Lögberg - 24.05.1945, Blaðsíða 1

PHONE 21374
Uu^vv
V ,,au^’erS
A x
A Complete
Cleaning:
Institution
PHONE 21374

I.auu
TtlÍ0t^
ner» ttnd
A Complete
Cleaning
Institution
58. ARGANGUR
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 24. MAl, 1945
NÚMER 21
Frá fjallatindum til fiskimirfa
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii|iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii]iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii[iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii[i
Ahugi annara þjóða
manna fyrir
íslenzkunni
-f-M-
Á lokasamkomu Icelandic
Canadian School, vakti það sér-
staka athygli áheyrenda að marg
ir þeir er sóttu skólann, voru
ekki af íslenzkum ættum. Tveir
úr þeim hópi tóku þátt í skemti ■
skránni, Mrs. G. Bergvinson
flutti íslenzkt kvæði “Þá vorar”,-
eftir Ara Magnússon en Mr.
Murray Pippy flutti ræðu á
íslenzku. Bæði leystu þau hlut-
verk sín prýðilega af hendi. Þessi
áhugi annara þjóða fólks fyric
íslenzkunni er eftirtektarverður
°g hlýtur að vera fagnaðarefni
Öllum þeim er íslenzkri tungu
unna. Eg átti viðtal við Mrs.
Bergvinsson og Mr. Pippy.
Viðtal við Mrs. G.
Bergvinsson
“Þegar eg giftist”, sagði Mrs.
Bergvinson, “fékk eg áhuga fyr-
ir því að læra íslenzku, vegna
þess að maðurinn minn er ís-
lenzkur. Eg sótti Laugardags-
skólann um skeið en varð að
hætta vegna heimilisástæðna.
Mér þótti vænt um þegar eg
frétti að stofna ætti kvöldskóla
þar sem kend yrði íslenzka. Mað-
urinn minn hefir mikinn áhuga
fyrir íslenzkunámi mínu og
hann leit eftir börnunum þa i
kvöld. sem eg sótti skólann. Eg
hefi haft gagn og ánægju af þessu
námskeiði. Það léttir mann upp
að fara út þessi kvöld; hefja hug-
ann yfir hversdagsstarfið og
stunda reglubundið nám við
þær námsgreinar, sem maður
hefir áhuga fyrri.”
“Sóttir þú skólann stöðugt?”
“Já, eg misti ekki eitt einasta
kvöld. Eg hlustaði á alla fyrir-
lestrana um sögu og bókmenntir
íslands og eg skrifaði niður, mér
til minnis, margt af því sem eg
heyrði. Eg átti erfitt með að átta
mig á öllum nöfnunum, þau voru
svo mörg en eg veit nú mikl i
meira um ísland en áður.”
“Ætlar þú að halda áfram ís-
lenzkunáminu næsta ár?”
“Já,” sagði Mrs. Bergvinson, og
augu hennar ljómuðu af áhuga.
“Nemendahópurinn, sem eg til-
heyri ætlar meira að segja að
koma saman nokkrum sinnum
yfir sumarmánuðina, þegar
kennari okkar hefir tíma.”
Litlu synir Bergvinsons hjón-
anna voru að leika sér á gólf-
inu meðan á samtalinu stóð. Eg
spurði að heiti þeirra og þótf.i
gaman að því, þegar eg heyrði
hvað nöfn þeirra eru íslenzk. Sá
eldri, sem er þriggja ára, heitir
Jón Gísli, en sá yngri, sem er
eins árs, heitir Ernest Thorkell.
“Ætlið þið að kenna drengj-
unum ykkar íslenzku?”
“Já”, sagði Mrs. Bergvinson í
ákveðnum róm, “Jón er þegar
byrjaður að læra stuttar íslenzk-
ar setningar.” Og nú kom Jón
litli til mín og sagði á íslenzku.
“Komdu sæl.”
“Ertu farin að geta lesið nokk-
uð í íslenzkum blöðum eða bók-
um?”
“Já,” svaraði Mrs. Bergvinson,
“eg les Lögberg í hverri viku,
Með aðstoð mannsins míns get
eg lesið og skilið greinar sem
skrifaðar eru á léttu máli.”
Sannur Íslenzk-Canadiskur
menningarbragur hvílir yfir
hinu fallega heimili Bergvinsons
hjónanna að 815 Downing St.
Mr. Bergvinson og Jón litli
keyrðu mig nú heim því nú átti
eg von á heimsókn frá Mr. Pippy.
Viðtal við Mr. Murray
Pippy
Mr. Pippy lauk í vor, þriðja
ári í Arts við Manitoba háskól-
ann og hefir í hyggju að stunda
guðfræðinám.
“Hvað vakti áhuga þinn fyrir
því að læra íslenzka tungu?”
spurði eg hinn unga gáfulega
námsmann.
“Fyrir nokkrum árum voru
þeir Thorláksons bræður, synir
Dr. P. H. T. Thorláksons, að
taka tíma í íslenzku hjá Miss
Árnason. Þeir bræður eru vinir
mínir og eg byrjaði að nema ís-
lenzku með þeim. Við fengum
mikinn áhuga fyrir náminu.
Stundum veitti doktorinn okkur
tilsögn, þegar hann hafði tíma
til þess. Á því ári lærðum við
yfir 800 íslenzk orð. Næstu þrjú
árin þar á eftir, varð eg að
sleppa íslenzku náminu af því
okkur var sett fyrir svo mikið
verkefni í miðskólanum. Eftir að
eg byrjaði nám við háskólann
tók eg upp íslenzkunámið á ný
en naut þá engrar tilsagnar.”
“Ef íslenzka hefði verið kend
við háskólann, myndir þú hafa
notfært þér það?”
“Já, vissulega hefði eg gert
það. Þegar eg innritaðist í há-
skólann, spurðist eg fyrir um
það, hvort eg gæti valið íslenzku,
sem eina af námsgreinum mín-
um. Eg varð fyrir miklum von-
brigðum, þegar mér var sagt að
íslenzka væri raunar á náms-
skránni en þar væri enginn til
að kenna hana.”
“Hvaða aðferð hefir þú haft
til þess að læra íslenzkuna án
tilsagnar?”
“Eg hefi lesið ‘A Primer of
Modern Icelandic’, eftir Snæ-
björn Jónsson, en eg hefi ef til
vill haft mest not af því að lesa
íslenzka Nýja Testamentið jafn-
hliða ensku útgáfunni.”
“Hvenær byrjaðir þú nám við
Icelandic Canadian School?”
“Eg vissi ekki af þeim skóla
fyr en 1 febrúar í vetur. Eg mint-
ist á það við séra Valdimar J
Eylands, hvað það væri erfitt að
læra íslenzkuna án tilsagnar og
hann vísaði mér þá á þennan
skóla. Eg hefi samt ekki getað
sótt hann stöðugt vegna vor-
prófanna við háskólann.”
“Hefir þú ekki lítinn tíma af-
gangs frá háskólanáminu til þess
að verja til íslenzkunáms?”
“Raunar hefi eg ekki mikinn
tíma afgangs, en eg get altaf
fundið tíma fyrir íslenzkuna,”
sagði þessi ungi maður cg lagði
áherzlu á orð sín.
“Það er ekkert gagn í því að
byrja á náminu og ljúka ekki við
það.”
“Hefur þú í hyggju að sækja
Icelandic Canadian School næsta
ár?”
“Já, það ætla eg að gera. Eg
hefi haft mikið gagn af kennslu-
stundunum, þó þær hafi ekki
verið margar, en nemandinn
verður sjálfur að hafa huga á
því að læra á tímanum milli
kennslustundanna. Aðeins þann-
ig getur hann fært sér þær fylli-
lega í nyt. íslenzku kennarinn
okkar, Mrs. Danielson, hefir lagt
áherzlu á það að kenna okkur
daglegt tal, og það var einmitt
það, sem eg átti erfitt með að
læra tilsagnarlaust, mér þótti því
vænt um að geta notið tilsagnar
í því, við þennan skóla.”
“Hlustaðir þú á fyrirlestrana?”
“Því miður heyrði eg aðeins
þrjá af fyrirlestrunum um ís-
land, en eg fræddist mikið af
þeim fyrirlestrum, sem eg hlust-
aði á.”
“Getur þú lesið íslenzk blöð?”
“Eg hefi nokkra árganga af
Baldursbrá, og það blað get eg
nokkurnveginn lesið.”
“Hefir þú lesið nokkuð um
sögu og bókmentir íslands á
ensku?”
“Já, eg hefi nýlega fengið að
láni nokkrar af Sögunum í ensk-
um þýðingum, og hlakka mikið
til að lesa þær, þegar mér gefst
tími til þess.”
Eg spurði nú Mr. Pippy, hvort
hann vildi ekki lofa lesendum,
Lögbergs að lesa ræðuna, sem
hann flutti á íslenzku á lokasam-
komunni, það myndi e. t. v.
verða íslenzkum ungmennum
hvöt til þess að fara að fordæmi
hans í því að leggja stund á
íslenzkuna og kynna sér sögu
og bókmenntir íslands. Mr.
Pippy lét mér ræðuna fúslega í
té og birtist hún á öðrum stað í
þessu blaði.
Hin unga húsmóðir, sem hefir
um tvö lítil börn að annast ásamt
því að stjórna heimilinu, finnur
tíma fyrir íslenzkuna. Hinn
ungi háskóla námsmaður, hlað-
inn námsverkefnum, finnur tíma
fyrir íslenzkuna; hvorugt þeirra
eru af íslenzku bergi brotin;
fleira fólk, sem ekki var af ís-
lenzkum ættum stundaði ís-
lenzku námið. Hafi alt þetta fólk
ásamt íslenzku nemendunum,
þökk fyrir það að kunna að meta
og elska íslenzka tungu og ís-
lenzk menningar verðmæti.
I. J.
San Francisco
Þess er vænst, að öryggisstefnu
sameinuðu þjóðanna í San Franc
isco, verði slitið um mánaðar-
mótin; láta nýjustu fregnir það-
an þess getið, að samkomulag um
flest mál, að undanskildum á-
greiningnum varðandi Pólland,
sé í þann veginn að nást.
Háskólaprófin
Við uppsögn Manitoba-háskóla
s. 1. viku, urðum vér varir við
nöfn þessara íslendinga í skrá
nemenda er útskrifuðust. —
Nökkrir íslenzkir nemendur
hlutu verðlaun.
Þessir hlutu verðlaun
eða Scholarships
Harold Johnson, sonur próf.
og Mrs. Skúli Johnson, 176 Len-
ore St., Winnipeg, hlaut $125.00
verðlaun (McLean Scholarship
í Arts and Science — Honor
Course). Hann lauk 4 árs prófi.
Helen Kristbjörg Sigurdson.
dóttir Mr. og Mrs. Sigurbjörn
Sigurðson, 89 Lenore St., Winni-
peg; hlaut Hudson’s Bay Burs-
ary Scholarship, sem nam $100.
Aðalsteirm F. Kristjánsson,
sonur Mr. og Mrs. Friðrik Kristj-
ánsson, hlaut $80.00 verðlaun;
hann lauk annars árs námi í
lögum.
Kristín Cecelia Anderson,
dóttir Eiríks og Önnu Anderson,
Baldur, Man., hlaut $325 verð-
laun í hússtjórnarfræði. (Cora
Hind Scholarship í Home Econ-
omics). Hún hlaut og heiðurs-
viðurkenningu (Honorable men-
tion).
Sigrún B. Sigurðson, dóttir
Kristj áns Sigurðssonar, Geysir,
Man., hlaut $200.00 verðlaun
(Tucker Scholarship in Science).
Clifford Ámundson, Lundar
$200. Glen Lillington, Winnipeg
$80.00.
Útskrifaðir (Graduates)
Certificate in Agriculture
Lárus S. Gíslason, sonur Mr.
og Mrs. J. Gíslason, Morden,
Man. Hlaut diploma í Agricul-
ture.
Bryan H. Arason, sonur Mr. og
Mrs. T. S. Arason, Cypress Riv-
er, Man.
Bjarni H. Jakobson, sonur Mr.
og Mrs. S. Jakobson, Geyisir,
Man.
Diploma in Interior Decorating
Raquell Laura Austman, dótt-
ir Dr. og Mrs. K. J. Austman,
Winnipeg.
Diploma in Social Work
Ásta Eggertson, dóttir Árna
heit. Eggertsonar og Þóreyjar
Eggertson.
Bachelor of Arts
Vordís Friðfinnson, dóttir Mr.
og Mrs. K. N. S. Friðfinnson,
Árborg
Ethel Thelma Heath, dóttir R.
W. Heath og Jónínu Guðmunds-
son Heath, St. James, Man.
Gunnar Norland frá íslandi.
Lorna Marian Olson, dóttir
Dr. J. Olson sál. og Mrs. Olson í
Winnipeg.
Elsbeth Clare Zimmerman,
dóttir H. Zimmerman og Elisa-
bet Gillis Zimmerman, Winni-
Peg-
Margrét E. Johnson, dóttir Mr.
og Mrs. C. A. Johnson, 653 War-
saw Ave., Winnipeg.
Læknisfræði
Thorberg Jóhannesson
Bachelor of Science
in Home Economics
Salína E. Jónasson, dóttir Mr.
og Mrs. G. F. Jónasson, 195 Ash
St., Winnipeg.
Guðrún Jóhanna Wilson, dótt-
ir Mr. og Mrs. J. B. Skaptason,
387 Maryland St, Winnipeg.
Bachelor of Science
in Electricál Engineering
Kenneth Hallson sonur Mr. og
Mrs. Paul Hallson, Winnipeg.
Jóhann Magnús Bjarnason
áttrœður
Þann 24. yfirstandandi mánað-
ar, átti rithöfundurinn og skáld-
ið Jóhann Magnús Bjarnason
áttræðisafmæli; hann hefir át.t
við all-langvarandi heilsuleysi
að stríða, sem hann hefir borið
eins og norrænni hetju sæmir.
Jóhann Magnús er mikilvirkur
rithöfundur, þó hitt sé vitaskuld
langt um meira um vert, hve
vandvirkur hann hefir alla tíð
verið; ritverk hans eru stimpl-
uð hugarheiðríkju hins bjart-
sýna manns, sem ber lotningu
fyrir dásemdum lífslns, og vill
ekki vamm sitt vita í neinu.
Mörg æfintýri Jóhanns Magnús-
ar má vissulega telja með perl-
um íslenzkra bókmennta.
Fagnaðarefni er mikið öllum
'hinum mörgu aðdáendum, að
heildarsafn af verkum hans er nú
í uppsiglingu á íslandi, og sumt
þegar komið.
Lögberg árnar hinu átt-
ræða uppáhaldsskáldi blessunar
og heilla.
Gestir að heiman
Seinni part fyrri viku kom
hingað til borgarinnar ásamt
frú sinni, herra Tryggvi Ólafs-
son eigandi fyrirtækisins “Lýsi”
í Reykjavík, og hluthafi í öðrum
fiskframleiðslu félögum; þau
hjón dvöldu í New York frá því
í nóvember síðastliðnum, en
munu verða hér eitthvað fram í
júní; þau búa á Fort Garry
hótelinu.
SH
Pólitízkur fellibylur
Þau stórtíðindi gerðust á vett-
vangi brezkra stjórnmála síðast-
liðinn mánudag, að verkamanna-
flokkurinn á Bretlandi ákvað á
fjölsóttu flokksþingi, að slíta sam
vinnu við Churchill stjórnina og
knýja fram almennar kosningar;
nú eru liðin tíu ár frá þeim tíma,
síðast var gengið til kosninga í
landinu Mr. Churchill hafði far-
ið þess á leit, að stjórnarsam-
vinnan héldist óbreytt þar til
Japönum hefði verið komið á
kné; fyrir þetta þvertók verka-
mannaflokkurinn, og fór fregn-
in um þessa ákvörðun hans eins
og fellibylur um landið; líklegt
þykir einnig að Liberal flokkur-
inn taki hliðstæða afstöðu við
flokk verkamanna.
Mr. Churchill er nú í þann veg-
inn að hrinda í framkvæmd víð-
tækum breytingum á ráðuneyti
sínu, og undirbúa kosningar, sem
sagt er að fara muni fram ann-
að hvort þann 5. eða 11. júli
næstkomandi.
Ný samtök
Á þriðjudaginn í fyrri viku
var haldinn fundur á Royai
Alexandra hótelinu hér í borg-
inni, er fiskimenn og fiskikaup-
menn stóðu að; á fundinum
mættu erindrekar úr Sléttufylkj
unum þremur; fundur þessi
leiddi til stofnunar samtaka, e"
ganga undir nafninu The Prairie
Provinces Water Fish Federa-
tion, er það markmið
hefir, að lyfta fiskframleiðslunni
á hærra stig, og tryggja fram-
tíð hennar svo sem bezt má auð-
ið verða. A
í stjórnarnefnd þessara nýju
samtaka, eru meðal annara, G.
F. Jónasson, S. V. Sigurðson, J.
B. Skaptason og Paul Reykdal.
M
Dómurinn sjáanlegur
Blaðinu Chistian Century, far-
ast þannig orð út af hinum óskap
legu níðingsverkum Nazista, er í
ljós hafa komið í sambandi við-
fangastöðvar þeirra.
“Nei, djöfulæðið, sem fanga-
búðir Nazistanna bera vott um
er hrygðármynd alls mannkyns-
ins, þegar það hefir ofurselt sig
valdi myrkranna. í Nazistunum
og á bak við þá gefur að líta
helvíti sjálft, sem opinberar sig
í lífi mannanna, þegar þeir hætta
að hafa í heiðri helgi sálarlífsins.
Ástandið í Buchenwald og
annara hörmunga minninga staða
um svívirðingar athæfi Nazist-
ajma sýnir heldýpi það, sem
menn geta sokkið ofan í og hafa
sokkið ofan í á þessum hörmunga
árum.
Hin venjulega kennimanna að-
ferð stoðar ekki nú á dögum,
þegar mannkynið rambar á
barmi glötunar, þá er óhugsan-
legt að fagnaðarboðskapurinn sé
boðaður hikandi, óákveðinn og
áherzlulaus. Við erum allir á
dauðans leið — allir að deyja
ásamt stofnunum vorum og sið-
menningu í syndaflóði því er náð
hefir hámarki sínu í kvala krám
fangabúðanna í Evrópu. Þeir
staðir kveða dóminn upp, en það
er ekki aðeins dómur yfir Naz-
istum, heldur yfir mannkyninu
í heild, nema því aðeins, að það
fáist til að falla fram í bljúgri
bæn á fótskör hins lifandi guðs.”
Hendingar eftir Pálma
TÖF
Æsku þinnar úfni brá:
Elli kynning banna,
berist innra blikin frá
brosi minninganna.
YFIRSKIN
Klæðist flíkum fátæktin —
fátt þú ýkir maður;
mundu, að svíkja ei svipinn þinn
sértu ríklundaður!
ALT JAFNAR SIG*
Lífs þó gallar glepji öld,
Guð á allar hafnir.
Þegar halla skuldir skjöld
skoðast fallnir, jafnir.
*) Vísa þessi er endurbirt hér, vegna prentvillu, sem var í
íyrstu útgáfu hennar.