Lögberg - 13.07.1944, Blaðsíða 6

6

e?
Dómar mannanna
Eftir A. Sergeant

“Drekktu eitt glas af víni, barnið gott,”
sagði frú Mendal, “það hressir þig.”
“Nei,” sagði Dora. “Eg er hrædd um að það
fari í höfuðið á mér, eg er ekki vön við vín.
En ef eg —” hún roðnaði og hikaði við “Ef
eg mætti biðja þig um kexköku eða brauð-
sneið, eg hefi ekkert bo'rðað í dag, og eg er
hrædd um að það hafi verið orsökin að eg —
eg á ekki vanda til þess,” sagði hún í veikum
róm.
Theresa gaf Doru te og brauð, sem rétt í þessu
var komið með hgnda frú Mendal, og ætlaði
að minnast meira á þetta; en frú Mendal vildi
vita hvernig á því stóð, að hún hafði ekki borð-
að neinn morgunverð.
“Hvernig stendur á því, barnið gott, að .þú
skulir ekki hafa fengið morgunverð?” spurði
hún.
“Það er ógjörningur fyrir unga stúlku að
ganga fram og aftur um Lundúnaborg svanga.
Þú lítur ekki svo hreystilega út, að þú megir
bjóða þér það. Því fórstu ekki heim til þín til
að borða morgunverð?”
“Eg eg vildi ekki fara heim, það var enginn
heima,” svaraði Dora, “og eg vildi engum tíma
eyða frá að leita mér að vinnu.”
“En þá hefir þú átt að fara inn í eitthvert
kaffihús og fá þér te og brauð,” sagði frú Men-
dal, þrákelknislega.
Hið föla andlit Doru roðnaði út undir eyru.
Hún leit bænaraugum til Theresu, í von um
að hún skildi kringumstæður sínar betur.
“Það getur auðveldlega komið fyrir að mað-
ur gleymi að borða morgunmat,” sagði Thesesa,
með lipurð. “Það hefir oft komið fyrir mig,
þegar eg hefi haft mikið að hugsa, eða fara
út til að kaupa til heimilisins; en það er ekki
hyggilegt.”
“Jæja góða mín, eg vona að þú verðir hvggn-
ari næst,” sagði frú Mendal, alvarlega.
“Lofaðu mér því að þú látir það aldrei framar
koma fyrir að þú missir máltíð. Viltu lofa mér
því?”
Þessi spurning hafði alt annan árangur en
frú Mendal bjóst við.
Dora var yfiV sig þreytt og vansæl, og þessi
strangleiki frú Mendal, bugaði hana ennþá
meira, hún var slíku óvön. Það kom tárunum
fram í augun á henni, og neyddi haria til að
segja sannleikann, eins hræðilegur og hann
var.
“Eg vissi vel, að eg var svöng, já. mjög svöng,
en eg hafði enga peninga. Richard hefur ekki
ennþá fengið borgað kaupið sitt, — og eg hugs-
aði mér að fara og leita mér að vinnu.”
“Hún hélt höndunum fyrir andlitið, og gat
ekki varist gráti, en Theresa stóð við hlið henn-
ar og lagði hendina, vingjarnlega á herðar
Jienni. Það var ómögulegt annað en samhryggj-
ast með Doru. Hvort heldur hún var glöð eða
hrygg, var þó eitthvað svo vonbjart og barns-
legt við hana. Þegar frú Mendal hafði heyrt
hvað Dora sagði, tók hún ákveðna ákvörðun.
“Slíkt og annað eins má ekki eiga sér stað,”
sagði frú Mendal og stóð upp úr sæti sínu.
“Ef þú heldur, Theresa, að eg þoli að vita
af þessu góða barni í slíkri eymd, þá getur þú
mjög rangt til. Þessi unga stúlka verður hjá
mér,’sem mín lagskona. Eg er þér mjög þakk-
lát, ef þú vilt fara og segja hinum stúlkunum
að eg biðji þær afsaka, að þær hafa þurft að
bíða svona lengi, eg breyti engu um það sem
eg hef ákveðið.”
“En —”
Theresa gat ekki varist því að segja þetta
“En”, þó hún findi með sjálfri sér, að það var
eins grimt, eins og það var þýðingarlaust.
Henni gafst ekki heldur tækifæri til að segja
meira. Andlit Doru ljómaði af gleði og fögn-
uði, og hún sagði í ákafri þakklætis hrifningu:
“Ó, hvað þú ert góð! Hvað þú ert góð! Það
hefur engin manneskja verið mér svona góð.
Eg vil reyna að læra að lesa í augum þínum
hverja þína ósk, og eg skal vinna fyrir þig dag
og nótt. Ó, hvað Richard verður glaður.”
“Þú veist nú ekki ennþá um allar mínar
kröfur og keypa, barn,” sagði frú Mendal,.með
hrærðri tilfinningu. “Það er ekki «víst að þér
líki að vera altaf í kringum mig, og vera ávalt
reiðubúin að gera það sem eg bið þig. Eg borga
þér fimtíu pund sterling á ári í kaup. Ertu
ánægð með það?”
“Ánægð”, sagði Dora. “Það er stórfé; eg get
með því hjálpað Richard, ef hann þarf með.”
“Eg vildi gjarnan sjá þennan Richard ein-
hverntíma,” sagði frú Mendal í alvarlegum mál-
róm. “Eg get ekki skilið, að nokkur maður,
sem er til nokkurs gagns, skuli ekki geta kom-
ist að sæmilega launaðri atvinnu.”
Fagnaðarblærinn á andliti Doru hvarf sem
snöggvast.
“Hann er sá besti bróðir, sem til er í heim-
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. JÚLÍ, 1944
inum,” sagði hún einarðlega, “og hann er bæði
duglegur og viljugur, en það er svo torvelt
að fá nokkra stöðu eða atvinnu hér í London
án vina eða meðmæla.”
“Já, það er satt barnið gott,” viðurkenndi
frú Mendal, og klappaði blítt og móðurlega á
fallega höfuðið á Doru. “Farðu nú heim til þín,
og segðu honum, að þú verðir hjá mér, og
honum verði hjálpað, ef hann þarf með.”
Hún sneri sér að Theresu, sem enn var inni
hjá þeim, og sagði:
“Viltu gera svo vel, kæra jómfrú Sandon,
að láta hinar stúlkurnar fara. Eg bið þær af-
saka mig. Þær veslingarnir eru búnar að bíða
hér of lengi.”
Theresa stundi við er hún gekk út í bið-
stofuna, þar sem stúlkurnar sátu, og voru að
gefa hver annari óvingjarnlegt hornauga.
Það var ekkert skemtilegt fyrir Theresu að
segja stúlkunum að engin þeirra fengi stöðuna,
og þær mættu allar fara. Þær tóku þessu líka
all misjafnt, sumar höfðu klúr og ókurteis orð
við Theresu, og allar voru vonsviknar, er þær
fóru út úr stofunni.
Það særði réttlætistilfinningu Theresu, að
allar þessar stúlkur, sem höfðu góð meðmæli,
urðu að víkja fyrir þessari litlu stúlku, sem
grét eins og barn, en hafði engin meðmæli. Þeg-
ar Theresa kom aftur inn í stofuna, til frú Men-
dal, sat hún mjög ánægjuleg í hægindastól og
hélt í hendina á Doru, eins innilega og hún
væri dóttir hennar.
“Kæra Theresa,” sagði frú Mendal, jómfrú
Morrison hefur lofað að koma til mín á mánu-
^þaginn kemur, svo hún geti verið með bróður
sínum yfir helgina.”
Theresa sagði eitt eða tvö einatkvæðis orð,
en hún var ekki ánægð með úrslit málsins;
hún horfði rólegum rannsakandi augum á
Doru.
Dora hafði svo undur sakleysislegt andlit, að
það var ómögulegt að ætla henni neitt annað
en gott; og þó virtist þessi vöntun meðmæla og
vina, hljóta að stafa af einhverju leyndarmáli,
en allt, sem var einhverjum skugga hulið, var
mjög andstætt hinu göfuga lundarlagi Theresu.
Dora var kannske ekki nógu hyggin eða
eftirtökusöm, en hún hafði mjög næma kvenn-
lega tilfinningu, sem er kölluð “kvennleg eðlis-
tilvísun,” og sem oft er til meira gagns en
skilningurinn.
Dora leit einurðarleysislega á Theresu og
skildi strax hvað hún hugsaði. Hún dró að sér
hendina úr hendi frú Mendal, rétti sig upp og
horfði í augu jómfrú Theresu.
“Þú treystir mér ekki,” sagði hún.
“Eg get fullvissað þig um að eg hefi ekkert
illt aðhafst, og vonast til að eg geri aldrei. Það
er ekki mér að kenna að eg á enga vini, trúir
þú mér ekki?”
Með barnslega biðjandi einlægni rétti hún
Theresu báðar hendur, og þessi mótþrói, sem
var í huga Theresu féll saman eins og spila-
borg.
“Eg trúi þér og treysti þér,” sagði Theresa,
brosandi, “og eg er sannfærð um að þú ert
það sem þú lítur út fyrir að vera.”
Theresa undraðist að sjá, að Dora, við þessi
orð, roðnaði í andliti. Hún sagði fáein orð og
sneri sér frá þeim.
Hvað var það, sem var á milli þessara hrein-
hjörtuðu og saklausu stúlku, sem stóð í vegin
fyrir því að þær skildu hvor aðra? Hafði hún
líka eitthvað að dylja?
Þegar Dora fór, fann hún til hins sárasta
samviskubits. Því þó nafnið Morrison, sem hún
nefndi sig fyrir frú Mendal, tilheyrði henni,
þá var hún samt sem áður með því, að hylja
hver hún var. Hversu fljótt mundi ekki frú
Mendal hafa vísað henni burt frá sér; og með
hvaða bítandi ískulda mundi ekki jómfrú San-
don hafa snúið við henni bakinu, ef þær hefðu
vitað að hún væri dóttir Júlíus Sittard, hugsaði
hún.
Það var alveg rangt, frú Mendal var allt of
meðlíðunar söm til að tileinka barninu yfirsjónir
föðursins, og Theresa hefði kennt í brjósti um
Doru, sem varð fyrir þessari óverðskulduðu ó-
gæfu, hefði hún sagt hreinskilnislega frá því
hver hún var.
Dora hafði fengið vantraust á öllum, og bróðir
hennar hafði styrkt hana í þeirri röngu ímyndun
að leyna nafni sínu.
Hún ansaði ekki því sem Theresa sagði, en
hún fann sárt til afstöðu sinnar, og hún gat
ekki varist að roðna í andliti.
“Hún er indæl stúlka! Sýnist þér það ekki
líka?” spurði frú Mendal, þegar Dora var farin.
“Jú, hún er indæl,” svaraði Theresa, og að
nokkru leyti á móti vilja sínum, sagði húh:
“Hún virðist vera einlæg.” En hún hugsaði
með sér, hvers vegna roðnaði hún?
9. KAFLI.
Richard varð ekki eins glaður og Dora bjóst
við, þegar hún sagði honum frá hversu heppin
að hún hefði verið.
“Svo þú ert þá að hugsa um að skilja við
mig?” spurði hann önuglega.
Dora horfði undrandi á hann.
“Kæri bróðir, það er þín vegna.”
Richard hló stuttan uppgerðarhlátur, og sneri
sér frá henni, svo hún skyldi ekki sjá að sér
vöknaði um augu. Hann var hæst ánægður með
að Dora hefði fengið svona góða og hæga vist,
en honum fanst sem hann væri miklu ódug-
legri að útvega sér góða atvinnu, og hálf fyrir-
varð sig fyrir það, en samt sem áður þótti
honum vænt um hvað Dora var heppin; því
hvernig áttu þau bæði að geta lifað af einu
sterlingspundi á viku? Og það gat tekið lang-
, an tíma að hann fengi nokkra launahækkun.
Hann hafði eins og Dora — að hann hélt, haft
lukkuna með sér. Hann hafði mætt gömlum
skólafélaga sínum, og sagt honum um, hvað
hafði skeð, sem hefði svo breytt lífskjörum
sínum, hann sagði honum einnig um nafn-
breytinguna. Þeösi ungi maður, Harry Lonsdal,
kendi í brjósti um hann, og gat útvegað hon-
um bráðabyrgða atvinnu á skrifstofu föður-
bróður síns, í stað eins af skrifstofumönnunum,
sem veiktist.
Þessi bráðabyrgða atvinnu varð framhald-
andi, en með afar lágum launum, aðeins einu
sterlingspundi á viku.
Harry Lonsdal þótti mjög vænt um að hafa
getað hjálpað vini sínum út úr þeim atvinnu-
leysis og fátæktarkröggum sem hann var í, og
hann áleit ástæðulaust að segja ekki föðurbróðir
sínum eins og var um þennan nýja bókhaldara,
bæði nafn hans og kringumstæður.
“Hvða gerir honum það til?” svaraði hann,
þegar Richard lét í ljós að hann væri hræddur
um að gamli maðurinn mundi taka því illa og
reka sig burt sem fljótast.
“Það er ekki langt þangað til eg verð tuttugu
og fimm ára, og þá verð eg meðeigandi í verzl-
uninni. Þá verður þú minn aðstoðarmaður,
Richard,” sagði hann með góðmannlégri til-
finningu.
“Eg þekki þig og veit að þú ert góður og
ráðvandur maður, en eg veit ekki hvernig gamli
maðurinn mundi líta á mál þitt. Vertu bara
óhræddur, og láttu mig um það.” Svo sló hann
vingjarnlega á herðarnar á honum.
Richard lét það gott heita, þó hann væri
órólegur um hver mundi verða endirinn á
þessari atvinnu. Launin voru lítil, en hann
vann samviskusamlega, eins og hann ynni fyrir
hærri launum.
Nú var hann ekki eins og áður, hyskinn og
óstöðugur við verk sitt. Hann vann nú stöðugt
og afkastaði meira verki en nokkur annar í
skrifstofunni, reglusemi hans og stundvísi var
aðdáanle*g. Hann treysti því að þegar hann
fengi þá launahækkun, sem honum hafði verið
lofað, að hann gæti þá búið með Doru, því,
hann hélt að hún mundi ekki geta verið ánægð
í þjónustu annara. Hann gat ekki losað sig við
þá fáránlegu ímyndun, að stúlka sem væri kom-
in af hærra Stéttar fólki, gæti mögulega verið
ánægð, eða liðið vel, í þjónustu annara.
Þegar Richard sneri sér frá henni, til að
skýla tilfinningum sínum fyrir henni, varð
hún hrædd. Hún fór til hans og lagði hendina
um háls hans, og sagði í angistarfullum róm.
“Richard, Richard, ertu reiður við mig?”
“Reiður, nei Dora,” sagði hann, og sneri sínu
góðmannlega og göfuga andliti að henni, sem
nú var magrara og fölleitara en áður, og horfði
ástúðlega á systir sína.
“Það sem hryggir mig svo mikið, er hversu
mikill vesalingur að eg er, að eg skuli ekki
vera fær um að sjá fyrir þér. Eg vildi óska
að eg gæti unnið fyrir svo miklu kaupi, að
þú þyrftir ekki að fara í vist til ókunnugra
að vinna fyrir þér.”
“En hvers vegna ekki, Richard? Eg er svo
glöð að geta unpið mér eitthvað til gagns.
Hvað er eg betri en þú, að eg eigi ekki að
vinna? Eg er alveg viss um að eg muni kunna
mjög vel við mig hjá þesari góðu gömlu frú
Mendal.”
“Það getur vel verið,” sagði Richard, “en
hún er þó húsmóðir þín, þú verður að hlýða
henni, og gera allt eins og hún vill, mér er
mjög ógeðfellt að vita af þér í vinnukonu, eða
þjónustustúlku stöðu.”
“Við getum ekki æfinlega haft allt eins og
við mundum helst óska okkur,” eagði Dora
og lagði sinn silkimjúka vanga að kinn hans.
Hún var hrædd við óstillinguna og sársauk-
ann, sem fólst í orðum bróður hennar. •
“Nei, það veit Guð, það er okkur ekki hægt —
þá værum við ekki það sem við erum, börn
þess föðurs sem svívirti nafn sitt, svo við þor-
um ekki að nefna okkur voru réta nafni.”
“Æ, Richard! Vesalings faðir okkar! Hann
hefur áreiðanlega ekki meint að gera það.”
“Hvað svo sem hann hefir meint^er það sama,
við vitum hvað hann hefir gjört. Eg segi þér
Dora, að eg get aldrei meðan eg lifi gleymt
því hversu ólýsanlega ógæfu að hann hefur
steypt svo mörgu saklausu fólki í. Eg get ekki
litið úpp á þetta fólk, er eg mæti því á götu,
og því síður talað orð við það. Þú skilur ekkí
eins vel og eg viðskiptalífið, og það er náttúr-
legt þess vegna, að þú ásakar ekki föður þinn.”
“Eg er alveg viss um að hann hefur ekki
ætlað að gera það sem hann gerði.”
“Ef þú heldur það, því ferð þú þá ekki til
hans? Það mundi vera hans mesta gleði að
hafa þig hjá sér, og eg vildi allt til vinna að
þú mættir njóta allra lífsins þæginda, án þess
að þurfa að vinna.”
Richard varð alveg hissa að sjá þau áhrif
sem orð hans höfðu á Doru. Hún varð rauð
sem blóð í andliti, en fölnaði svo upp, sem nár,
hún lét hendurnar, sem höfðu legið á herðum
Richards síga niður, sem máttlausar.
“Richard!” sagði hún í niðurbældum róm.
“Hvernig getur þú?”
“Já, hvað meinar þú? Því ættir þú ekki að
fara til Tians? Þú verður að líta á málið frá
skynsamlegu sjónarmiði, Dora.”
“Það vil eg ekki gera — eg get það ekki!”
svaraði Dora, “að minsta kosti ekki frá því
sjónarmiði, sem þú kallar skynsamlegt. Já,
Richard, eg elska eins og áður föður okkar, og
kenni innilega í brjósti um hann, en eg get
ekki farið til hans að vera hjá honum, og njóta
með ánægju og gleði þeirra peninga, sem fólkið
segir að hann hafi rænt frá sVo mörgum við-
skiptamönnum sínum. Eg vil heldur borða þurt
brauð og vinna fyrir því, hversu mikið sem eg
þyrfti að leggja á mig?”
Richard tók systir sína í fang sér. Hún hafði
talað, eins og hann sjálfur hugsaði. hann hafði
ímyndað sér að hún væri ekki eins ákveðin
og hann í því að lifa ekki á illa fengnum
peningum.
“Richard, þú sagðir að þú vildir ekki tala
við föður okkar ef þú mættir honum á götu.
Eg vildi ekki sýna slíka harðneskju, eg mundi
tala við hann, kyssa hann og kalla hann pabba,
en eg vildi undir engum kringumstæðum þiggja
þá peninga sem eg vissi að væru fengnir á
óheiðarlegan hátt, og eg býst ekki við að þú
vildir það heldur, Richard.”
“Nei, það vildi eg sannarlega ekki,” svaraði
Richard. “Við skulum svo ekki minnast framar
á að eg fari til hans. Hver veit hvernig honum
líður; hann getur verið fátækur, veikur og
hjálparlaus,’ sagði hún og tárin komu fram í
augu hennar. Hún hafði hallað höfðinu að
herðum Richards, og grét beisklega. Hún hugsaði
með viðkvæmni og sársauka til föður síns.
Richard hugsaði á sama hátt, en útlit hans var
hart og alvarlegt.
“Dora”, sagði hann, eftir nokkra þögn og
rykkti höfðinu aftur á bak, “við skulum reyna
að gleyma honum og hugsa aldrei um hann.
Hann hefur syndgað gegn mörgum, en eg held
engum meir en okkur. Eg skal aldrei franjar
nefna nafn hans.”
“Eg skal ekki tala meira um hann,” hvíslaði
Dora í veikum róm, “en hins get eg ekki varist
að hugsa um hann.’
Richard skyldi að hún mundi minnast hans
í bænum sínum, eins og hún hafði æfinlega
gert, síðan að hún var lítið barn.
“Við skulum tala um eitthvað annað,” sagði
Richard, góðlátlega. “Þegar þú ferð, verð eg
að leita mér að öðru herbergi.”
“í nágrenni við mig — í Kensington?”
Richard bara hristi höfuðið.
“Eg er hræddur um að það sé of dýrt fyrir
mig, en eg skal sjá'til hvað eg get gert. Þú
færð líklega, af og til einhverja frítíma.. að
kvöldi til, eða sunnudags eftirmiðdag, þá kem-
ur þú til mín?”
“Já, það geri eg Richard. Eg hafði ekki talað
neitt um það, en frú Mendal sagði að hún von-
aðist til að þú kæmir til hennar, til að sjá
mig.”
“Nei”, sagði Richard, og stóð upp, “það kem-
ur mér ekki til hugar, að fara að gera heim-
sóknir í hús þar sem systir mín er þjónustu-
stúlka eða launuð lagskona.”
“Þú ert heimskur drengur,” sagði Dora.
“Það er ekki til neins að nefna það, eg geri
það ekki,” svaraði Richard. Eg get ekkert gert
fyrir þig, svo þú þurfir ekki að fara í vist,
en þú mátt ekki ætlast til þess að eg komi
þagað.”
Þetta var einhverskonar heimskulegt stolt,
sem Dora aldeilis ekki viðurkenndi að væri á
neinum rökum byggt. Hún hugsaði sem svo að
Richard væri maður sem þyrfti að brúka mikla
þolinmæði við, því hann tilheyrði, eða hefði
tilheyrt hinni þekkingarsnauðu yfirstétt, á
kjör alþýðunnar. Til þess að bæla þennan yfir-
stéttarhroka niður í honum, lét hún sér nægja
að kyssa hann, og vakti máls á öðru umtals-
efni í þeirri von, að sér mætti heppnast að
breyta skoðun hans á þessu.
Þau fóru að leita fyrir sér um herbergi fyrir
Richard, en það voru engin tiltök að fá neitt
í Kensington umhverfinu, því herbérgi voru þar
langt of dýr fyrir Richard, svo Dora varð að
fara í nýju vistina, án þess að vita hvar Richard
hefði fengið sér húsaskjól, því þau voru búin
að segja upp íbúðipni sem þau voru í.
Richard hugsaði sem svo: “Eg er ekki heima
á daginn, og get látið mér nægja eitt lítið her-
bergi og klæðaskáp.”
Richard vann í skrifstofunni frá klukkan níu
á morgnana til klukkan sex á kvöldin, að undan-
teknum einum klukkutíma til miðdegisverðar.
Hann vann oft lengi frameftir á kvöldin, fram
yfir vanalegan vinnutíma, sem hann fékk auka-
borgun fyrir. Hann var mjög glaður að vinna
þessa aukatíma til að bæta ofurlítið upp hið
lága kaup sem hann hafði, enda virtist það að
vera hans eina unun, sem hugur hans þráði.