Lögberg - 15.10.1942, Page 4

Lögberg - 15.10.1942, Page 4
4 LÖGBERG, FIMTUDAGINN 15. OKTÓBER, 1942 i ----------Xögtoerg-------------------- Gefið út hvern fimtudag af THE COLUMBIA PRESS. LIMITED 695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba Utanáskrift ritstjórans: EDITOR LOGBERG, 695 Sargent Ave., Winnipeg^ Man. Editor: EINAR P. JÓNSSON Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram The "Lögberg" is printed and published by The Culumbia Press, Eimited, 69 5 Sargent Avenue Winnipeg, Manitoba PHONE 86 327 Konnie Johannesson Síðastliðið föstudagskvöld var Konnie Jo- hannesson, flugskólastjóri, útnefndur á afar- fjölmennum framboðsfundi á Marlborough hótelinu, til þess að leita kosningar af hálfu Liberalflokksins til sambandsþings í Mið- Winnipeg kjördæminu hinu nyrðra; þingsæti þetta losnaði, sem kunnugt er, vegna fráfalls S. J. Woodsworth, hins mikilhæfa forustu- manns C.C.F. flokksins, er farið hafði með um- boð kjósenda þessa kjördæmis á sambands- þrngi í tuttugu ár. Paul Bardal fylkisþing- maður, og forseti Liberal-samtakanna í áminstu kjördæmi, hafði fundarstjórn með höndum, og leysti þann starfa af höndum eins og vænta mátti, með hinni mestu röggsemi; auk Mr. Jo- hannssonar, leitaði útnefningar R. A. Mac- Donnell, lögfræðingur. Miss Gertrude Walker bar fram tillögu um það, að Konnie yrði útnefndur sem þingmanns- efni, og fylgdi henni úr hlaði með prýðilega skipulagðri ræðu, þar sem hún vék mörgum fögrum orðum að margháttuðum sérkostum þingmannsefnisins; tillöguna studdi Stefán Hansen með markvissri tölu, því hann er manna rökfimastur, og mælskur vel; báðir frambjóðendur tóku stuttlega til máls, og varð það skjótt auðsætt, að Konnie jókst kjörfylgi nr.eð prúðmannlegri framkomu sinni og þeirri einlægni, er orðum hans fylgdi; er hinn mikli mannsöfnuður hafði greitt atkvæði, og fullnað- artalningu var lokið, var því formlega lýst yfir, að Konnie hefði hlotið útnefningu með álitlegum meirihluta umfram keppinaut sinn; fagnaði þingheimur úrslitunum með dynjandi lófaklappi. Konnie Johannesson er af mætu fólki kom- inn, og vinmargur í þessari borg, þar sem hann hefir svo að segja alið allan aldur sinn; hann gat sér ungur frægðarorð sem foringi Falcon hockeyflokksins, er setti heimsmet á Olympisku leikjunum, og hann skaraði fram úr í fluglist í fyrri heimsstyrjöldinni. Konnie stofnaði sinn eiginn flugskóla, sem nú er víðfrægur orðinn. og hann hefir jafnframt gegnt framkvæmdar- stjórastarfi við Stevenson flugvöllinn í þessari borg, sem og flugskólann nýja á Henry Avenue, hann hefir á þessu sviði athafnalífsins rutt sér þá braut, er fáum hefir auðnast, og nái hann kosningu á sambandsþing, sem naumast þarf að draga í efa, verður hann þar réttur maður á réttum stað, því þar mundi sérfræði hans koma að ómetanlegum notum; þannig lítur forsætisráðherrann, Mr. King, auðsjáanlega á málið, samkvæmt símskeyti frá honum, þegar eftir að heyrinkunnugt varð um útnefningu Konnie’s. Mr. King lét þar í ljós óblandna ánægju sína yfir því, hve framboðsfundurinn hefði verið fjölsóttur, og hann fór heldur ekki dult með það, hver styrkur þingi og stjórn yrði að Konnie, vegna hans frábæru sérþekkingar.— Islendingar unnu drengilega að útnefningu Konnie’s og nú er það engu síður skylda þeirra, að vinna að kosningu hans, allir sem einn. Konnie Johannesson er drengskaparmað- ur í hvívetna, og einmitt á slíkum mönnum þurfum vér að halda í meðferð opinberra mála; hann er maður félagslyndur, og gengur jafn- an heill og óskiftur að verki. Konnie er kvæntur ágætri konu, Fríðu, eins og hún er almen^ kölluð, þektri söng- konu, þau eiga fjögur mannvænleg börn; er heimili þeirra orðlagt fyrir alúð og yndisleik.— Thorson’s nýtur nú ekki lengur við á sam- bandsþingi, vegna þess nýja, virðulega em- bættis, er hann nýlega hefir verið skipaður í. Vér íslendingar megum ekki við því, að vera fulltrúalausir á sambandsþingi, og vér hljótum ao telja það skyldu vora, að styðja til þing- setu jafn ágætan mann og Konnie Johannesson Ritsjá r I. Vér höfum nýverið lokið lestri apríl-júní heftis Eimreiðarinnar, þess síðasta, er fram að þessu hefir borist vestur, og nutum við það óblandinnar ánægju; eins og fyrri daginn kennir þar fjölgresis, sem holt er að kynnast; veigamikil ritgerð að þessu sinni, er “Rússneska framsóknin” eftir ritstjórann, hr. Svein Sig- urðsson, þar sem rakinn er drengilega þróunar- ferill hinna rússnesku ráðstjórnarríkja frá tímum “rauðu” byltingarinnar til yfristandandi tíðar, er þau nú heyja hið geigvænlegasta stríð fvrir tilveru nýsköpunar sinnar; er yfirlit þetta harla fróðlegt, grundvallað á næmri samúð þjóðarinnar, án þess að vart verði við áróðurs- blæ; þetta gefur ritgerðinni aukið gildi, því tíðum er um menn og málefni ritað af svo- á- bærilegri hliðhollustu, að sjálfar staðreynd- irnar fá eigi að njóta sín, og er þá ver farið en heima setið. Á «inum stað í þessari gagn- hugsuðu og þarflegu ritgerð kemst höf. þannig að orði: “Eins og gefur að skilja ferst margt verð- mæti í flóði byltingar, og svo fór einnig í Rúss- landi. Öllu var varpað fyrir borð, sem ekki féll inn í fyrir fram mótaðan ramma hins nýja þjóðskipulags. Þetta hafði í för með sér mikla þjáningu og margvíslega tortýmingu. En nú heyrir þetta fortíðinni til. Þjóðlíf Rúss- lands var komið í fastar skorður, er yfirstand- andi styrjöld hófst. Þar er að finna miklar framfarir, mikil átök og mikinn lífsþrótt.------ Hin mörgu þjóðerni innan ráðsstjórnarsam- bandsins njóta öll mikils sjálfsforræðis, og ekkert er gert til þess að veikja þau. Þvert á móti hefir stjórnin í Moskva hvatt þjóðir og þjóðabrot sambandsins til að halda sem bezt við tungu sinni, siðum og þjóðlegri menningu.’' Önnur næsta íhyglisverð ritgerð, sem á- minst Eimreiðarhefti býður lesendum sínum upp á, er sú um “Verndun þjóðernisins,” eftir Ólaf prófessor Lárusson; af ritgerð þessari get- um vér Vestmenn margt nytsamt lært, eins og vikið var að nokkrum orðum í síðasta blaði. Um málvöndunina farast Ólafi prófessor meðal annars þannig orð: “Hvert eitt af oss getur reynt að vanda mál sitt sem bezt og að sýna sjálfum sér enga vægð eða eftirlátssemi í þeirri kröfu. Eg er viss um, að enginn myndi sjá eftir því, þótt hann agaði sjálfan sig með þeim hætti. Margir kunna að óttast það, að þeir þekki eigi málið nógu vel til þess, að þeir geti forðast öll mál- lýti, en með aganum myndi þekkingin fara vaxándi, og ef vér legðum öll stund á þetta, þá væri mikið unnið, og þá myndi vera örugg- ara um framtíð tungu vorrar en verður, ef vér sýnum henni sama skeytingarleysið og margir gera nú.”— Tvær ritgerðir er að finna í þessu nýjasta Eimreiðarhefti um Björgvin Guðmundsson, tón- og leikritaskáld; er önnur eftir Helga skáld Valtýsson, en hin eftir Finnboga Jónsson; eru báðar greinirnar ritnar í tilefni af “Skrúðs- bóndanum,” hinu litauðga og tilkomumikla leikriti'Björgvins; hann var um nokkurt skeið “einn af oss,” og þessvegna rennur oss Vest- mönnum blóðið til skyldunnar, þar sem hann á í hlut, og það því fremur, sem hann getur sér meira frægðarorð. Venju samkvæmt, birtir Eimreiðin nokkur kvæði eftir ýmissa höfunda, og eins og gengur og gerist nokkuð misjöfn að gæðum; fegursta kvæðið og ljóðrænasta er eftir Sigurjón Frið- jónsson, helgað sveitinni hans og nefnist: “Eg kem til þín.”— ' II. Tímaritið Dvöl, apríl-júní hefti, hefir borist Lögbergi í hendur til umsagnar; núverandi rit- stjóri Dvalar, er Jón Helgason, og verður ekki annað sagt, en tímarit þetta ríði vel úr hlaði undir forystu hans. Dvöl er tímarit til fróð- leiks og skemtunar, er lætur ágreiningsmál með öllu afskiftalaus; ritið flytur margar prýði- legar smásögur í úrvals þýðingum, svo sem kínversku ástarsöguna “Sæ-Taó hin fagra,” sem fyrri kaflinn er prentaður af hér í blaðinu í yfirstandandi viku; er hér um bókmentaperlu að ræða í laðandi þjóðsagnastíl. Ritgerð Guð- mundar á Sandi, “Milli mála,” ber á sér stíl- frækni þessa veðurbitna ritgarps, en yfir frá- sögn Sigurðar Helgasonar, “Á heiðum uppi,” hvílir hressandi blær þeirra óteljandi undra, er íslenzk heiðadýrð býður glöggskygnum ferða- rranni að njóta til fullnustu; hér er aðeins stiklað á steinum, að því er óbundnu lesmáli Dvalar viðvíkur.' Nokkur kvæði birtir Dvöl að þessu sinni, sum vel mergjuð, þótt af beri “Viðlag,” sem endurbirt er á forsíðu þessa blaðs eftir Guðfinnu Jónsdóttur frá Hömrum. III. Ardís, ársrit Bandalags Lúterskra Kvenna, X. hefti, Winnipeg, 1942. Ritstjórar: Tngibjörg J. Ólafsson og Margrét Stephensen.— Islenzka mannfélagið vestanhafs stendur í mikilli þakkarskuld við þau samtök lúterskra kvenna, er stuðlað hafa að útgáfu þessa vand- aða og nytsama ársrits um langt undangengið ársskeið; þetta verður þeim mun ánægjulegra, sem auðsætt er, að “Árdís” fer batnandi að efnisvali frá ári til árs, eins og þetta nýja hefti svo augljóslega gefur til kynna; innihald ritsins grípur inn í svo mörg og vandasöm viðfangsefni vor á meðal, að hlýða þykir að það sé birt hér í heilu lagi: Bæn—lausléga þýtt af I. J. Ó., Dr. A. G. Butzer; “Árdís”, Lárus Sigurjónsson; Móður- dagsræða, Séra V. J. Eylands; Hressandi lyf, Lena Thorleifson; Til fjarlægra stranda, Ingi- björg J. Ólafsson; Fáeinar minningar um París, Gerður Steinþórsson; Saga Argyle kvenfélags, Séra E. Fáfnis; Mrs. N. S. Thorlakson, Kirstín H. Ólafson; Kvæði: Selkirks hrundir, Lárus Sigurjónsson; Sumarskóli B. L. K., Sigríður Sigurgeirsson; Esther, the Courageous Qeen, Lilia Eylands; Handicrafts of Iceland, Soffia höfundar með sterklitri upprisu rússnesku Wathne; Minningar — með myndum; Skýrsla forseta, Jo- hanna Thorvardarson; Þingtíð- indi — á íslenzku og ensku — Lilja Guttormsson. Séra Valdimar J. Eylands á í þessu Árdísarhefti “Móðurdags- ræðu,” sterka og gagnhrífandi, helgaða aldarminningu frú Láru Bjarnason. “Fáeinar minningar um París” eftir frú Gerði Stein- þórsson, eru ritnar á fögru máli, og bera á sér ósvikinn bók- mentablæ; þá eru og hressandi til aflestrar tillögin frá þeim Freyju E. Ólafson, Liliu Eylands og Lenu Thorleifson, og fróð- leikur mikill í erindi frú Soffíu Wathne, “Handicrafts of Ice- land.” Margt fleira, nytsamt og fróðlegt en það, sem nú hefir verið vikið að hefir Árdís til brunns að bera; þá eru og í rit- inu kvæði eftir Lárus Sigurjóns- son guðfræðing, torráðin og fornyrt um of. Þetta umrædda Árdísarhefti, er svo auðugt af hressilyfjum og andlegum nytjajurtum, að það á erindi inn á hvert einasta og eitt íslenzkt heimili í þessu landi. Nokkrar myndir íslenzkra merkiskvenna, látinna og lif- andi, prýða rit þetta, og auka á gildi þess. Dánarminningar Þann 26. maí s.l. andaðist að heimili bróður síns við Hilton Manitoba, Islendingurinn Arilíus (Jónasson) Símonson, eftir þunga legu í krabbameini. Fæddur var hann í Hólabygðinni norður af Glenboro, þar sem foréldrar hans bjuggu alllengi, 8. maí 1894. Foreldrar hans voru Jónas Símonson og kona hans Jakobína Hallgrímsdóttir ættuð úr Þing- eyjarsýslu. Jónas var Skagfirð- ingur. Arilíus ólst upp í ís- lenzku bygðinni og vann fyrir sér svo sem tækifæri gáfust. Snemma var honum öll vél- fræði sérlega vel gefin og hneigðist hugur hans í þá átt. Síðastliðin nær tuttugu ár vann hann vestur í Saskatchewan víða, en nú síðustu tvö árin við flugvélasmíði í Port Arthur, Ontario. Hraustur maður var hann þar til hann kendi sjúk- leiks þessa,. sem varð honum að bana á fáum árum. En hann hlífði sér hvergi og vann af kappi og var eftirsóttur iðju- maður. Síðustu vikurnar naut hann skjóls og friðar á heimili bróður síns Ingibaldar Símon- sonar í Hilton, og var hjúkrað þar til síðasti svefninn vann sigur, af móður sinni. Auk móð- ur og bróður áður nefnd, lætur hann eftir sig eina systur, Fjólu, (Mrs. McKay) við Carlyle, Sask. og hálfbróður Gest Davíðsson, sem heimili á í Glenboro, Mani- toba. Jarðarför hans fór fram frá kirkjunni í Glenboro, Man., 28. maí 1942 að viðstöddum nánustu ættingjum og vinum. Hann hvílir í Glenboro grafreit. Séra E. H. Fáfnis jarðsöng. I Mouse River bygðinni aust- ast þar sem sandhæðir lyfta sér upp af sléttunni skamt frá ánni, voru nokkur bændabýli, þótt fækkað hafi nú síðustu árin. Eitt þeirra er Swanson heimilið, sem er vel kunnugt þar í sveit fyrir íslenzka risnu og dugnað- arbúskap. Þrjú systkini sitja þann garð nú. Móðir þeirra, Bergljót Erlendsdóttir andaðist í skjóli barna sinna og friði um- hverfisins þann 12. júlí 1942. Fædd var hún 11. marz 1856 að Húsum í Fljótsdal í Norður- Múlasýslu^ Þar mun hún hafa upp alist. Foreldrar hennar voru Erlendur Þorvarðsson (móðir þess Brlendar var Guð- rún Jónsdóttir, en faðir Þor- varður Jónsson), og seinni kona hans Elinbjörg Þórðardóttir prests á Ási Gunnlaugssonar (móðir Elinbjargar var Sigríður Hjörleifsdóttir, systir sr. Einars Hjörleifssonar í Vallanesi). Fyrri kona Erlendar var Solveig Jóns- dóttir (systir Önnu Kjerúlf á Melum). Þeirra dóttir var Mar- grét, sem var stjúpa séra Jóns Bjarnasonar fyrrum prests í Winnipeg. Foreldra sína misti Bergljót um fermingaraldur; vann hún þá á ýmsum heimilum í sveit- inni, þar til 32 ára, að hún gift- ist Jóhannesi Sveinssyni frá Bæj- arstæði í Seyðisfirði (1892). Bú sitt settu þau við sjóinn og hét á Gnýstað. Jóhannes sótti sjó öllum stundum, en erfið var sjó- taka á þeim árum. Jóhann var einn af aðalmönnum í félagi, sem nokkrir menn stofnuðu með sér til þess að hjálpa hver öðr- um fjárhagslega, þegar að erfitt var með inntektir og lífsviður- væri. Þau Bergljót og Jóhannes eignuðust þrjú börn, heita þau Ingibjörg. Helga og Erlendur. Árið 1903 fluttu þau vestur um haf og komu til Mouse River bygðar. Tóku þá heimilisréttar- land og festu bú þar sem enn býr ættin. Frekar var þar gott fyrir griparækt heldur en akur- yrkju, og þannig blómgaðist framtíð þeirra hjónanna í þessu nýja landi. Árið 1911 dó Jó- hannes af slysi og Bergljót varð ekkja með systkinin að halda á- fram. Þá kom fram sú stilling og festa sem margan íslenzkan kvenskörung hefir prýtt. Æðru- laus, róleg og stilt hélt hún áfram. Trúkona mikil var hún og treysti Guði og hans hand- leiðslu. Eftir 16 ár verður hún alblind að heita mætti og verð- ur svo að sitja í myrkri þar til Drottinn kallar. En seinni ár æfinnar nýtur maður svo sem fórnað hefir verið hin fyrri árin. Indælt heimili og börn sáu henni fyrir griðaskjóli seinustu árin, svo sem hún hafði þeim skýlt eftir mætti í bernsku þeirra. Svo er ljúft sjálfan sig fyrir að finna. Jóhannes var áður giftur, og á sonur hans Sigurjón, bókhaldari og verzlunarmaður, heima í Ryekjavík á Islandi. Jarðarför Bergljótar fór fram frá heimili og íslenzku kirkjunni í Upham, N. Dak. að viðstöddu miklu fjölmenni vina og ætt- manna. Hún hvílir í Melankton- grafreit. Sóknarpresturinn, séra E. H. Fáfnis jarðsöng þann 14. júlí 1942. Þann 20. ágúst 1942 fór fram jarðarför konunnar Sigurlínar Þórsteinu Goodman til heimilis í Baldur, Manitoba. Hún var kona Snæbjarnar Goodman, er þar býr. Fædd var hún 16. janúar 1893 á búgarði föður síns og móður, Þórðar Þorsteinsson- ar og Elízabetar Daníelsdóttur. Bæði voru þau ættuð úr Breið- dal, hann frá Ytri-Kleif, en hún úr Fagradal. Banamein hennar var innvortis meinsemd. Hafði hún undir marga uppskurði gengið og mikið þjáðst en engin bót fengist. Með frábærri still- ingu og ró bar hún veikindin og æðraðist aldrei. Auk eiginmanns síns, lætur hún eftir sig fimm aörn, eru þau Haraldur og Haf- steinn í herþjónustu og Myrtle, Sigrún og Muriel heima. Fyrstu þrjú eru yfir fermingu. Útförin fór fram frá íslenzku kirkjunni í Baldur, til Baldur grafreits. Séra Egill H. Fáfnis jarðsöng. Ættingjar og vinalýður fylgdi hinni látnu móður til grafar. Á hinu kyrlátá heimili sínu í Baldur, Manitoba, þar sem hann hafði dregið sig til hvíldar eftir þreyttan dag og erfitt æfistarf, ásamt konu sinni þar hlaut hvíld bóndinn Sigurður (Jónasson) Landy, þann 1. október 1942. Hann var lengi búinn að þreyja og líða og var hvíldin sönn náð- argjöf þreyttu barni. Fæddur var Sigurður að Bjarnarstöðum í Axarfirði í Norður-Þingeyjar- sýslu 25. júlí 1866. Foreldrar hans voru Jónas Jónasson og Guðný Einarsdóttir. Fyrir meir en 50 árum kom hann vestur um haf, til Nýja íslands, en til Argyle kom hann 1883. Munu allir, sem Argyle þekkja minn- ast Landy bræðranna sem reistu bú í austurbygðinni og voru at- kvæðamenn hinir mestu. En Jón dó snemma á árum, svo Sigurður tók við búi og risnu allri og átti stóran þátt í þroska og viðgangi nýlendunnar Bú- jörðin, byggingarnar og heimil- ið alt var jafnan hið höfðingleg- asta, því Sigurður lét sér farast myndarlega það, sem hann tók sér fyrir hendur. Hann lætur eftir sig auk konu sinnar tvær dætur Jónínu (Mrs Dr. Fjeldsted), Brandon, Mani- toba, og Anna (Mrs. Hunt) Los Angeles, California, og þrjár stjúpdætur: Mrs. C. Nordman, Cypress River, Man., Mrs. Th. Johnson, Baldur, Man. og Mrs. J. Sigvaldson, Longmont, Col- orado. Jarðarför hans fór fram frá íslenzku kirkjunni að Brú í Argyle þann 6. október 1942. Fylgdu honum til grafar fjöldi ættingja og vina, sem með hon- um höfðu lifað og starfað lang- an dag. Hann hvílir í Brú graf- reit. Séra E. H. Fáfnis jarð- söng. Hugmyndir mínar um kvenfólk Eflir Sascha Guiíry. [Höfundur þessarar greinar er einn hinn mikilhæfasti, núlif- andi leikari Frakka, er hefir jafnframt verið leikhússtjóri í París og skrifað fjölda leik- rita. Síðan París var hernum- in, hefir Guitry verið þar eins konar ókrýndur leiklistarkon- ungur í skjóli fyrstu konu sinnar, Charlotte Lyses, sem hann skildi við fyrir 20 árum. Samtals hefir Guitry verið fjórkvæntur og hefir þar af leiðandi talsverð kynni af kon- um, enda er hann beinlínis frægur fyrir viðskifti sín við “hið fagra kyn.”]. Kona! Dásemd allra dásemda! I bernsku er hún aðdáanleg, í æsku töfrandi. Fullvaxta er hún æsandi og kemur mönnum úr jafnvægi. Sem eiginkona er hún hrífandi og sem móðir við- kvæm og áhrifamikil. Þegar æskan hefir yfirgefið konuna, gerist hún ein af þessum fín- gerðu og glaðlegu hefðarkonum, sem öðlast á ný bjarma æskunn- ar og stundum jafnvel hinn ferska hreinleik bernskunnar. Þannig kemur konan mér fyrir sjónir . . . . og þess vegna elska eg hana. En — samt sem áður hefir lífs- reynsla sú, sem eg hefi öðlast síðustu þrjátíu árin, neytt mig til að gerbreyta um skoðun, jafnskjótt sem eg breyti orðinu kona í fleirtölu og nefni konur. Já. Konan er unaðslegasta dásemd tilverunnar! En konur . . . eru alt annað. Þegar mað- ur spyr sjálfan sig: “Hvað er kona?” þá hugsar hann um allar dygðir konunnar og seiðmagn hennar, sem gerir hana að hug- sjón manns og draumsýn, og hann hrópar: “Ó, kona, yndis- legasta dásemd allra dásemda!” En þegar hann spyr sjálfan sig, hvað konur séu, verður svar- ið hið sama og hjá Moliére, sem komst þannig að orði, að ekkert væri heimskara, ekkert óheil- brigðara og ekkert sviksamlegra á jörðu hér en hið fagra kyn. Að tala um konur er sama sem að tala illa um þær, hvað svo sem menn kunna að hugsa um þær í raun og veru. Það er nú einu sinni svona, að ef þú talar vel um eitthvað, þá er venjulega furðu lítið um það að segja. Að tala illa um kven- fólkið táknar, að það sé okkur óþrjótandi umræðuefni. Eg er á þeirri skoðun, að sá maður, sem talar vel um kvenfólk, þekki það ekki og hafi aldrei elskað það. En áður en eg segi meira, vil eg taka þetta skýrt fram: Þær konur, sem eg tala um, lesari góður, eru hvorki þín kona né mín. Okkar konur eru heilagar! Eg tala aðeins um konur ann-

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.