Lögberg - 14.09.1944, Page 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 14. SEPTEMBER, 1944
Mrs. Guðbjörg Ingimundson
Fædd 7. sept. 1867
Dáin 25. júní 1943
“Svo vertu kvödd með hrygðar blöndnu hrósi,
vér'hermum drottni lof sem tók og gaf.
Öll lífsins straumvötn falla að einum ósi,
í undra sæinn — guðdóms kærleikshaf.”
Stgr. Thorsteinsson.
Þessi ágæta kona andaðist að
heimili sínu 812 Jessie Ave., í
Winnipeg-borg, þegar vorfegurð-
in var að ná hámarki.
Um nokkurra mánaða bil hafði
hún legið rúmföst og mikið þjáð.
Þá, sem jafnan á óvenjulangri
samfylgd hafði hún notið um-
önnunar eiginmanns síns. Hina
síðustu mánuði hafði dóttir henn
ar staðið við hlið föður síns og
hjúkrað móður sinni með frá-
bærri umhyggjusemi.
Guðbjörg Ingimundson var
fædd, sem að framan greinir, að
Ragnheiðarstöðum, í Flóa í Ár-
nessýslu. Hún var dóttir hjón-
anna Bernharðar Vigfússonar og
konu hans Rósbjargar Oddsdótt-
ir, er þar bjuggu. Munu ættir
foreldra hennar hafa verið úr
Árnessýslu. Hún ólst upp hjá
foreldrum sínum fram yfir ferm
ingaraldur, en fór þá sem vinnu-
stúlka til séra Páls Sigurðssonar
prests í Gaulverjabæ og frú
Margrétar Guðmundssen konu
hans. Eftir lát séra Páls, fór
hún til séra Oddgeirs Þórðar-
sonar Guðmundssonar, bróður
frú Margrétar í Gaulverjabæ, og
konu hans, frú Önnu Johnson
frá Arnarbæli. Hún var hjá
þeim í Kálfholti, og fluttist með
þeim til Vestmannaeyja, er séra
Oddgeiri var veitt það brauð,
síðsumars 1889. — Þar kyntist
hún Guðjóni Ingimundssyni,
snikkara, (síðar trésmíðameist-
ara hér vestra), Sigurðssonar
frá Draumbæ í Vestmannaeyj-
um. Þau giftust þann 12. maí
1891; tveimur dögum síðar lögðu
þau af stað til Vesturheims og
settust að í Selkirk, Man., þar
bjuggu þau í 19 ár, eða til árs-
ins 1910, er þau fluttust til Win-
nipeg, og bjuggu æ síðan að 812
Jessie Ave.
Sameinaðir hugir og hendur
Ingimundson’s hjónanna brúuðu
erfiðleika frumbýlingsáranna, og
urðu þau brátt fremur veitandi
en þurfandi, var það svo á hinni
löngu og farsælu samfylgd
þeirra, er varði 53 ár og rúmum
mánuði betur; olli því atorka
og hagsýni er þau áttu yfir að
ráða í hagkvæmum hlutföllum.
Bjargföst trú á handleiðslu Guðs
lýsti þeim torsótta leið, er oft
var þungfær sökum langvarandi
heilsubrests er hún átti við að
stríða — og maður hennar með
henni.
Bæði stóðu þau framarlega í
fylkingu Selkirk safnaðar, er
myndaður hafði verið vorið 1889.
Séra N. Steingrímur Thorláks-
son hóf hér sóknarprests starf í
Selkirk 1898, en flutti til bæjar-
ins 1900. Urðu þau í hópi trygg-
lyndíasta samstarfsfólk hans,
og ævilangt trygðavinir prest-
hjónanna og barna þeirra. Guð-
jón Ingimundson var um nokkra
hríð forseti Selkirk safnaðar, var
það honum hjartans mál, er
hann bar fram með farsælli ein-
beitni og ást á málefni safnaðar-
ins, samfara mikilli festu. Átti
söfnuðurinn jafnan hlýhug
þeirra hjóna, er sýndi sig um
hin mörgu hjáliðnu ár, þótt þau
flyttu burt og gerðust dyggir
starfsmenn í Fyrsta lúterska
söfnuði í Winnipeg.
Við lát konu sinnar gaf Guð-
jón, ásamt börnum sínum, í
orgelsjóð Selkirk safnaðar $25.00
gjöf til minningar um séra N.
S. Thorláksson, og $50.00 til
minningar um konu sína.
Ljúfar minningar um hina
látnu heiðurskonu, mann henn-
ar og börn lifa í hugum Selkirk
íslendinga, þótt að nær hálfur
fjórði tugur ára sé nú liðinn síð-
an þau fluttu burt. Böndin er
tengt hafa samstarfsfólkið voru
óvenjulega djúptæk og traust-
lega knýtt.
Guðbjörg var hugumkær
starfskona í kvenfélagi Selkirk
safnaðar; um nokkur ár var hún
í stjórn þess, en jafnan meðlim-
ur þess, þótt hún burt væri flutt,
heiðursmeðlimur þess varð hún
1926. Að sögn nákunnugra forn-
vina var hún kona vel gefin að
gáfnafari, mun og hafa notið
meiri fræðslu en þá tíðkaðist
almennt, á merkisheimilum
þeim er hún dvaldi á, unglingsár
sín. Hún var kona söngvin og
söngelsk, og tók þátt í söngstarfi
Selkirk safnaðar eftir mætti á
dvalarárum sínum hér í bæ.
Trúin á Guð var henni sá gim-
steinn sem mest er um vert, sem
hún ávaxtaði fyrst í lotningu og
tilbeiðslu hjartans, en sem átti
svo útrás í göfugu líferni, þolin-
mæði í langvarandi heilsubresti,
trúfesti við kirkju sína, jafnt í
störfum henni til handa, meðan
þrek til entist og með stöðugri
kirkjusókn, eftir því sem heilsa
hennar og kringumstæður
leyfðu. Heimili Ingimundsons
hjónanna var opið og aðlaðandi
þeim sem að garði báru. Forn-
vinur þeirra hjóna sagði mér:
“Það var eins og að koma í for-
eldrahús að koma til þeirra.”
Ljúft var henni að liðsinna þeim
er áveðurs stóðu á bersvæðum
lífsins, og rétta þeim hjálpar-
hönd á kyrlátan hátt; hinn virki
góðvilji einkendi jafnan afstöðu
hennar. Börnum sínum var hún
sönn og ástrík móðir, og bless-
aði þau með áhrifum er hafa
fylgt þeim á ævileið þeirra, og
gert þau gæfufólk. Böndin sem
tengdu börn og foreldra og af-
komendur og tengdafólk voru
innileg og djúptæk. Eftirskilinn
eiginmaður þakkar langa og
giftusamlega samfylgd við hlið
hennar. Hann þakkar nágrönn-
um og vinum heimsóknir og að-
stoð í hinztu baráttu hinnar
látnu, enskra nágranna og ís-
lendinga, þakkar trygðavináttu
Mr. og Mrs. J. J. Swanson, og
Jóns Sigurðssonar frá Breiðaból-
stað á Síðu í Vestur-Skaftafells-
sýslu, er kom flugleiðis frá
Californíu til að heimsækja þau.
Einnig tjáir hann hjartans þökk
sína fyrir samúð og hjálp, er
hann varð abnjótandi við útför
konu sinnar.
Útför Guðbjargar fór fram frá
Fyrstu Lútersku kirkju í Winni-
peg þann 28. júní og var undir
stjórn sóknarprestsins er flutti
kveðjumál bæði á ensku og ís-
lenzku; sá er þetta ritar flutti
einnig ávarpsorð. Mrs. L. Mc-
Keag söng einsöng. Jarðsett var
í grafreit Selkirk safnaðar í Sel-
kirk.
Börn Ingimundsons hjónanna
eru:
Ingibjörg (Emma) kona Sig-
tryggs Briem í Riverton, Man.
Kristmundur Bernhard, kv.
Grace Fableau.
Jónína Margrét, Mrs. John
Bower, látin.
Barnabörn 16, barnabarna-
börn 1.
Systkini Guðbjargar er á ís-
landi dvöldu voru: Ólöf, Bjarni
og Oddur. Tvær systur hennar,
Mrs. Margrét Leon, og Jónína
Ingiríður Ingimundson, ekkja
Sigurðar Ingimundsonar (bróður
Guðjóns Ingimundsonar) eru bú
settar í Winnipeg.
S. Ólafsson.
Leyniherinn franski
Frh.
Oft var þrem mánuðum varið
til þess að skipuleggja mikilvæg-
ar framkvæmdir eins og til
dæmis eyðileggingu útvarps-
stöðvarinnar í París, sem var
stærsta útvarpsstöð Frakklands.
Leyniherinn sendi tilmæli um
það til Lundúna, að honum yrði
látnar í té nákvæmar upplýsing-
ar um það, hversu mikið sprengi
efni þyrfti til þess að sprengja
útvarpsstöðina í loft upp. Bretau
byggðu nákvæma eftirlíkingu
útvarpsstöðvarinnar og sprengdu
í loft upp til þess að vera full-
vissir um það, hvaða upplýs-
irlgar þeir skyldu láta Frökkum
í té. Fjórir menn úr franska
leynihernum voru svo valdir til
að inna starf þetta af höndum.
Kvöld nokkurt laumuðust þeir
að útvarpssíöðinni og komu
sprengiefni fyrir, en héldu því
næst brott. Tuttugu mínútum
síðar sprakk útvarpsstöðin í loft
upp, en Þjóðverjum og Vichy-
mönnum tókst aldrei að hafa
upp á mönnum þeim, er valdir
voru að verki þessu.
Annað dæmi um vendilega
skipulagningu og giftulega fram
kvæmd átti sér stað eftir að
Bandaríkjamenn höfðu gengið á
land í Afríku. Um þær mundir
var jafnvel talið líklegt, að inn-
rás kynni að verða gerð í Suður-
Frakkland, svo að það varð mjög
mikilvægt að rjúfa sambandið
við þýzka herinn á ítalíu og
varna því, að hann gæti sent
liðsstyrk til Suður-Frakklands
með stuttum fyrirvara. Þetta
skyldi gert með því að rjúfa járn
brautir og aðrar samgönguleiðir
milli Suður-Frakklands og Italíu
Hópur skemmdarverkamanna
sprengdi jarðgöng, er járnbraut
lá um, í loft upp. Annar hópur
skemmdaverkamanna sprengdi
fjallshnúk í loft upp með þeim
afleiðingum, að hann braut járn
brautarbrú, sem var þar skammt
frá. Þriðji skemmdaverkahópur-
inn drap verði á annarri járn-
brautarbrú og sprengdi hana því
næst í loft upp.
Þegar Þjóðverjar tóku að
flytja matvæli frá Frakklandi til
Þýzkalands, fundu lyffræðingar
leynihersins ráð til þess að eitra
þær. Því næst voru menn sendir
inn í járnbrautarvagnana á járn
brautarstöðinni í París og önn-
uðust framkVæmd þessa. Árang-
urinn varð sá, að hundruð Þjóð-
verja létu lífið. En leyniherinn
átti fulltrúa á öllum járnbraut-
arstöðum, einkum járnbrautar-
verkamenn og aðra slíka starfs-
menn, svo að unnt var að halda
áfram að eitra matvælasending-
ar frá Frakklandi til Þýzkalands.
En leyniherinn lét ekki við
það sitja að eitra matvælasend-
ingar í járnbrautarvögnunum. —
Hann skipulagði og skemmda-
iðju í verksmiðjum víðs vegar
um land. Einkum var mikil á-
herzla lögð á það að fremja
skemmdarverk í verksmiðjum
þeim, er framleiddu skriðdreka
og vélar. Árangur þessarar iðju
varð slíkur, að um skeið voru
níutíu af hverjum hundrað skrið
drekum, sem framleiddir voru í
verksmiðjum á Frakklandi. svikn
ir.
Sömu sögu var að segja úr
flugvélaverksmiðjunum, skipa-
smíðastöðvunum og öðrum iðn-
verum Frakklands.
Þjóðverjar hafa barizt gegn
leynihernum af miklum móði og
beitt handtökum, morðum og
pyndingum í þeirri baráttu sinni.
Þeir hafa lagt mikla áherzlu á
það að beita leyniherinn hvers
konar brögðum. Þjóðverjarnir
hafa t. d. gert mikið að því í bar-
áttu sinni gegn leynihernum
franska að handtaka einhvern
liðsmann hans, pynda hann nær
því til ólífs og skilja hann því
næst eftir á afviknum stað í von
um það, að einhverjir félagar
hans kæmu honum til hjálpar.
Það er erfitt að neita sér um það
að koma til liðs við félaga sinn,
þegar þannig stendur á, en eigi
að síður verða menn að gera
það.
Þjóðverjar hafa gert mikið að
því að ráða kvennjósnara í þjón-
ustu sína, því að þeim er að sjálf
sögðu mjög um það kunnugt, að
Frakkar eru vífnir vel. Laglegar
þýzkar stúlkur, sem tala frönsku
ágætlega, sitja inni í veitingahús
um og næturskemmtistöðum í
þeirri von að geta aflað ein-
hverra upplýsinga af samræðum
manna. En stúlkum þessum varð
lítið ágengt, því að leynihernum
lærðist brátt að koma í veg fyrir
hættu þá, sem af þeim stafaði.
Meira að segja tókst fjölmörg-
um Frökkum að vinna ástir þess-
ara kvenna, en þar með var út-
séð um það, að þær gætu rækt
njósnarstarfann framar. Þjóð-
verjar hafa því mjög horfið frá
þessu ráði.
Eitthvert mesta vandamál
leynihersins er það, að hafa sam-
band við hinar ýmsu deildir sín-
ar svo og England. Leynistöðv-
arnar eru sterkustu stoðir hans
í því sambandi.
Þjóðverjar hafa tekið upp það
ráð að fara um í bifreiðum með
leitartæki. Þannig hafa þeir haft
upp á mörgum útvarpsstöðvum
og viðtækjum leynihersins og
liðsmanna hans. Útvarpsstöðv-
arnar eru eyðilagðar, viðtækin
gerð upptæk og afbrotamennirn-
ir oftast drepnir. En leyniher-
inn hefur efnt til gagnráðstaf-
ana. Iðulega hefur hann lagt til
atlögu við Þjóðverja, er þeir
hafa verið í leit að útvarpsstöðv-
um hans og viðtækjum liðs-
manna hans og leikið þá hart.
Leyniherinn hefur það fyrir
sið að senda ekki skrifleg skila-
boð, heldur munnleg. Hinir ólík-
legustu menn hafa þann starfa
með höndum að koma skilaboð-
um þessum til réttra aðila. En
sé hins vegar um skrifleg skila-
boð að ræða, eru þau jafnaðar-
lega rituð á pappír gerðan úr
hrísgrjónum, svo að sendiboðinn
geti gleypt hann, ef hann kann
að verða tekinn höndum.
Þó undarlegt megi virðast,
hafa menn í þjónustu Vichy
stjórnarinnar iðulega það starf
með höndum, að koma skilaboð-
um leynihersins milli ýmissa
staða. Jafnvel skriðdrekar Þjóð-
verja hafa og verið notaðir í
sama skyni. Það gefur því að
skilja, að torvelt sé fyrir and-
stæðinga leynihersins að koma
í veg fyrir þessa starfsemi, enda
er það mála sannast, að skipu-
lagning franska leynihersins og
starfa liðsmanna hans mun um
flest stnda framar skipulagn-
ingu annarra hliðstæðra við-
námshreyfinga hinna hernumdu
þjóða.
Fæðuskortur hefur mjög veikt
líkamsþrótt Frakka. Ef maður
fótbrotnar, grær brotið seint og
illa. Ef mkður sker sig í fingur,
líður og iðulega langur tími, unz
sárið grær. Tennurnar í munnum
manna verða svartlitar og losna.
Þegar Þjóðverjar taka menn
fasta, rannsaka þeir þegar í stað
tennur þeirra. Séu þær hvítar og
fal'legar, vita þeir, að hlutaðeig-
andi er nýkominn frá útlöndum
og er eftir öllum líkum að dæma
njósnari. Nýlega kom maður til
Lundúna á vegum leynihersins
franska. Áður en hann hvarf aft-
ur heim, litaði hann tennur sín-
ar svartleitar til þess að hann
þyrfti síður að óttast það, að
þær kæmu upp um hann.
Ferðalög manna úr leynihern-
um hafa verið vendilega skipu-
lögð. Hönnum á bifbjólum er
síður veitt athygli en -Tótgang-
andi mönnum, og laglegum
stúlkum veitist auðveldara að
komast framhjá vörðunum en
karlmönnum. Manni nokkrum
auðnaðist að ferðast um gervallt
landið í bifreið kunningja síns úr
hernum. Aðferðin, sem notuð
var, var einföld en snjöll eigi að
síður. Lögregluþjónar höfði sett
manninn í handjárn, og Þjóð-
verjarnir hugðu því, að hér væri
um fanga að ræða og skiptu sér
ekkert af manninum.
Sérhver franskur föðurlands-
vinur, sem ferðast milli Frakk-
lands og Þýzkalands aflar mikil-
vægra upplýsinga. Hann segir
frá þýzkri járnbrautarstöð, þar
sem menn..geta sofið óttalausir,
húsum, þar sem vinsamlega
Þjóðverja er fyrir að hitta,
bændabýli, þar sem vistföng
eru á boðstólum og lætur ann-
ars slíks getið, sem skiptir miklu
máli. Þess eru jafnvel dæmi, að
menn hafi komizt frá Frakk-
landi til Rússlands með því að
leggja leið sína um Þýzkaland.
Brezkir og amerískir fangar í
Þýzkalandi, sem hafa flúið brott
og komizt til Frakklands hafa
verið sendir til Spánar eða sjó-
leiðis til Englands.
Einn af liðsmönnum leyni-
hersins fylgdist með hóp manna,
er sendur var frá Frakklandi til
Þýzkalands til þess að vinna þar
nauðungarvinnu. Ætlun hans var
sú, að komast að raun um það,
hvar leynileg kafbátasmiðja
Þjóðverja væri. Honum tókst
svo að flýja brott úr vinnuflokkn
um, þegar til Þýzkalands kom.
Hann ferðaðist um mánaðar-
langt og þoldi hungur og harð-
rétti, unz honum auðnaðist loks-
0F GREATER * WINNIPEG