Lögberg - 08.11.1945, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 8. NÓVEMBER, 1945
í bjarma leiftursins
JSftir PÁLMA
(Framh.)
“Giftur!” hrópaði eg, og eg
fann til þess, að það var fagnað-
arhreimur í rödd minni. Þessar
nýungar færðu mér glampa af
von. “Hvernig veistu um þetta?”
spurði eg.
Hún svaraði óhikað: “Eg fann
bréf, sem Cowby hafði tapað úr
vasa sínum. Þegar eg tók það
upp, las eg ósjálfrátt enda bréfs-
ins sem var kveðja frá hans
elskulegu eiginkonu. Þegar hann
sá, að eg hafði bréfið í mínum
höndum, greip hann það af mér.
Eg sagði mömmu og Ruth frá
þessu, en þær héldu báðar að eg
væri gengin frá vitinu, og síðan
hefi eg ekki þorað að nefna þetta.
Það getur hafa átt sér stað að eg
hafi ekki lesið rétt. Eg vil held-
ur ekki spilla fyrir mömmu og
Ruth viðvíkjandi landskaupun-
um, með því, að reita Cowby til
reiði. Allir andarnir eru altaf að
tala um það, að hér sé um miljón
dollara hagnað að ræða.”
Eg vissi ekki hvað hún átti við
og spurði því undrandi:
“Eg skil þig ekki. Við hvað
áttu?”
“Mr. Cowby á landfláka ná-
lægt olíulindunum í Blissfield,”
sagði hún. “Hluta af þessu landi
ætlar hann að selja mömmu fyr-
ir verðbréfin hennar, sem eru um
$20,000 virði. Hann segir að
landið sé miklu meira virði og að
bráðlega muni það hækka svo
mikið í verði að hún muni hafa
margfaldan hagnað af kaupun-
um. Pabbi minn sálugi er altaf
að ráðleggja okkur í gegnum
hann sem miðil, að mamma eigi
að kaupa landið fyrir verðbréf-
in.”
Hér var ekki alt með feldu, og
það álit lét eg í ljós við Helen.
“En hvað get eg gert til þess
að koma í veg fyrir þessi við-
skifti,” sagði hún kjökrandi.
“Ruth og mamma hafa óbilandi
trú á Cowby, og andaboðskap
hans trúa þæT bókstaflega.” Hún
hallaði sér að mér og það varð
löng þögn. Eg heyrði að hún var
að gráta. En Ruth gat eg ekki
hrakið úr huga mínum. Það var
hennar vegna, að eg var nú að
brjóta heilann um það, hvernig
eg gæti bezt opnað augu hennar
og sýnt henni sanna mynd af
eðlisfari Cowby’s sem eg var nú
sannfærður um, að væri svikari
og uppgervingur af versta tagi.
“Það hlýtur að vera vegur til
þess, að koma vitinu fyrir þær,”
heyrði eg að eg var að tauta við
sjálfan mig.
Helen þrýsti höfði sínu að
brjósti mér.
“Þú ætlar þá að hjálpa mér,”
heyrði eg að hún var að segja.
Eg beygði mig niður og kysti
hana á ennið. “Já, eg ætla að
hjálpa þér,” sagði eg. En — eg
var að hugsa um Ruth.
Það var einhver að fara fram
hjá garðinum um götuna sem var
þar skamt frá okkur. Ljósin voru
þar bjartari svo flest var þar að-
greinanlegt. Skóhljóð barst það-
an til okkar með blænum í næt-
urkyrðinni þar sem við sátum á
bekknum. Helen leit upp.
“Það er Ruth,” sagði hún,
“Ruth systir mín!”
Það var Ruth. Hún gekk þögul
og niðurlút heimleiðis.
Helen hallaði höfði sínu aftur
að mér.
“Taktu mig í burtu með þér —
eitthvað langt, langt í burtu,”
heyrði eg að hún var að segja. —
Eg hafði verið önnum kafinn í
marga daga og þess vegna hafði
eg sjaldan verið heima í her-
bergjum mínum. Eg hafði farið
til Blissfield og þar hafði eg kom-
ist að því, að Cowby hafði fyrir
löngu síðan selt landspildu þá,
sem hann hafði átt þar. Eg hafði
kynst þar fólki, sem þekti hann
vel. Þetta fólk sagði mér að hann
væri giftur maður, og að heimili
hans væri í Detroit. Nafn hans
væri í raun og veru Koeby, þó að
flestir kölluðu hann Cowby. Að
þetta væri í raun og veru sami
maðurinn sem eg hafði kynst á
heimili þeirra West systra, var
enginn vafi, því eg hafði jafnvel
séð myndií- af konum meðal gam-
alla nágranna hans í Blissfield.
Með þessar sannanir í fórum
mínum, bjóst eg svo til að taka
þátt í andatrúar-samkomu á
heimili þeirra West systra. Þeg-
ar eg kom til herbergja minna
varð Helen fljót til þess að upp-
lýsa mig um það, að móðir henn-
ar væri í þann veginn að selja
verðbréfin og mundi hún af-
henda Cowby peningana á næstu
dögum.
Andasamkoman var svipuð
þeirri fyrri, sem eg hafði tekið
þátt í. Þar fóru fram allskonar
ráðleggingar, sem voru fyltar
með dularfullum bendingum,
sem í raun og veru gátu átt við
alla skapaða hluti. Áður en lúðr-
arnir fóru að hreyfast og líða um
í lausu lofti, voru allir ámintir
um það, að haldast traustlega í
hendur og að brjóta ekki hring-
inn á nokkurn hátt. Helen sat
næst mér og þegar bæði silfur-
hnettirnir og lúðrarnir voru í
háalofti, svífandi yfir borðinu
fyrir framan miðlana, fann eg að
hún þrýsti hendi mína og losaði
svo handgripið, eins og til þess,
að rannsaka þau hverjar afleið-
ingar mundu verða ef að hring-
urinn væri brotinn.
En þá kom atvik fyirir, sem
vakti undrun og hræðslu flestra
þeirra, sem viðstaddir voru.
Hljóðlaust bjart leiftur brá fyrir
og lúðrarnir og hnettirnir heyrð-
ust falla niður á borðið fyrir
framan miðlana.
Eg stóð upp og hraðaði mér ti
dyranna. Stunur og hræðsluóp
hjátrúarfullra kvenna barst til
eyrna mér frá herberginu, jafn-
vel eftir að eg hafði lokað hurð-
inni á herbergjum mínum.
Eg lagði litlu myndavélina
mína á borðið við rúmið mitt og
eg starði um stund ánægjulega á
iana. Eg vissi að bjarmi leiftur-
hnattar hennar, hafði skrifað ó-
írekjandi sönnun um svikræði
Cowby’s á filmuna í henni.
Daginn eftir fullgerði eg mynd
af þessari filmu. Þar sást greini-
lega að miðlarnir höfðu slept
tökum sín á milli, og að annar
Deirra sveiflaði lúðri með vinstri
hendi sinni yfir borðinu, en hinn
með hægri hendi sinni, sveiflaði
dálítilli stöng, sem smáboltar
voru bundnir við með einskonar
teygjuböndum. Bæði lúðrarnir
og boltarnir voru án efa IPaðir
með fosfór blöndu,/ sem lýsti í
myrkrinu.
Eg gaf Helen allar þær upp-
lýsingar, sem eg hafði safnað
saman um Cowby og einnig
myndirnar af samkomuhaldinu.
Þetta hafði tilætlaðar afleiðing-
ar um álit þeirra á Mr. Cowby.
Eg hafði tilfinningu um það, að
Helen var sú eina sem matti það
við mig, sem eg hafði gert fyrir
velferð móður og systur hennar.
Hún grét af gleði. Aftur á móti
'grét Ruth af sorg, en móðir henn-
ar grét mest megnis vegna þess,
að henni fanst að hún hafa tapað
sambandinu við andaheiminn,
því Cowby hvarf algerlega úr
sögunni. Ruth forðaðist mig svo
eg hafði aldrei tækifæri til þess
að tala við hana. Helen tók til
í herbergjum mínum daglega.
Hún var þögul og draumlynd og
hi?} venjulega fjör hennar og
gleði virtist vera horfið úr fram-
komu hennar. Samræður okkar
voru vanalega stuttar og féllu
svo niður án þess að hafa haft
nokkra þýðingu.
Einu sinni þegar hún hafði lok-
ið vinnu sinni á herbergjum
mínum, nam hún staðar við
gluggann og starði út á götuna.
Eg gekk til hennar.
“Helen,” sagði eg; “eg ætla að
flytja héðan.”
Hún þagði um stund og svo
“Það er ekki mér að kenna.”
Hún sneri sér að mér og sagði:
“Nei, auðvitað ekki,” sagði eg
og svo bætti eg við eftir dálitla
þögn: “Andrúmsloftið í þessu
húsi er of þungt.”
“Þú ættir að opna gluggann
þinn,” sagði hún og svo opnaði
hún gluggann. Blærinn sveiflaði
gluggatjöldunum til hliðar og
sólargeislarnir glömpuðu á gólf-
inu.
“Sjáðu nú til,” sagði hún. “Nú
er bjartara í herberginu og loftið
er betra.”
“Það er satt,” sagði eg, en það,
að eg nýt þess ekki, er alt mér
að kenna. Eg get ekki sameinað
sjálfan mig við sólskinið og blæ-
inn.”
Hún starði þóttalega á mig. Ef
til vill hafði hún lagt dýpri skiln-
ing í orð mín en eg hafði ætlast
til.
“Þú ert ekki ljósnæm filma,”
sagði hún svo og hló kuldalega.
Eg starði á hana. Hún var ó-
venjulega fögur stúlka. Kinnar
hennar voru dálítið fölari en
vanalega og í augum hennar,
bláum og djúpum, spegluðust
sólskinsgeislarnir frá gluggan-
um. Hún var ekkert barn fram-
ar, eins og eg hafði ávalt hugsað
um hana. Hún var fullþroska
stúlka. Þá skildi eg það ekki, en
það varð mér ljóst löngu seinna,
að þarna hafði eg staðið í bjarma
leiftursins og að eitthvað langt
inni í sál minni hafði verið snort-
ið — eins og ljósnæm filma. —
Nokkrum dögum seinna, var eg
farþegi p skipi, sem sigldi um
“Vötnin miklu,” áleiðis til Chi-
cago. Eg undi mér vel á meðal
þeirra manna, sem vorivvið vinnu
á þessu skipi. Eg gerðist vinur
þeirra og eg talaði við þá um
þeirra áhyggjumál og athafnir.
Þeir voru farfuglar æfintýranna,
og mér fanst eg vera einn af
þeim.
Dánarfregn
Norður við Reindeer Lake, í
Saskatchewan andaðist snögg-
lega af hjartabilun, William
Lloyd Haney, laugardaginn 27.
okt. Hann var kvæntur íslenzkri
konu, Guðlaugu Vilhelmínu
(Bjarnarson) og áttu þau heima
í Langruth í Manitoba. Mr.
Haney var farinn norður til
vetrarvinnu, fyrir svo sem mán-
uði síðan. Líkið var flutt flug-
leiðis til Flin Flon og svo með
járnbraut þaðan til Langruth.
Útförin fór fram miðvikudaginn
31. okt. Kveðjumálin flutti séra
Rúnólfur Marteinsson í íslenzku
cirkjunni í Langruth og í safn-
aðargrafreitnum. Kirkjan var al-
skipuð fólki. Söngflokkur safn-
aðarins leiddi sönginn. Mr. Carl
Lindal var organisti.
Auk eiginkonu, skilur Mr.
Haney eftir einn son, William
Roy, 8 ára gamlan. Móðir hans,
Mrs. Fanney Haney, ekkja, og
systir hans, Mrs. Ednda Duff,
eiga heima í Winnipeg. Öll voru
Dau við útförina ásamt skyld-
mennum og öðrum vinum í Lang
ruth og annarsstaðar.
Mr. Haney var 46 ára að aldri.
Hann var vel gefinn maður hag-
ur til ýmissa verka, skemtilegur
i'élagi, vinsæll meðal þeirra sem
hann vann fyrir og umgekst heitt
unnandi sínum nánustu.
Borgið LÖGBERG
Kaupendur á íslandi
Þeir, sem eru eSa vilja ger-
ast kaupendur Lögbergs á
íslandi snúi sér til hr. Björns
Guðmundssonar, Reynimel
52, Reykjavík. Hann er gjald-
keri í Grænmetisverzlun
ríkisins.
Icelandic Canadian
Evening School
Námskeið í íslenzku og íslenzk
um fræðum hófst á ný þriðjudags
kvöldið 23. okt. í neðri sal Fyrstu
lútersku kirkju.
Capt. W. Kristjánson flutti
afar fróðlegt erindi um frelsis-
baráttu íslands.
Fjöldi af nýjum nemendum
innrituðust í skólann svo að ein-
um íslenzkukennara varð að
bæta við. Voru það að mestu
leyti ungt fólk, sem fyr hefir ekki
notið tilsagnar í íslenzku máli
né kynst sögu eða bókmentum
landsins.
Næsta- fræðslukvöld verður
þriðjudaginn 13. nóv. á sama
stað; þá flytur Dr. S. J. Jóhannes
son fyrirlestur, sem hann nefnir,
“Take a trip to Iceland”. Verður
erindið einkar vel við 'hæfi unga
fólksins, því læknirinn er vel
kunnur fyrir sína fjörlegu og
skemtilegu frásagnargáfu.
Fyrirlestrar þessa starfstíma-
bils verða tólf í alt, og eru tveir
þeirra þegar taldir. Hinir tíu eru
sem fylgir:
27. nóv. Jón Sigurðsson — Rev.
R. Marteinsson.
11. des. Home Crafts and social
customs. — Mrs. A. Wathne.
8. jan. Industrial Progress —
Grettir L. Johannsson.
22. jan. Development of Art in
Iceland — Gissur Elíasson.
12. febr. David Stefánsson, and
other modern poets — Bergthór
E. Johnson.
12. marz. Hannes Hafstein and
the realist poets — J. J. Bíldfell.
26. marz. Youth and Education
— Judge W. J. Lindal.
9. apríl. Icelandic Folk Lore —
Dr. K. J. Austman.
23. apríl. Jón Vídalín — Rev.
V. J. Eylands.
14. may. Modern Prose writers
and Dramatists — Dr. R. Beck.
Kennarar eru þessir: Miss
Lilja Guttormson, Miss Stefanía
Eydal, Capt. W. Kristjánson og
Hólmfríður Danielson. Fjölritað-
ar lexíur hafa verið útbúnar,
sem eru við hæfi nemenda.
Fyrirlestrar byrja kl. 8 e. h.,
en íslenzku kenslan kl.”9. kenslu-
gjald fyrir alt tímabilið er $2.00,
en aðgangur fyrir þá sem ekki
eru innritaðir 25 cent.
H. D.
Ferð til Vancouver
Leiðrétting og bragarbót.
í þessum greinum mínum, sem
birtust í Lögbergi fyrri part sum-
ars, voru nokkrar prentvillur og
missagnir, ^em eg hafði ætlað
mér að leiðrétta, en sem ekki
hefir orðið af fyrr en nú sökum
annríkis og vanrækslu.
í fyrstu greininni, 26. apríl, er
komist þannig að orði: “Sléttan
hefir smáfegurð og sitt aðdrátt-
arafl”. En á að vera: “Sléttan
hefur sína fegurð og sitt aðdrátt-
arafl.” í seinustu línunni í ann-
ari greininni, 3. maí, er þessi
málsgrein: “Það var sannárlega
bjart í kringum okkur vikuna,
sem við vorum þar.” En þaó á
að vera “vikurnar”, sem við vor-
um þar, því við vorum þar nær
5 vikur.
í þriðju greininni, 10. maí, er
hinn nafnkunni stjórnmálamað-
ur og hagfræðingur og fyrrum
borgarstjóri í Vancouver nefnd-
ur Mr. McGee en á að vera Mc-
Geer. (Hon. G. G. Geer, nú
Senator í Ottawa). í blaðinu 23.
júní er Sigurjón Björnsson í
Blaine nefndur Sigurjón Bjarna-
son, sem er rangt.
En það sem eg vil sérstaklega
leiðrétta er missögn slæm, sem
mér er sjálfum um að kenna,
þar sem eg minnist á þau Gustaf
og Dagmar Gíslason, þar er
þessi málsgrein: “Þó þau hafi
enn æskurós á vanga eru börn
þeirra uppkomin og flest konm-
in burtu.” Þetta er ekki rétt,
börn þeirra eru þrjú, dóttir
þeirra er yngst, 6 ára, en dreng-
irnir 2 á barnaskóla aldri og öll
í foreldrahúsum, vil eg biðja
þessi góðu hjón velvirðingar á
þessrai missögn. Þá er í sama
blaði Mrs. Reykdal í Argyle móð-
ir Mrs. Dr. Guttormsson látin að
vera systir þeirra Storms bræðra,
sem áður bjuggu í Argyle, en
hún er systurdóttir þeirra.
Það eru nokkrar fleiri smá
prentvillur í þessum greinum en
sem ekki eru bagalegar, og má
vel lesa í málið.
Eg vil svo þakka Lögbergi og
ritstjóranum sérstaklega, fyrir
að birta greinarnar og þá alúð,
sem hann lagði við það að,gjöra
það sem bezt úr garði.
Svo að lokum hjartans bestu
kveðjur til kunningjanna í Van-
couver frá okkur hjónunum.
G. J. Oleson,
Glenboro, Man.
Ovænt bréf
OG FERÐASAGA ÚR HEIMA-
HÖGUM
*
Patreksfirði,
1. október, ’45.
Henra ritstjóri,
Fyrir nokkru flutti íslenzka
útvarpið hlustendum sínum rödd
yðar og ljóð.
Það var bróðurkveðja frá höf-
uðborg íslendinga vestan hafs.
Hreinn íslenzkur fjallablær vest-
an frá sléttum Manitoba.
Kom mér þá í hug sumardag-
ur árið 1933, sem eg ferðaðist
með bræðrum yðar tveim um
æskustöðvar yðar. Og þar sem
eg hafði, til þess að muna þann
dag sem lengst, hripað hjá mér
nokkrar línum um ferðina, datt
mér í hug að senda yður afrit af
þeim, sem lítinn þakklætisvott
fyrir það hve vel þið Vestur-ís-
lendingar varðveitið eldinn, sem
þið tókuð með að heiman.
Eg veit vel, að þetta stutta
brot hefir ekkert almennt gildi,
en mér datt í hug, að heiðapilt-
urinn íslenzki kynni að finna þar
smábros frá þernskustöðvunum.
Þegar eg var drengur, var eg
mikið á móti Vesturheimsflutn-
ingum. Nú finst mér að eg skilji
vel þá, sem fluttu vestur.
Sjálfan langar mig til þess að
kynnast af eigin reynd hinni á-
gætu Norður-Ameríku. Eg veit,
að þar eru víða unaðslegar og
framúr skarandi lífvænlegar
byggðir. Og fyrir okkur að heim-
an er það skemmtilegt, á lang-
ferð meðal erlendra þjóða, að
koma alt í einu í alíslenzkan reit.
Eg óska þess aðeins, að Islend-
ingabygðirnar hefðu verið sam-
stæðari, þá hefði orðið auðveld-
ara að viðhalda málinu og ís-
lenzkum lífsvenjum.
Þið Vestur-íslendingar hafið
átt drjúgan þátt í því að endur-
vekja traust íslendinga á sjálf-
um sér. Rétt sjálfsmat er grund-
völlur farsældar einstaklinga og
þjóða.
Afsakið ómakið.
Eg er yðar með vinsemd
og virðingu,
Jóhann Skaptason.
* • •
YFIR JÖKULDALSHEIÐI
Eg var að sofna í gamla pilt-
húsrúminu á Skjöldólfsstöðum.
Edwald póstur, sem svaf í rúm-
inu við höfðagafl minn, var far-
inn “að skera stóra hrúta.” Nóttin
var koldimm. Þá glaðvaknaði eg
alt í einu við háværa hundgá á
hlaðinu. Skömmu síðar var rið-
ið í hlað. Það glamraði í beizl-
um, hestar frísuðu. Það var
þrammað á þungum járnuðum
vaðstígvélum á dyrahellunni.
Svo var barið að dyrum. Eitt,
tvö og þrjú þung högg, sennilega
með silfurbúnum svipuenda. Svo
varð alt hljótt um stund. Rétt á
eftir marraði í baðstofuhurðinni.
Svo var gengið hljóðlega fram
göngin, lokan tekin frá og bæjar-
dyrnar opnaðar.
Aftur er gengið inn göngin.
Hálf orð og setningabrot berast
inn í pilthúsið.
“Möðrudal . . . um Háreksstaði
. . . gestur frá Reykjavík.”
Svo var skálahurðinni lokað
og þá heyrðust aðeins djúpar og
þungar hroturnar í öræfapóstin-
um. Skyldi hann nú vera að
dreyma um hríð og ófærð á
Möðrudalsöræfum eða Fjarðar-
heiði. Eg kvaddi póstinn um
kvöldið, því hann ætlaði af stað
fyrir allar aldir morguninn eftir.
En nú voru komnir nýir næt-
urgestir. Þeir ætluðu áreiðan-
lega sömu leið og eg. Um Há-
reksstaði að Möðrudal. Eg ætlaði
um Háreksstaði að Grímsstöð-
um. Hverjir skyldu þeir nú
vera.
Morguninn eftir var glaða sól-
skin.
Eg gekk út á hlaðvarpann og
litaðist um. Þröngur dalur —
lágar vel grónar hlíðar, ekkert
undirlendi, — kolmórauð’straum-
hörð á valt fram um dalþrengsl-
in — Jökulsá á Dal — illræmt
vatnsfall. Ljótasta vatnsfall,
sem eg hefi séð. Hún er ægileg.
Mér detta í hug sögur um menn,
(Frh. á bls. 3)
"BUT MOTHER, WHAT ELSE COULD WE DO?-/T WAS OUR LAST
CHANCE TO BUY V/CTORY BONDS FDR AT LEAST A YEAR /"