Lögberg - 10.05.1945, Blaðsíða 5

5
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 10. MAÍ, 1945
ÁHUGAA4ÁL
LVCNNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Stríðslok í Evrópu
Styrj'öldinni í Evrópu er lokið.
Loks er þessi langa dimma nótt
hörmunga, þjáninga og sorga að
líða hjá. Það er tekið að birta af
dagi. En sigurfögnuður okkar er
sorgum blandinn. Við minnumst
hinna mörgu gjörfulegu ungu
manna, sem látið hafa lífið til
þess að vernda frelsi okkar. Við
minnumst hinna sorgmæddu for
eldra, sem ekki munu heimta
syni sína til baka, við sjáum
móðurina, hvíthærða fyrir aldur
fram, sem aldrei framar fær að
faðma að sér soninn, sem hún ól
á brjóstum sér. Við sjáum ungu
ekkjuna með litla föðurlausa
barnið sitt, leggja einmana fram
á ævibrautina; við sjáum ungu
heitmeyna lauga brúðarkjólinn
sinn tárum og leggja hann á
kistubotninn. Hún fær e. t. v.
aldrei að njóta hamingju hjóna-
bandsins né móðurgleðinnar.
Stundum þarf meira hugrekki
til að lifa heldur en að deyja.
Með hugrekki og hljóðu trún-
aðartrausti hafa þessar konur
gengið í gegnum þessa miklu eld-
raun, brostinna vona og sorgar.
Þær treysta því að þessi mikla
fórn verði til þess að aðrar kon-
ur þurfi ekki að líða á sama
hátt í framtíðinni. Þær treysta
því að aldrei aftur, í nokkru
landi, nái þeir menn völdum,
sem fyrirlíta kenningar Krists,
fyrirlíta og kúga þá sem eru
minnimáttar, svifta konur rétt-
indum sínum, taka af mæðrum
börnin og spilla hugarfari þeirra,
sverta sálir þeirra með hatri til
annara. Þær treysta því að aldrei
framar verði varpað sprengjum
á saklaus börn og á varnarlaus-
ar konur og menn; að í fram-
tíðinni megi mönnunum auðn-
ast að lifa saman í sátt og kær-
leika eins og kristnum mönn-
um sæmir. Ástvinir þeirra lögðu
fram líf sitt í því trausti að þetta
gæti orðið.
Um leið og við finnum til
djúprar samúðar með þeim, sem
mist hafa ástvini sína í þessari
styrjöld, fögnum við af öllu
hjarta með þeim, sem nú munu
bráðum endurheimta syni sína,
eiginmenn, bræður og ástvini.
Hinu þunga kvíða fargi hefir nu
verið létt af þeim; þeir eru að
koma til baka og þegar þeir
koma byrjar nýtt líf, bjart og
vonríkt.
Staða konunnar í
atvinnulífinu
Það eru ekki ýkjamargir ára-
tugir síðan að það var talið
sæmilegt að stúlkur og konur
leituðu sér atvinnu utan heimilis
ins. Þá var það hefð að stúlkur
nytu framfærslustuðnings frá
feðrum sínum fram að giftingu
og hlýddu möglunarlaust boðum
þeirra og banni; svo tók eigin-
maðurin við umsjánni og ábyrgð
inni af föðurnum. Að ala börn,
annast um heimili og sýna fórn-
fýsi var hin eina köllun kvenn-
mannsins í þá daga. Þær stúlkur
sem ekki giftust áttu ekki sjö
dagana sæla. Það hefði þótt
nálgast byltin^u ef þær hefðu
kraíist þess að fá að ráða því
sjálfar hvernig þær öfluðu sér
lífsnauðsynja. Einstaka ógiftar
stúlkur fengust þó við kennslu
en flestar urðu að hlýða umsjá
feðra sinna eða annara ætt-
menna. Það var litið niður á þær,
og þær urðu fyrir spotti og voru
kallaðar pipar-meyjar.
Þetta ástand var eðlilega ó-
þolandi fyrir allar hugsandi kon-
ur; þær hófust handa og kröfð-
ust frelsis. Hin langa og sögu-
lega barátta kvenna fyrir frelsi
og jafnrétti verður ekki rakin
hér. Pólitískt jafnrétti kvenna er
nú tekið, sem sjálfsagður hlutur
og nú hafa stúlkur fullan rétt
til þess að kjósa sér atvinnu.ut-
an heimilisins. Hjónabandið er
nú ekki lengur þeirra eina at-
hvarf. Þær þurfa nú ekki lengur
að hvíða því að þær verði að
lifa upp á náð skyldmenna sinna
ef þær ekki giftast. Og engri
skynsemisgæddri manneskju dett
ur nú í hug að tala með lítils-
virðingu um nokkra konu fyrir
þá einu sök að hún hefir ekki
gifst; henni er ekki fremur tal-
ið það til saka en karlmönnum,
sem ekki giftast.
Á fyrri styrjaldarárunum 1914
—1918, fóru þúsundir stúlkna úr
föðurhúsum, til að vinna á skrif-
stofum, verzlunum við kennslu
og hjúkrun o. s. frv.
Nú á þessum síðustu styrjald-
arárum hafa þær, svo þúsundum
skiftir, tekið að sér vinnu í verk-
stæðum og vopnasmiðjum, og
margvíslegum iðnaðarfyrirtækj -
um. Þær hafa og tekið að sér
margvísleg störf, sem fram á
þennan dag hafa verið talin að-
eins karlmönnum fær.
Giftar konur og mæður hafa
einnig á þessum stríðsárum svo
þúsundum skiftir, tekið að sér
atvinnu utan heimilisins. Að
stríðinu loknu kemur að því að
þessar konur verða að ákveða
hvort þær eigi að halda áfram
slíkri vinnu eða ekki. 1 mörgum
tilfellum verða konur þó engan
veginn sjálfráðar í þessu efni.
Mörgum þeirra verður sagt að
þær hafi aðeins verið ráðnar
meðan á stríðinu stóð og nú
sé þeim guðvelkomið að hverfa
heim.
Allmargar konur munu taka
þessu vel, einkum konurnar sem
eiga fjölskyldu. Það hefir ekki
verið auðvelt verk fyrir konur
að annast um heimili sín og
börn samhliða daglegri vinnu
utan heimilisins. Eins og gefur
að skilja, hlýtur það að hafa
verið mæðrum, er stunduðu
iðnaðarvinnu áhyggjuefni hvern
ig líðan barna þeirra væri farið,
jafnvel þó þær hafi getað komið
þeim fyrir á dagheimilum með-
an þær voru við vinnu sína.
En svo munu ekki allar kon-
ur taka því með þegjandi þökk
að nú sé atvinnu þeirra lokið;
sjálfstæðistilfinning þeirra hefir
þroskast við það að fá sæmileg
og reglubundin -vinnulaun; þær
hafa haft ánægju af félags-
skapnum við hitt verkafólkið;
þær hafa haft ánægju af starf-
inu og fundið til þess að þær
hafi lagt fram sinn skerf til
velferðarmála þjóðfélagsins.
Þessar konur vilja ógjarnan láta
segja sér upp atvinnunni.
Nú ei mikið ritað og rætt um
það hvort þessum konum, sem
fengu atvinnu utan heimilisins
á stríðsárunum, eigi að leyfast
að skipa þessar stöður að stríð-
inu loknu. Eins og menn muna,
þá var það algengur siður fyrir
stríð, að stúlkur voru sviftar
atvinnu sinni þegar þær giftust.
Talið var að giftar konur ættu
ekki rétt á sér í atvinnulífinu.
Margir telja það æskilegt eða
jafnvel sjálfsagt að konur njóti
fullkomins jafnréttis að því er
snertir atvinnu við iðnfyrirtæki
þjóðarinnar. Hinsvegar eru aðr-
ir því sterklega mótfallnir og
byggja skoðanir sínar á þeim
gamaldags grundvelli að konur
séu viðkvæmar verur, sem ekki
þoli skarkala verksmiðju lífsins;
þær eigi að ala börn og annasi
um heimilið; það sé þeirra hlut-
verk. Þeir láta sér jafnvel um
munn fara, að konur ættu að
vera skyldaðar til húsvistar og
heimilisstarfa. Hin,ir róttækari
fordæma slíkar þvingunar kenn-
ingar og telja þær sverja sig í
ætt við kenningar nazista og
fasista; með þessu yrðu konur,
helmingur þjóðfélagsþegnanna,
gerður að réttlausum þrælum,
sem yrði meinað að ráða því
hvaða lífsstöðu þær helst vildu
kjósa sér.
Báðar þessar hliðar hafa nokk-
uð til síns máls og mun þetta
mál frekar rætt, frá báðum hlið-
um í næsta blaði.
Frh.
Ferð til Vancouver
Eftir G. J. Oleson.
+++
III.
Vancouver.
Eg hafði aldrei komið til Van-
couver eða á ströndina, en eg
hafði heyrt margar sögur um
veðurblíðuna og náttúrufegurð-
ina og hin margvíslegu tækifæri
þar; og Vancouver kom mér fyr-
ir sjónir mjög svipað því sem
hafði búist xið. Vancouver er
orðin stórborg, þriðja í röðinni í
Canada, aðeins Montreal og
Toronto eru fólksfleiri, og þó er
Vancouver ekki nema 60 ára göm
ul. Fólksfjöldinn er sagður nú
að vera þar yfir 400.000 en þó
er borgin aðeins í barndómi. Eg
er sannfærður um það að borg-
in á blómlega framtíð fyrir
höndum, sem iðnaðarborg og
verzlunarmiðstöð. Hún á líka
mikla framtíð sem siglingaborg.
og verður með tímanum í
fremstu röð hafnarborga á Kyrra
hafsströndinni. Eru miklar líkur
til þess, að stríðinu loknu, auk-
ist verzlun frá Canada stórkost-
lega við Austurlönd, og þá verð-
ur Vancouver tengiliðurinn, sem
hagnast mest á þeim viðskiptum,
með tíð og tíma óefað byggist
borgin suður á bóginn og strönd-
in verður þéttbygð alla leið
jafnvel til White Rock.
Mér þætti ekki ólíklegt að áð-
ur en fjórðungur aldar líður að
borgin teldi miljón íbúa, borgin
og ströndin sökum veðurblíð-
unnar, verður regluleg paradís
fyrir eldra fólk frá sléttufylkj-
unum, sem vill setjast í helgann
stein eftir langt dagsverk. Van-
couver er nú talin að vera um
43 fermílur og færist óðum út,
en borgin er enn á gelgjuskeiði,
þar er mikið af gömlum og ó-
vönduðum húsum og byggingum
á ýmsum svæðum, og sökum
loftslagsins eru húsin utan all-
dökk og óhrein, og að því leiti
er ekki bjart yfir borginni. En
nú eru sem óðast að rísa upp ný
hverfi með nýtízku byggingum
mjög smekklegum, svo sem Shau
ghessy Heights og víðar, þá eru
þar ýmsar stórbyggingar sem
væri prýði í hvaða borg sem er,
merkust af öllum stórbygging-
um er Hotel Vancouver, sem
mætti vel jafna við Royal York
í Toronto. Þetta hótel er hið-
vandaðasta í öllu tilliti með um
800 herbergjum eftir því sem
mér var sagt, þá er Marine bygg-
ingin hæsta byggingin í borginni
um 20 hæðir. Bæjarráðshöllin
sem McGee lét byggja 1936, er
vegleg bygging og skrautleg í
fögru umhverfi, stendur hátt og
sést úr turninum vel um alla
borgina, var hún bygð með fjár-
hagslegri hagsýni og fyrirhyggju
var mér sagt að í ár yrði hún að
fullu borguð, þar all-nærri er al-
menni sþítalinn, heilmikið kerfi
af byggingum og vel sæmileg-
uni. Þá er Hudson’s Bay búðin
mjög merkileg bygging, mjög
svipuð Winnipeg búðirni, og
Birks byggingin er með beztu
verzlunar stórhýsum borgarinn-
ar. Little Mountain um miðbik
borgarinnar er hæð all-mikil og
er þaðan útsýni gott um alla
borgina þegar gott er skyggni,
þar er lítið tilbúið stöðuvatn, sem
mjög prýðir. Landslag í Van-
couver er öldumyndað, hæðir og
djúpir dalir, og er á ýmsum stöð-
um ábrattann að sækja, verða
þar víða mjög fögur umhverfi,
þegar byggt verður upp á ný-
tízku stíl, jarðvegurinn leizt mér
yfirleitt fremur magur.
Það er ýmislegt, sem einkennir
Vancouver, þokan vissan tíma
ársins, á haustin og fram á vet-
ur þykir hvimleið og getur stund
um hindrað umferð, rigningar
eru tíðar á vissum tíma árs, en
allir sýndust venjast rigning-
unni, og kuldinn er ekki tilfinn-
anlegur — frost eru mjög sjald-
gæf, en þá er blessað sólskinið
og veðurblíðan meiri hluta árs-
ins og blómaskrúðið að sumrinu,
sem alt bætir upp. Ýmsum fellur
ekki tíðarfarið fyrst í stað en
allir venjast því fljótt og allir
sem eg talaði við, luku upp sama
munni, allir sýndust ánægðir og
lífsglaðir, engir vildu hverfa aft-
ur austur í vetrarkuldann í
Manitoba, eða austan fjalla. En
að vísu hefur mér oft fundist
það ekki höfuðatriðið að vera
þar sem best er að vera og ekkr-
ert er við að stríða, og alt er
auðvelt, nei! það getur verið
höfuðkostur að hafa eitthvað að
berjast við. Þessi vísa skáldsins
hefur mér ætíð þótt gullvæg:
“Eg veit það er lánsælt að lifa
og njóta,
að leika og hvílast sem hugurinn
kýs.
En mér finst það stærra að stríða
og brjóta,
í stórviðrum æfinnar mannrauna
ís”,
Já, og þrátt fyrir alt, þá hefi
eg ekki enn snúið bakinu við
Manitoba vetrinum eða stórhríð-
um sléttunnar, enda á eg orðið ’
æfinni fleiri vetur en sumar-
tíðir, hvernig sem alt fer — og
það geta nú margir sagt. Stanley
Park er einn af merkustú skemti-
görðum þessa lands, þar hefur
mikið verið unnið en meira
stendur til, hann er á skaganum
milli English Bay og Burrards
Inlet, — þar eru risavaxin tré
fagrir vellir og ágætir vegir, úr
Stanley Park yfir til West-Van-
couver er farið yfir hina nafn-
frægu Lions Gate brú þar sem
innsiglingin er inn í Burrards
Inlet, — fjörður þessi skerst inn
í landið til austurs var mér sagt
18 mílur. Þessi merkilega brú
er meira en míla á lengd, 1800
fet er milli stöpla, og 260 fet yfir
vatnsflöt, og geta því hafskip
siglt undir hana og inn á fjörðinn
og höfnina. Brúin var bygð af
brezkum peningamönnum og
kostaði um 6 milljónir dala,
vörður er við brúna og allir sem
yfir hana fara verða að borga
skatt, var mér sagt að borgað
hefi verði í skatt s. 1. ár um
$300.000. Skamt fyrir ofan brúna
eru hinar nafnkunnu Capilano
Estates, sem er undir yfirráðum
brezkra auðmanna, þar er mikil
náttúrufegurð, og mikið unnið til
að prýða staðinn, þar hefir verið
vel bygt upp, 26 mílur af ágæt-
um nútíðar bílveg hefir verið
bygður um landareignina og er
nautn að keyra þar um. Það
sem mesta athygli vekur þarna,
er hinn prýðilegi golf leikvöllur,
sem er með þeim beztu sem eg
hefi séð, er víðáttan mikil og
landslagið afar tilbreytilegt, og
mannshöndin hefur unnið þar
mikið verk, alt var skrúðgrænt
og í blóma, þá er Capilano gjáin
ofurlítið austar merkilegt nátt-
úruundur, ofurlítill lækur eða
á fellur eftir gjánni til sjávar,
er hún skógi vaxin og tréin
himinhá; skerst hún langt inn í
landið til norðurs og upp til
fjalla. Strengjabrú er yfir gjána
neðarlega fyrir fótgangandi
menn, en lengra upp með gjánm
er gömul trébrú, sem ganga má
yfir, er feykna hæð frá brúnm
og ofan í gjáarbotn, sækir þang-
að fjöldi fólks árlega að sjá þessl
náttúruundur, átti eg góðvini
mínum H. J. Thorson, sem heima
á í West-Vancouver það að þakka
að eg sá þessa staði og fleiri
í borginni. Var hann ólatur og
ósínkur að sýna okkur borgina
og keyra okkur í kring, og er-
um við í stórri þakklætisskuld.
(Frh. á bls. 8)
Many cancers can be cured today if
treated early and properly.
Protect yourself by leaming about the
disease, and about facilities available
for treatment in your Province.
The battle against Cancer must be
an all-out fight ii victory is to be won.
Cancer takes 14,000 lives each year in
Canada. From September 3rd, 1939, to
january 31st, 1945. 32,155 Canadians
lost their lives through this war. Dur-
ing the same period, 75.833 Canadians
were killed by Cancer.
For information
CONSULT YOUR D0CT0R
ox wriie to
THE MANITOBA GANCER RELIEF
& RESEARCH INSTITUTE
221 Memoria! Boulevara.
Winnipeg. Manilobo
LEGGIÐ FÉ I SIGURINN!
KAUPIÐ EINS MIKIÐ AF SIGURLÁNSBRÉFUM
OG ÞÉR FRAMAST MEGNIÐ
STYRKIÐ EINNIG RAUÐA KROSSINN
+ +
This Space Donated by DREWRY’S