Lögberg - 11.02.1943, Blaðsíða 7

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 11. FEBRÚAR 1943.
y
Atvik
Eítir Pálma.
Bergen var í rústum eftir
brunann mikla 1915. Eg sá þem
an mikla eldsvoða frá byrjun tii
enda. Eg var heppinn að eg
brann þar ekki líka. Eg sá
fyrstu eldsúlurnar koma upp úr
þekjunni, á þriðja húsi gagn-
vart glugganum, sem eg stóð
við, dálítið ofar við götuna. 1
fyrstu datt mér ekki til hugar,
að þessi eldur gæti náð mikilli
útbreyðslu, því eg vissi að slökk-
vilið borgarinnar var ágætt. En
þegar eg sá, fáum mínútum
seinna, eldstúngurnar ganga
gegnum næstu bygginguna, og
byrja á því, að sleikja bygging-
una, sem var nákvæmlega gagn-
vart mér vissi eg, að eldurinn
niundi ná útbreiðslu þeim megin
göturnar. Eg ályktaði þó, að
byggingarnar mín megin við
götuna væru í engri hættu, því
gatan var breið. En — þá breytt-
lst vindstaðan. Fáum mínútum
seinna, brotnuðu gluggar í bygg
ingunni, sem eg var í, og fram-
hlið og rjáfur hennar stóðu í
björtu báli. Eg var á fimta lofti
°g kom mér nú til hugar, ao
bjarga einhverju af hinum dýr-
m®tu munum, sem þar voru.
Eg greip því þunga og mikla
^yndavél, með dýrum ljósforms
glerum, og reyndi að bera hana
niður bakdyrastiga byggingar-
^nnar. Þegar eg var á annari
b*ð stigans, varð reykurinn og
bitinn svo óþolandi, að eg braut
ijósformsglerin frú myndavél-
lnni og hljóp niður stigann.
^að mátti heldur ekki seinna
vera, því nú hafði eldurinn náð
baldi í vörum á fyrstu hæð bygg
lngarinnar og logatungur stóðu
uf úr nokkr.um bakgluggunum.
Eg komst þó út með heilu og
höldnu. Nokkrum mínútum
seinna, kviknaði í púðurforða
Sena þar var, og öll framhlið
byggingarinnar féll í molum út
a götuna. Morguninn á eftir, var
^hesti hluti borgarinnar í rúst-
Urn eftir stærsta eldsvoða Norð-
urlanda.
Eg hafði verið ráðsmaður á
tveimur myndastofum, sem voru
eign ungfrúar nokkurrar, sem
Var ættuð úr Uskedal í Harð-
angurfirðinum. Auðvitað hafði
alt sem eg hafði haft meðferðis
brunnið, nema fötin, sem eg var
'> sem einnig höfðu skaðast tals-
vert, og fáeinar krónur, sem eg
hafði í vasa mínum. Útlitið var
því ekki gott. Eg var þarna aura
laus og klæðlítill í alveg ókunnu
landi, því að eg hafði aðeins
^valið þar um fáeina mánaða
skeið. Lánið var þó með mér,
eins og altaf hefir átt sér stað,
^egar í “krappann hefir komið’’
a æfintýra leið minni. Ungfrú
Arnesen, stúlkan sem eg hafði
unnið fyrir á myndastofunum
baiið mér til dvalar, til foreldra
Slnna, um tveggja til þriggja
^anaða skeið, á meðan hún væri
byggja nýjar myndastofur í
k°rginni. Þetta kom sér vel, og
tók eg tilboðinu glaðlega. Þannig
atvikaðist það þá, að eg hafði
^kifæri til þess, að kynnast lífi
°g lifnaðarháttum í þessum
^agra og fræga firði, sem Matt-
^las Jochumsson lýsir svo að-
háanlega í kvæði sínu “Harð-
EUigur”.
Heimili þeirra Arnesen’s var
stórt og mikið fyrsta flokks
^eimili. Gamli Arnesen hafði
kar sölubúð, sem hann annaðist.
■^nnars var hann mjög auðugur
j^ður og einn af hinum stærri
blutabréfaeigendum í verslunar-
shipastól Noregs.
Eg hafði ágætis herbergi til
b^nráða, og í alla staði lifði eg
þar við góð kjör. Samt fanst
b^er heimilislífið vera fremur
dauft.
Hngfrú Arnesen, stúlkan sem
eg hafði unnið fyrir í Bergen
a rityndastofum hennar, var lítið
eima en dvaldi mestmegnis í
sló við einhver viðskipti,. sem
aðir hennar hafði falið henni á
endur, en yngri systir hennar
Var hræðilega ófríð stúlka og
bgeðfeldin. Við borðhöldin voru
allir fremur kyrlátir, nema
Arnesen gamli, sem altaf var
fullur af fjöri og kæti. En þar
sem hann eyddi mestmegnis
tíma sínum í sölubúðinni, sá eg
hann aðeins við borðin. Eg varð
því fljótlega fremur óþreyjufull-
ur og undi hag mínum illa. Eg
eyddi mestmegnis tíma mínurn
við bókalestur, því þar var mik-
ið af ágætis bókum. En bækurn-
ar nægðu mér ekki, þær urðu
bráðlega þurrar og jafnvel leið-
inlegar. Eg tók þá það til bragðs,
að fara í langar gönguferðir
fram með sjónum og víðsvegar
um dalinn upp á milli fjallanna.
Þar kyntist eg ýmsurp bændum
og kotungum. Þeir voru í fyrstu
dulir og fáorðir, en við frekari
kynningu, vinsamlegir og hrein-
skilnir. Vanalega braut það ís-
inn er eg sagði þeim, að eg væri
Islendingur. Þessar gönguferðir
leiddu til þess, að eg tapaði mál-
tíðum að heimili Arnesen’s, og á
þann hátt, varð Hildu, mat-
reiðslustúlkunni til mikils á-
hyggjuefnis. Hún var ung og
ástúðleg stúlka, framúrskarandi
trúrækin og bænagjörn. Alt var
auðvitað Guði að þakka þegar
góðu skifti, en á hinn bóginn var
Djöfullinn orsök allra skapaðra
atvika, sem ekki voru “sam-
kvæmt lögmálinu” eða hennar
eigin takmörkuðu skoðunum.
Það var undravert hvernig hún
sá alla hluti í sambandi við
verkahring hennar í þessu ljósi.
En, ef að eg lét í ljósi efa um
skoðanir hennar, fann hún altaf
tíma til þess, að koma til her-
bergis míns, vopnuð með Bibl-
una, og las hún þá yfir mér
langar klausur, sem mér virtust
sjaldan eiga við atvik þau, sem
þá var á dagskránni. Vanalega,
eftir að eg hafði mist máltíð.
kom hún til herbergis míns meö
bruað og smjör og kaffi, og not-
aði um leið tækifærið til þess
að ávíta mig fyrir óstundrækni
mína og kæruleysi. Eg bauð
henni borgun fyrir ómök henn-
ar en tilboðinu hafnaði hún með
svip og látbragði, sem lýsti því,
að eg hefði meitt tilfinningar
hennar. Svo vildi það einu sinni
til, er eg kom óvenjulega seint
heim, að eg tók hönd hennar
og þakkaði henni vinsamlega
fyrir ómök hennar. Hún dró ekki
höndina að sér, svo eg, til þess
að leggja meiri áherzlu
á þakklaétis vottun mína, dró
hana að mér, og kysti hana
reglulega skylduræknislega á
munninn. Afleiðingarnar af
þessu urðu þær, að hún þaut
út úr herberginu mínu og dag-
inn eftir fékk eg ekkert að eta'
Eftirfylgjandi dagar voru rign
ingasamir, leiðinlegir dagar. Eg
dvaldi því mestmegnis á her-
bergi mínu við bókalestur. Hilda
kom inn, og tók til í herberginu.
Hún var fálát. Þegar hún hafði
lokið við vinnu sína, nam hún
staðar við dyrnar. Þar stóð hún
þegjandi um stund, og starði á
gólfið. Svo sagði hún:
“Það var ekki þér að kenna.”
“Hvað áttu við?” spurði eg.
“Það var ekki þér að kenna,
að þú gerðir það,” stamaði hún.
Eg horfði á hana undrandi, en
hún hélt áfram eftir litla þögn:
“Djöfullinn kom þér til aö
gera það.”
“Kom mér til að gera hvað?”
spurði eg.
“Kom þér til að — kyssa mig.
Djöfullinn var í þér —.”
Nú fór eg að átta mig á hlut-
unum, og eg var uaðvitað á
hennar máli. Það var ekki mér
að kenna, að eg kysti hana! Eg
átti engan þátt í því. Það var
alt Djöflinum að kenna. Meira
að segja, eg hjálpaði henni til
þess, að finna greinar í Biblí-
unni þessu til sönnunar- Það
bruat ísinn. Hilda varð aftur
hjartanlega vinsamleg gagnvart
mér. Þegar hún yfirgaf heberg-
ið, nam hún aftur staðar í dýr-
unum og sagði hikandi:
“Það hryggir mig mjög mikið,
að eg gaf þér ekkert að borða í
gær.”
“Ó, gleymdu því”, sagði eg,
“þegar eg kyssi þig næst, ætla
eg að gefa Guði dýrðina.”
Hún horfði á mig alvarlega
um stund. Svo brosti hún og
yfirgaf herbergið.
Nokkru seinna kyntist eg
Lauru Geitabo, sem leiddi til
einhvers hlægilegast atviks, sem
eg man eftir. Laura var fögur
stúlka, ljóshærð og skifti vel
litum að hörundsfari. Hún var
draumarík og hafði ríkt ímynd-
unarafl. Hún lifði hjá foreldr-
um sínum, sem bjuggu inn við
fjöruna, undir háum hnúki, sem
reisti snjóþakinn kollinn til
skýjanna. Eg hafði rekist a
Lauru á einum gönguleiðangri
mínum fram með sjónum. Hún
var að bera mat til herra Geita-
bo^ sem vann á síldarbræðslu
stöð í tveggja mílna fjarlægð
frá heimili hennar. Eftir það,
hagaði eg svo ferðum mínum að
eg sá Lauru daglega á þeim tíma
er hún fór til síldarbræðslu-
stöðvanna. Laura var dauðþreytt
á því, að fara þessa ferð ein-
man^, og fagnaði því mjög, að
hafa förunaut í þennan leiðang-
ur. Á hinn bóginn þótti mer
hamingjan sjálfum mér nagstæð
því nú gat eg eytt fjórum
klukkustundum daglega með
þessari fögru og skemtilegu
ungu stúlku. Við urðum bráð-
lega góðir vinir. Hún var skraf-
hreyfin og sagði mér margt um
fólkið þarna í dalnum, því hún
þekti flesta með nafni, og vissi
margt um hagi og hætti þeirra.
Draumlyndi hennar og ímynd-
unarafk kom í ljós í mörgum
myndum. Hver steinn, hóll og
hæð, var gæddur einstaklings-
anda, og var í raun og veru ver-
öld út af fyrir sig. í þessari ver-
öld sá hún sífelt bardaga á milh
tveggja afla, sem hún útlagði
vanalega sem ást og hatur. Til
dæmis, í hnjúknum fyrir ofan
bæinn hennar bjó voldugur kon-
ungsson, sem réði yfir firðin-
um og lét sér annt um velferð
allra, sem á hann trúðu. Hann
var vörður og veðurspámaður
sjómannanna, sem í ríki hans
lifðu, og sem höfðu lært að
þekkja vísbendingar hans. Þess-
ar vísbendingar komu fram í
því, hvernig skýin eða þoku-
beltin láu yfir honum, hvernig
sólin skein á hann og hvernig
þaut í klettabeltunum þegar
vindur stóð af fjöllum til hafs.
Skógarbelti höfðu læst sig upp
hlíðar hnjúksins, þá tóku kletta-
belti við og gróðurlausir melar,
en að síðustu snjódrifinn kollur-
inn með einstaka rindum, sem
stóðu upp úr snjónum. Alt þetta
var undraheimur, fullur af dul-
arafli og huldulífi í óþrjótandi
myndum í augum Lauru.
Eg stakk upp á því, að við
skyldum klyfra upp á þennan
hnjúk einhvern sunnudag, þegar
gott væri veður. Laura leist illa
á þá uppástungu:
“Konungssonurinn í hnjúkn-
um er hræðilega öfundsjúkur”,
sagði hún. “Það er talið óláns-
merki, ef maður og kona leggja
leið sína upp á þennan hnjúk,
sérstaklega ef þau hafa myndað
vinskap með sér. Eg hefi heyrt
sögur um það, að annaðhvort
þeirra komi aldrei lifandi tii
baka”, Laura varð mjög alvar-
leg. Hún sagði mér að fyrir fá-
um árum síðan, hefðu ung hjón
kíyfrað upp á hnjúkinn. Konan
hefði fallið þar á skafli og svo
hrapað niður fyrir björgin.
Samt trúði hún mér fyrir
því, að hún hefði tvisvar sinn-
um klyfrað upp á hnjúkinn og
að hún þekti bestu leiðina þang-
að.
Hilda hafði verið mjög þögul
í seinni tíð. Hún sá þó til þess,
að eg fékk altaf eitthvað að eta
ef að eg var ekki tímabær við
máltíðir.
Einu sinni stakk hún upp á
því, að eg færi til kirkjunnar
með henni, og benti hún á, að
sunnudagaskólinn þar gæti orð
ið mér mjög mikið til góðs. Eg
afsakaði mig, sagði henni, að eg
gæti ekki tekið á móti tilboði
hennar, af því að eg hefði leigt
siglingabát og að áætlanir mínar
væru þær, að fara í dálítinn
siglingaleiðangur um fjörðinn
með Lauru.
Hún starði á mig orðlaus; svo
sagði hún:
“Þú hefir aldrei farið til
kirkju síðan þú komst hingað!”
“Kirkjan mín hefir enga
veggi,” sagði eg.
Hún skildi ekki hvað eg átti
við, svo eg bætti vió:
“Himininn sjálfur er hvelfing
kirkjunnar minnar og þar eru
engin takmörk.”
“Ó,” svaraði hún, “altaf þess.
skáldskapur — þessi hræðilegi
skáldskapur! Fólkið hérna í
dalnum talar mikið um þig. All-
ir segja að þú sért óguðlegur.
Getur þú ekki séð það sjálfur?”
Nú varð eg orðlaus: “Hvað ei
óguðlegt við rriig?”
“Getur þú ekki séð það? —
þú og Lauipa —”
“Er Laura þá óguðleg líka?”
spurði eg.
“Ó, nei — hún er of ung •—
hún er aðeins 18 ára gömul.” —
Þessar viðræður orsökuðu
mér talsverðra óþæginda. Eg
var þarna í alveg óþektu land''
og þekti engar siðvenjur, sem
þar voru tíðkaðar. Eg vissi það
eins, að eg var óþreyjufullur *og
að Laura hafði verið mér ágætis
vinstúlka. Hún fylti ávalt ein-
verustundir mínar með töfrum
samúðar og skilnings. Eg vissi
það líka vel, að Laura undi sér
vel með mér og að vinátta okk-
ar var því bygð á sameiginleg-
um grundvelli. En ef að það var
satt, að fólk var farið að tala
um okkur, og ef að vinátta okk-
ar gæti leitt til skaða fyrir
Lauru, vissi eg vel, að best
mundi vera fyrir mig, að stýra
ferðum mínum í aðrar áttir.
Þegar eg sá Lauru daginn
eftir, bar eg þetta málefni upp
við hana, og um leið sagði eg
henni lauslega frá viðræðum
okkar Hildu. Hún hló dátt og
velti vöngum sva að ljósu lokk-
arnir hennar héngu út af öxl-
um hennar á báðar hliðar.
“Hilda er rugluð í höfðinu,”
sagði hún, “hún er altaf að tala
um þig á sunnudagaskólanum.”
“Að tala um mig! — En, hvers
vegna?”
Laura varð kímisleg og eg sá
einkennilega glampa í augum
hennar.
Skilningur hennar og hug-
myndaafl náði lengra en eg
hafði búist við af stúlku á
hennar aldri. Eg fann að blóð
mitt streymdi til höfuðs mér.
“Neið, láttu það ekki snerta
tilfinningar þínar,” sagði hún
að lokum, “Hilda er dálítið rugl-
uð, en þrátt fyrir það, er hún
góð stúlka.”
“En hvað segir hún um mig;
hvers vegna talar hún um mig?”
“Hún segir að þú sért synd-
ugur!”
“Að eg sé syndugur?”
“Já, og að það sé hennar hlut-
verk að frelsa þig.” Laura varð
alvarleg, en þrátt fyrri það, virt-
ust mér glamparnir í augunum
á henni hlæja.
“Að frelsa mig?” spurði eg
hvað eftir annað. Eg hafði hald-
ið að eg skildi Hildu vel, en nú
var mér ómögulegt að samræma
dirfsku hennar við hina látlausu
feimnislegu og kjarkláusu fram-
komu hennar við mig daglega
En nú fór Laura að hlæja, og
þegar eg leit í augu hennar,
urðu glamparnir, sem eg sá þar,
að heitum logandi ledum, sem
læstu sig í gegnum taugar mín-
ar kitlandi, heillandi og ógn-
andi. Eg sá greinilega, að Laura
þrátt fyrir æsku hennar og skort
á lífsreynslu, skildi alt betui
viðvíkjandi Hildu en eg sjálfur
gat gert mér grein fyrir. Leiðir
hjartans byrja þar sem álykt-
anir enda.
Svo sagði hún: “Hilda talar
um alla skapaða hluti við sunnu
dagsskóla kennarann, sem mér
virðist einnig vera mjög rugi-
aður. Þessi ruglun er líklega
sýki, sem er hættuleg. Við er-
um allar á sama bátnum, ungfrú
Arnesen, Hilda og eg!”
Svo hált hún áfram eftir litla
þögn: “Það eru engin dæmi til
þess, að nokkur maður hafi
verið tekinn inn í heimili þeirra
Arnesen’s eins og þú!”
Eg gat ekkert sagt, en starði
aðeins á hana. Þá fór hún að
hlægja og kastaði glóbjörtum
lokkunum sínum til allra hliða.
Svo sagði hún:
“Þú ert syndugur maður!”
Ungfrú Arnesen kom frá Oslo.
Hún kom til þess að dvelja
nokkra daga hjá foreldrum sín-
um. Hún sagði mér, að mvnda-
stofan hennar í Bergen væri nú
bráðum fullgerð og, að það væri
nauðsynlegt fyrir mig, að fara
til Bergen og taka við umsjón
og rekstur viðskipta, þessara
nýju myndastofu. Hún var mjög
fálát við mig en talaði mikið
við ýngri systir sína. Svo var
það einu sinni, þegar eg var að
lesa dagblöðin í dagstofunni, að
hún kom til mín. Hún var bros-
leit og vingjarnleg.
“Hvernig geðjast þér að nýja
búningnum mínum?” spurði
hún.
“Búningurinn er ljómandi
smekklegur,” sagði eg, “en að
hatinum geðjast mér ekki.
Hún starði á mig alvarlega um
stund. Svo sneri hún við og gekk
hratt út úr herberginu. En eg
sá hana aldrei nota þennan hatt
framar.
Seinna um daginn sá eg
Lauru. Eg sagði henni, að eg
væri nú á förum úr dalnum.
Hún sagði ekkert en starði að-
eins út yfir fjörðinn.
“Eg kom til þess að kveðja
þig,” sagði eg.
“Hvenær ferðu?” spurði hún.
“Næstkomandi mánudag.”
Það varð löng þögn.
“En þú hefir ekki enn klyfrað
upp á hnjúkinn eins og þú ráð-
gerðir,” sagði hún.
“Eg var einmitt að hugsa um
það, að það mundi vera vel við
eigandi fyrir mig að klyfra upp
á þepnan hnjúk á morgun, sein-
asta sunnudaginn sem eg dvel
hér. Eg gæti litið yfir alla þá
staði í dalnum þínum, sem þú
gerðir mér svo hugljúfa um
þetta tímabil, sem eg hefi dvalið
hér.”
Frh.
V erkamálaráöuneytið
ALMENN FYRIRSKIPUN
Alþjóðar verkamálaráðs
Hagstofa sambandsstjórnar hefir leitt það í ljós, að þann
2. janúar 1943, var vísitala framfærslukostnaðar 117.1
(endurskoðuð vísitala 116.2) borið saman við framfærslu-
kostnaðinn 2. júlí 1942, er þá var 117.9 (endurskoðuð
vísitala 117).
Stríðstíma verðlagsnefndin, Tilskipan P. C. 5963, mælir
svo fyrir í 48. lið (iv):
"Dýriíðaruppbói skal ekki breyii nema því
aðeins, að framfærslukosinaður hafi hækkað
um stig eða meira, frá síðuslu tilskipan
alþjóðarverkamálaráðs, er laui að hækkun
eða lækkun slíkrar uppbóiar."
Með því að fyrnefnd vísitala hefir ekki breyzt um heilt
stig síðan 2. júlí 1942, og með skírskotun til tilskipunar
P. C. 5963, er hið alþjóðlega verkamálaráð gaf út 4.
ágúst 1942, skulu ákvæðin um dýrtíðaruppbót haldast
óbreytt yfir tímabilið frá 15. febrúar 1943 til 15. maí
1943, að því tilskildu, að bæði vinnuveitendum og vinnu-
þegum, sé heimilt að snúa sér til verkamálaráðs um
greiðslu uppbótar, er það kann að telja “réttmæta og
sanngjarna” samkvæmt orði og anda hlutaðeigandi til-
skipunar.
HUMPHREY MITCHELL
Chairman, National War Labour Board
Ottawa, Canada
February 4, 1943
Our PrintinQ
is personal n -piae uet-
tattoate in.coatact. we
claS8„ P’to 'productag M»
take pnde m Ainctive clicn-
won‘or ub ^ opportu„ty
of serving y°u-
(EhC Œo
695 SARCENT
Imnbia pt'se Slí(-
*VENUE. ÍAMNNIPEC