Lögberg - 08.11.1945, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 8. NÓVEMBER, 1945
JACKUELINE
eftir
MADAME THERISE BENTZON
M. de Nailles var mjög ánægð yfir hinu inni-
lega samræmi og samhygð, sem átti sér stað
milli þessara tveggja persóna, sem hann elsk-
aði mest. Það var aðeins eitt sem honum mis-
líkaði við konuna sína, og það var ekki stór-
vægilegt. Hún hafði alveg -hætt við málaralist-
ina eftir að hún giftist. Hann hafði lítið vit
á málaralistinni, og hafði þess vegna álitið hana
sem stórmikinn listmálara. Sannleikurinn var
sá, að á fátæktarárum sínum hafði hún aldrei
verið nógu listfengur málari til þess að geta
lifað af list sinni, og nú, er hún var rík, gat hún
næstum brosað að ófullkomleik sínum, sem list-
málara. Hún sagði að það sem hún hefði gert á
sviði málaralistarinnar, hefði einungis gefið sér
þekkingu á formi og litum, þekkingu sem hún
notaði við að velja sér búninga, og við að velja
hina smekklegustu skreytingu á húsmunum, og
öllu innan húss. Allir hennar búningar, og allt
sem hún hafði í kringum sig, bar á sér hinn
fullkomnasta tískublæ. Hún hafði glögt auga
fyrir fegurð og skrauti, og öllu sem fylgdi föstu
formi og reglu, þetta kom jafnvel fram í því
hvernig hún batt borðana í hári Jackueline, og
svo mörgu smávegis.
“Þetta er allt, sem eg lærði af lexíunum, sem
þú gafst imér,” sagði hún stundum við Hubert
Marien, þegar hún myntist þeirra daga er hún
leitaði ráða til hans um hvernig best væri fyrir
hans að búa sig undir “lífs stríðið”. Það var
nærri því eitthvað broslegt við það, er hún
sagði þetta. Hvað! — “lífsstríðið”, með þessum
litlu fínu höndum, mjúkum barnshöndum?
Hvaða fjarstæða! Hún hló nú að þessari hugsun,
og allir sem heyrðu hana segja þetta, hlógu
með henni. Marien hló þó meira en nokkur
annar. Hann, sem hafði verið henni vinveittur,
■er hún var í fátækt, virtist hafa hina sömu
aðdáun nú fyrir henni í velgengni hennar og
upphefð, eins og þegar hún var bara fátæk
jómfrú Hecker. Harm hafði sent aðdáanlega
fallega mynd af henni á listasafnið, mynd, sem
hinir ríku kjósendur í Grandchaux, er kusu
manninn hennar á þing, horfðu á með ánægju
og hrifningu, stoltir af því að hafa þingmann
fyrir sitt hérað, sem hefði gifst svo fallegri
konu. Það var eins og þeir álitu að fegurð
Madame de Nailles tilheyrði þeim og héraðinu
þeirra.
Önnur rnynd af M. de Nailles var send til
Limouzin frá París, og öllum bændunum í hér-
aðinu var boðið að koma og sjá hana. Það
vakti mikinn fögnuð meðal smábændalýðsins,
og virðingu og traust á fulltrúanum sínum.
Aldrei hafði fólkið séð fulltrúann sinn svo
alvarlegan, svo tignarlegan, svo sokkinn niður
í djúpar hugsanir, eins og hann leit út á mynd-
inni, standandi við borð sem mörg skjöl láu á
■— skjöl, sem vafalaust áhrærðu að einhverju
leyti hagsmuni kjördæmis hans, og velferð allra
einstaklinga í því. Það var hin rétta mynd stjórn-
málamannsins, sem væri ákveðinn til hárrar
stöðu. Enginn, sem horfði á myndina efaðist um,
að slíkur fulltrúi mundi einhverntíma komast
í stjórnarráðið.
Það var á þennan hátt að Marien leitaðist við
að endurgjalda þann vinskap og góðvild, sem
hann æfinlega mætti í litla húsinu í Parc Mon-
ceau, þar sem Jackueline rétti honum diskinn
með kryddkökunum. Til þess að fullkomna
þakklæti sitt til fjölskyldunnar, var eftir að
mála hina vandasömu mynd af stúlkunni sem
hann horfði með svo rannsakandi augum á, í
hvert sinn er hann sá hana. Hann hafði málað
mynd af Jackueline, þegar hún var ofurlítill
krakki. Hann hafði gert ágæta mynd af hennar
úfna hári og dökka yfirliti, Madame de Nailles
hafði þessa mynd ávalt til sýnis, en hún*var í
engri líkingu við Jackueline, eins og hún var
nú, grönn og tignarleg stúlka, sem rétt var í
þann veginn að verða fullþroska að vexti og
fríðleik. Jackueline hafði altaf ömur á þessari
mynd. Það særði hana að þurfa að hafa þessa
óásjálegu krakkamynd altaf fyrir augunum í
herbergi sínu. Það hefur líklega verið þessvegna
að henni þótti svo vænt um að heyra Herbert
Marien segja ,að hún væri nú orðin nógu þrosk-
uð fyrir mynd, sem sýndi hana í árgeisla æsku-
blómans.
Hún fór að verða hrædd um, að þetta væri
bara ímyndun í höfðinu á málaranum, sem
kæmist aldrei í framkvæmd. Hún vildi fá mynd-
ina málaða strax, eða eins fljótt og hægt væri.
Jackueline var óþolinmóð að bíða, og vegna
einhvers, sem hún talaði aldrei um, að árin,
sem stjúpmóðir hennar fanst svo fljót að (líða,
fanst henni svo hræðilega löng. Marien hafði
sagt: “Það er langt bil milli draums og ráðn-
ingar”. Þessi orð kældu fögnuð hennar, eins
og köldu vatni hefði verið helt yfir hana. Hún
vildi neyða hann til að enda loforð sitt strax
— til að mála myndina strax. Hvernig hún
ætti að koma því til vegar, var vandamálið,
sem hún var að brjóta heilann um, er hún
hvíldi höfuð sitt í kjöltu stjúpmóður sinnar,
eftir að gestirnir voru farnir. Atti hún að
segja stjúpu sinni frá því, sem var vön að
hjálpa henni með hvað helst sem hún bað um?
Veikt hugboð — bugboð um einhverja dulda
hættu — svo í þessu tilfelli áleit hún að faðir
sinn yrði sér betri ráðgjafi.
3. KAFLI.
Vinur fjölskyldunnar.
Viku síðar sagði M. de Nailles við Herbert
Marien, er þeir sátu saman í lestrarsalnum, eftir
miðdegisverð, og reyktu vindla:
“Jæja, hvenær viltu að Jackueline komi til
þín að sitja fyrir myndinni?”
“Hvað! Því ert þú að hugsa um það?” sagði
málarinn æstur, og lét vindilinn detta á gólfið.
“Hún sagði mér að þú hefðir verið að tala um
að mála mynd af sér.”
“Og kjáninn!” hugsaði Marien. “Eg bara
sagði að eg ætlaði einhverntíma að gera það,”
sagði hann vandræðalega.
“Jæja, hana langar til að það sé gert sem
fyrst, og hún hefur ástæðu til þess, sem eg
vona að þú takir til greina hennar vegna. Þriðja
júní er Sainte-Clotilds dagurinn, og hún hefur
ákveðið að gefa mömmu sinni, þann dag, verð-
mæta gjöf — gjöf, sem við öll auðvitað leggj-
um saman í að gefa henni. Eg hefi undanfarið
verið að hugsa um að biðja þig að mála mynd
af dóttur rninni,” sagði M. de Nailles, sem ósk-
aði ekki frekar að máluð væri mynd af Jack-
ueline, en hann hafði óskað eftir að verða þing-
maður, þangað til honum var komið til þess.
En kvennfólkið á heimili hans, stórt eða lítið,
gat komið honum til hvers sem var.
“Eg held eg hafi ekki tíma sem stendur til að
gera það,” sagði málarinn.
“Ba! Það eru fullir tveir mánuðir þangað til,
hvað hefurðu annað svo áríðandi, sem þú þarft
að koma af? Eg er viss um að þú hefur þá
myndina tilbúna.”
“Já — auðvitað — auðvitað, en ertu viss um
að Madame de Nailles vilji samþykkja það.”
“Hún samþykkir það, sem eg sting upp á,”
sagði M. de Nailles, með svo mikilli fullvissu,
eins og hann væri alls ráðandi á heimili sínu;
“við ætlum ekki að minnast á það við hana.
Það á að verða óvænt gjöf til hennar. Jack-
ueline er farin að gleðja sig yfir því hvað
móðir hennar þyki vænt um það. Það snertir
mig svo mikið hve vænt Jackueline þykir um
mömmu sína.” M. de Nailles hikaði altaf ofur-
lítið við áður en hann sagði það orð, eins og
hann væri hræddur um að hann væri að gefa
öðrum eitthvað sem ennþá tilheyrði hans dánu
konu — sem hann mundi sjaldan eftir á annan
hátt. Svo bætti hann við, “hana langar svo
mikið til að gleðja hana.”
Marien hristi höfuðið og lét í ljósi vantraust
sitt á þessu fyrirtæki.
“Ertu viss um að Madame de Nailles mundi
geðjast af slíkri gjöf?”
“Hvernig getur þú efast um það?” sagði
baroninn alveg hissa. “Mynd af dóttur hennar!
— gerð af nafnfrægum meistara? Jæja, ef við
erum að biðja þig of mikils og þú vilt síður
gera það, þá segðu mér það.”
“Nei, — eg vil auðvitað gera þaðnef þú æskir
þess,” sagði Marien strax, þó hann vildi ekki
gera neitt sem gæti sært eða móðgað Madame
de Nailles, vildi hann þó engu síðuf þóknast
manni hennar.
“Já, en að gem þetta á laun við Madame de
Nailles, getur auðveldléga komið mér í klípu.
Hvernig geturðu búist við að Jackueline geti
haldið þessu leyndu —”
“Oh, það er auðvelt. Hún gengur á hverjum
degi út með jómfrú Schult, hún getur farið
með Jackueline í málarastofuna þína, í staðinn
fyrir að fara með hana til Champ Elysés —
eða ganga eitthvað annað.”
“En á hverjum degi verður þó framið undir-
ferli, launung og blekking. Eg held að réttara
sé, að þá samþykki Madame de Nailles, áður en
byrjað er á þessu.”
“Biðja hana um leyfi, þegar eg hefi gefið mitt
leyfi til þess? Hvað, minn góði Marien, er eg,
eða er eg ekki faðir Jackueline? Eg tek alla
ábyrgðina á mig.”
“Þá er ekki meira um þetta að segja. En
heldurðu að Jackueline geti haldið þessu leyndu
þangað til að myndin er fullgerð?”
“Þú þekkir ekki litlar stúlkur; þeim þykir
öllum vænt um að hafa eitthvert leyndarmál.”
“Hvenær viltu að eg byrji?” •
Marien hafði farið að hugsa út í það, að halda
uppi frekari mótmælum, hlyti að koma M. de
Nailles kynlega fyrir. Þó að þetta gæfi honum
orsök til talsverðrar áhyggju, þá á hinn bóginn
vakti það talsverðan áhuga hja honum. Fyrir
nokkru síðan, þó hann hafi lengi þekkt konur
en vissi lítið um unglings stúlkur, hafði hann
sinn grun um að æfintýraþrá mundi vera í
hug Jackueline, æfintýri þar sem hann yrði
hetjan í leiknum. Hann hafði gaman af að
veita því eftirtekt, þó hann gerði ekkert til að
glæða það. Hann var listamaður og nákvæmur
í að veita hverju sem var hina nánustu eftir-
tekt; hann notaði mjög sálfræði í sambandi við
list sína, og til þess hefur líklega átt rót sína
að rekja hinar glöggu lyndiseinkanir er birt-
ust í málverkum hans.
Það sem vakti sérstaka umhugsun hjá hon-
um var, að JaCkueline skifti sér ekkert af þessu,
en faðir hennar var að semja um þetta, að
hennar undirlagi. Þegar þeir komu aftur inn í
samkvæmis salinn, lét hún sem hún hefði engan
áhuga fyrir að vita um hver árangur hefði
orðið af samtali föður síns við málarann. Hún
gat hjá lampanum og var að sauma, og virtist
aðeins hugsa um það sem hún var að gera.
Faðir hennar gaf henni merki, sem meinti, “að
hann hefði samþykkt”, og Marien sá að hún
varð skjálfhent og stakk nálinni í fingur sinn,
og að roði braust fram í kinnar hennar — en
það var allt og sumt; hún sagði ekkert. Hann
hafði ekki vitað um það, að alla vikuna hafði
hún farið í kirkju á hverjum degi, þegar hún
fór út á sína vanalegu skemtigöngu, og hafði
lesið bænir og gefið kirkjunni kerti, til þess að
ósk hennar mætti verða uppfyllt. Hún hafði
gengið með sáran kvíða í huga sér alla vikuna.
Hin heimsfrægu kvæði, sem hún hafði talað
um við Giselle, og sem gerðu Giselle svo alveg
hissa, því efni kvæðanna var svo gagnstætt þekn
hugsunarhætti, sem þekktist í nunnuklaustri.
Jackueline var nú einmitt í því -hugarástandi
að lesa þessi kvæði með nákvæmri íhugun
hvers orðs, og hverrar setningar. Lesturinn
vakti ekki í huga hennar það þun-glyndi og þá
sorg, sem hann -mundi hafa vakið í hug þeirra,
sem hefðu “lifað og -elskað”, en hugmyndin og
hrifningin dró huga hennar að sér. Hún til-
einkaði sér vissar línur og setningar, sem tald-
ar til sín, eða út úr hjarta sínu, en svo sumar
aðrar setningar, eins og talaðar til annara. Orð-
ið Ást, sem var svo oft endurtekið í vísunum,
fór eins og straumur gegn um allan líka-ma
hennar. Hún þráði að njóta þessara “draum-
sælu augnablika”, þessarar, “augnabliks gleði”,
þessarax “háleitu ununar”, þessa, “guðlega sam-
bands” —í stuttu máli, alls þess fagra og sæla,
sem kvæðin töluðu um, en sem henni var ennþá
alveg óþekkt. Hvernig var hægt eftir að hafa
reynt margar sorgir, og vonbrigði, að varð-
veita eins sælar endurminningar, eins og skáld-
ið lýsti í 'kvæðum sínum?
Látum okkur elska — elska hvert annað! Lát-
um okkur hraða okkur til að njóta líðandi
stundar! Þannig kvað skáldið frá La Lac. Hún
hélt að hún hefði þegar notið sælu og bless-
unar líðandi stundar. Hún var viss um það að
hún hafði lengi elskað. Hvenær hafði hún byrj-
að að elska? Hún vissi það varla. En sú ást
mundi vara eins lengj, og hún lifði. Maður elsk-
ar bara einu sinni.
Þessar geðshræringar hennar, blandaðar sam-
an við hrifningu skáldsins, gerði henni svo
auðvelt að skrifa, að það var eins og penninn
hennar glýgi yfir pappírinn er hún skrifaði á,
og hún skrifaði ritgjörð er langt bar af því er
hún hafði áður skrifað. Það var sem prófessor-
inn sagði frammi fyrir öllum stúdentunum í
kennsl-ustofunni. Hann var bæði hrifinn og
hissa af slíkri ritgjörð. Bell, sem ávalt hafði
skrifað bestar ritgjörðir, var nú langt á eftir
Jackueline, og tók það svo nærri sér, að hún
talaði ekki við Jackueline í heila viku. En þær,
Colette og Dolly, sem aldrei höfðu sóst eftir
miklum bókmenntalegum sigri, fóru að gráta
þegar þær heyrðu að Jackueline var gefin
heiðursviðurkenning fyrir hinn glögga skilning
og samanburð hinna þriggja snildarkvæða; “Le
Lac, Souvenir og La Tri-stesse d’Olimpio”. Þessi
heiðursviðurkenning var lesin upp í heyranda
hljóði. Til og frá heyrðist lágt lófaklapp, ásamt
hnussi frá öðrum, sem var sprottið af öfund.
Þetta viðurkenningarskjal kom öllum í hugar-
æsingu, eins og eitthvert hneyksli hefði skeð.
Mæður og kennslukonur hvísluðust á. Þær álitu
að Jackueline litla hefði látið í ljósi tilfinning-
ar í ritgjörð sinni, sem samsvöruðu ekki aldri
h-ennar. Sumar álitu að prófessor M. Regis,
veldi ritgjörðarefni, sem ekki væru hentug fyrir
ungar stúl-kur. Svo var kosin nefnd til að fara
á fund vesalings prófessorsins til að biðja hann
um að vera gætnari í að velja efni í ritgjörðir
fyrir -stúdentana framvegis. Hann missti einn
nemanda úr sinni deild, sökum þess heiðurs,
sem tilféll Jackueline, (heimskasta tossann sem
var í deildinni). Móðir hennar tók hana burt
úr skólanum, og sagði með mikilli fyrirlitn-
ingu: “Maður getur átt á hættu að þeir kenni
það sama hér og þeir kenna í Sor-bonne!”
Þessi heiður, -sem tilféll Jackueline, vakti ótta
í huga Madame de Nailles. Það sem hún umfram
allt annað var hrædd um var að dóttir sín
mundi verða skáldlega og æfintýralega hugs-
andi; og bæði þetta og öll hegðun Jackueline
fullvissaði hana um, að ótti sinn væri ekki
ástæðulaus. Hún hló að þessari ritgjörð sinni,
hún var gáskafull enis og sextán ára krakki;
án þesá að nein sjáanleg ástæða væri til, varð
hún stöðugt kátari og gáskafyllri, eftir því sem
nær dró þeim tíma sem -myndin átti að verða
tilbúin.
Daginn áður -en hún átti að sitja fyrst fyrir
hjá málaranum, kom Modest gamla, sem hafði
verið þjónustumey fyrir Madame de Nailles,
og þekkti Jackueline frá því hún fæddist, og
elskaði hana eins og hún hefði verið hennar
eigið barn, kom inn í málarastofu Herbert
Marien í Rue de Prony, með ofurlítinn kassa,
sem hún sagði að væri í allt það, sme jómfrúin
þyrfti með. Marien skoðaði hvað væri í kass-
anum. Þar var austurlenskur silki guðvefjar
kjóll, léttur eins og fis; og gegnsær eins og
loftið — og svo skjalla hvítur, að málarinn
sagði:
“Hún lítur út eins og fluga í mjólk í þessu.”
“Oh!” svaraði Modeste, og hló ánægjulega,
“það sæmir henni vel. Eg breytti kjólnum til
þess hann væri henni mátulegur, því það er
einn af búningum frúarinnar. Jómfrúin á ekki
nema stutta kjóla, en hún vill vera máluð eins
og ung fullþroska stúlka.”
“Með samþykki föður hennar?”
“Já, auðvitað, Monsieur le Baron gaf sam-
þykki sitt til þess, ef svo væri ekki, hefði eg
ekki tekið mark á því hvað krakkinn sagði við
mig.”
“Jæja þá,” sagði Marien, “eg hefi ekkert um
það að segja,” og fór að laga til, og búa undir
fyrir daginn eftir. Hann sneri tveimur eða
þremur ber-um líkneskjum, sem befðu getað vak-
ið blygðun hennar, svo að andlitin sneru að
veggnum.
Útlent tungumál lærist ekki að fullu nema
nemandinn hafi mikla æfingu í samtali. Það
var þess vegna f-öst regla hjá þeim Fraulein
Sch-ult og Jackueline að halda uppi fjörugum
samræðum á göngutúrum sínum, og samtalið
var ekki æfinlega um rigningu, góða veðrið eða
það sem þær sáu í búðargl-uggunum, né sögu-
legar myndastyttur í París, sem þær skoðuðu
oft. Það sem hjartanu er nær, kemur vanalega
upp á yfirborðið. Frauleine Schult, var við-
kvæm og tilfinninganæm að upplagi, þrátt fyrir
hennar daglegu alvarlegu framkomu, hafði hún
ekkert á móti að svara spurningum Jackueline,
um kærastann sinn, sem beið hennar í Berne,
-og brófin hans bæði í bundnu og óbundnu máli,
voru hennar eina huggun og ánægja í fjar-
verunni. Þessi tilvonandi maður hennar var
lyfsali. Jafckueline hlustaði með athygli á það
sem Fraulein sagði henni um kærastann sinn
og ástarlíf þeirra. Hún talaði um hann með
virðingu og aðdáun. Jackueline fanst að hún
yrði að endurgjalda þetta tal og tiltrú sem
henni var sýnd, svo hún sagði Frauliene Schult,
með hálfum hug, að ef hún væri stundum að-
gerðarlaus, eða eins og kennarinn hennar hafði
sagt: “Með hugann uppi í tunglinu”, þá staf-
aði það af einni og sömu hugsun, sem ávalt
hefði verið í huga hennar, síðan hún fór að
geta hugsað nokkuð ákveðið, sem stafaði frá
insta eðli hennar, að verða einhverntíma elsk-
uð, eins og hún elskaði.
“Var það einhver -drengur á hennar aldri?”
Fjarri því! — bara drengir — skóladrengir —
þá er ek-ki hægt að líta á nema sem leikbræð-
ur.
Hún hafði auðvitað Fred í huga. Fredeic
d’Argy, hún skoðaði hann eins og bróðir sinn,
hann var ólíkur þeirri hugsjón er fyrir henni
vakti. Jafnvel undir tískumenn, sem hún hafði
séð, svo sem Raoul Wermant, sem hafði hlotið
verðlaun, sem frægur reiðmaður og mikill tafl
kappi, og fleira, fanst henni lítið til um. Nei,
sá sem hún elskaði var maður á besta aldri,
sem hafði unnið sér frægðarorð. Hún sagðist
ekki fást um hann hefði fáein grá hár í höfð-
inu.
“Er hann sérstakur tignarmaður?” spurði
Fraulein Schult, undrandi.
“Oh! ef þú meinar af aðalsættum, nei, alls
ekki. Frægð er svo miklu meiri, en ætt! Það
eru fleiri en ein leið til að vinna sér frægðar-
nafn, og það nafn sem maður vinnur sér sjálf-
ur, er göfugast allra nafna!”
Jaokueline beiddi Fraulein að ímynda sér
ástarhrifningu eins og Bettina hafði á Goethe —
Fraulein hafði sagt henni þá sögu, í því augna-
miði að vekja áh-uga hennar á að tala þýzku —
þessi mikli maður, sem Jackueline vildi ekki
nefna, var ekki eins gamall og Goethe, og hún
var ekki nærri því eins baranleg og Bettina. En
umfram allt var það hans snilligáfa, sem hreif
hana, ásamt aðlaðandi andlitslagi. Hún fór að
lýsa útliti hans og andlitslagi — þangað til hún
þagnaði, sárreið við sig sjálfa yfir því sem hún
hafði sa-gt. Þrátt fyrir það, að hún sagði að
þessi lýsing sem hún gaf, sýndi ljótleik fremur
en fríðl-eik, sem hún hafði ætlað sér að lýsa.
“Hann er ekkert líkur því sem eg sagði,”
sagði hún í dálítilli æsingu. “Hann-hefur svo
aðdáanlega fagurt bros — bros allt öðruvísi en
eg hefi nokkurntíma séð. Og hann er svo i
skemtilegur í samtali — og —” Jackueline lækk-
aði róminn, eins og hún væri hrædd um að
einhverjir aðrir heyrðu til sín, “og eg held —
eg held, eftir allt, að hann elski mig — bara
svolítið.”