Lögberg - 08.02.1945, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 8. FEBRÚAR, 1945
Guðmundur G. Hagalín:
Richard Beck prófessor og £tarf hans
veátan hafs
Þegar nú fjöldi manns, ja,
sjálfsagt þorri allra íslendinga,
hefir hlýtt á prófessor Richard
Beck í útvarp eða á mannamót-
um, þykir mér trúlegt, að ýms-
ir vilji vita meira um hann sjálf-
an en þeir vita nú — og um starf
hans í þágu íslenzkrar menning-
ar í Vesturheimi.
Richard Beck er fæddur hinn
9. júni árið 1897, að Svínaskála-
stekk í Reyðarfirði. Þar eystra
eru tvær kunnar ættir af tiltölu-
lega nýjum erlendum uppruna,
önnur komin af dönskum mann:,
sem Beck hét, en hin af ensk-
um, og hét sá Long. Af Becks-
ættinni er Þórólfur skipstjóri á
Sterling og síðan Esju, en af
Longs-ætt eru kunnastir þeir
bræður Ríkarður Jónsson mynd-
höggvari og myndskeri, Finnur
listmálari og Karl læknir. Báðar
þessar ættir standa að prófessor
Beck, ásamt mörgum íslenzkum
ættliðum dugandi bænda og sjó-
sóknara.
Beck fluttist ungur með for-
eldrum sínum að Litlu-Breiðu-
vík í Reyðarfirði og ólst þar
upp, en foreldrar hans voru
Hans Kjartan Beck óðalsbóndi
og kona hans, Vigfúsína Vigfús-
dóttir. Hans Kjartan Beck lézt
1907, en frú Vigfúsína er enn á
Mfi og á heima í Winnipeg í
Manitobafylki í Canada.
Richard Beck vandist snemma
sveitavinnu og sjóferðum, en
naut þó barnakennslu, eins og
hún var yfirleitt þarna eystra.
Síðan stundaði hann róðra og
kunni þeim störfum vel, varð
formaður 18 ára og hélt áfram
því starfi á skólaárum sínum —
frá því er skóla lauk á vorin og
þangað til námið kallaði að á ný
að haustinu.
Sigurður Vigfússon hét maður.
Hann var móðurbróðir Richards
Beck. Hann hafði snemma verið
bókhneigður. Hann hafði farið
til Ameríku, en komið aftur eft-
ir allmörg ár og stofnað einka-
skóla á Eskifirði. Hann var mjög
vel að sér í íslenzkri tungu og
bókmenntum, en einnig í ensku
og enskum bókmenntum og
amerískum, og margt hafði hann
lesið af bókmenntum annara
þjóða. Hann vissi og skil á hin-
um margvíslegustu hlutum, og
hann þótti ágætur kennari. Hjá
honum nam Beck undir gagn-
fræðapróf. Sigurður vakti mik-
inn áhuga hjá Beck fyrir skáld-
skap Islendinga og Ameríku-
manna og svo fyrir bókmenntum
almennt. Sigurður fór síðar til
Ameríku á nýjan leik, og hann
dó vestan hafs fyrir allmörgum
árum.
Beck lauk gagnfræðaprófi á
Akureyri vorið 1918, og um
haustið settist hann í 4. bekk
Menntaskólans í Reykjavík.
Hann reyndist hinn mesti
námsmaður og tók ágætt próf,
og voru honum veitt verðlaun
fyrir framfarir, ástundun og
siðprýði. Hann gaf sér þó tíma
til þess að taka margvíslegan
og mikinn þátt í starfi Góð-
templarareglunnar þennan vet-
ur. Fimmta og sjötta bekk las
hann utan skóla á einum vetri,
og tók hann hátt stúdentspróf
vorið 1920.
Næsta vetur var hann einka-
kennari á Eskifirði, en um
sumarið 1921 fór hann til Am-
eríku og var um veturinn
kennari í íslenzku í Winnipeg á
vegum Þjóðræknisfélagsins en
bjó sig jafnframt undir fram-
haldsnám. Haustið 1922 fluttist
hann til Bandaríkjanna og stund-
aði nám við hinn alkunna Cornell
háskóla í Iþöku í New York ríki,
þar sem Halldór Hermannsson,
hinn ágæti, íslenzki fræðimaður
er prófessor. Meistarapróf í ís-
lenzku tók hann 1924 og einn-
ig í enskum fræðum, en dr. phil.
varð hann við Cornell-háskóla
1926. Fjallaði doktorsritgerð hans
um þýðingar Jóns skálds Þorláks
sonar úr ensku, og hafa kaflar
úr henni verið birtir í amerísk-
um fræðiritum. Rómar Beck það
mjög, hve leiðsögn prófessors
Halldórs Hermannssonar hafi
reynzt sér vel, enda hafi hún
verið veitt af mikilli alúð. Auk
þess, sem er skyldunám í þeim
greinum, sem Beck tók próf í
við Cornell-háskóla, lagði hann
allmikla stund á fornensku og
las meðal annars Bjólfskviðu
mjög vandlega.
Á hinum fjórum árum há-
skólavistar sinnar vann Beck
fyrir sér jafnframt náminu
við ýmis störf, en fékk þó náms-
styrk og námsverðlaun. Hann
tók allmikinn þátt í safnaðarstarf
semi lútersku kirkjunnar, og val-
inn var hann forustumaður er-
lendra stúdenta, er stunduðu
nám við háskólann.
Haustið 1926 varð Beck pró-
fessor í enskum fræðum og
samanburðarbókmenntum við
St. Olaf College í Northfield í
Minnesotaríki, en St. Olaf Coi-
lege er stærsta menntastofnun
Norðmanna í Vesturheimi.
Tveim árum síðar varð Beck
forseti enskudeildar Thiel Col-
lege í Pennsilvaníu, en haustið
1929 var hann kjörinn prófessor
í Norðurlandamálum og Norður-
landabókmenntum við ríkishá-
skólann í Grand Forks í Norður-
Dakota, og því embætti hefir
hann gengt síðan. Kennir hann
norsku og íslenzku, en hins vegar
flytur hann báskólafyrirlestra
um bókmenntir og sögu Norður-
landanna allra. Á undanförnum
árum hafa allmargir nemendur
stundað íslenzkunám við háskól-
ann, enda er skólinn í námunda
við hina fjölmennu íslendinga-
byggð í Norður-Dakota, og hafa
fleiri menn af íslenzkum ættum
stundað nám við ríkisháskólann
í Grand Forks og lokið þar prófi
heldur en við nokkurn annan há-
skóla í Bandaríkjunum. Háskól-
inn á stórt safn bóka á Norður-
landamálum, og enn fremur mik-
ið af bókum, sem fjalla um Norð-
urlönd og bókmenntir þeirra. í
safni þessu er talsvert af íslenzk-
um ritum, þó að svo hafi raunar
verið ástandið á síðustu árum, að
ástæður hafi verið óhagstæðar
vexti safnsins og lítið bæzt við
af íslenzkum bókum. Svo að
segja ekkert af nýjustu ritum
annarra þjóða á Norðurlöndum
hefir safnið fengið þessi árin.
Auk kennslustarfanna hef'r
Beck haft með höndum marg-
vísleg störf, skrifað bækur og
ritgerðir, haldið fjölda af fyr-
irlestrum og haft mikil af-
skipti af félagslífi — einkum
íslendinga og Norðmanna, en
Norðmenn eru afar fjölmennir í
Norður-Dakota.
Bækur sínar og ritgerðir hefir
Beck ýmist skrifað á íslenzku,
norsku eða ensku. Þrátt fyrir
annir sínar hefir hann fengizt
allmikið við ljóðagerð, er smekk-
vís, orðhagur og rímleikinn og
ávallt notalegur og mennilegur
blær yfir ljóðum hans. Safn af
ljóðum eftir hann, Ljóðmál, kom
út í Winnipeg árið 1929, en síðan
hefir hann birt mörg kvæði í
íslenzkum blöðum og tímaritum
hér heima, en þó einkum vestan
hafs. Hann hefir og ort allmargt
ljóða á ensku og norsku, og ný-
lega var birt eftir hann í hinu
merka bókmenntariti í Boston,
Poet Lore, kvæði, sem heitir
Salute to Norway — kveðja til
Noregs, en það var flutt norsku
krónprinshjónunum, þá er þau
komu til Grand Forks, og hefir
þetta kvæði verið birt í mörgum
ritum vestra. Þórhallur Bjarna-
son prentari gaf út í prýðilega
vandaðri útgáfu árið 1930 Ice-
landic Lyrics, sem — eins og
flestum mun kunnugt — er safn
islenzkra ljóða á ensku, og fylgir
frumtextinn hverri þýðingu.
Þýðingunum safnaði prófessor
Beck og skrifaði inngang að bók-
inni og smágrein um hvern höf-
und. Hefir bók þessi orðið vin-
sæl og er um það bil alveg upp-
seld. Árið 1935 kom út í Winni-
peg Saga Hins íslenzka lúterska
kirkjufélags í Vesturheimi. Var
þessi bók samin og gefin út í
sambandi við 50 ára afmæli þessa
íslenzka félagsskapar, og var
höfundur hennar prófessor Beck.
Þá var hann einn af höfundum
The History of Scandinavign
Literature, Bókmenntasögu Norð
urlanda, sem gefin var út í New-
York 1938. Skrifaði hann þar
um íslenzkar bókmenntir og
skáldskap íslendinga í Vestur-
heimi, norsk-amerískar bókment-
ir og enn fremur finnskar. Fékk
bók þessi mjög svo góða dóma
og öðlaðist talsverðar vinsældir.
Árið 1943 kom síðan út í New
York — Á kostnað fræðafélags-
ins The American Scandinavian
Foundation — Icelandic Poems
and Stories (íslenzk ljóð og sög-
ur). Safnaði Beck þýðingum
þeirra sagna og ljóða, sem eru í
þessari bók, skrifaði inngangsrit-
gerð um íslenzkar bókmenntir
almennt og greinar um ævi og
ritverk höfundanna. Bera þess-
ar greinar vott um sérlega heil-
brigðan skilning á skáldritum af
hvers konar gerð, og ágæta hæfi-
leika til að segja það í stuttu
máli, sem gefi nokkurn veginn
glögga hugmynd um höfundana
og gildi þeirra. Þessi bók hefir
vakið mikla athygli og mikið
verið um hana skrifað vestra í
merk blöð og tímarit, en þó að
henni hafi raunar verið getið
hér á landi, þá hefir það ennþá
varla verið gert svo sem vert
væri. Um mörg undanfarin ár
hafa þeir prófessor Beck og hinn
ágæti og sístarfandi fræðimað-
ur, prófessor Stefán Einarsson
við John Hopkins University í
Baltimore, unnið að allstórri
sögu íslenzkra bókmennta, og
er ætlast til, að hún komi út á
ensku innan fárra ára. Hafa þeir
skipt þannig með sér verkum,
prófessorarnir, að Beck skrifar
einkanlega um ljóðskáldin, en
Stefán um þá höfunda, sem að
mestu eða öllu leyti hafa helg-
að sig hinu óbundna máli. Bók-
menntasagan nær eingöngu til
nýíslenzkra bókmennta.
Greinar Richards Becks um
íslenzkar, enskar og norskar
bókmenntir skipta hundruðum,
og eru sumar þeirra allstórar. Af
tímaritum, sem hann hefir skrif-
að í á íslenzku, má nefna Eim-
reiðina, Skírni, Tímarit Þjóð-
ræknisfélagsins og Almanak
Ólafs Thorgeirssonar. Má t. d.
nefna grein um vestur-íslenzkar
bókmenntir, mjög ýtarlega og
fróðlega, grein um íslenzk forn-
rit og enskar bókmenntir, rit-
gerðir um Huldu skáldkonu, Örn
Arnarson og Jón Þorláksson á
Bægisá, langa og nákvæma sögu
Þjóðræknisfélagsins út af 25. ára
afmæli þess — og sögu viku-
blaðsins Lögbergs sem skrifuð
var í sérstakt afmælisblað, sem
út var gefið, þegar blaðið var
orðið hálfrar aldar gamalt. Af
greinum hans á ensku má t. d.
benda á langa grein um Jón
skáld Þorlákssön, og var hún
birt í hinu merka fræðilega tíma-
riti. The Journal of English and
Germanic Philologi, en það rit*
gefur út ríkisháskólinn í Illinois.
Þá er Beck var á ferð í Noregi
1930, kynntist hann verkum
norska skáldsins Johan Falk-
berget, sem Beck hafði þá lengi
haft hug á að kynna sér, og
skrifaði síðan um hann bæði á
norsku og ensku í Ameríku, þar
sem bækur Falkbergets voru
einmitt þá að ryðja sér til rúms.
Fyrirlestra og ræður um ís-
lenzk og norsk, en einnig dönsk,
sænsk, finnsk — og svo auðvitað
amerísk efni hefir Beck flutt í
hundraðatali í félögum, á mann-
fundum, í háskólum og í útvarp.
Beck hefir alltaf starfað í fe-
lagsskap bindindismanna og ger-
ir það enn þann dag í dag, og í
öðrum alþjóðlegum félagsskap,
sem á rætur sínar í Bandaríkj-
unum, hefir hann einnig innt
af hendi allmikið starf í borg
þeirri, sem hann á heima í. Hann
hefir og haft forustu um sam-
band Norðmanna á þessum stöð-
um við heimalandið, starfað
mikið í átthagafélögum þeirra.
Hann hefir verið og er formaður
Leifs Eiríkssonar félagsins í
Norður-Dakota, en það félag ec
stofnað af Norðmönnum og
kynnir Ameríkumönnum landa
fundi Norðmanna og Islendinga
í gamla daga, og þá fyrst og
fremst fund Ameríku — og má
nærri geta, að ekki hentar það
illa hróðri okkar Íslendinga, að
Richard Beck skuli hafa túlk-
að þessi mál fyrir hönd félags-
ins. Þá hefir hann og mikið
starfað að kirkjumálum lút-
erskra manna í Norður-Dakota,
en eins og öllum þorra fólks
mun kunnugt á landi hér, er
fríkirkja í Bandaríkjunum, svo
sem og í Canada, og er hinn
mesti fjöldi alls konar afbrigða
af mótmælendasöfnuðum þar
starfandi.
Þá er þess ennþá ógetið, að
Beck hefir unnið geipimikið
starf í þágu Þjóðræknisfélags
íslendinga í Vesturheimi. Hann
hefir haldið fjölda fyrirlestra
víðs vegar um Islendingabyggð-
ir, hann hefir með upplýsingum,
sem hafa kostað hann bréfa-
skriftir og ærna fyrirhöfn, tengt
saman á ný slitin tengsl milli
vesturríslenzkra einstaklinga og
ættingja þeirra hér á heima, og
hann hefir verið formaður Þjóð-
ræknisfélagsins nú um fjögurra
ára skeið, en hafði áður verið
vara-formaður þess í sex ár sam-
fleytt. Sækir hann stjórnarfundi
um 160 enskra mílna vegalengd
frá Grand Forks til Winnipeg og
heimsækir deildirnar víðs vegar
á ári hverju. Þá hefir hann og
tíðum umsjón og fyrirgreiðslur
fyrir hönd félagsins, þá er það
heimsækja valdir menn héðan
frá Íslandi. Loks er hann rit-
stjóri hins gamla og merka árs-
rits Almanaks Ólafs S. Thorgeirs
sonar.
Beck hefir verið margs konar
sómi sýndur fyrir störf sín í
þágu íslendinga og Norðmanna
í Ameríku. Hann var sæmdur
riddarakrossi S. Olafs orðunnar
norsku árið 1939, og sama árið
riddarakrossi Pálkaorðunnar —
og nú í febrúar s. 1. varð hann
stórriddari Fálkaorðunnar. Þá er
hann heiðursfélagi fjölmargra
menningar- og þjóðræknisfélaga
Norðmanna í Ameríku.
Professor Beck kvæntist hér
heima Ólöfu Danáelsdóttur frá
Helgastöðum í Reyðarfirði,
ágætri konu, en missti hana eftir
stutta sambúð árið 1921 —
nokkru áður en hann fór til
Ameriku. Þau voru barnlaus.
Árið 1925 kvæntist Beck í íþöku
í Bandaríkjunum, Berthu Sam-
son, hjúkrunarkonu frá Winni-
peg. Hún er fædd í Norður-
Dakota í Bandaríkjunum, og
voru foreldrar hennar íslenzkir.
I fyrri heimsstyrjöld — 1914 til
1918 — gengdi hún kornung
hjúkrunarstörfum í Canadahern-
um í Frakklandi, en var síðan
hjúkrunarkona við almenna
sjúkrahúsið í Winnipeg. Þau
Richard Beck eiga tvö börn,
Margréti 14 ára og Richard 11
ára. Á seinni árum hefir frú
Beck tekið mikinn þátt í ýms-
um félags- og mannúðarmálum
í Grand Forks. Hún er kona vel
íslenzk í anda, og hún talar ís-
lenzku mætavel.
Það er augljóst af því, sem
hér hefir verið frá skýrt, að
prófessor Beck er enginn meðal-
maður að dugnaði, starfsþreki og
áihuga. Þar á ofan bætist sitt-
hvað, sem styður að þvl, að
hann hafi meiri áhrif meðal alls
þorra manna en flestir aðrir.
Þegar hann flytur alþýðu manna
eitthvert áhugamál sitt í riti,
skrifar hann þannig, að mjög auð
velt er að fylgjast með hugsun-
um hans og rökum. málið létt og
lipurt, en þrátt fyrir þetta er
allmikil ýtni í öllum hans mál-
flutningi. Sem ræðumaður —
ekki sízt á mannfundum og sam-
komum, þar sem áheyrendur sjá
ræðumanninn, er hann mjög á-
hrifamikill. Hann er bráðmælsk-
ur, kann mætavel að haga svip-
brigðum, augnaráði og mál-
hreim í samræmi við efni, án
þess að nokkuð sé þar að gert
um skör fram. Þá er hann í
dagfari glaðvær og skemtinn og
kann vel að haga máli sínu eftir
þeim skilyrðum þekkingar og
skilnings, sem sá hefir, sem við
hann talar, og loks finnur það
hver og einn, að þarna fer mað-
ur, sem er fullur velvildar og
fúsastur manna til að styðja
hvert gott málefni og gera hverj -
um og einum góðum dreng þann
greiða, er hann má. Er það því
deginum ljósara, að heppilegri
mann en prófessor Beck getur
vart til þess að vekja áhuga
vestan hafs og austan fyrir kynn-
ingu og samstarfi íslendinga hér
og í Vesturheimi. Hefi eg og
greinilega orðið þess var, að hann
hefir hér á landi tendrað áhuga
fyrir því málefni, þar sem áður
var allt dautt og dofið. Og auð-
vitað hefir hann að sama skapi
meðal íslendinga vestan hafs
blásið að gömlum glæðum rækt-
arsemi og samstárfs vilja, auk
þess sem hann hefir með ræðum
og ritgerðum á ensku og kennslu
sinni í íslenzkum fræðum kynnt
ísland og íslenzka menningu
meðal Bandaríkjamanna og
Canada-búa yfirleitt. Loks hefir
hann eflt samhug og samstarf
norrænna þjóðarbrota í Canada
og Bandaríkjunum.
En nú eru sjálfsagt þeir menn
til, sem segja — og það í fylstu
alvöru:
Til hvers á að efla samstarf
íslendinga vestan hafs og aust-
an? Er Vestur-íslendingum það
ekki einungis fjötur um fót að
halda sambandi við heimaland-
ið, — er þeim það ekki frekar
til ills en góðs að samlagast ekki
að fullu sínu nýja fósturlandi og
þeirri þjóð, sem það byggir? Og
hvaða gagn getum við, sem bú-
um hér á þessu landi, haft af
kanadiskum eða bandarískum
þegnum af íslenzkum uppruna,
búandi í Norður-Dakota, Win-
nipeg, Alberta — eða jafnvel
vestur við Kyrrahaf?
Það er ekki svo fráleitt að
spyrja svona, því að sá sem
spyr, hann er viss með að vilja
fá svar — en hinn tómláti spyr
ekki og verður einskis vísari.
Gagnvart Vestur-íslendingum
— eigi síður en óðrum — ber
þess að gæta, að maðurinn lif-
ir ekki á einu saman brauði.
Honum er ekki nóg — til þess
að fá notið möguleika sinna til
þroska — að hann hafi nægilegt
að bíta og brenna. En í landi
því, sem hann eða foreldrar hans
eiga sér engar menningar erfðir
og saman ægir öllum þjóðum
og kynþáttum, alls konar trúar-
brögðum og þjóðfélagslegum
hugmyndum, hefir hann ekki á
bjargi að byggja, jafnvel þó aö
stórfelld og athyglisverð menn-
ingarleg nýsköpun sé þar ýmist
sköpuð eða í deiglunni. Það er
mjög hætt við að hann verði þar
“rótarslitinn vísir” og ef.ekk;
það, þá að minnsta kosti gróðrar
meiður, sem ekki verði svo beinn
og blaðríkur sem ella. Og Vest-
ur-íslendingar eiga að góðu að
hverfa, þar sem er hin þúsund
ára gamla og sanntigna íslenzka
menning. Hún á að geta orðið
þeim sá grundvöllur menningar-
legrar mótunar og þroska, sem
grísk og rómversk menning varð
vestrænum þjóðum — og þó
ætti hún að verða þeim heldur
meira, því að “hjartað er með,
sem undir slær.”
Um okkur hér austan hafsins
er það að segja, að ræktarsem-
inni einni má okkur gagn verða
— svo sem hverri annari til-
finningu, sem á sér djúpar ræt-
ur í moldu lífsstríðs okkar og
menningarlegrar mótunar. En
svo er og þitt, að auðsætt virðist
það, að 120—130 þúsunda þjóð
— nú á vegamótum, þar sem um
liggja leiðir þeirra, sem mestu
munu ráða um framtíð einstak-
linga og þjóða — geti um margt
verið ærinn styrkur að 30—40
þúsundum hollvina og frænda
í þeim ríkjum veraldar, þar sem
fram fer nú hin furðulegasta og
sérstæðasta tilraun forsjónar-
innar um samsteypu þjóðerr.a
og kynþátta — og gnægð er
möguleika til hvers. sem vera
skal.
Prófessor Richard Beck skilur
til hlátar þau viðhorf, sem hér
hefir verið vikið að, og hann
hefir til að bera það atgerfi, sem
‘til þess þarf að koma þarna
miklu til leiðar. Vel sé honum
og öllum þeim, er eitthvað vilja
á sig leggja við að styðja að
sem mestum og beztum árangri
starfs þeira vestan hafs og aust-
an, sem skilja: að ber er hver að
baki nema sér bróður eigi. Meg:
Richard Beck snúa að heiman
heim styrkur til starfs af skiln-
FYRSTA FLOKKS
BYGG ÚTSÆÐI
TIL MALTGERÐAR
fœst nú þegar gegnum
SHEA - DREWRY
Barley Improvement Sjóðinn
Manitoba Barley Improvement nefndin hlutast til um
það í ár, að fyrsta flokks bygg útsæði fáist hjá kornhlöðum
til sveita.
Fræinu verður úthlútað hvar, sem er í Manitoba, og
byggið er O.A.C. No. 21 tegundar.
Bændur geta pantað alt að 16 mælum. Fræið verður
sent í tvegja mæla innsigluðum pokum; flutningsgjald
greitt fyrirfram. Birgðir eru takmarkaðar, og þessvegna
verða pantanir afgreiddar í þeirri röð, sem þær koma inn.
Kornhlöðu stjórinn skýrir frá verði, og peningar verða
að fylgja hverri pöntun.
Byggræktar bændur ættu að geyma nóg af þessa árs
uppskeru til þess að hafa nægar byrgðir af góðu útsæði
fyrir næsta ár.
Frekari upplýsingar, ásamt pöntunar eyðublöðum, fást
hjá sveitakornhlöðum, eða hjá The Manitoba Barley
lmprovement Committee, Room 245 Legislative Building,
Winnipeg, Manitoba.
I