast?
Viltu nú hætta að birtast mér á andvrökunótt-
um og í erfiðum draumum?”
Nú varð skjót breyting á æfi unga
mannsins. Hann, sem áður var ánauðugur
maður, þræll, var nú orðinn auðugur herra-
maður, en sál hans var jafn flekklaus og
auðmjúk eins og hún hafði verið á löngum
árum þjáninga hans. Þegar fvrsta tungl-
skinsnóttin lagðist yfir, læddist hann út úr
skrautsölum hallarinnar út á auðan árbakk-
an, en þar vonaði hann, að hann hitti vel-
gerðakonu sína. Hún kom, brosti ástúðlega
við vini sínum og sagði:
“Nú ert þú hamingnisamur, ekki vegna
þess, að þú ert orðnn voldugur og ríkur,
heldur af því, að þú ert góður og hefir stað-
ist freistinguna. Þú veizt ekki, hvað oss
svíður það sárt, að verða að freista liinna
veiklyndu, dauðlegu manna, og hværsu sárt
vér syrgjum, þegar þeir standast ekki raun-
ina.” /
Þá gladdist ungi maðurinn yfir því, að
heyra, að hún var líka hrein og góð, og hann
mælti.
“Þú hefir verið engill æfi minnar, segðu
mér, með hverju hefi eg verðskuldað alla
ástúð þína?”
Þá tók litla stúlkan hönd hans og tárin
strevmdu niður kinnarnar á lienni, um leið
og hún sagði:
“Ó, Guð minn gður! Eg, sem er hún
litla systir þín, sem var borin út nýfædd
og hefi aldrei þekt gleði jarðlífsins. Mamma
okkar var töfrandi fögur, auðug og ættstór.
Margt stórmennið bað hennar, en hjarta sitt
liafði hún gefið ungum manni ánauðugum,
sem var fríður sýnum og vel gefinn og hafði
verið förunautur bróður hennar á ferðalög-
um hans hingað og þangað um allan lieim.
Þau vroru gift á laun og eg var fvrsta barnið
þeirra, en fyrir drambsemissakir og ótta við
'bróður sinn, lét hún gömlu fóstruna sína
bera mig út og fleygja mér í Neva-fljótið.
Þar vaknaði meðvitund mín. Ódæði rak mig
úr mannlegu samfélagi, og nú varð eg Rúss-
alka og íbúar árinnar tóku mig í sinn fé-
lagsskap. Föður okkar sagði mamma, að
gamall þjónri hefði verið sendur með mig
langt inn í land og þar ætti að ala mig upp.
Þar kom þó, að hinn strangi bróðir mömmu
komst að öllu saman, og óður af gremju og
heift kom hann því til leiðar, að skipun var
út gefin um, að hún skyldi send til Síberíu,
til þess að dvljast þar fyrir umheiminum.
A bökkum Lenu fæddst þá svo, bróðir minn,
og þar er leiðið hennar móður okkar. Faðir
okkar liggur á sléttum Finnlands, en þar
féll hann í orustu sem óbrevttur hermaður.
Þú varst yfirgefinn á jörðunni eins og eg í
djúpi elfarinnar. Kærleikur dró mig til þín
og eg varð vinkona þín og verndarengili,
leiðsögumaður J)inn á lífsleiðinni. Nú hefi
eg opinberað alt fyrir þér, en nú þori eg
heldur ekki að birtast þér framar, enda mun
og hjarta þitt og bráðum bundið annari. En
ef })ú lendir í einhverri hættu, mun eg ósýni-
lega standa nærri þér.”
Að svo mæltu kysti hún hann á augun
og munninn. Dimman flóka dró fyrir tungl-
ið og þegar ungi maðurinn leit aftur í kring-
um sig, var systir hans horfin.. Hann lieyrði
aðeins óm frá öldum fljótsins, sem hrærðust
hægt í kyrðinni, það var ein.s og livíslað
væri:
“Vertu sæll!”
Fóstursyni hins tigna herramanns var
lotning sýnd og sómi, eins og hann hafði
verið elskaður og virtur, á meðan hann var
ekki nefndur annað en “sonur hinnar dánu. ”
I herferð gegn Tyi'kjum gekk hann mjög
hraustlega fram og varð frægur fyrir og
fékk heiðursmerki og frama. Hann var
huggun og gleði móðurbróður síns og gamli
maðurinn gaf lionum nafn sitt og arfleiddi
liann að öllum eigum sínum. En í hamingju
sinni gleymdi hann ekki henni, sem hann
hafði einu sinni hrifið úr dauðans klóm,
þegar hún var bam. Hann fór af skyndingu
til jarðeignanna við Úral og sýndi Isidóru
skorpnu grenigreinina, sem einu sinni liafði
verið auðæfi hans og eina liuggun. Isidóra
hafði með jafn mikilli trygð viðhaldið ást
sinni til lians og varð nú hamingusöm eigin-
sveig úr yndislegum vatnsliljum á borðinu
kona hans. Á brúðkaupsdaginn fann hún
lijá sér, og var röð af dýrum perlum ofin
inn í sveiginn.
Enginn liefir nokki’u sinni komist að
því, hver hafði lagt þær þar.----
Sigurbjörn Einarsson þýddi.
—Heimilisblaðið.
IIVERSU MARGAR DÝRATEGUNDIR
ERU TIL 1 HEIMINUM
Eins og auðskilið er, þá er því sem næst
ómögulegt að koma á nákvæmu “dýratali” á
jörðunni, þar sem sú verður raunin á, að svo
telst til að lifandi rottur séu einar um 10
miljarðar. Vér verðum því að láta oss
nægja að vita tölu á dýrategundunum, og
þó er heldur ekki hægt að komast að alveg
nákvæmri tölu á þeim, því að það er ekki
svo sjaldgæft að nýjar tegundir finnist, og
af því má svo ráðxx, að enn séu margar teg-
undir dýra ófundnar.
Jafnvel meðal spendýranna sem við
}»ekkjum bezt, getum vér rekist á óvæntar
skepnur. Það eru ekki svo fjarska mörg ár
síðan, að skepna fanst í flóunum í Kóngó,
sem nefndist Okapi, sem svipar bæði til
gíraffa og zebradýrs, en er ekki lífrænlega
skyld þessum spendýrum og er því algerlega
ný fyrir vísindin. Annað dæmi er zebra,
sem fundist hefir í hálendinu í Aebssíniu og
var liún verulega ólík öllum áður þektum
zebrategundum. Og fuglinn Abxx Mai'kúl),
sem lifir í flóunum við livítu Níl, er einn af
binum nýfundnu dýrategundum.
I djúpi hafsins eru þó enn fleiri gátur
óráðnar en á landi. Vér l>ekkjum ekki
f jöldann allan af marglit'tutegundum og öðr-
um hveljutegundum og hið sama er að segja
um skelfiskategundir, sem eru komnar af
hinum merkilegu dýrum, sem hafdjúpið var
fult af áður en sögur hófust.
Til þess að gefa dálitla hugmvnd um,
hversu nútíma rannsókn hefir aixkið tölu
hinna þektu dýrategunda, þarf eigi annað en
geta þess, að Linné, hinn mikli kerfasmiður
þekti ekki nema 1100 lifandi dýrategxxndir á
jörðunni. Nxx erxx vísindamenn búnir að
finna um 400,000 tegundir og raða í kerfi.
Skordýradeildin er fremst af öllum dýra-
tegnixdum nxi á dögum, að því er tegunda-
fjöldann snertir. Taldar eru um 280,000
skordýrategundir, þar af 120,000 bjölluteg-
xxixdir (járnsmiðir, brunnklukkur, jötunuxar
o. s. frv.), 50,000 fiðrildategundir, og 40,000
vespur (geituixgar). Næst eru fiskarnir
12,000 tegundir. Að fiskæturnar liér heima
þekkja ekki nema örlítið af þessari stóru
ætt kemur eðlilega af því, að flestar fisk-
tegundir er að finna sumpart í fjarlægum
höfum og sumpart á hafsbotni. 1 ósöltu
vatni liafa fundist 300 fiskategundir.
Fugladeildin getur lii’ósað sér af því að
lixxn jafnast á við fiskideildina að tölunni
tií. En hérlendis er ekki nema örlítið brot
af öllum þeim grúa, exx á meginlandi Ame-
ríku þekkjast um 6000 tegundir.
Fjórða deildin er lindýrin, eða um 10,-
000 teguixdir (snyglar, skelfiskar o. s. frv.),
þvínæst eru krabbar (liðdýr) 8000 tegundir
og 4000 skrápdýrategundir, ígulker, kross-
fiskar o. s. frv. Þá en.x skriðdýrin um
25,000 tegundir, spendýrin 23,000. Loks má
xxefna kóngulóarættina um 2000 tegundir og
froskana og pöddurnar xxm 1200 tegundir
og önixur láðs og lagardýr.
Það er staðreynt, að skifting' dýranna
á hnettinum er hvergi eins og f jöldi dýrateg-
uixdanna stendur í öfugu hlutfalli við fólks-
fjöldann. Hitabeltislöndin eru talin að vera
mjög auðug af dýnxm, bæði grúi dýrateg-
xxndanna og einstaklinganna.
Suðui'-Ameríka er sömuleiðis næsta auð-
ug að dýrategundum, Ástralía aftur á móti
langfátækasta meginlandið að dýrum. Því
nær sem dregur heimskautunum, þá fækkar
dýrum smámsaman, en ekki eru heimskauta-
löndin sneydd öllxx dýralífi.
—Heimilisblaðið.