Lögberg - 18.02.1943, Qupperneq 4
4
----------logöerg---------------------
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LOGBERG,
695 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by
The Columbia Press, Limited, 695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Séra Steingrímur
Ivrjúptu að fótum friðarboðans,
fljúgrðu fi vængjum morgunroðans
meira að starfa Guðs um geim.
Síðastliðinn föstudag var borinn til moldar og
kvaddur á viðeigandi hátt af þakklátri sam-
íerðasveit, aldursforseti íslenzkrar prestastétt-
ar vestan hafs, mannvinurinn séra Steingrím-
ur Thorláksson freklega 86 ára að aldri; alla
sína löngu og nytsömu ævi, starfaði séra
Steingrímur í blóma lífs, og hann dó líka í
blóma lífs þrátt fyrir hin mörgu ár, styrkur
í rás með lífsland fyrir stafni.
Hér verður engin tilraun gerð til að skrá-
setja lífsviðburði séra Steingríms eða rekja
ætt hans; það hlutverk fellur öðrum í skaut;
eg minnist hans því persónulega sem hjart-
fólgins vinar, er tók við mig slíku ástfóstri, er
seint fyrnist yfir, og aldrei verður að fuliu
þakkað.
Eg gat aldrei hugsað mér séra Steingrím sem
gamlan mann; viðhorf hans til lífsins og við-
fangsefna þess, var svo albjart, að það gagn-
mótaði skapgerð hans og persónuleik; eg hefði
líka aldrei getað hugsað mér hann annað en
p-est; ekki atvinnuprest, heldur vökulan boð-
bera hinna fegurstu guðspjallamála á vett-
vangi mannkærleikans; prest vaknandi kirkju
og batnandi þjóðfélags.
Afstaða séra Steingríms til manna og mál-
efna, var ávalt það skýrt mörkuð, að engum
duldist hvert stefndi; hann kom jafnan til
dvranna eins og hann var klæddur, og vilti
ekki á sér heimildir; þess vegna báru sam-
ferðamenn ha'ns jafnan til hans óskipt traust.
er óx með ári hverju; hann hugsaði ráð sitt
vandlega, og er hann hafði komist að fastri
niðurstöðu, varð honum ógjarna um þokað.
Séra Valdimar J. Eylands lýsti einhverju
sinni séra Steingrími á þá leið, að hann væri
“sannur prestur — gæfumaður á Guðsvegum”.
Þetta er sannmæli; yfir æfi hans var hamingju-
sólin jafnan í hádegisstað; heimili hans var
heilagt musteri, er stafaði frá sér mildum
mannúðarbjarma út í umhverfið; sambúð
presthjónanna var slík, að fegurri getur ekki á
þessari jörð; bera hin ágætu börn þeirra hjóna
glæsileg merki þess drengilega kærleiksupp-
e!dis, er þau nutu; heimilið alt mótað anda
h;ns fegursta samræmis.
Mér fanst það jafnan óhugsandi, að þau séra
Steingrímur og frú hans ættu ekki ávalt sam-
leið; og eg er naumast búinn að átta mig á
því enn, að frú Erika, sjálf sál hússins, bíði
án nærveru hans á ströndinni, jafnvel hvort
sem biðin verður löng eða skömm; og er eg
nú við þessi tímamót hugsa til hennar, skýtur
upp í huga mínum eftirgreindum Ijóðlínum:
“Háa skilur hnetti himingeimur,
blað skilur bakka og egg.
En anda, sem unnast fær aldregi
eilífð aðskHið.”
Séra Steingrímur var lífsglaður maður; hann
var manna fyndastur í sinn hóp, og vísuorð
Guðmundar Guðmundssonar, áttu einkar vel
við um þann hluta skapgerðar hans:
“Eg elska þig hljómandi hlátur. —
Það er gullstöfum logandi letrað hvert blað
í lífssögu þess, sem var glaður og kátur.”
Séra Steingrímur var maður ljóðelskur, og
hann fékst þó nokkuð við ljóðagerð sjálfur;
hann sagði mér það oftar en einu sinni bæði
bréflega og munnlega, að við slík hjáverk
kæmi sér oft í hug ummæli Páls Ólafssonar,
er hann kvaðst yrkja sér til hugarhægðar, en
hvorki sér til lofs né frægðar; en þótt ljóð-
strengur séra Steingríms væri ekki að jafnaði
stórbrotinn, þá náði hann oft og einatt úr
honum kliðmjúkum tónum; hann var maður
söngvinn, og næmur á falleg lög.
Séra Steingrímur kom ungur frá íslandi;
hann stundaði nám sitt fyrst við æðri skóla
þessarar álfu, en lauk guðfræðaprófi við há-
skólann í Osló; vel hefði mátt ætla, að við
slík æfintýri hefði fimleika séra Steingríms
í meðferð íslenzkrar tungu ef til vill að ein-
hverju leyti hnignað, og ást hans á íslenzkum
fvæðum dofnað; svo var þó ekki; jafnvel miklu
fremur hið gagnstæða; hann var vel að sér í
íslenzkum fræðum, og unni tungu vorri hug-
ástum.
Mér verður það jafnan minn.isstætt,- er þau
séra Steingrímur og frú hans heimsóttu okkur
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 18. FEBRÚAR 1943.
hiónin fyrir liðugum tveimur árum; það var í
siðasta skipti, sem þau komu til okkar bæði;
viðdvölin var ekki löng; hann mintist á Árna
eftir Björnstjerne Björnson; sú bók var hon-
um ávalt hugstæð. “Og þegar eg nú,” sagði
séra Steingrímur, “hitti mig sjálfan á barn-
anna leið,” kemur þessi vísa úr Árna oft í
huga minn:
“Eg ætlaði að gera úr mér afbragðsmann,
eg ætlaði langt burt, en veg ei fann,
eg vildi með stórmennum standa
þeim stærstu í .verki og anda.
Nú sé eg hið dýrasta af drotni léð
og dyggasta með sér að bera,
er ekki að teljast þeim mestu með,
en maður í reynd að vera.”
Séra Steingrímur var valmenni, glæsimenni
og góðmenni; hann var maður í reynd!
Og rétt áður en þau hjónin kvöddu, féllu
séra Steingrími orð eitthvað á þessa leið:
“Vér Vestmenn eigum heilög vé að verja þar,
sem íslenzkan er, og vér megum ekki við
því, að hún verSí fyrst um -sinn kistulögð.”
Séra Steingrímur íézt að heimili dóttur
sinnar og tengdasonar, Mr. and Mrs. Harold
Eastvold í Canton S.-D. á mánudagsmorguninn
þann 5. febrúar, eftir stutta legu; hafði hann
ásamt frú sinni, verið þar til heimilis síðustu
iiíu árin; minningarathöfn um hann var hald-
in í Canton Lutheran Church daginn eftir, þar
sem tveir prestar fluttu kveðjumál, þeir Rev.
Edw. Nervig í Canton, og Rev. T. B. Anderson
frá Sioux Falls-bæ.
I Fyrstu lútersku kirkju, hófst kveðjuat-
höfnin um séra Steingrím kl. 11 f. h. á föstu-
öaginn, að viðstöddu miklu fjölmenni; þar
flutti sóknarpresturinn, séra Valdimar J. Ey-
lands, þau undurfögru kveðjumál, sem birt eru
á öðrum stað hér í blaðinu. Séra E. H. Fáfnis
frá Glenboro, tók virðulegan þátt í kveðju-
athöfninni með lestri biblíukafla og bænargerð.
Mrs. Linoln Johnson söng uppáhaldssálm • hins
látna prestahöfðingja, “Góða nótt”, og naut
meðferð hennar á texta og lagi sín hið bezta;
við hljóðfærið var frú Björg ísfeld; yfir at-
höfninni hvíldi mildur blær hinnar dýpstu
samúðar. Að lokinni þessari veglegu athöfn fór
líkfylgdin til Selkirk, þar sem hin hinzta.
kveðjumál voru um hönd höfð; auk sóknar-
prests, séra Sigurðar Ólafssonar, er flutti tvær
ræður, aðra^á íslenzku en hina á ensku, tóku
þátt í athöfninni í kirkju Selkirksafnaðar, þeir
séra Egill H. Fáfnis, er las biblíukafla og
flutti bæn, séra Valdimar J. Eylands, er las
æfiágrip hins framliðna og flutti bæn á norsku,
séra Haraldur Sigmar, er flutti þakkarorð
fvrir fjölskyldunnar hönd, og skýrði frá minn-
ingargjöfum, sem borist höfðu; þá las og séra
Fáfnis upp ávarp og kveðju frá forseta kirkju-
felagsins, séra K. K. Ólafson, sem ekki gat
verið viðstaddur. Mr. Jón K. Ólafson, fyrrum
ríkisþingmaður flutti kveðjur frá bygð sinni,
auk þess sem kveðja barst einnig frá dóttur-
syni hins látna kennimanns, Harold Sigmar,
guðfræðinema frá Mountain N.-Dak
Við minningarathöfnina í kirkjunni, söng
söngflokkur Selkirksafnaðar ýmissa þá sálma,
er hinum látna sóknarpresti höfðu verið hug-
stæðastir.
Jarðsetning fór fram í Mapleton grafreit; þar
flutti séra Octavius kveðjumál, og jós hinn
framliðna föður sinn moldu, en tengdasonur
hins látna, séra Haraldur' Sigmar, flutti einnig
við gröfina stutta bæn.
Með séra Steingrími hefir safnast til feðra
sinna “Sannur prestur — gæfumaður á Guðs-
vegum”.
E. P. J.
Arsþing
Þj óðrœknisf élagsins
Eins og auglýst var í vikunni, sem leið, kem-
ur ársþing Þjóðræknisfálags íslendinga í Vest-
urheimi, hið 24. í röðinni, saman til funda
næstkomandi þriðjudag hér í borginni; þingum
þessum er venjulega samfara margskonar gleð-
skapur, er hinir eldri Islendingar jafnan hyggja
gott til; þar mætast frændur og vinir, sem ef
til vill hittast ekki nema einu sinni á ári. En
þingin hafa annað og meira verkefni en tómar
skemtanir; þau ræða um stefnuskrármál sín,
svo sem viðhald íslenzkunnar, sem í rauninni
er aðalmálið, sem félagið byggir tilveru sína
á; og hvað, sem öðru líður, ræðuhöldum eða
tilhneigingu til' ræðuhalda, þá verður bjarg-
ráðaviðleitni íslenzkrar tungu ávalt að skipa
fyrirrúm; á þeim vettvangi verður heilög ein-
lægni að ráða ríkjum.
Ferð til Louisville, og
þing Lútersku kirkj-
unnar þar
Efiir G. J. Oleson.
(Frarnhald)
Um Muhlenberg hefði mátt
skrifa langa ritgjörð, starf hans
var umfangsmikið og áhrifaríkt
í frumsögu Bandaríkjanna, og
ættleggur hans komið mikið við
sögu, en eg ætla ekki að fara
út í þá sálma er æfiferil hans
sennilega flestum all vel kunn-
ur. Læt eg hér því staðar numið,
mun nú og vera nóg komið, og
get eg vel trúað því að samir
séu nú þegar farnir að biðja
fyrir mér, aðeins nokkur niður-
lagsorð og heimferðin.
Lúterska kirkjan — U.L.C.A.
— stendur föstum fótum í þjóð-
lífi þessarar heimsálfu og með
sínar menta- og mannúðarstofn-
anir hlýtur hún að hafa feykna
áhrif á menningarlíf þjóðarinnar
og eftir því sem að rætur henn-
ar ná víðar um eftir því ætti
hún að hafa meiri áhrif til
góðs, og ekki veitir af á þess-
ari tíð og á hvaða tíð sem er, að
hin betri öfl mannfélagsins beiti
öllum sínum kröftum, því mörg
og háskaleg eru öfl léttúðar og
hirðuleysis og hins illa yfirleitt,
sem vilja draga menn á tálar og
draga menn niður.
Er eg var á þinginu og oft
endranær hefir þessi spurning
komið í huga minn. Var það
skynsamlegt af ísl. að samein-
ast þessari kirkjudeild? Og
aldrei get eg svarað henni öðru-
vísi en játandi. Er þáð skyn-
samlegt fyrir söfnuði okkar eða
söfnuði hins sameinaða kirkju-
félags að hafa samband sín á
milli eða deildir þjóðræknisféi.
að standa í allsherjar sambandi.
Vissulega er það skynsamlegt,
því á þann hátt getur félags-
skapurinn verið lifahdi og haft
sem víðtækust áhrif. Sumir
segja að íslendingar séu á svo
háu menningarstigi að þeir taki
niður fyrir sig með því að
standa í sambandi við hérlendar
kirkjudeildir, en slíkt er ekki
nema fáviska. Islendingar hafa
sína kosti og galla, sem og vorir
hérlendir bræður og systur, og
jafnvel þó við nú værum vitr-
ari og frjálslyndari þá getum
við samt átt samleið með þeim
og haft gott af því.
Það er kominn tími til þess
að einangrunarstefnan sé lögð
á hilluna og að við tökum þátt
í því, sem fram fer í fíérlendu
menningarlífi, það er líka kom-
inn tími til þess að við sjáum
bjálkann í okkar eigin augum
eins vel og flísina í auga bræðra
vorra, en það höfum við að
þessu átt erfitt með. Frá upp-
hafi hafa hérlendir menn og
konur rétt okkur íslendingum
bróðurhönd, en við höfum ekki
metið það ætíð, og Lúterska
kirkjan hefir frá því fvrsta
rétt kirkju íslendinga bróður-
hönd, og liðsint og leiðbeint ís-
lenzkum námsmönnum á marga
lund. Það var kominn tími til
þess eftir öll þessi ár að Isl.
rétti þeim bróðurhönd í stað
inn fyrir að slá þá í andlitið og
segja. “Við viljum ekki eiga
neina samleið með ykkur.”
Það má vera eitthvað í fari
þeirra, sem okkur ekki fellur,
hvorirtveggja geta séð í gegn-
um fingur með það. Það getur
verið eitthvað í fari manns, sem
kona giftist, sem henni ekki
fellur, en hún lætur það ekki
standa í vegi, því í raun og
vera er enginn algjör. Er sam-
einingarmálið var á döfinni voru
sumir hræddir um að íslending-
ar yrðu étnir upp fjárhagslega,
jafnvel kirkjurnar yrðu teknar
af þeim. Vitaskuld var þetta
ekki nema hugarburður. Kirkjan
er ekki gróðafélag, hennar mark
og mið er að hjálpa þeim. sem
hjálpa þarf, það er aðeins ein
hætta, sem okkur stafar af sam-
bandinu, og það er, ef vér svíkj-
um sjálfa okkur með því að
reyna ekki að bera okkar eigin
byrði, vinna okkar hlutverk,
hvert það félag og hver sá ein-
staklingur, sem vill kasta sinni
byrði upp á aðra hann svíkur
sjálfan sig og sína köllun. Það
má vera, að það sé auðveldara
að láta aðra bera byrðina, sem
við getum borið, en það er ekki
sæmilegt fyrir menn með rautt
blóð í æðum, og það er ekki
sæmilegt fyrir íslendinga, sem
stæra sig af fornri frægð og
ættgöfgi, eg trúi því líka áö
þeir gjöri það ekki, að þeir láti
það alcfrei spýrjast í hvaða
félagsskap sem er eða verksviði
að þeir sækist eftir því að aðr-
ir beri okið fyrir þá. En í sam-
bandi við þetta minnist eg þess
að við eina menningarstofnun
sjálfir, sem er Elliheimilið Betel,
finst mér að íslenzkur almenn-
ingur sýni alls ekki almennan
áhuga með því að styrkja það
eins og skyldi, einstakir menn
styrkja það af góðum hug, en
þátttakan er ekki almenn.
Við áttum eina menningar-
stofnun, sem var “Jóns Björns-
sonar skóli” hann hefði getað
orðið minnisvarði íslendinga hér
í landi, með viturlegri ráðs-
mensku hefðu hugsjónirnar ver-
ið háar, en það var murkað úr
honum lífið, og því haldið fram
að annað nauðsynlegra og
brýnna þyrfti að leggja rækt
við, en áhuginn og fórnfærslu-
andinn hefir legið í dvala að
mestu síðan, og ræktin ^kki
beinlínis komið nokkurstaðar
fram.
* * *
Vel gæti eg trúað að þessi
vika hafa verið sú íslenzkasta
sem komið hefir yfir Louisville.
Kristsmynd Thorvaldsens, sem
víðfrægastur hefir verið allra
íslendinga út um heim bæði fyr
og síðar var máluð á tjald á
framstafni þingsalsins og var
hans minst í ræðum, sem íluttar
voru. Þá var íslenzka myndin
“Iceland” efst á baugi í borg-
inni þessa viku, þó sennilega
hafi hún ekki aukið á hróður
íslendinga, eg sá hana ekki —
mér þykir ekki gaman að mynda
sýningum nema þá sérstökum
myndum. — Séra Kristinn sá
hana fyrsta kvöldið og þótti
lítið til koma, svo vorum við
þarna fjórir íslendingar, átti eg
von á þeim fimta þar, bjóst eg
við að séra Octavius Thorlákson
yrði þar en hann kom ekki.
Náðum við ísl. saman á kvöldin
þegar við vorum ekki bundnir
við annað, drukkum kaffi saman
og skröfuðum um heima og
geyma. Eitt kvöldið buðum við
Dr. Willison frá Saskaton til
kvöldverðar með okkur á Brown
Hotel, er hann hugljúfur maður
og hinn skemtilegasti, sagði
hann okkur meðal annars margt
af ferð sinni til Evrópu 1929, á
Lúterska alheimsþingið í Kaup-
mannahöfn, sem séra Kristinn
einnig sótti, því miður gat Grett
ir ekki verið með okkur þetta
kvöld, hann var bundinn annars-
staðar.
Annars var hver dagurinn
öðrum betri. Við séra Egill höfð-
um félagsbú á Seebach og kom
okkur vel samari, er það með-
mæli með geðprýði prestsins, að
hann skyldi komast af við mig
svo lengi, hann er ágætur ferða-
félagi, og spakur í allri um-
gengni. Eg fór vanalega fyr í
rúmið en hann, mátti segja um
mig, sem sagt var um Njál
gamla: “Snemma gengur karlinn
faðir vor til rekkju,” en aftur
var eg heldur fyr á fætur á
morgnana, er það í samræmi við
þau kynni, sem eg hefi haft af
prestum að þeir eru ekki ár-
risulir. Síðasta morguninn fórum
við tímanlega á fætur og vorum
í tíma á síðasta þingfund, sem
við vorum og jafnan var það
eitt, sem mér virtist einkenna
þetta þing fremur öðrum þing-
um, sem eg hefi verið á, var
prúðmenska pg trúmenska, alt
fór fram með sérstakri prúð-
mensku, og trúmensku sýndu
þingmenn sérstaka, með því að
vera stundvísir og jafnan á sín-
um stað, en ekki útum hvippinn
og hvappinn eins og oft vill
verða á þingum. Það er gull-
væg dygð, sem hver maður ætti
að læra að temja sér að vera
ábyggilegur í orði og athöfn,
ekki einungis í skuldaviðskipt-
um, heldur í öllum athöfnum
lífsins. Maður, sem er trúr með
orð og eiða hefir grundvallað
líf sitt á bjargi.
Ekki er maður lengi í Louis-
ville án þess að vera þess var
að áhrif kirkjunnar og kristi-
legs samstarfs er þar allmikið,
eru 10 kirkjur* Lúterskar í
Louisville og nágrenni, þar er
elliheimili og aðrar mannuðar-
stofnanir, sem kirkjan stendur
á bak við. 1939 var elliheimilið
endurbætt, og til þess varið
$11.000, ýmsar aðrar kirkju-
deildir eru J)ar alláhrifaríkar, svo
sem Kaþólska kirkjan, Eqiscopal
Baptist o. s. frv. Fjölmargar æðri
mentastofnanir eru í borginni,
margir læknaskólar, lögfræðis-
og guðfræðisskólar, lyffræða-
skólar og ýmsar aðrar menta-
stofnanir. Þar er einnig ríkis-
skóli fyrir blinda, og prent-
smiðja í sambandi við það, mikil
stofnun og ein sú helzta af því
tagi á þessu meginlandi. All-
mikið ber á blökkumönnum í
Louisville eins og alsstaðar þar
syðra, er mér ekki kunnugt hve
eru margir í Louisville, en þeir
eru fjölmennir, á gistihöllunum
er fjölmargt af þjónustufólkinu
negrar. Ekki ber neitt á svert-
ingjahatrinu þar eins og á sér
stað er lengra kemur suður og
sýnist andrúmsloftið hreint, að
vísu hafa þeir sinn sérstaka
félagsskap og sinn eigin há-
skóla.
Allmikið sukk mun vera þar
í borginni þó ekki beri mikið
á því á yfirborðinu, sýnist alt
vera með allgóðri reglu, en
drykkjustofur eru alstaðar, og
sækir þangað múgur og marg-
menni, sumstaðar drekka sam-
an karlmenn og kvenfólk. Um
helgina, sem við vorum þar
kom mikið af hermönnum frá
nærliggjandi heræfingastöðvum
og gat Courier-Jornal þess eftir
helgina að yfir 100 manns hefðu
komið fyrir rétt ákærðir fyrir
drykkjuskap og óreglu. Verður
drykkjuskaparbölið eitt alvar-
legasta umhugsunarefnið í sam-
bandi við stríðið. Þar læra marg-
ur ungur maður að drekka.
V. Á heimleið.
Við lögðum af stað frá Louis-
ville á miðvikudaginn nálægt
miðjum degi 21. okt. allir ís-
lendinjgarnir samskipa, fórum
við í gegnum Indianapolis bein-
ustu leið til Chicago eins og við
komum. Hr. Grettir L. Jóhanns-
son skildi við okkur í Indiana-
polis og hélt þaðan austur til
Whasington í embættiserindum
og þaðan til New York og á
heimleið til höfuðborganna í
A.-Canada. Drukkum við skiln-
aðar skálina í lestinni utan við
Indianapolis, og bað eg hann vel
að lifa með þakklæti fyrir sam-
veruna.
Á járnbrautarstöðinni í Chi-
cago tóku þau Bjarnasons syst-
kinin Jóhannes S. og Aurora á
móti okkur og buðu okkur öll-
um heim til næturgistingar og
þáum við það með þökkum, átt-
um við ljómandi nótt hjá þeim
valinkunnu systkinum, var gam-
an og hressandi að sjá framan í
íslenzka kunningja, líður þeim
ágætlega. Mr. Björnsson kennir
alt af; það er hans lífsstarf, og
er þar á réttri hillu, leggur hann
hart að sér, er langt til skólans
og þar að fara eldsnemma á
fætur. Hann er bókmentamaður
mikill, hefir feykna stórt bóka-
safn, ágætis bækur, meiri hlut-
inn enskar bækur. hefir hann
tekið mikinn þátt í félagslífi ís-
lendinga í Chicago og þau syst-
kin bæði óefað. Aurora saumar
og verzlar og er alt af lífsglöð
og kát.
Við kvöddum Mr. Björnsson
um kveldið ef ske kynni að hann
yrði farinn þegar við kæmum á
fætur — en trúðum því þó ekki
— en hann var farinn til starfs
er við komum ofan, en Aurora
beið okkar með bezta morgun-
mat. Kvöddum við hana með