Lögberg - 06.01.1944, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 6. JANÚAR 1944
Svar til Winnipeg Free Press
EFTIR LESLIE MORRIS
Lauslega þýll aí Jónbirni Gíslasyni
(Svar það er hér byrtist, er útdráttur eða öllu heldur partur
úr allstórum bæklingi eftir Leslie Morris, er hann ritaði til svars
gegn ýmsum skoðunum er fram hafa komið í nefndu blaði nú
um hríð. Bæklingurinn er alt of langur til að takast allur, mest
vegna þess að Mr. Morris tekur upp í hann heilar greinar úr
Free Press, máli sínu til skýringar, en þeim er vitanlega öllum
sleppt hér, aðeins teknar stuttar tilvitnanir. Kostað verður kapps
um að láta ekkert falla úr, er máli skiftir og fara. sem réttast
með efni. J. G.).
Frh.
II.
Á síðastliðnu hausti (17. okt.),
var aðalritstjóri Free Press, John
Wesley Dafoe, haldið veglegt
samsæti í tilefni af 60 ára blaða-
mannsafmæli hans í Canada.
Hann hefir verið sjónarvottur að
mörgum qjikilsverðum atburðum
í sögu þessa lands og reynst
skarpur og skygn gagnrýnandi
á fjölmarga hluti. í aðalræðu
sinni vði þetta minnisstæða tæki-
færi, rakti hann að nokkru ýmsa
höfuðþætti sinnar margföldu og
ríkulegu blaðamannsreynslu.
Mr. Dafoe mun ætíð skipa virð-
ingarsess í blaðamanna annalum
þessa lands. Hann er enn í dag
einn hinn lærðasti sinna stéttar-
bræðra, á sviði stjornmálanna.
Hann hefir alið upp óg mentað
á þessu sviði glæsilegann flokk
manna, nægir þar að nefna Grant
Dexter, B. T. Richardson, J. H.
Grey, George V. Ferguson og
að ógleymdum T. B. Robertson
heitnum; allir þessir menn mega
óefað teljast í flokki hinna hög-
ustu sinna stéttarbræðra.
Á öllum þessum mönnum og
þó sérstaklega á sjálfum höfuð-
spámanninum — John Dafoe —
hvílir því sérstök og þung ábyrgð
gaignvart þeirra eigin ríki og
þjóð, ekki einungis sakir yfir-
burða þeirra og hæfileika sem
einstaklingar, heldur einnig
vegna hins, að þeir eru fuiltrúar
og talsmenn þeirra stefna og
strauma er eiga upptök sín ofar-
lega í hæðadrögunum austur í
Ottawa og móta þarnig á ýmsa
lund framtíð allra borgara þessa
lands.
Þrátt fyrir allar þær viður-
kenninga sem Mr. Dafoe á fulla
heimtingu á, verður því ekki neit
að, að hann er nú að endur-
meitla sitt pólitíska minnismerki
í nýtt og frumlegt form og má
vel vera að það hæfi og sé að
verðleikum. Að hverju leyti?
mun margur spyrja. Að því leyti
að í flestum stærri atriðum ó-
friðarmála þessa lands, er fylgi
hans fastbundið pólitísku íhaldi
og athafnadeyfð og gefur með
því í skyn, komandi pólitískt
gjaldþrot, sem getur haft hinar
örlagaríkustu afleiðingar, ef ekki
er að gjört.
Látum oss taka sem dæmi, af-
stöðu Winnipeg Free Press, til
framtíðar samkomulags og sam-
vinnu lýðveldisríkjanna og Rúss-
lands, sem framtíð heimsins virð-
ist vera svo mjög undir komin.
Eg vil leggja fylstu áherzlu á,
að þessi ummæli mín eru fram-
borin af umhyggju fyrir mínu
eigin landi aðeins, jafnvel þó Mr.
Dafoe neiti slíku harðlega. Hann
á eftir að kynnast þeim sann-
leika og viðurkenna hann, að
ýmsir Canadamenn geta unnið
íöðurlandi sínu eins fölskvalaust
og hann segist sjálfur gjöra, jafn-
vel þó þeir séu á öndverðum
pólitískum meið við hann sjálf-
an.
“The TJnoronto Evening Star”,
endurprentaði fyrir skömmu úr
“Readers Digest” svívirðilega
níðgrein um Rússland, ritaða af
Max Eastman. Mrs. Dorise Neil-
son þingmaður vakti þá máls á
því í þinginu í Ottawa, að slík
endurprentun væri ekki sæmileg
í Canadisku blaði og spurði hvað
stjórnin hefði í hyggju að að-
hafast gagnvart s\o sviksamlegri
áróðursstarfsemi gegn slíkum
bandamanni sem Rússland væri.
Eins og vænta mátti, reis Free
Press upp, til varnar almennu
rit- og málfrelsi og flutti eftir-
farandi ritstjórnarpistil:
“Ef Mrs. Neilson væri ofur-
lítið minni einræðissinni en hlynt
ari lýðveldi en hún er, mundi
hún ekki gjöra sig hlægilega
með ummælum af þessari teg-
und. Henni ætti þó að vera ljóst,
að eitt af aðaleinkennum lýð-
ræðisins er skoðanafrelsi. Menn
sem á annað borð skilja lýðræðis
hugsjónina, eru því viðbúmr að
blöðin láti í ljósi mismunandi
skoðanir. Ef stjórn Rússlands veit
hvað lýðræði er, mun hún ekki
láta sig opinberlega neinu varða
neitt sem stendur í Canadiskum
blöðum. Hún mun ekki reina að
hafa áhrif á stjórn þessa lands,
í þá átt að takmarka prentfrelsi
vort hér.
En einhver ætti að taka Mrs.
Neilson og skoðanabræður henn-
ar afsíðis og útskýra kyrlátlega
fyrir þeim hinn sanna mismun
lýðveldis og einveldis.”
Hér kemur Free Press, ófeimið
og opinskátt»með varnir fyrir
heiftúðugar árásir á Rússland.
Látum einhvern hugdjarfann
skálk rita hrósgrein um Nasism-
ann og Free Press mundi vafa-
laust telja hann í fullum ritfrels-
isrétti, jafnvel á ófriðartímum:
Setjum svo að einhver prentaði
jafneitraða níðgrein um Winston
Churchill og Max Eastman rit-
aði um Stalin; mundi Free Press
snúast honum til varnar? Nei,
vissulega ekki, þá mundi alt slíkt
frjálslyndi gufa upp eins og dögg
fyrir morgunsól.
Sálfræðingum eru kunn mörg
dæmi er sanna að ýmsir menn
kosta kapps um að koma eigin
sök yfir á annara herðar, í þeim
tilgangi að hafa falskann frið við
sína eigin samvisku. Eitt hið átak
anlegasta dæmi í slíka átt er
handaþvottur Pontíusar Pílat-
usar.
Free Press flutti grein 13 ág.
er ber ofurlítinn blæ af handa-
þvotti Pílatusar, undir fyrirsögn-
inni: “Russia too must co-oper-
ate”. Þar segir vitanlega að ekki
sé nægilegt að vér treystum þeim
þeir verði einnig að treysta oss.
Rússland sé stórveldi á landi,
en þeir séu lélegir sjómenn og
flugmenn. — Þeir hafi ekkert
heimsveldi að verja eins og vér.
— Að þeim hafi reynst mögulegt
að hefja sókn á 1000 mílna langri
víglínu, af því vér bombuðum
Ruhr-héruðin —. Þeir hafi neitað
oss um flugstöðvar til að bamba
Þýzka'land frá. — Þeir séu ekki
færir u-m það og því verðum vér
að gjöra það fyrir þá. — Af því
þeir vilji ekki lána oss flugstöðv-
ar séu þeir óþakklátir, ókurt-
eisir ósvífnir og ósanngjarnir.
Free Press er vitanlega all
kurteist í garð rauða hersins og
ann honum sannmælis, veit líka
vel að annað væri fremur óvin-
sælt eins og nú standa sakir, en
járnhnefinn er hulinn örþunnum
silkiglófa. Öll greinin er bitur
árás á Rússa; samviskuslegið,
vegna þess hve vor hlutur er
smár til samanburðar "enn sem
komið er, reynir blaðið að finna
upp ímyndaðar sakir gegn Rúss-
um; það er sannleikurinn.
Enn kemur Free Press alher-
týjað í árásarhug 1. sept. og
flytur ritstjómargrein undir fyr-
irsögninni: “Next move up to
Stalin” og er ein af þeim illvíg-
ustu; hún er rituð samtímis því
er rauði herinn rak nasista —
og ýmsa stærri spámenn Banda-
manna — á flótta í Úkraníu. Rétt
til þess að leggja lið sitt fram til
hjálpar, flytur blaðið þessa um-
getnu grein, sem óþarft er að
endurtaka hér, mönnum er hún
allminnisstæð.
Um sama leyti kom enn grein í
Free Press, “Hard Historic Facts”
er nafnið og mjög harðorð að-
vörun til Rússa. Hin fyrstu sögu-
legu rök er ritstjórarnir grafa
upp, eru þau að Mr. Chamberlain
hafi af einskærri göfugmensku
sagt Þýzkalandi stríð á hendur
til að vernda Pólland fyrir Nas-
istum, og engir aðrir en óánægju-
seggirnir haldi fram þeirri fjar-
stæðu að samband við Rússa hafi
á þeim tíma bjargað Bretum úr
slæmri klípu. Til hægðarauka
gleymir blaðið Munich farganinu
og afneitarl þeirri skoðun, að
fult bandalag Breta og Rússa
hefði bjargað málunum að fullu.
Free Press falsar hér sögulegar
staðreyndir og setur Rússa á saka
mannabekkinn í stað Chamber-
lains. Frh.
Tvö gömul bréf
Christian fjórði Danakonungur
átti í þremur styrjöldum, meðan
hann sat að ríkjum (1596—1648).
Hann var einn meðal hinna
mikilhæfustu konunga Norður-
landa.
Þegar hann tók við ríkjum var
Carl níundi, konungur í Svía-
rí'ki. Hann var hreystimaður
hinn mesti, og yfirgangssamur.
Hann var yngsti sonur hins mikla
Svíakonungs, Gustavs Vasa, og
faðir hins göfugasta og mikil-
hæfasta allra Norðurlanda kon-
unga, Gustav Adolfs.
Orsökin til þess, að þessum
miklu nágrannakonungum lenti
saman í stríð, var sú, að Carl
vildi leggja undir sig öll Norður-
lönd, ásamt Finnmörkinni. Hann
krafðist skatta af þeim löndum,
og lét kalla sig konung Lapp-
lendinga.
Christian Danakonungur vildi
koma í veg fyrir þennan yfir-
gang Carls, og reyndi að miðla
málum, en það_var ekki við það
komandi, og Carl fór sínu fram,
og loksins þegar Carl gekk svo
langt að hann lét festa upp aug-
lýsingu á Helsingörs tollhúsið, að
nóttu til, hvar með hann bann-
aði Dönum alla verzlun við þau
lönd sem liggja að austur sjón-
um, og sérstaklega Lifland, sem
hann kallaði sig konung yfir.
Christian Danakonungur þoldi
ekki þennan yfirgang, og sagði
Carli Svíakonungi stríð á hend-
ur. Sendiherrann, sem kom með
stríðstilkynninguna til Carls, var
tekinn og settur í fangelsi. Stríð-
ið, sem er vanalega kallað Kal-
mar stríðið, braust út árið 1611.
Christian vann brátt Elfsborg
og Kalmar, og varð Carl Svía-
konungur svo hamslaus af reiði
út af því, að hann skrifaði Christ
ian Danakonungi eftirfarandi
bréf í byrjun ágústmánaðar, sum
arið 1611.
“Vér Carl, af Guðs náð kon-
ungur Svíaríkis. látum þig
Christian IV. Danakonung vita,
að þú hefur ekki breytt sem ær-
legum kristnum konungi sæmir;
því þú hefir rofið friðinn, fyrir-
varalaust ráðist á borgina Kal-
mar, og náð kastalanum með
svikum. Guð er réttlátur dóm-
ari, og skal hegna þér fyrir þessi
svívirðulegu illvirki, sem þú hef-
ir framið, að ástæðulausu. Vér
höfum, eins og þér er vel kunn-
ugt, hingað til, revnt á allan lög-
legan hátt að koma sættum á, en
allar slíkar tilraunir hefur þú,
með lítilsvirðingu troðið undir
fótum þér. Svo nú viljum vér
gera þér tilboð um að enda þessa
deilu.
Bú þig, sem gert var í fyrri

Mrs. Margrét Elíasson
Fædd 24. nóv. 1867. Dáin 10. sept. 1943.
Tileinkað sonum hinnar látnu, að Gimli, Man.
Út í fjarskann ama frí
ertu svifin móðir kæra;
sjúkdóms þunga þrauta ský
þjarma ei, en sólin hlý
aftur gleði geisla á ný
gefur þig að endurnæra.
Út í fjarskann ama frí
ertu svifin móðir kæra.
Langa eftir lífsins önn
loka þátturinn er snúinn;
marga kleifstu mannlífs hrönn
mildirík, og hetja sönn.
Lömun hlaut af lúans tönn
loks í ró þér hvíla búin.
Langa eftir lífsins önn
loka þátturinn er snúinn;
*
Margt ber þakka, móðir kær,
minning þína jafnan geymum.
Blíðu fyrir brosin skær
best er ama hrundið fær
bernsku dags, og bætur Ijær
böli öllu svo að gleymum.
Margt ber þakka, móðir kær,
minning þína ávalt geymum.
J. H. Húnfjörð.
■SSS$S$$$$S$$$$$$S$$$$SS$S$4S$$$4S$4SS4$$S5S$4$44SSÍ$S$S4«$SSSS$4S$S$SS$3$S$SSSS:
Tækifæri til þess að nema hjúkrunarfrœði
Hjúkrunar-
kvenna
nemar öskast
Stúlkum, 17 ára, býðst nú sjaldgæft tækifæri til hjúkrunar-
náms. Stöður standa opnar við öll geðveikrahæli í Mani-
toba. Kaup greitt meðan á námi stendur. Fyrirtaks aðbúð,
aðgangur að heilsusamlegum skemtunum, og nýtízku
hjúkruriarkvenna bústaður. Átta klukkustunda vinna á
dag, ásamt einum frídegi á viku. Þriggja vikna frí með
kaupi eftir fyrsta ár.
Stúlkur, sem lokið hafa XI.
bekkjar prófi, geta fengið til-
sögn í meðferð geðveikra og
almennri hjúkrunarfræði. Úr-
váls kennarar. Kensla fyrstu
tvo árin fer fram við geðveikra
hælið í Brandon. Hin tvö árin
við hjúkrunarskóla Almenna
spítalans í Winnipeg. En þá
verða veitt réttindi til þess að
ljúka prófi, sem skrásettar
hjúkrunarkonur.
X. bekkjar próf veitir réttindi
cil náms við Selkirk og Portage
la Prairie geðveikrahælin í
þrjú ár. Að fengnu prófvott-
orði geta hjúkrunarkonur feng
ið vellaunaðar stöður við Al-
menn sjúkrahús, eða þær
geta látið skrásetja sig til
einkahjúkrunar. ^
ELDHÚS OG BORÐSTOFUSTÚLKUR
ásamt aðstoðarstúlkum óskast nú þegar
Krafist er venjulegrar alþýðuskólamenntunar. Varanleg
Forréttindi til eftirlauna.
Leitið fullra upplýsinga hjá geðveikraspítölunum í BTandon, Sel-
kirk, Manitoba School, Portage la Prairie, eða Civil Service nefnd-
inni í þinghúsbyggingunni í Winnipeg.
Department of Health and Public Welfare
daga, til að mæta oss í einv.ígi úti
í skógi, með tvo af þjónum þín-
um með þér, sem vitni; vér skul-
um á sama hátt rnæta þér í
leðurtreyju, hafandi hvorki
hjálm né önnur herklæði. að-
eins með korðann í hendi. Komir
þú ekki til einvígisins, álítum vér
þig hvorki sem heiðalregan kon-
ung né ærlegan hermann.”
Christian fjórði lét ekki bíða
að svara bréfi Carls:
“Vér höfum meðtekið þitt
ruddalega bréf. Vér hefðum ei
getað látið oss til hugar koma,
að óvitlaus maður mundi skrifa
slíkt, en vér minnumst þess að
hundadagarnir eru ekki úti, og
þeir virðast hafa, allt annað en
góð áhrif á heilann í þér. Þess
vegna höfum vér ályktað, að við-
eigandi sé að fylgja fornu mál-
tæki, “eins og hrópað er í skóg-
inn, svo er svarið,” þér er vel
kunnugt um, að þú ferð með raka
lausa lýgi. — Það voru ekki vér,
það varst þú sem raufst friðinn;
það veit guð á himnum, það veit
allur heimur. Þú skrifar, að vér
höfum fyrirvaralaust ráðist á
borgina Kalmar og tekið kastal-
ann með svikum. Það er einnig
lýgi. Vér tókum borgina á heið-
arlegan hátt, og þú mátt skamm-
ast þín eins lengi og þú lifir.
fyrir að hafa ekki varið borgina
og kastalann betur en þú gerðir.
Hvað einvíginu viðvíkur, þá
virðist oss slík uppástunga hlægi
leg; því allir vita að þú ert gam-
all og hrörlegur, og að þér sæmdi
betur að lúra á bak við ofninn,
en ætla þér að heyja einvígi við
hraustan hermann.
Það væri sæmra af þér að
senda þá af mönnum vorum til
baka, sem þú hefir tekið til fanga
þvert á móti öllum stríðslögum.
En breytir þú við þá öðruvísi en
þér ber, þá vit það, að með því
hefur þú ekki unnið Noreg og
Danmörku. Þetta er vort svar
upp á þitt ósvífna bréf.”
Þessi bréf qrú þýdd úr P.
Larsen Conversations Haand-
lexikon. G. E. Eyford.
Hugsið TVISVAR
áður en þér seljið
sigurlánsbréf yðar
SIGURLÁNSBRÉF eru bezta innstæða,
sem yður getur hlotnast. Látið þau
ekki af hendi. Ef yður liggur á peningum,
þá takið lán í banka, og gefið Sigurláns-
bréf sem tryggingu. Sérhvert útibú Royal
bankans lánar yður með ánægju peninga
gegn tryggingu í Sigurlánsbréfum yðar,
og lánið má greiða í smáafborgunum ef
þér æskið.
Hafið verðbréf yðar trygg.
Bankinn geymir verðbréf yðar fyrir sára-
lítið. Til dæmis nægja 25 cent fyrir
geymslu $250 virði verðbréfa, yfir árið.
Spyrjist fyrir hjá næsta útibúi.
THE
ROYAL BANK
OFCANADA
Hittið oæsta liðssöfnunarmann að máli