Lögberg - 24.01.1946, Síða 7

LÖGBfcRG, FIMTUDAGUnN 24. JANÚAR, 1946
7
Jóhann Sigurjónsson:
“ÚR MÍNU HJARTA”
Kaflar úr bréfum til bróður hans,
Jóhannesar á Laxamýri
Á landsbókasafninu eru geymd nokkur bréf frá
Jóhanni Sigurjónssyni til Jóhannesar bróður hans. Eru
þau elztu frá skólaárum Jóhannes hér í Reykjavík, en þau
yngstu skrifuð í Kaupmannahöfn, skömmu áður en hann
dó. Á öllum bréfunum má sjá, að Jóhannes hefir verið
einkavinur hans og trúnaðarmaður, og sá sem hvatti hann
til að reyna vængina og vera trúr sjálfum sér. Eitt af
bréfum Jóhanns til hans byrjar svo: “Kærlega, kœrlega
þakka eg þér fyrir bréfið vinur; þú ert sá einasti, sem eg
fœ bréf frá, hitt eru fréttamiðar.” Og allsstaðar skín í
gegn að hann er sá eini, sem Jóhann ber fullt traust til.
“Allt er segjandi sínum vini,” segir forn málsháttur. —
Þessi bréf Jóhanns til bróður síns ætti því að lýsa mann-
inum betur en allt annað. Þess vegna eru birtir hér stuttir
kaflar úr þeim. Þeir sýna mann, sem þráir sannleik, kœr-
leik og frelsi. Og “þrátt fyrir allar sveiflur og sundrung,
hefir varla nokkur maður lifað og dáið jafn sjálfum sér
samkvœmt og sjálfum sér samkvœmur og Jóhann Sigur-
jónsson,” segir Gunnar Gunnarsson um hann. Og hann
segir ennfremur: “Síðustu orð hans voru þau, að hann
bað að opna gluggann — svo að sálin gœti flogið frjáls.—
Hann fór frá engum skuldum sálarinnar.”
MENNTUN ER TILGANGUR
LÍFSINS
Reykjavík, 29. nóv. 1896.
Satt var orðið, sem þú sagðir
síðast í bréfi þínu, að það væri
þér að þakka að eg er ekki
“pessimisti” og verð það aldrei
(eg þori óhræddur að segja sem
svo ). Eg finn það altaf betur
og betur dag frá degi, að það er
mannsins viðhald að hugsa og
að hvert brot á móti náttúru-
lögmálinu og alt kærleiksleysi
hefir sína hegningu í för með
sér. — Mikil endurnæring er
það, bæði að fá bréf frá þér og
eins að skrifa þér. Það er eins
og að koma í hreinna loft þegar
eg má skrifa eins og eg hugsa,
og sérílagi þegar eg má skrifa
um það, sem eg hugsa. — Ó, það
er verið að spila á horn úti; and-
inn eða hugurinn í mér tekst á
loft við hverja hljómbylgju sem
myndast.
Það hefir mér reynst satt, sem
þú sagðir mér, að það væri veru-
legra líf í Reykjavík heldur en
heima. Já, hér er sannarlega
fleiri mentavegir en heima, og
mentunin er tilgangur lífsins, á-
samt því að njóta sælu þeirrar,
sem hægt er að fá í lífinu.
KÆRLEIKSLEYSI OG
ILLVILJI ER BÖL
MANNKYNSINS
Reykjavík, 29. jan. 1898.
Kærar þakkir fyrir góða bréf-
ið þitt seinasta. Það .veitti mér
uúkla gleði og ánægju og mér
fanst eg vera kominn norður og
saeti inni í litla norðurherberg-
mu, og eg sá þig, kæri bróðir,
Ijúka upp koffortinu þínu og
lesa fyrir mig bréfið frá meyunni
blíðu. — Augu þín tindruðu af
sólbjartri gleði, og þá sá eg að
kærleikurinn, þetta andlega að-
öráttarafl, hafði sópað úr huga
þér fornu skýjunum og vafið þig
eldheitu örmunum sínum. Eg
sa hvernig bréf unnustu þinnar
var þér eins og kaldur svala-
örykkur er þeim manni, sem
len§i hefir gengið um . þurra
sanda og blásin holt. Svo sá eg
1 huganum að þú lagðir bréfið
aftur niður og tókst að ræða við
mig um kringumstæður þínar og
meðbræðra þinna. Eg heyrði þig
^gja mér margt og mikið, sem
gerst hafði síðan eg fór, og við
hófum fjörugar samræður um
mannlífið og þennan mikla hring
aiheimsins (hringrás). Við rædd-
Um sem fyrrum um böl
Ungar þær, sem vesli]
ings, voluðu mennirn
sér oft og einatt í söl
hunnáttu sinnar, vilja
Þrekleysis, og um allai
auir, sem aðrir særa m
Slna> sökum kærleikslej
Vllja- ^á fanst mér sá
safnaðist í eina heild <
ui í samræðunum við
Óðar bréfið var búið,
og burtu var hugsjónin mín.
Þá hneigði eg höfuðið lúið
í hönd mér og saknaði þín.
SIGUR LÍFSINS ER AÐ
HJÁLPA OG ÞIGGJA
HJÁLP
Reykjavík, 23. febr. 1898.
Eg segi það alveg satt, að eg
er farinn að hlakka nú þegar tii
þess að koma heim, til þess að
lifa með blómunum og baða mig
í sveitarloftinu, og ekki sízt til
þess að taka höndum saman við
anda þinn, svo að við í samein-
ingu getum reynt að glöggva
okkur á sannindum lífsins og
rekja böl manna að hinum
fyrstu rótum, því að til þess að
geta læknað bæði sína eigin og
annara sjúkdóma, er fyrsta skil-
yrðið að þekkja þá. Sá, sem
þekkir sinn eigin sjúkdóm hlýt-
ur fyr eða síðar, með einbeittum
vilja, að geta unnið sigur, ef ekki
í þessu lífi, þá seinna, en hinn
sem ekki sér þá, hann getur það
eigi.
Já, við og aðrir þurfum að
itengja saman andans hendur og
ryðja okkur braut á vegi sann-
leikans, því að hvað megnar einn
einasti andi, ef hann eigi nýtur
aðstoðar annara? Sára lítið! Og
það er ekki einungis sannleikur,
að maður er manns gaman, held-
ur er hitt áreiðanlega víst, að
eini vegur til þess að ná full-
komnun er sá, að hjálpa öðrum
og láta hjálpa sér.
SANNLEIKURINN ER SÆLA
HEIMS
1. nóv. 1898.
(Þetta bréf er staðsett á Laxa-
mýri og sýnir það hvað hugur
höf. hefir verið bundinn við þann
stað, en í fyrstu línunum er tal-
að um “hér í Reykjavik” og sýn-
ir það hvar hann hefir verið
staddur).
Eg hefi oft verið í nokkuð
þungum þönkum, það er að segja
djúpum hugsunum síðan eg kom
t'il Reykjavíkur. Hafa margir
góðir menn hjálpað mér mikið,
og þökk sé þeim öllum, en þó
er það einn öllum fremur, er
gleður huga minn, styrkir hugs-
un mína og eykur anda minn
með öðrum nýjum og það er
Guðmundur Guðmundsson. Það
er einn af mínum fáu vinum. Við
ræðum mjög oft um trúarbrögð-
in og okkur finst að við kom-
umst altaf nær og nær sannleik-
anum. Ó, vinur, þú ert einn af
þeim fáu er geta skilið hvílíka
sælu og himneska gleði það veit-
ir þeim, er sannleikans leita, ef
þeir sjá, þótt eigi sé nema eitt
örsmátt sannleikskorn, já, þó
þeir aðeins haldi að það sé sann-
leikur.-------Eins og áður lít
eg björtum augum á lífið þegar
eg t. d. stend undir beru lofti um
fagurt kvöld — en þó eigi skaf-
heiðríku — þegar eg horfi svo á
himininn og skýin, sem læðast
eitt og eitt um bládjúpið enda-
lausa, þó get eg eigi annað en
orðið hrifinn, þá getur hjarta
mitt glúpnað, því að þá sé eg
(eða mér sýnist) að lífið er und-
urfagurt. Þarna horfi eg á mál-
verk það, er tekur fram öllu því
er pensillinn sýnir, og alt af
hreyfist málverkið, nýjar og
nýjar myndir ber fyrir augu mér,
alt til þess að andi minn geti
areyzt og orðið hærri og betri.
En hvað er þó alt þetta á móts
við myndir þær, er ber fyrir
augu mér í ríki andanna! Hvað
er þetta á móts við hrygð og
gleði, hlátur og grát, því að
andinn er efninu meiri. —
LEIÐIN TIL SÆLU ER AÐ
ÞEKKJA SINN EIGIN
VANMÁTT
Reykjavík, 1. des. 1898.
Eg skal segja þér eitt: Eg hefi
mikið verið að hugsa um það nú
langan tíma hvernig geti á því
staðið að stundum virðist eins
og dýrin, t. d. kettirnir, sé miklu
sælli en mennirnir, og þykist
nú vera búinn að finna ástæð-
una. Kettirnir hafa aðeins ör-
fáar nautnir, en þessum nautn-
um geta þeir oft og einatt full-
nægt. Maðurinn þar á móti hefir
margar, það er að segja, hann
hefir löngun til þess að sjá,
heyra og skynja margt, sem hon-
um gefst eigi kostur á. En fagn-
ið og verið glaðir, þið menn, sem
þegar hafið fengið augun opin
fyrir mörgum fögrum nautnum,
þig, sem brennið af löngun til
þess að gagnskoða náttúrunnar
dýrð og rannsaka leyndardóma
lífsins. Verið vissir um að hin-
um megin, einhvern tíma síðar,
mun náttúran hafa gætt ykkur
skilningarvitum þeim, er þið get-
ið greint þetta með, er mest
liggur ykkur nú á hjarta og þó
að þá komi nýjar hvatir þá mun-
uð þið þó altaf verða sælli og
sælli e'ftir því sem þið getið orð-
ið varir við umheiminn í fleiri
myndum. En kettirnir eða hugs-
analausir menn munu eigi fá ný
skilningarvit fyrstu hríðina, því
að fyrsta skilyrðið fyrir því að
geta fengið fullkomnun, er að
æskja hennar. Það hefir reynd-
ar ávalt óróa í för með sér, en
sá órói er það meðal, er leiðir
andann að fullkominni sælu . . .
Þess vegna segi eg, fagnið og
verið glaðir, þið, sem sjáið
hversu mikið ykkur vantar. Það
er vegurinn til þess að þér öðl-
ist meiri sælu en þá, sem þegar
er fengin.
VINÁTTUBÖND NÁ HEIMS-
ENDANNA Á MILLI
Reykjavík, 3. jan. 1899.
Engan furðar þótt eikin háa
af elli buguð til jarðar hnigi,
og þótt höfuðið hærugráa
hljótt og þögult að moldu sigi.
Hitt er meira, er á vordag
vænum
veslings smáblóm í frosti kala,
þegar nepjan frá svala sænum
svæfir gróðann á votum bala.
Já, vinur minn, það er eðlilegt
þótt maðurinn deyi á gamals
aldri, en hitt er þungskildara . . .
Engu að síður er víst, að vinirnir
hafa áhrif á mann og þau mikil,
jafnvel eftir dauðann, því rétt
eins og stjarna sendir stjörnu
geisla, þótt mikið djúp sé á milli
þeirra, þannig eru fornar minn-
ingar líkt eins og geislar, er líða
milli vinanna, og eins og hver
stjarna dregur aðra að sér, þann-
ig draga vinirnir ósjálfrátt hver
annan að sér jafnvel þótt mikil
fjarlægð eða gröfin sjálf skilji.
Þetta er sigur lífsins, áhrif nátt-
úrunnar. Því hvað væri lífið án
ljúfra vina, einungis tómleikur,
auðn og kvíði.
“SEINUSTU BLÓMIN FRÁ
LANDINU LJÚFA”
Kaupmannahöfn 5. sept. 1899.
-------Þegar eg lét frá landi
á Djúpavogi var mér undarlega
heitt um hjartaræturnar. Gufu-
vélin stundi hægt og reglulega
af erfiðinu, öldurnar gjálfruðu
magnþrota á skipshliðinni. Það
var næstum rjómalogn og bless-
uð blíða sólin sendi hlýja geisla
á heitar kinnar mínar. Eg hélt
dálitlum blómvendi í hendinni.
Það voru blóm, sem eg hafði tínt
á Djúpavogi, seinustu blómin
frá landinu ljúfa.---
“FJARLÆGÐIN GERIR
FJÖLLIN BLÁ”
Kaupmannahöfn 15 febr. 1900.
----Nú skil eg til fulls það,
sem þú sagðir svo oft: “Fjar-
lægðin fegrar”, og þegar þú sagð-
ir, að aldrei hefði þér þótt jafn
vænt um “gamla landið” eins og
þegar þú varst fjærst ströndum
þess. Eg veit svb ósköp Vél, að:
Það er ekki til neins að óska sér
öflugra vængja, en þó geri eg það
sjálfur.
Oftast í vökunni er hugur minn
hálfur
h^ima, þá finst mér eg vera sem
álfur,
sitja við hafið og hlusta á þess
gjálfur,
og horfa’ á það dansa við fætur
mér.
Já, vinur minn, oft dreymir
mig heim, bæði í vöku og svefni,
og stundum dreymir mig ekki
sem bezt, alt er í eyði eftir eld
og brand.-------
VINÁTTAN VEKUR MENN
TIL LIFS
Kaupmannahöfn 7. apríl 1900.
— Já, vináttan, vinur minn,
það er það bezta. Hvaða sönn
farsæld væri í því fólgin að
drotna yfir köldum skríl, er
enga hugsun gripi, skildi enga
tilfinningu; hvaða yndi að vera
auðugur og frægur, ef enginn
væri til þess að taka þátt í gleð-
inni, enginn til þess að gera glað-
an með sér. Lítil huggun væri
það að finna fagrar lausnir á
lífsins þyngstu ráðgátum og
leysa fast reyrðustu hnúta flók-
inna gátna, ef enginn gæti skilið,
fundið og glaðst með. Og hvernig
glæðast hugsanir, hvernig lærir
hjartað að finna til fyrir alvöru,
hvernig vakna menn til lífsins?
Oftast við það að heyra hlýja
vinarraust lýsa fögrum hugsun-
um, sjá vinarandlit myrkvast af
sorgum, eða ljóma af gleði . . .
Skyldi sá dagur nokkru sinni
koma, þegar engin fjarlægð
þekkist lengur á þessari jörð
milli sannra vina, þegar svo að
segja hver getur svifið á svip-
stundu hundruð mílna yfir fjöll
og djúpa dali.
HVENÆR GETUR MANN-
KYNIÐ NOTIÐ FEGURÐAR
LÍFSINS ÁHYGGJULAUST
Kaupmannahöfn 11. apríl 1902.
— — — Skyldi mannkynið
nokkurn tíma komast svo langt,
að það geti fætt sig og klætt svo
að segja fyrirhafnarlaust. Skyldi
það nokkurn tíma áhyggjulaust
geta notið fegurðarinnar, sem
blasir við í umheiminum, sem
leiftrar frá eldingum himinsins
og angar í ilmi skógarins. Því
ver og miður verður þess langt
að bíða-------mér finst stund-
um svo ótrúlega margir ekki hafa
hæfileika til annars en vera
vinnudýr--------.
BROT ÚR HJARTA MÍNU
Kaupmannahöfn 1. apríl 1903.
------Eg ætla ekki að skrifa
þér, heldur gefa þér tvær vísur.
Þær eru kveðnar af nýju, skorn-
ar út úr mínu hjarta. Gerðu
eina bón mína: Lærðú þær! Ef
til vill verða þær þér til gleði.
Gefðu mér hlátur þinn, söng-
glaði sær!
og þinn sviflétta dans yfir votum
steinum,
þó að þú geymir í grafdjúpum
lejmum
grátbleikan dauðann, þú sýnir ei
neinum
Nýlenda stofnuð á
Grænlandi
Af þeim 25 skipum, sem lögðu
af stað frá íslandi til Grænlands
árið 985, komust 14 heilu og
höldnu til Grænladds. Talið er
að um 350 manns hafi verið í
þessum hóp. Þetta fólk stofnaði
nýlendu á vesturströnd Græn-
lands. Eiríkur rauði nam land
við fjörð einn, sem hann nefndi
Eiríksfjörð og bær hans hét
Brattahlíð.
Þrátt fyrir það hve siglingar
milli íslands og Grænlands voru
erfiðar og hættulegar, komu
margir fleiri landnámsmenn frá
íslandi. Þeir bygðu bæi sína í
grænu, grösugu dölunum, sem
ganga inn af hinum löngu fjörð-
um. Öllum þessum bæjum og
fjörðum gáfu þeir nöfn — Ket-
ilsfjörður, Siglufjörður, Hvamms
eyjarfjörður, o. s. frv.
Vesturströnd Grænlands ligg-
ur norðvestur og suðaustur. Hin-
ir íslenzku landnámsmenn stofn-
uðu tvær bygðir. Bygðin, sem
var nálægt suður-enda landsins
var kölluð Eystribygð, en norð-
ari bygðin var kölluð Vestri-
bygð.
Talið er, að þegar fólksfjöldi
var mestur á Grænlandi, hafi
verið þar um 300 bændur og að
annað en sólroðið andlit, sem
hlær.
Gefðu mér dramb þitt, þú dýrð-
legi sær!
Þinn drifhvíti brimskafl, sem
ólgar og freyðir,
sem smávöxnu bátunum brosandi
eyðir
en bryndreka járnvarða í hafn-
irnar neyðir,
hann brýtur sig sjálfur við hamr-
ana og hlær.
FEGURÐ ER HÁTIÐ LÍFSINS
Kaupmannahöfn 14. jan. 1906.
-------Þeir voru hér landar
mínir frá------í haust. Eg var
með þeim einn dag og þeir fyltu
mig gremju. Saurugar konur og
súrt öl fanst mér vera þeirra
líf og yndi. Þeir sáu ekki feg-
urð bæjarins, frekar en negrar,
og sali listarinnar virtu þeir ekki
meira en loftilla kjallara. Við,
sem elskuðum blómin í okkar
æsku, við erum fæddir með feg-
urð í okkar sál, og fegurð er há-
tíð lífsins. . . . Hugsanirnar
þreyta, en fegurðin aldrei.
ALDREI HAFA MENNIRNIR
SPILT GLEÐI LIFSINS
EINS OG NÚ
Kaupmannahöfn 9. ágúst 1917.
— — — Annars er fátt sem
gleður mannssálina á þessum
hörmungartímum. Aldrei hafa
mennirnir spilt gleði lífsins á jafn
viðbjóðslegan hátt eins og nú, og
eini vonarbjarminn, sem lýsir
yfir öllum þessum fádæmum er
að þetta ef til vill verði í sein-
asta skiftið, sem skynsemi gædd-
ar verur láta valdasjúka öldunga
reka sig eins og sauðfé út á blóð-
völlinn til þess að svala metorða-
girnd þeirra.------Vonandi á
eg eftir að sjá framan í þig og
alt skyldfólkið, og finna eitt fal-
ið hreiður í einhverjum blessuð-
um runnanum, áður en moldin
hrynur í lokuð augnalokin.
FEGURSTI BLETTURINN
Á JÖRÐUNNI
Kaupmannahöfn, 10. des.
(Ekkert ártal er á þessu bréfi,
én á líklega að vera 1918).
----Aldrei gleymi eg síðast-
liðnu sumri, þó að jeg yrði fjör-
gamall og kæmi aldrei oftar
heim, og hvorugt ímynda eg
mér að verði. Sá fegursti blett-
ur, sem eg hefi séð af jörðinni,
meðaltali 30 manns á h^erjum
bæ — alls 9,000 -manns. Tveir
þriðju bæjanna voru í Eystri-
bygð, en einn þriðji í Vestri-
bygð. Fornleifafræðingar hafa
fundið rústirnar af mörgum
þessum bæjum og kirkjum
Grænlendinga.
Eystribygð var alnumin fyrir
árið 1000. Þeir, sem komu á
elleftu öld, námu land í Vestri-
bygð. Eiríkur rauði bjó í
Brattahlíð í Eystribygð. Hann
var faðir nýlendunnar á Græn-
landi og mestur höfðingi þar.
Hans ætt var ríkasta og voldug-
asta ættin á Grænlandi í mörg
ár.
Orðasafn:
Nýlenda—colony
að stofna—to found
heilu og höldnu—safe and sound
að nema—to settle, colonize
bær—farm, farmhouse
Eystribygð—Eastern Settlement
fólksfj öldi—population
meðaltal—average
fornleifafræðingur—
archaeologist
rústir—ruins
höfðingi—leader, man of rank
ríkasta og voldugasta ættin—
the wealthiest and most power-
ful family.
enn sem komið er, það er Laxa-
mýri, vetur, sumar, vor og haust
—(Lesbók Mbl.).
R Æ Ð A
(Frh. af bls. 2)
Ottawa, heyrði eg enga einustu
skynsamlega umræðu um utan-
ríkismál. Hvert ár eru kappræð-
ur um þessi mál, einn dag og
stundum tvo. Ræðusniðið er sem
hér segir: Social Credit þing-
maður heldur skammarræðu um
ókosti alþjóðabandalags. Annað
hvert ár flytur franskur þing-
maður fyrirlestur um böl komm-
únismans. Mr. Howard Green
úthellir hjarta sínu í heimspeki-
legum hugleiðingum um brezka
heimsveldið. Mr. Coldwell talar
pm Gyðingaland, nauðsyninni á /
alþjóðasamvinnu og hættvmni af
einræði, bæði til hægri og vinstri.
Mr. Tommy Church heldur stól-
ræðu um eina kórónu, einn fána
og eitt heimsveldi. Forsætisráð-
herrann gefur sundurliðaða
skýrslu um framkvæmdir sinn-
ar eigin stjórnardeildar og gef-
ur yfirlit yfir ýms óráðin við-
fangsefni. Þá greiðir þingið at-
kvæði um fjárframlög til sendi-
herraembættis á Cuba eða Peru,
hæfilegu fyrir heimkominn her-
mann, eða verðugan stjórnmála-
mann, eða mátulegum skraut-
grip á starfsferli ungs og met-
orðagjarns skrifstofumanns. Þá
er alt upptalið, og það má ekki
minna vera.
Við höfum lofað að gjöra al-
þjóðasamvinnu mögulega. Ef við
erum einlægir í því efni, verð-
um við að brjóta heilann ein-
hverja vitund um alþjóða póli-
tík og æfa ofurlítið sjálfstæða
dómgreind. Við verðum að vita
með vissu hvaða stefnu við kjós-
um og unna henni nægilega til
að segja eitthvað meira en “Me
too,” þegar einhver stærri og
sterkari lætur brúnir síga fram-
an í okkur.
Við verðum að læra að gefa
okkur ekki ætíð hleypidómum á
vald. Sé eitthvert ríkja fyrir-
komulag með öðru sniði en okk-
ar, er brýn nauðsyn að rannsaka
það gaumgæfilega, meta stefnu
þess á grundvelli staðreynda en
ekki skröksagna og taka ákvarð-
anir samkvæmt þreifanlegum
sönnunum, en ekki eftir tilvísun
móðursjúkrar óttakendar.
ENDIR.