Lögberg - 27.05.1943, Page 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 27. MAÍ 1943.
Frá Nemo á Gimli.
Baschinka
(Framhald) ,
iii.
Morguninn eftir var barið
árla á dyr veitjngahússins.
Fyrstu árdagsgeislar sólarinnar
ljómuðu um herbergið. Jakobi
brá í svip. Hanp var sem saka-
maður er bíður í fangelsi og
heyrir að böðullinn kemur.
Þungt andvarp leið upp frá
brjósti hans. Hann ætlaði að
vekja dóttur sína, en áður en
hann -fengi tíma til að raska ró
hennar, var hún komin. Hún
var stilt en litverp.
“Opnaðu”, sagði Baschinka við
vinnukonuna.
“Bíddu ofurlítið”, kallaði
Jakob, og opnaði skrín eitt og
lét innihald þess í vasa sinn.
“Eg ætla að minsta kosti að
bjarga dálitlu af skildingum,
sem eg í langan tíma hefi
dregið saman. Það er nóg að
yfirgefa gáfur guðs í korni,
hjorðum, ökrum og garðávöxt-
um.
I þessu kom herramaðurinn
með mönnum sínum inn í her-
bergið. Þegar mæðginin komu
auga á ofsóknarmann sinn, sem
nú brann í djöfullegri ílsku,
hrukku þau undan. Aðalsmað-
urinn gekk að Jakob, lagði
hendina á öxl honum og mælti.
“Tíminn er kominn. Kjóstu.
Þú færð ekki mínútu til um-
hugsunar. Kjós því tafarlaust.
Líð eða dauða, eða það sem er
enn verra, alsleysi eða auð og
alsnægtir. Líttu í kringum þig.
Hús, hlöður, millur, alt er þín
eign ef þú vilt, og dóttir þín —
sem eg vona að líti svo á sig
að hún vilji ekki gera föður
sinn að betlara — skal fá með-
ferð í höllinn er sómt gæti
drottningu. Trúðu mér til að
þegar eg sendi hana heim aftur
sæmda stórgjöfum munu margir
Gyðingar verða til að biðja
hennar. Hvað kýstu!”
Baschinka fann að hún var
svívirt og sagði.
“Við skulum fara héðan faðir
minn. Enginn svívirðing getur
verið verri en sú sem okkur er
boðin.”
Hún tók í föður sinn og ætl-
aði að leiða hann til -dyranna,
en þá var þrifið í hönd hennar
°g sagt.
“Standið kyr! Þið fáið ekki að
fara út úr húsi þessu fyr en
eftir að þið eruð rannsökuð, þið
getið hafa stolið einhverju. Alt
sem hér er, er mín eign, smátt
°g stórt. Sem betlarar komuð
þið hingað, og sem betlarar skul-
uð þið héðan fara.”
Eftir bendingu frá aðalsmahn-
inum voru mæðginin rænd öllu,
er þau höfðu viljað bjarga’ frá
skipbrotinu, að klæðunum und-
anskildum, og svo féll hurðin
a eftir þeim og þau stóðu úti
gamalmennið og dóttir hans.
alslaus. Hvert áttu þau að fara?
Bændurnir í þorpinu voru allir
fatæklingar, og enginn landsetr
inn hefði hleypt sér í þá hættu
fyrir reiði aðalsmannsins. Þau
litu spurnar augum hvort á
annað. Öll veröldin rúmaði þau
eigi, sem í gær áttu allt það sem
gerir lífið ánægjulegt. Einhver
kom akandi. Þekkti Baschinka
°kumanninn og spurði hvort
hann vildi flytja þau til Boloá-
^au- — “Eftir tvo klukkutíma,”
kaetti hún við og snéri sér til
foður síns, “því þar þekkir okk-
ur enginn, og við erum þar úr
apri hættu, og skeð getur að
fólkið þar aumkist yfir okkur.”
ökumaðurinn kvað það vel-
komið, en þá mundi Jákob
eftir því að þetta var Sabbats-
^agur. Stúlkan hvarf því frá
Pessari ferð og vagninn hélt
eiðar sinnar, en eftir stóðu
vesalings Gyðingarnir. Hvað var
nú til ráða? Jakob datt þó í hug
Presturinn hjá kirkjunni, sem af
rjóstgæðum myndi opna hús
fitt fycir þeim og þar myndi
atrið ekki ná til þeirra og eng-
inn hafði drepið þar högg á
dyr árangurslaust — þau lædd-
ust svo sem glæpamenn áleiðis
til þessa blessaða athvarfs, en
þau vissu að boðorðið um að
elska náungann var sýnt í verki,
sem svo oft er einföngu látið
taka til varanna, óg áreiðanlega
smurði sá guðhræddi prestur sár
þeirra voluðu með ilmfeiti með-
aumkunarinnar. Hjá honum gátu
þeir beðið um hjálpina að of-
an.
Jafnframt því sem þau sendu
brennandi bænir til himins, og
litu augum örvæntingarinnar til
húss þess er hafði verið eign
þeirra fyrir skemstu — heyrð-
ist bjölluhljómur, er rauf kyrð-
ina í þorpinu. Hljómurinn færð-
ist óðum nær, þangað til póst-
vagninn hulinn í rykmekki nam
staðar hjá gestgjafahúsinu. Mað-
ur hleypur út úr vagninum,
reynir að opna húsið, ber á
rúðurnar, kallar lítur í kringum
sig. Seinast verður stúlka til að
benda honum til kirkjunnar.
Maðurinn hleypur þangað og er
kófsveittur, fölur í yfirbragði og
lafmóður.
Hvílík heimkoma! hvílíkir
endurfundir! hve vegir drottins
eru órannsakanlegir. Þessi mað-
ur hafði fyrir skömmum tíma
farið í butu með sviknar vonir,
kemur nú sem frelsandi engill
til þeirra er ráku hann á braut.
Hann birtist sem stjarna á
þrautanótt þeirra. Tár faðmlög,
loforð, hálfgert æði og viðkvæm-
ir eiðar, hvað eftir annað og
'hvað innan um annað. Prest-
urinn stendur þar hjá þeim er
svo lengi höfðu þráð endurfund-
inn. Sætt þessi var hans verk.
Hann hafði kastað björgunar-
kaðlinum til þeirra, sem voru að
farast. Von hans lét sér ekki
til skammar verða. Jósef bar
þá trygð er presturinn hafði
spáð um. Það fær Jósef mikils
þegar honum eru sagðir síðustu
atburðirnir. Hann titrar. Hnef-
arnir kreppast, og hann getur
eigi haldið kyrru fyrir, en æðir
aftur og fram um gólfið.
“Eg skal finna hann. Eg fer
til hallarinnar tafarlaust.”
“Farðu þangað ekki undir
eins. Eg bið þig þess,” sagði
Baschinka.
“Hún heir rétt fyrir sér,”
sagði presturinn. “Þú hefir ekki
nægilegt vald á þér, en hver
sem vill reka réttar síns á öðr-
um verður að geta stjórnað til-
finningum sínum.”
“Eg verð þá að bíða, þó jörðin
brenni undir fótum mínum. Er
þá ekkert réttlæti til í Rússlandi,
úr því herramennirnir geta far-
ið með alþýðuna eins og hóp
af svínum. Eg hefi verið her-
maður og hefi orðið — það veit
guð — orðið að hlýða lögunum,
og hefi lært að bera lotningu
fyrir stétta skifting. I hernum
halda lögin yfirmönnunum í
skefjum, og á þann hátt hafa
hemil á harðstjórunum, einmitt
á meðan harðstjórinn í þorpun-
um getur rænt ykkur aleigu
ykkar og sogið merginn út úr
beinum ykkar, en eg skal þegja
þangað til þið fáið mig ekki til
að trúa því að Czarinn vildi
ekki rjúfa ánauðina ef honum
væri kunnugt hversu margir
menn týna lífi sínu fyrir herra-
mönnunum í þessu' víðlenda
ríki.”
“Guð er yfir oss, en Czarinn
er langt frá”, tók presturinn
fram í með blíðu. “Fengi maður
að bera fram mál sín í mál-
stofunum —1 én guð leyfir það
einhverntíma, vinir mínir. Og
sá dagur kemur að þeir kúg-
uðu draga frjálst andann og
harðstjóramir þeigja. Þá munu
25 miljónir manna sem nú telj-
ast með dýrunum yrkja jörðina
með öðrum hætti eri púlshestar
undir svipuhöggum, og í annara
hag. Já, alveldi þetta mun hrynja
til grunna, se’m fúinn tréstofn —
Eg finn það, eg sé það, bá verð-
ur engin þrælkun. Þessa breyt-
ingu lifi eg ekki, en hún mun
gleðja mig í gröfinni og ef guð
lofar, mun sál mín epnþá vitja
kofa þeirra er ófrjálsir menn
nú byggja, en seinna verða
frjálsir.”
IV.
Jósef.varð ekki svefnsamt um
nóttina. Að morgni bjóst hann
sunnudagaklæðnaði og lagði af
stað til hallarinnar. Hópar af
andstyggilegum þjónum voru á
rangli fyrir framan höllina, og
höfðu sér til skemtunar að siga
hundunum á bændurna sem
gengu berhöfðaðir fram hjá til
vinnu sinnar. Það var fljótt séð
að hundarnir voru starfi þessu
vanir, þeir vissu að þeir máttu
læsa tönnunum í fætur bænd-
anna, og jafnvel bíta úr þeim
stykki. Því meira sem bænd-
urnir æptu, því hærra hlóu
þjónarnir, sem klæddir voru í
skrautlegustu einkennisföt. Þessi
óþokkaleikur endaði er þeir sáu
mann koma með alvöru í svip
og hermannlegan í látbragði.
“Get eg fengið að tala við
herra barón Gaspadof?” spurði
harin.
“Spyrjið yður fyrir í gangin-
um til vinstri handar.”
Jósef gekk stillilega upp gang
riðið og er upp var komið, nam
hann snöggvast staðar, til að
koma reglu á hugsanir sínar
og hvernig hann ætlaði að haga
orðum sínum við harðstjórann.
Undir úrslitum þessar ferðar
var komin framtíð unnustu
hans. Það var því áríðandi að
taka rétta stefnu í málinu.
Þjónn sem húkti fyrir utan her-
bergisdyr húsbónda síns, spurði
um erindi hans og stóð upp svo
gesturinn kæmist framhjá. Svo
gekk Jósef inn. Fyrsti salurinn
var auður. I þeim næsta sat
baróninn fyrir framan spila-
borð, og sneri baki að gestinum,
en skemti sér við að gefa spil
eftir reglum falsspilara. Honum
varð hverft við ganghljóðið, stóð
hvatlega upp, og virti gestinn
vandlega fyrir sér. Þeim brá
báðum, og þekktu hver annan.
Barónninn varð óstöðugur á fót-
unum og studdi sig við borðið.
Gyðingurinn hopaði á hæl. Svo
varð mjög ónotaleg þögn. Jósef
náði sér þó fyr. Með þeim mjúk-
leika sem þjóð hans er svo sam-
gróin hafði hann á augabragði
breytt allri sóknaraðferð og hóf
mál sitt án þess að gefa and-
stæðing sínum nokkurt ráðrúm.
“Eg heilsa yður ofursti minn-”
Seinasta orðið sýndist hitta bar-
óninn sem hnífstunga. Hann
reyndi að setja á sig hroka svip,
en guli fölleikinn á andlitinu
sýndi þó geðshræringuna.
“Yður skjátlast,” sagði hann
um síðir.
“Hver eruð þér? og hvað vilj-
ið þér mér?”
Jósef fann að hann hafði fullt
vald á hugsunum sínum og
svaraði.
“Eg er hinn fyrverandi undir
offiséri fyrir Kósakkaherdeild-
inni í Volhynien og erindi mitt
er að heilsa ofursta mínum.”
“Hver er þá ofursti hér?”
“Þér sjálfur Vasselevitsch
Konophof.”
“Farið til helyítis. Hér býr og
stjórnar barón Gaspodof.”
Jóséf brá ekkert og svaraði:
“Eg þekki yður fyrverandi
sveitarhöfðingi minn, jafnvel og
eg veit að þér með yðar vana-
legu frátöfum hafið gleymt
nafni yðar. Þér sjálfur ætlið
yður allt annan mann, eins og
flóttamaðurinn sem gekk inn í
ókunnugt hús og tók hempu og
klæddi sig henni, svo sem hún
væri hans eign, vafalaust hefir
hann verið í leiðslu. Sama á-
sótti yður er þér spiluðuð við
aðra foringja, og svikuð svo oft
liti.”
Barónninn fölnaði meir og
meir, leit til gestsins slíku augna
ráði, að hann hefði helzt kosið
að reka hann í gegn með hníf.
Jósef hélt áfram með óbifan-
legri festu.
“Þér gleymduð líka að gjalda
hermönnunum málann og rita
nöfn þeirra sem féllu, eða voru
leystir úr stöðu sinni, jafnvel
■i
þeirra er struku. Það var einnig
af gáleysi að þér skutuð ung-
linginn Stanilás greifa Glorski.
Hann hafði veitt yður opinbera
óvirðingu í spilum — það get
eg svarið, og svo skutuð þér
hann í einvígi áður en yður var
leyft, og þegar þér flúðuð undan
refsingunni — því það eru hörð
lög er liggja við morðum — þá
tókuð þér í reglulegu ógáti sjóð
herdeildarinnar með yður. Það
má geta til að yður muni líða
vel hér norður frá þar sem eng-
inn þekkir ofurstann minn er
leikur hinn volduga herramann.”
Falsbarónninn líktist grimmi-
legum hundi. Þegar hann hafði
jafnað sig dálítið, var sem hann
ætlaði að ráðast á Jósef. Hann
leitaði með augunum er voru
hálf sprungin út úr augnatótt-
unum að einhverju vopni til að
þagga. niður í þessum ósvífna
manni, sem kominn var til að
reka rándýrið úr bæli sínu. Á
veggnum við ofninn hpngu marg
ar byssur, hann þreif eina þeirra
og sá Jósef þá að sér var bani
búinn.
“Eitt augnablik herra ofursti,”
og lét sér hvergi bregða. Tengda
faðir minn og unnusta bíða mín
hér fyrir utan. og auk þess
besti vinur minn, presturinn. Ef
þér drepið mig barón Gaspadof,
þá mun fyrverandi ofursti
Konopkof verða algerlega af-
klæddur. Kvíðið þér ekki fyrir
að verða eltur í annað sinn sem
morðingi?”
Falsbaróninn stóð sem stirðn-
aður og féllst hugur.
“Hver er þessi unnusta þín?”
spurði hann.
“Bascinka frænka mín, faðir
hennar er einnig frændi minn,
og gengur eitt yfir okkur öll.”
“Hvernig? Baschinka? Ef svo
er getur málið lagast á milli okk-
ar vinur minn.”
Nú hafði baróninn náð eðli-
legum litarhætti í andlitinu.
“Var það til að tala þeirra
máli að þú heimsækir mig?”
“Já, beinlínis það, herra
ofursti.”
“Þegiðu! Hættu að minnast á
nokkurn ofursta og allt er hann
snertir. Eg vona að þú hafir
ekki sagt ættingjum þínum frá
þessu?”
“Eg gat ekkert sagt þeim, því
eg vissi sjálfur ekkert. Eg kom
til að tala við barón Gaspodof,
en í stað hans rekst eg á ofursta
Vassilivitch!”
“Haltu þér saman ólánssegg-
ur,” svaraði fglsbaróninn. “Hvað
mikið viltu fá til að þegja um
leyndarmálið. Nefndu upphæð-
ina og eg samþykki.”
“Þá kýs eg mér eignir tengda-
föður- míns tilvonandi. Ekkert
frekara.”
“Hann á ekkert.”
“Það er mér kunnugt, en með
samþykki yðar getur hann orð-
ið efnaður.”
“Hvað ertu að hugsa? Þetta
er ósanngjörn krafa.”
“Getur verið, en eg stend við
hana.”
“En ef eg fengi þér ærna pen-
inga og segði þér svo að fara
og gleyma mér að eilífu?”
“Þá færi eg til næsta þorps
og segði að Vasssilivitch ofursti
frá Kákasus væri kominn en
nefndist nú Gaspodof barón.”
• Baróninn bölvaði hrottalega,
en það hafði enginn áhrif á
Jósef, er stóð með hendur í
vösum eins og sá sem þekkir
vald sitt en fyrirlítur andstæð-
ing sinn. Tilviljuriin hafði lagt
honum vopn í hendur er hann
ætlaði að nota frýjulaust. Virði
maður fyrir sér alla málavöxtu,
var ekkert jafn óþolandi fyrir
falsbaróninn sem það, að hafa
fjanda sinn og valdhafa í grend
við sig.
“Ef á þá að vera neyddur til
að mæta þér daglega á götu
minni,” mælti hann.
“Ekkert getur aftrað herra
ofurstanum að fara sé nærvera
okkur yður ógeðfeld — En þér
sjáið herra ofursti ”
“Hver fjandinn! Eg vil ekki
heyra þetta orð framar.”
“Eg ætla að venja mig af því.
Þér sjáið herra að tengdafaðir
minn er svo elskur að þessum
blett, að hann hryggist mikið,
þurfi hann að flytja héðan þeg-
ar aldurinn færist yfir, æskir
maður ekki eftir breytingu,
herra ofursti.”
“Einu sinni enn.”
“Fyrirgefið herra barón. Þetta
vor-u mismæli. Það er sagt að
Gyðingar elski ekkert annað en
peninga og að öll lönd séu þeim
jafnkær, en að yfirgefa hús það
sem hann hefir byggt og akra
þá sem harin hefir yrkt hlýtur
að afla honum sárinda og
þó þér sjálfir færuð og byðuð
honum peninga í skiftum, yrði
honum það engin raunabót. Nei,
herra! Harin elskar jafn heitt
og hver kristinn maður jarðar-
blett þann, sem forlögin hafa
sett hann á og ef hann neyð-
ist til að fara, er það vegna
valdsins, en peningar hugga
hann ekki.”
“Líttu nú á með skynsemi.
Annaðhvort á baron Gaspdof
húsið og akrana, eða tengda-
faðir þinn,” sagði baróninn.
(Framhald)
Business and Professional Gards
/
Drummondvilie CottonCo. Ctnpufin
LTD.
55 Arthur St., VVinnipeg Phone 21020 Manufacturers of MwffSS-JMx
BLUENOSE Fish Nets and Sein Twines H. L. HANNESSON, « Branch Mgr. •224 Notre Dame-
! 96 647 W.
1
Blóm stundvíslega afgreidd THE ROSERY ltd. i - StofnaS 1905 CANADIAN FISH PRODUCERS, LTD. J. H. P<{ge, Managing Directoi Wholesale Distributors of
Fresh and Frozen Fisb.
311 Chambers St.
427 Portage Ave. Office Phone 86 651.
Winnipeg. Rea Phone 73 917.

Office Phone Res. Phone
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir. 87 293 72 409
S. M. Backman, Sec. Treas.
Keystone Fisheries Limited Dr. L. A. Sigurdson 109 MEDÍCAL ARTS BLDG.
325 Main St.
Wholesale Distributors of FRESH AND FROZEN FISH Offit^ Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appointment

H. A. BERGMAN, K.C. Thorvaldson &
íslenzkur lögfræOingur Eggertson
• LógfrœOingar
Skrifstofa: Room 811 McArthur 300 NANTON BLDG.
Building, Portage Ave.
P.O. Box 1656 Talsiml 97 024
Phones 95 052 og 39 043

EYOLFSON’S DRUG DR. A. V. JOHNSON
PARK RIVER, N.D. Dentist
tslenzkur lyfsali •
Fólk getur pantað meöul og
annað með pósti. 506 SOMERSET BLDG.
Telephone 88 124
Fljót afgreiðsla. • Home Telephone 202 398

WINNIPEG CLINIC Vaughan & St. Mary’s Dr. P. H. T. Thorlakson ST. REGIS HOTEL 285 SMITH ST., WINNIPEG • pcegilegur og rólegur bústaöur
i miöbiki borgarinnar
Phone 2 2 866 Herbergl $2.00 og þar yfir; með
• baðklefa $3.00 og þar yfir
Res. 114 GRENFELL BLVD. Agætar máltiðir 4 0c—60c
Phone 62 200 Free Parking for Ouests

J. J. SWANSON & CO. DRS. H. R. and H. W.
LIMITED TWEED
308 AVENUE BLDG., WPG. Tannlœknar
•
Fasteignasalar. Leigja hús. Út- • 406 TORONTO GEN. TRCSTS
vega peningalán og eldsúbyrgð. BUILDING
bifreiðaábyrgð, o. s. frv. Cor. Portage Ave. og Smlth St.
Phone 26 821 PHONE 26 545 WINNIPEO

Peningar til útláns A. S. BARDAL
Sölusamningar keyptir. 848 SHERBROOK ST.
Bújarðir til sölu. INTERNATIONAL LOAN Selur Ukkistur og annast um út- farir. Allur útbúnaður sá bezti. Ennfremur selur hann allskonar
COMPANY minnisvarða og legsteina.
304 TRUST & LOAN BLDG. Skrifstofu talsiml 86 607
Winnipeg HeimiUs talsimi 501 562

DR. B. J. BRANDSON DR. ROBERT BLACK
.216-220 Medical Arts Bldg. Sérfræðingur 1 eyrna, augna, nef
Cor. Graham og Kennedy Sts. og hálssjúkdðmum
Phone 21 834—Offie^ timar 3-4.30 416 Medical Arts Bldg.
• Heimiii: 214 WAVERLEY ST. Cor. Graham & Kennedv Viðtalstlmi — 11 tll 1 og 2 til 0
Phone 403 288 Skrifstofustmi 22 251
Winnipeg, Manitoba Heimilissimi 401 991

Legsteinar sem skara framúr Dr. S. J. Johannesson
Úrvals blágrýti 215 RUBY STREET
og Manitoba marmarl CBeint suður af Banning)
SkrifiO eftir verOskrá Talslmi 30 877
GILLIS QUARRIES, LTD. •
1400 SPRUCE ST. Viðtalstimi 3—5 e. h.
Winnipeg. Man.
DR. A. BLONDAL
Physician & Surgeon
602 MEDICAL ARTS BLXX3.
Sími 22 296
Heimili: 108 Chataway
Slmi 61 023
I
% é?
%Ö°
V
I