Lögberg - 19.10.1944, Blaðsíða 1

PHONES 86 311
Seven Lines
, prV
ndercrs an
For Better
Cot- Dry Cleaning
PHONES 86 311
Seven Lines

Cot-
o#
A
d ^ciraner8^
Service
and
Satisfaction
ajv
57. ÁRGANGUR
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. OKTÓBER, 1944
NÚMER

* .
Notfoerið ykkur
Laugardagsskólann
Ekki hefir Þjóðræknisfélagið,
né heldur deildir þess, þarfara
verk með höndum heldur en
fræðslu í íslenzkri tungu fyrir
börn og unglinga, enda hefir sú
viðleitni orðið vinsæl og verið
metin að verðugu af mörgum
foreldrum.
Eins og þegar hefir verið skýrt
frá í vikublöðum vorum, hóf
Laugardagsskóli Þjóðræknisfél-
agsins í íslenzku starf sitt á þessu
hausti fyrir tveim vikum síðan;
fer kennslan fram hvern laugar-
dag í Sambandskirkjunni á
Banning Street, og hefst kl. 10
f. h.
Kennslan er, eins og fyrri, ó-
keypis öllum þeim, er vilja færa
sér hana í nyt. Þá hefir skólinn
nú sem áður ágætum kennslu-
kröftum á að skipa, og er það
vitanlega aðalatriðið.
Mrs. Ingibjörg Jónsson er
skólastjórinn, en meðkennarar
hennar eru: Mrs. Gyða Einars-
son, Miss Vilborg Eyjólfsson,
Miss Jóhanna Brynjólfsson og
Miss 'Vordís Friðfinsson. Vinna
kennararnir verk sitt endurgjalds
laust, af einskærum áhuga fyrir
viðhaldi íslenzkrar tungu og
menningarerfða vorra í landi hér.
Mætti dæmi þeirra verða öllum
til fyrirmyndar og hvatningar
um að sinna Laugardagsskólan-
um og starfi hans. Kennarar og
nemendur standa einnig stórum
betur að vígi heldur en áður var
hvað kennsluna snertir, því ^að
góðar og nothæfar kennslubæk-
ur eru nú fyrir hendi. Stuðlar
því allt að því að gera þeim
börnum og unglingum, er skól-
ann sækja, fræðsluna sem nota-
drýgsta.
Sannarlega er hér um að ræða
einstætt tækifæri fyrir íslenzka
foreldra í Winnipeg til þess að
láta börn sín njóta undirstöðu-
fræðslu í hinni fögru og frægu
feðratungu þeirra. Viljum vér
því eindregið hvetja þá til þess
að notfæra sér þetta ágæta tæki-
færi börnum þeirra til handa,
bæði með því að senda þau börn
sín, er eigi hafa áður stundað
nám á skólanum, og eins hin,
til framhaldandi náms, sem áður
hafa sótt skólann, en nemendur
eru flokkaðir þar eftir aldri og
kunnáttu.
í þessu sambandi má vel á það
benda, að háskólar vtósvegar um
lönd hafa íslenzka tungu á
kennsluskrá sinni, og sýnir það
eitt sér, hversu mikils fræðsla í
henni er metin af mennta- og
fræðimönnum almennt. Ætti það
að vera íslenzkum foreldrum
sterk áminning um að láta börn
sín njóta þeirrar fræðslu í ís-
lenzku, sem þeim stendur til
boða á Laugardagsskólanum.
Stjórnatnefnd
Þjóðrœknisfélagsins.
AÞENA LEYST
ÚR ÞRÆLAVIÐJUM
Höfuðborg Grikklands, Aþena,
hefir nú verið leyst úr þrælaviðj-
um þýzkra Nazista, eftir að hafa
verið í klóm þeirra í fulla fjöru-
tíu og tvo mánuði; lausn borgar-
innar komst í framkvæmd fyrir
atbeina grískra uppreisnarher-
sveita með tilstyrk innrásarhers
frá Bretlandi.
Frœðslustarfsemi í
íslenzku, sögu íslands
og bókmentum
Eins og getið var um í síðasta
blaði, hefst þessi fræðslustarf-
semi á mánudagskvöldið 23. okt.
í fundarsal Fyrstu lút. kirkju, kl.
8 e. h. Fyrirlestrar 'ó ensku verða
sem hér segir:
Oct. 23. A Geographical Sketch
of Iceland. — Ingibjörg Jóns-
son.
Nov. 13. The discovery and
Colonization of Iceland. — Rev.
V. J. Eylands.
Nov. 27. The Classical literature.
— Dr. R. Beck.
Des. 11. The Icelandic Republic,
930—1262. — Rev. H. E. John-
son.
Jan. 8. Intruduction of Christi-
anity. — Rev. P. M. Petursson.
Jan. 22. The Colonization of
Greenland and discovery of
America. — Salome Halldor-
son.
Feb. 12. Snorri Sturluson. —
Rev. H. E. Johnson.
Mar. 12. The Civil strife, 1200—
1264. — Steinunn Sommerville.
Mar. 26. The Dark Ages 1264—
1750. — Hólmfríður Daniels-
son.
April 9. Hallgrímur Pétursson —
Rev. V. J. Eylands.
April 23. The period of awaken-
ing and enlightenment. — Dr.
R. Beck.
May 14. Literature of the 19th
Century. — Próf Skúli John-
son.
Fyrirlestrar byrja stundvís-
lega kl. 8.15 e. h. en íslenzku
kenslan kl. 9. íslenzkukennarar
verða Miss Salome Halldorson og
Hólmfríður Danielson.
Skrásetningargjald verður
$2.00 fyrir alt kenslutímabilið,
en fyrirlestrar verða opnir fyrir
almenning og aðgangur verður
25 cent fyrir þá sem ekki eru
skrásettir.
Mánudagskvöldið þ. 23. verð-
ur ókeypis aðgangur og eru allir
boðnir og velkomnir að koma og
kynna sér þessa starfsemi. Það
kveld flytur Ingibjörg Jónsson
fyrirlestur sem fyr greinir og
sýnir myndir, frá Islandi.
Allar upplýsingar fást að 869
Garfield St. phone 38 528.
Hólmfríður■ Danielson
Ingibjörg Jónsson.
RIGA FELLUR
I HENDUR RÚSSA
Samkvæmt tilkynhingu frá
Joseph Stalin, s. 1. laugardag,
höfðu rússneskar hersveitir kvöld
ið áður náð fullu haldi á hafnar-
borginni Riga, sem jafnframt er
höfuðborgin í Latvín, en þar
höfðu Þjóðverjar um hríð megin
flotastöð sína í baltisku ríkjun-
um; í baráttunni um borg þessa
varð mannfall mikið á báðar
hliðar, þó staðhæft sé,’ að það
hafi orðið margfalt tilfinnanlegra
á hlið Þjóðverja.
BELGRAD í ÞANN VEGINN
AÐ FALLA
Uppreisnarher Jugoslava, með
tilstyrk Rússa, er nú að sögn,
rétt í þann veginn að nú fullu
haldi á Belgrade, höfuðborginni
í Jugoslavíu; er því nú aðeins um
herzlumun að ræða, unz ríki
þetta endurheimtir frelsi sitt.
FYLKISSTJÓRN VÖLT í SESSI
íhaldsstjórn sú, er Col. Drew
veitir forustu í Ontario, er nú
svo völt í sessi, að litlar líkur eru
á að hún lifi af næsta þing. Að
afstöðnum fylkiskosningum í
fyrra sumar, fékk íhaldsflokkur-
inn 38 þingsæti af 90, C.C.F. 34,
Liberalar 16, en Labor Progres-
sive 2. Col. Drew tókst þá þegar
á hendur stjórnarmyndun, en
Liberalar hétu því að bregða ekki
fæti fyrir stjórnina fyrst um
sinn. Stjórnin slampaðist af
fyrsta þingið, en nú virðist vera
komið annað hljóð í strokkinn.
Col. Drew er ákafamaður hinn
mesti og hefir undanfarið haldið
einn reiðilesturinn eftir annan,
þar sem hann úthúðar sambands-
stjórninni fyrir löggjöfina um
fjölskyldustyrkinn, sem afgreidd
var á síðasta þingi; telur hann
þá löggjöf fela í sér mútur til
Quebecbúa á kostnað fólksins í
Ontario; út af þessum staðhæf-
ingum forstætisráðherrans, fauk
svo alvarlega í foringja Liberala,
Mr. Nixon, að hann héfir í
pólitískum skilningi, sagt for-
sætisráðherra stríð á hendur, og
gefið honum ótvírætt til kynna,
að flokkur sinn muni lýsa van-
trausti á stjórninni jafnskjótt og
næsta þing komi saman.
Og nú er Hepburn hvítlauks-
konungur í vissum skilningi geng
inn aftur; nú vill hann fyrir
hvern mun sættast við Liberala
á ný, og það jafnvel við King
forsætisráðherra líka; nú úthúð-
ar Mr. Hepburn Col. Drew, og
vill ekki heyra Mr. Bracken
nefndan á nafn.
Þess er getið til, að áður en
langt um líður, muni Mr. Hep-
burn takast á hendur forustu
Liberalflokksins í Ontario í ann-
að sinn.
G. A. POLSON LÁTINN
Síðastliðinn laugardag lézt á
Almenna sjúkrahúsinu hér í
borginni, G. A. Palson verzlunar-
maður, 652 Gouldind St., 79 ára
að aldri, ættaður úr Þingeyjar-
sýslu hinni nyrðri. Gústi, eins og
vinir hans almennt kölluðu hann
kom á ungum aldri til þessa
lands, og starfaði jafnan að verzl
un; lengi framan af í Nýja ís-
landi, en síðustu 19 árin hjá
Marchall Wells félaginu í Winni-
peg. Gústi var sérlega vinsæll
maður og vinfastur, gleðimaður
mikill og fyndinn í tilsvörum.
Auk Elísabetar ekkju sinnar,
hinnar mestu ágætiskonu, lætur
Gústi eftir sig 10 mannvænleg
börn. Systurnar eru Mrs F.
Ward, Mrs. P. Goodman, Mrs.
A. Goodman og Florence Polson,
allar í Winnipeg; Mrs. B. Bjarna-
son og Mrs. V. Bjarnason í
Langruth; Mrs. B. M. Paulson í
Árborg og Mrs. J. M. Jackson í
Essondale, B.C. Tveir synir lifa
og föður sinn, Arthur, að Lake
Frances, Man., og Jóhann í Win-
nipeg.
Útför þessa mæta manns fór
fram frá Fyrstu lútersku kirkju
á miðvikudaginn að viðstöddum
fjölmennum hópi ástvina og sam
ferðamanna. Séra Valdimar J.
Eylands jarðsöng.
ÁRÁS Á FORMOSA
Sprengjuflugvélar Bandaríkj-
anna hafa gert eina árásina ann-
ari meiri á eyna Formosa, og
gert þar gífurlegan usla; í atlögu
þessari mistu Japanir því nær
800 flugvélar og fjölda mikinn
smáskipa.
SAMBANDSSTJÓRN SKIPAR
NEFND VIÐVÍKJANDI
VIÐREISNARSTARFI
AÐ LOKNU STRÍÐI
Forsætisráðherrann, Mr. King
hefir tilkynt, að hann hafi skip-
að þriggja manna nefnd til þess
að hafa yfirumsjón með við-
reisnarstarfi í Canada að loknu
stríði; í nefndinni eiga sæti Mi.
Howe, birgða- og hergagnaráð-
herra, Mr. Mackenzie, er hafa
skal með höndum velferðarmál
heimkominna hermanna og Mr.
Claxton, er falin verður á hend-
ur umsjón heilbrigðismála og
félagslegs öryggis.
UNGVERJAR GEFAST UPP
Samkvæmt nýjustu fregnum
frá Moskva, hafa Ungverjar farið
fram á vopnahlé, og eru þess
vegna auðsjáanlega orðnir full-
saddir af bandalaginu við Hitler;
ítrekaðar tilraunir af hálfu
þýzkra Nazista í þá átt, að koma
í veg fyrir þetta, hafa þar af
leiðandi farið út um þúfur.
0r borg og bygð
Mr. Guðmundur Thorsteinsson
frá Portland, Oregon, var nýlega
staddur hér um slóðir; hann brá
sér norður til Gimli í för með
Mr. Soffaníasi Thorkelssyni verk
smiðjueiganda, og sat jafnframt
kveðjusamsæti á Marlborough
hótelinu fyrir Dr. Steinþórsson
og frú.
•
Undir umsjón stúknanna
Heklu og Skuld, í samstarfi við
Þjóðræknisdeildina Frón, verður
sýnd í Goodtemplarahúsinu stór-
merkileg kvikmynd á mánudags-
kvöldið þann 6. nóvember n. k.,
til stuðnings við hið 7. sigurlán
canadisku þjóðarinnar.
•
Mr. Jóhannes Einarsson frá
Calder, Sask., hefir dvalið í borg-
inni nokkra undanfarna daga.
•
Eldra kvenfélag Fyrsta lút.
safnaðar, heldur sinn árlega
Bazaar þann 16. nóvember n. k.
Nánar auglýst síðar.
•
Deild 3 og 4 í Kvenfélagi Fyrsta
lút. safnaðar, efnir til Home
Cooking sölu í fundarsal kirkj-
unnar á miðvikudaginn þann 1.
nóvember n. k.
•
Frú Ástdís Johnson biður þess
getið, að heimilisfang hennar sé
nú að 965 Strathcona St.
Til leigu fæst nú þegar ágætt
svefnherbergi með aðgangi að
eldhúsi; þetta er á úrvals stað í
bænum, og er einkar hentugt
fyrir aldraða konu. Upplýsingar
á skrifstofu Lögbergs.
•
Á mánudagskvöldið þann 16.
þ. m., voru gefin saman í hjóna-
band í Royal Templar höllinni á
Young Street hér í borginni, þau
Miss Edna Marion Bjornson og
Mr. Aðalsteinn Johnson. Séra V.
J. Eylands gifti. Frú Alma Gísla-
son skemti með einsöng, en Miss
Agnes Sigurðson lék brúðgöngu-
lagið.
Brúðurin er yngsta dóttir
þeirra Mr. og Mrs. Sigurður
Björnson, 679 Beverley St., en
brúðguminn er ættaður frá Lund
ar; hann gefur sig við fésýslu og
stórhýsa rekstri í Winnipeg.
Svaramenn voru Mrs. G. R.
Rummery, systir brúðarinnar, og
Björn Johnson, bróðir brúðgum-
ans.
Að aflokinni vígsluathöfn var
setin vegleg og fjölmenn veizla
í áminstum salarkynnum, o.g
stiginn dans. Brúðhjónin fóru í
hálfsmánaðar skemmtiferð^ til
Austur-Canada. Framtíðarheim-
ili þeirra verður í Winnipeg.
Heimilisfang séra Kristins K.
Ólafssonar, er nú 106 S. Main St.,
Mount Carrol, 111., U.S.A.
•
Þeir bræður Páll og Sigul'jón
Austman frá Calgary, voru stadd
ir í borginni í vikunni sem leið,
til þess að vitja móður sinnar,
sem legið hefir á sjúkrahúsi; þeir
lögðu af stað heimleiðis laust
fyrir helgina.
•
Á laugardagskvöldið þann 7. þ.
m., voru gefin saman í hjóna-
band í St. Mark lútersku kirkj-
unni í New York, þau Miss
Beatrice Sigurbjörg Gíslason og
Mr. Percy H. Boynton frá
Chicago. Svaramenn voru Mr.
D. Boynton og Mrs. Hannes
Kjartanson. Dr. Paul Scherer
gifti; við vígsluathöfnina söng
frú María Markan Östlund-
Brúðurin er dóttir Mr. G. F.
Gíslason i Yancouver og nýlega
látinnar konu hans, frú Ingi-
bjargar Gíslason.
•
Látin ef nýlega í Flin Flon,
Man., frú Guðný Thompson, kona
Henrys Thompson, sem þar er
búsettur. Guðrún heitin var
fædd í Mikley, vinsæl kona og
vel metin, rúmlega sextug að
aldri; auk manns síns, lætur hún
eftir sig þrjár dætur og einn son;
meðal systkina hennar, sem lifa
hana, eru frú Margrét Perry í
Winnipeg, og Capt. Beggi Jones
í Mikley.
MERKUR LÆKNIR LÁTINN
Dr. H. Chown
Þann 12. þ. m., lézt snögglega
að heimili sínu hér í borginni,
brautryðjandi á sviði læknavís-
indanna hér um slóðir, Dr. H.
Chown, 85 ára að aldri, er getið
hafði sér frægðarorð sem ágæt-
ur læknir, og mannvinur, sem
greitt hafði götu mannþúsunda.
Dr. Chown tók snemma á ár-
um ástfóstri við Islendinga, og
á hinum érfiðu frumbyggja ár-
um þeirra í þessari borg, reynd-
ist hann þeim sem bezti bróðir,
og taldi aldrei eftir sér nein
þau spor, er verða mættu þeim
til léttis og raunabóta.
VINNA ALLSSTAÐAR Á
Á öllum vígstöðvum Norður-
álfunnar vinna sameinuðu þjóð-
irnar jafnt og ‘þétt á. ítalíuleið-
angrinum miðar sæmilega áfram,
og eru nú sameinuðu herirnir
innan við tíu mílur frá borginni
Bologna, en eftir að þeir hafa
náð henni, opnast greiður vegur
inn í Pó-dalinn.
Rússar hafa dregið saman mik-
inn her á landamærum Czecho-
slóvakiu, og eru í þann veginn að
ráðast inn í landið; þá eru og
rússneskar hersveitir komnar
inn í Austur-Prússland, og sækja
þar fram í miklum ákafa.
NÝR SÖGUPRÓFESSOR OG
NÝR LANDSBÓKAVÖRÐUR
Dr. Þorkell Jóhannesson lands
bókavörður hefir nú verið skip-
aður prófessor í sögu við Háskóla
Islands frá 1. sept. n. k. að telja.
Frá sama tíma hefir Finnur Sig-
mundsson magister, 1. bókavörð-
ur við Landsbókasafnið, verið
skipaður landsbókavörður.
Dr. Þorkell Jóhannesson lauk
stúdentsprófi árið 1922 og meist-
araprófi í íslenzkum fræðum við
háskóla íslands árið 1927. Dokt-
orsritgerð hans, sem fjallaði um
frjálst verkafólk á Islandi frá
öndverðu og fram um miðja 16.
öld, kom út á þýzku árið 1933.
Dr. Þorkell hefir verið 1. bóka-
vörður við Landsbókasafn ís-
lands síðan 1932 og landsbóka-
vörður síðan 1. júní 1943.
Finnur Sigmundsson lauk
magisterprófi í íslenzkum fræð-
um við háskóla íslands árið 1928.
Hann hefir verið starfsmaður við
Landsbókasafnið síðan 1929, og
1. bókavörður síðan 1. júní 1943.
Guðbrandur Jónsson prófessor
hefir verið ráðinn aðstoðarmaður
við Landsbókasafnið frá 1. júlí
n. k. Alþbl. 20. júlí.
Svefn kondórsins
í hæðum ofar hlíðum Andesfjalla
í hvítri þoku blakkir ernir sveima,
og tindur rís við tind úr fangi mjalla,
hin trylltu hraun í blökkum elfum streyma.
Með vængi hnípna, flekki á fjöðrum rauða,
hann, fyglið mikla, skyggnir landið víða,
og sólargeislar kvikna í köldum augum.
Nú kemur Nótt og hefst af sævarlaugum,
og streymir yfir strendur firna víðar,
um sléttur, borgir, skóga, í miðjar hlíðar
hins mikla fjalls og færist nær og nær,
en fuglinn blakar væng, svo rýkur snær,
og flýgur upp með hásu, hrjúfu gargi,
og hefst á næsta tind á svörtu bjargi.
Þá slokkna að fullu vesturloftsins logar,
hann lykja myrkur hafsins svörtu vogar,
og langt frá dimmri jörðu og breiðum byggðum
hann blundar undir himni af stjörnum skyggðum.
Lausleg þýðing á kvæðinu
Le sommeil du condor,
eftir Leconte de Lisle.
— Málfríður Einarsdóttii.
Vísir.