Lögberg - 22.03.1945, Blaðsíða 2

Lögberg - 22.03.1945, Blaðsíða 2
2 LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 22. MARZ, 1945 Urn þeta leyti fyrir 60 árum: Hoffmannsveðrið 1884 Eitt hið mesta og fáránlegasta slysadægur, sem komið hefir yf- ir sjómenn á Faxaflóa, var nótt- in milli 7. og 8. janúar 1884. Þá hurfu í hafið þrír tugir hinna vöskustu manna. Það var þá, sem hið mikla skáld, Matthías Jochumsson. orti, er hann leit yfir valinn: Faldar nú verða feigum hþfðum beztu drengja byggðar vorrar; hristur sárgrimmur súða-bani hvikri um koll kjalar-vöggu. Æðir ósjór, öldur stríða heimi mót, hrynja faldar; vini vora í vota gröf dregur dröfn deyjandi sjálf. Svo er allt kyrrt, og sólin kyssir ástarblíð Ægis vanga; svo er allt kyrrt, í sömu andrá faðmast höggdofa himinn og sjár. Er skýrt er frá þessum vá- lega atburði, er fyrst að nefna til sögu ( mann þann, er Pétur hét Hoffmann. Hann var bú- settur á Akranesi, en ættaður af Snæfellsnesi, ungur maður og áræðinn og mjög harðfengur formaður. Hafði veður verið heldur umhleypnigasamt um hátíðirnar þetta haust, en eigi að síður hafði Pétur tvívegis farið í hákarlaróður eftir nýár og aflað mjög vel. Er sagt að há- setahlutur hafi numið ^em svar- aði 50 krónum í bæði skiptin, og var það engin smáræðis-upphæð í þá daga. Eins og nærri má geta flaug fiskisagan, og mun öðrum dug- miklum sjómönnum á þessum slóðum hafa þótt súrt í broti að hafast ekki að, þegar Pétur og menn hans mokuðu upp verð- mætum úr sjónum. Munu slíkir hákarlaróðrar þá hafa verið stöku sinnum tíðkað- ir af Akranesi um 25 ára skeið. En það telja fróðir menn, að fyrstur tæki upp þá venju Pétur Ottesen (afi Péturs alþingis- manns), er fluttist að Ytra- Hólmi um 1860. Að morgni hins 7. janúar var veður ágætt, en útlit þó ískyggi- legt. Er í frásögur fært, hve loft- þyngdarmælir stóð illa í Reykja- vík og hefði engum manni, sem til slíkra hluta þeklcti, dottið í hug að fara á sjó þennan morg- un. En í þá daga var slíkum tækjum ekki til að dreifa í eigu sjómanna. Þennan óhappamorgun var þrem skipum ýtt úr vör á Akra- , nesi. Fór fyrstur á sjó Ólafur Bjarnason á Litla-Teigi, á skipi, er “Hafrenningur” hét, með völdu liði. Þegar á eftir honum fór Pétur Hoffmann á sínu skipi með ellefu hina dáðrökkustu menn, og nokkru síðar Þórður Guðmundsson á Háteigi við sjö- unda mann. Voru á þessum skipum öllum hið bezta lið, ungir menn og harðfengir og sumir hinir mestu víkingar. Sunnar af nesjum fóru tvö skip. Var annað frá Hliði á Álaftanesi og stýrði því Þórður Þórðarson, bóndi þar, ungur maður og stórhuga. Þeir voru ellefu saman. hinir vöskustu drengir. Hitt skipið var af Sel- tjarnarnesi og stýrði því Þórð- ur í Ráðagerði, hinn kunni for- maður og útvegsbóndi. í liði hans var einn, Ólafur bóndi og formaður í Bygggerði, er al- kunnur var á sinni tíð, sökum þess hve afburða veðurglöggur hánn var. Als voru þeir níu. Nú segir ekki af ferðum skipa þessara, unz þau koma á há- karlamiðin. Magnaðist brátt blika í lofti, þótt veður héldist gott, og kemur þar, að Ólafur í Bygggarði reis upp og kveður ráðlegast að draga upp stjóra og hraða sér til lands, ef ekki ætti ver að fara. Þórður formaður vékst seinlega við þessu kvaðst Ólafur þá skera á stjórafærið, ef ráðum sínum sé ekki tafar- laust hlýtt. Var þá farið að vilja hans, enda öllum kunnugt, hve skyggn hann var á veður. Var heimróðurinn sóttur fast, og voru þeir komnir í landvar við Seltjarnarnes, er fárviðri mikið af suðaustri eða austri skall á. Komust þeir því heilu og höldnu til lands. Akranesbátarnir þrír voru ná- lægir hver öðrum á hákarla- miðunum. Milli klukkan 5 og 6 um daginn tók Þórður á Há- teigi sig upp, enda var þá meira en sýnilegt, að voðaveður var að detta á. Nokkru síðar fór Pétur Hoffmann að dæmi hans, en Ól- afur á Litla-Teigi var þaul- sætnastur. Munaði þó litlu milli þeirra. Er þeir Pétur og Ólafur voru nýlagðir af stað, skall á aftaka- veður. Urðu þeir þegar viðskila í hafróti og myrkri. Er síðan enginn til frásagnar um félaga hans, hina vösku drengi, né bar- áttu þeirra, sem vafalaust hefir verið hörð. Ólafur formaður sá nú brátt, að engin tiltök voru að ná Akra- nesi í því veðri er var. Lét hann hafa uppi þau segl, er nauðsyn krafði til þess að báturinn léti að stjórn, og sigldi hæsta vind í átt til lands. Var veðrið við ægilegasta, og munu flestir, sem þá voru á “Hafrenningnum” hafa það ætlað, að nú væri skammt ólifað. Samt æðraðist enginn. Sjór var mjög vondur, en samt tókst formanni lengi vel að verja skip sitt áföllum, enda var hann dugmikill sjómaður og snjall stjórnari. En þar kom þó, að alda mikil reið yfir skipið. Tók út mann þann, er í stafni var, og spratt Ólafur þá upp. En í sama bili skaut þeim, er í sjó- inn hafði hrotið, upp rétt við borðstokkinn. Sá maður, er hét Sigvaldi Halldórsson, sat í aftur- rúmi. Hann þreif manninn um leið og honum skaut upp og kippti honum upp í bátinn í einu vetfangi. Enn var sá maður á skipinu, er Björn hét, Ólafsson, hetja hin mesta og frábær for- maður. Hann spratt á fætur er hann sá hverju fara gerði, setti hnefa á matarkistil sinn, svo að lokið brotnaði, og dró upp úr honum brennivínspytlu. Setti hann hana á munn sér og drakk nær niður til miðs, settist síðan við stjórn. Stýrði hann skipinu síðan og var það lengi rómað, af hvílíkri snilli hann hefði stjórn- að þessa voðanótt. Gekk nú vindur til suðurs og útsuður og jók þá stórum sjó, en eigi að síð- ur tókst Birni' að verja skipið áföllum. Náðu þeir félagar landi heilu og höldnu skammt frá Melum í Melasveit. Voru þeir þó allhætt komnir í uppsiglingunni. Björguðu þeir skipi sínu undan sjó og fóru síðan að leita bæja. Komust þeir allir heim að Mel- um um kl. 5 að morgni. Voru þá flestir mjög þjakaðir orðnir eftir hið mikla volk og mann- raunir. Voru nú menn frá Melum sendir á fjörurnar til þess að vita, hvort fleiri bátanna hefði borið þarna að landi. Sú var og raunin á. Er leitarmenn höfðu eigi langt farið, fundu þeir skip Þórðar á Hátegi. Lá það í fjör- unni og var fallið undan, en lík þeirra félaga allra á dreif í kringum þá. Slík hafði orðið aeirra hinzta sigling. Þarna fór- ust í einu allir fulltíða karlmenn, sem þá voru heimilisfastir á iátegi. nema einn, er setið hafði í landi í Jjetta sinn sökum sjúkleika. Var það Ásmundur, oróðir Þórðar formanns, er síðan var þar nafnkenndur útvegs- bóndi um langan aldur. Af skipi Péturs- Hoffmanns spurðist ekkert, og mun aðeins fátt eitt hafa rekið úr því. Svip- að er að segja um Þórð á Hliði og félaga. Þeir hurfu allir í hafið, án þess að vitnast, með hvaða hætti það bar að. Loks fórust í þessu sama veðri tveir menn, er voru á ferð á Hvalfirði, báðir ungir menn og dugandi. Það var þungur skattur, sem Ægir heimti af byggðunum við Faxaflóa þessi janúardægur, líkt og oft áður og sár sá harmur, er þá var að svo mörgum kveðinn. En eins og skáldið Matthías segir, þegar hann hefir lýst hamförum sjávarins og bana hinna vösku sjómanna og hinni sönnu sorg, er reis í brjóstum þeirra, sem heima sátu og horfðu yfir valinn: Glóa líkngeislar, glitra tárperlur, spekist mannsTijarta, speglast guðs himinn. Það er hið blessaða, líknsama lögmál, sem lægir allar sorgir. Tíminn, 5. jan. Örn rændi tveggja ára barni Merkileg björgun úr klóm ránjuglsins “Þér sögðuð einu sinn í blaði yðar að það myndi vera þjóð- saga og hugarburður fólks að ernir stælu börnum. Menn legðu ekki trúnað á að slíkt kæmi fyr- ir. En þetta er ekki rétt. Kona ein, sem hefir verið sóknarbarn mitt og eg þekki vel, varð fyrir því, er hún var tveggja ára, að örn flaug með hana áleiðis í hreið ur sitt”. Eitthvað á þessa leið komst séra Magnús Guðmundsson í Ólafsvík að orði eitt sinn í vor, er hann kom inn á skrifstofu Morgunblaðsins. Eg spurði hann hver sú kona væri og hvar hún væri. En hann sagði mér að hún væri Ragn- heiður Eyjólfsdóttir og ætti heima í Suðurgötu 24 hér í bæn- um. Hér um daginn gekk eg á fund þessarar konu, og sagði henni að eg hefði heyrt um þann einkennilega atburð er fyrir hana hefði borið sem barn, og mun varla nokkur núlifandi manneskja hér á landi hafa lif- að slíkt. Eg sagði henni að eg hefði aldrei trúað því sem í vís- unni stóð í stafrófskverinu mínu: “sterklegur fugl og stór er örn stundum hremmir hann lítil börn”. — Eins og gefur að skilja, sagði frú Ragnheiður, man eg ekkert eftir þessu sjálf. En mamma mín heitin sagði mér oft frá þessu. — Hvenær vildi þetta til. — Eg er fædd þ. 15. júlí 1877, en mun hafa verið rétt um það bil tveggja ára. Foreldrar mínir áttu heima á Skarði á Skarðsströnd, faðir minn, Eyjólfur Eyjólfsson, var ráðsmaður hjá ekkju Kristjáns Skúlasonar kammerráðs, Ingi- björgu Ebenezardóttur. En móð- ir mín, Matthildur Matthíasdótt- ir, var þar í húsmensku að kall- að var. Móðir mín hafði farið niður að á til að þvo þvott. Var brekku- hall niður að ánni þar sem þvotta staðurinn var. En skamt fyrir of- an var hvammur og uxu blóm þar innan um hvannir. Þetta var í túninu á Skarði. Móðir mín skildi mig eftir í hvannstóðinu, er hún fór að fást við þvottinn, taldi mig óhultari þar, fjarri vatninu. Alt í einu heyrir hún að eg rek upp hræðsluóp, er örn er kominn yfir mig, þar sem eg sat við að tína blóm. Skifti það eng- um togum, að örninn hefur sig upp og flýgur með mig í klónum hátt í loft upp, en ekki heyrist til mín nema rétt sem snöggvast. Hefir strax liðið yfir mig. í fyrstu flaug örninn afar hátt þarna yfir. Er sem hann hafi vilj- að komast sem hæst strax, til þess að hann kæmist á ákvörð- unarstað, þó honum dapraðist flugið er frá liði. En vitanlega var ætlun hans að koma mér upp í arnarhreiður sem var í fjallinu fyrir ofan Kross. 1 Krossfjalli höfðu arnarhjón átt sér hreiður í mörg ár og alið þar upp unga sína. Gerðu ernir þessir oft óskunda meðal alifugla á Skarði man eg, þegar eg var þar seinna um tíma, á tíu ára aldri. Nú víkur sögunni til fólksins á Skarðstúninu, er þar var við hey skap. Þaut hver af stað seóa bet- ur gat, til þess að reyna að kom- ast í tæri við örninn. En sá leik- ur sýndist ójafn og útséð hver endirinn yrði. Enda sagði móðir mín, að þegar hún leit upp frá þvottinum við ána, og horfði á eftir erninum með mig í klónum, gat hún ekki ímyndað sér að hún sæi mig nokkurn tíma lifandi, og kannske ekki einu sinni liðna. En hvatastur maður og snar- ráðastur þar var Bogi Kristjáns- son kammerráðs, er á þeim árum mun hafa verið fyrirvinna móður sinhar. Hann var skotmaður góð- ur, og flaug honum fyrst í hug að freista að skjóta örninn. En sá samstundis, að það væri Loka- ráð. Fyrst og fremst óvíst hvort skotið kæmi í mig eða fuglinn, í öðru lagi ekki annað við það unnið, ef hann ynni örninn, þá félli eg til' jarðar úr háa lofti. Hann greip langa stöng og náði í röskan hest og reið áleiðis að Krossfjalli, þar sem hreiðrið var. Og bratt kom í ljós, að örninn hafði hér færst of mikið í fang. Eg var stór eftir aldri, og reynd- ist fuglinum svo þung, að áður en hann var kominn að fjallinu, dapraðist honum flugið, svo hann fláug það lágt, að Bogi komst á reiðskjóta sínum svo nálægt okk- ur, að hann gat slengt stönginni í væng arnarins, svo hann varð að setjast. Og þar slepti hann byrðinni, en Bogi þá svo nálægt, að ránfuglinn, með sinn bilaða væng, gerði mér ekki mein, þar sem eg var komin, en lagði á flótta undan manninum. Móðir mín sagði mér, að þar sem Boga tókst að slá stöng- inni í væng arnarins, hafi hann verið kominn yfir Krossá, svo vegalengdin, sem hann hefir flog ið með mig, hefir eftir því verið um 3 kílómetrar. Þegar Bogi kom að þar sem eg lá, var eg í yfirliði. Örninn hafði læst klónum gegnum föt mín á brjóstinu, og voru förin eftir klærnar í hörundinu, en sárin ekki djúp. Því fuglinn hafði fengið nægilegt hald í föt- unum. Mig minnir að mér hafi verið sagt að örninn hafi læst nefinu í hár mitt, á fluginu. En af því fékk eg engan áverka. Móðir mín sagði mér síðar, að eg hefði verið dauf og utan við mig nokkra daga á eftir, En varanlegt mein fékk eg ekkert af þessari einkennilegu loftferð. Foreldrar mínir fluttu nokkru síðar út í Bjarneyjar. Þar átti eg oft að gæta yngri systkina minna úti við. Móðir mín varaði mig jafnan við því, meðan þau voru lítil, að gæta þeirra vand- lega, þegar erni bæri þar yfir, en þeir sáust oft á flugi yfir eyjun- um, eða sátu þar á klöppum og skerjum. Þannig lýkur ' frásögn Ragn- heiðar Eyjólfsdóttur, er hún hef- ir eftir móður sinni af þessum einstæða atburði. Sjálf man hún ekkert eftir þessu, enda ekki von, þar eð hún var ekki nema tveggja ára gömul. Lesbók Mbl. Fer rúgurinn á kauphöllinni í Winnipeg niður í vor? Það var um miðjan febrúar s. .1., að mig dreymdi kunningja, sem hefir fengist talsvert við kauphallarbrask, og við förum að tala um rúginn á kauphöll- inni, hann segir þá ákveðinn, með hvellum rómi: “It is the only way to be shori in the spring”. Eg þarf ekki að útleggja þetta fyrir þá sem fást við kaup- hallar brask, þeir vita hvað það þýðir að vera “short” áða “stutt- ur” í markaðinum, en vegna þeirra, sem miður vita, þýðir þetta sem draumamaðurinn sagði blátt áfram að rúgurinn muni fara niður í vor, og “veðmálið” eigi við niðurferðina, hann nefndi ekki hvað hann mundi fara mikið niður, eða hvort hann mundi fara upp aftur, en eg legg drauminn svo út að rúg- urinn muni “brotna” all-mikið smátt og smátt, líklega fram í maí eða júní, ef þá lítur illa út með sumaruppskeruna, er lík- legt að hann fari upp aftur, en hvað mikið er of snemmt að spá um. Þegar mig dreymdi þennan draum, var maí-mánuður, rúg- urinn rétt fyrir neðan $1.30, en síðan hefir hann þokast upp í $1.35, enda er ekki vorið komið, en nú fer að líða að því. Eg birti ekki þennan draum til þess að hvetja nokkurn mann til þess að fara í nokkurt kauphallar brask, en eg er trúaður á það, að draumur þessi muni rætast, því að mig hefir nokkrum sinn- um áður dreymt þennan sama kunningja, og altaf hefir það kom ið fram, sem hann hefir sagt mér í draumi. — “Við bíðum og sjáum hvað steur”. Vancouver, B.C., 8. marz 1945. Steján B. Kristjánsson. Dr. Sigmar prédikar fyrir íslendinga í New York Sunnudaginn 4. marz, s. 1., var forseti Hins ev. lút. kirkjufélags íslendinga í Vesturheimi, séra Haraldur Sigmar D.D., staddur í New York. Kom hann árla um morguninn frá Philadelphia, þar sem sonur hans, Eric, stúndar guðfræðinám. Kl. 11 f. h. var Dr. Sigmar við messu í Holy Trinity Church og hlýddi þar á Dr. Scherer, einn helzta prédikara lútersku kirkj- unnar í Ameríku. — Kl. 3 e. h. var í þeirri sömu kirkju haldin guðsþjónusta fyrir íslendinga í New York og nágrenni, er Dr. Helgi Briem aðalræðismaður hafði boðað til í tilefni af komu Dr. Sigmars til borgarinnar. í upphafi guðsþjónustunnar var hann sérstaklega boðinn velkom- inn og honum færðar heilla- og blessunaróskir í hans mikilvæga starfi fyrir kirkju og kristni Vestur-íslendinga. Dr. Helgi Briem var ekki í borginni þenn- an dag og gat því ekki verið við- staddur guðsþjónustuna. Þegar Dr. Sigmar steig í stól- inn og flutti prédikun sína, hóf hann mál sitt á því að flytja kveðjuorð frá Vestur-íslending- um. Jafnframt gat hann þess, að hann væri nú í fyrsta sinn að prédika í þessari miklu borg og ennfremur væri þetta í fyrsta sinn, sem hann prédikaði fyrir Austur-íslendinga. Prédikun Dr. Sigmars fjallaði að öðru leyti um þýðingu og gildi föstunnar og var mjög athyglisverð hug- leiðing um það, að hver kristinn maður verður að “taka upp” sinn eigin kross í fylgdinni við Krist. — Bæði trúarreynsla og trúar- traust einkenndi málflutning Dr. Sigmars. íslenzkuna talaði hann fallega, einkum þegar að því er gætt, að hann hefir enn aldrei til íslands komið. Um kvöldið var Dr. Sigmar gestur á heimili Tryggva Ólafs- sonar stórkaupmanns, sem ný- lega er kominn heiman frá Is- landi ásamt fjölskyldu sinni. Þar var forsetanum fram- reiddur ágætur kvöldverður og dvaldi hann þar góða stund í hópi nokkurra Austur-íslend- inga. — Þegar Dr. Sigmar svo aftur var á leiðinni til Phila- delphia seint um kvöldið — varð honum að orði: “Mér finnst, sem eg hafi verið á leið heim til íslands í dag.” Koma Dr. Sigmars til Islend- inga í New York var mjög ánægjuleg. — Hinn fagra boð- skap, sem hann flutti, hið lát- lausa og alúðlega látbragð, er einkennir framkomu hans, mun- um vér hvorttveggja lengi muna, er fengum tækifæri til þess að hlýða á prédikun hans og hitta rann að máli 4. marz s. 1. Honum séu kærar þakkir fyr- ir komuna. Pétur Sigurgeirsson.

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.