Lögberg - 28.03.1946, Page 1

PHorxE 21374
io*A

0»SSí55S“
ttnd Fur
A
Stoí<*0*
I>**a*'*'Vtj*
A Complete
Cleaning
Institution
59. ÁRGANGUR
/
WINNIPEG, FIMTUDAGINN 28. MARZ, 1946
PHONE 21374
AotA
on* FUr
. stoTtt°e
l>o.nn(iere ' A Complete
Cleaning
Institution
NÚMER 13
Stórmerk kona
hnigin í val
Frú Guðrún H. Finnsdóttir
Síðastliðið mánudagskvöld
varð bráðkvödd að heimili sínu,
906 Banning Street hér í borg-
inni, skáldkonan þjóðkunna
Guðrún H. Finnsdóttir, kona
Gísla Jónssonar ritstjóra og
skálds; hún hafði verið fremur
heilsuveil um nokkur undan-
farin ár, en þó eigi meir en svo,
að sviplegt fráfall hennar kom
eins og þruma úr heiðskíru
lofti yfir sifjalið hennar og fjöl-
mennan aðdáendahóp út í frá.
Frú Guðrún var fædd á Geir-
ólfsstöðum í Skriðdal þann 6. dag
febrúarmánaðar 1884. Voru for-
eldrar hennar þau merkishjónin
Finnur F. Björnsson og Bergþóra
Helgadóttir, er á áminstum bæ
bjuggu; þann 8. nóvember 1902,
giftist frú Guðrún eftirlifandi
manni sínum, Gísla Jónssyni frá
Háreksstöðum í - Jökuldalsheiði
og fluttist til Winnipeg 4904, og
þar hefir heimili þeirra síðan
staðið, íslenzka kærleiksheimilið
á Banning stræti.
Frú Guðrún H. Finnsdóttir
.stóð í fremstu röð íslenzkra smá-
sagnahöfunda; hún vann stofn-
þjóð sinni ómetanlegt gagn með
ritverkum sínum, er brugðu upp
ljósum myncfum af aðstæðum,
andlegum og efnislegum, þeirra
íslenzkra manna og kvenna, er
kvatt höfðu heimahaga og tekið
sér bólfestu erlendis; hún hafði
óvenju skarpa innsýn í sálarlíf
þeirra persóna, er hún í sögum
sínum klæddi holdi og blóði, og
skipaði þeim til sætis með kær-
leiksríkri samúð; hún var skáld
af Guðs náð.
Auk skáldgáfunnar svipmerkt-
ist líf frú Guðrúnar ^f óbifandi
vinfesti og fágætri röggsemi í
hússtjórn; heimili þeirra Guð-
rúnar og Gísla stóð jafnan í
þjóðbraut, og þar kom aldrei
mannamunur til greina, er gest
að garði bar.
£rú Guðrún var víðsýn kona,
er bjó yfir sterkum lífsskoðun-
um, er jafnan mótuðust af ríkri
réttlætisvitund; en ef því var að
skifta, lét hún ógjarna sinn hlut;
hún sór sig glögglega í ætt við
sitt norræna kyn; hún geymdi
ávalt ísland í hjartanu, og rækt-
aði íslenzk blóm framan við
heimili sitt; hún var kærleiksrík
vorsál, er jafnan fagnaði ný-
gróðrinum, og um þær mundir,
sem vorið var a^ná yfirráðum í
ríki náttúrunnar, lagði hún upp
í langferðina hinztu; endist mér
heilsa og líf, mun eg áður en
langt um líður minnast þessarar
látnu og ástkæru tengdasystur
minnar og þakka henni betur
lífsstörf hennar og ástúðina í
minn garð, en gert verður á
hlaupum rétt eftir að tjaldið
féll.
Auk eiginmanns síns lætur frú
Guðrún eftir sig fjögur glæsileg
og menntuð börn, Helga, pró-
fessor í jarðfræði við Ruthger
College, New Jersey, frú Berg-
þóru Robson í Montreal, frú
Gyðu Hurst í Winnipeg, og frú
Rögnu St. John, einnig í Winni-
peg, og einn bróður, Helga, sem
býr á Geirólfsstöðum í Skriðdal;
eina dóttur, hið yndislegasta
barn, Unni að nafni, mistu þau
Guðrún og Gísli, en hin börnin
öll, er upp komust, kostuðu þau
til háskólanáms, þótt eigi væri
ávalt af miklu að taka, og mun
slíkt jafnan verða til fyrirmynd-
ar talið; í heimilinu ríkti hið
unaðslegasta samræmi þar sem
gestrisni hjartans skipaði önd-
vegi.
Jarðarför frú Guðrúnar fer
fram frá Sambandskirkjunni
klukkan 2 e. h., á föstudaginn
kemur.
E. P. J.
Theodór Árnason :
Eg sé Seyðisfjörð ofan af
Stöfum, eftir fjörutíu ár
Farið um Fagradal og yfir Fjarð-
arheiði í bifreið um miðjan
vetur
“Stafir eru nefndar brekkur
tvær, hinar lengstu og bröttustu,
sem vegurinn liggur um ofan af
Fjarðarheiði, — þegar komið er
af Héraði á leið til Seyðisfjarðar,
— eða Efri- og Neðri-Stafur.
Fyrir fjórum áratugum átti eg
oft leið u-m Fjarðarheiði í öllum
árstíðum. Þessi heiði er hrjóstr-
ugur fjallvegur um 2000 feta hár
og fátt eitt þar að sjá, sem glatt
getur augað. Þó er það tvennt,
sem ferðalangur myndi vilja mik-
iðið á sig leggja til að sjá. Ann-
að er hin fagra fjallasýn og yfir-
sýn yfir sveitina fögru og víð-
áttumiklu : Fljótsdalshéraðið,
sem blasir við sjónum af norður-
brún heiðarinnar. Þar glampar á
lygnt Lagarfljótið, sem liðast um
sveitina miðja, eftir endilöngu,
blikar á smjörfjöllin bláhvít til
norðurs, fyrir botni Fljótsdals,
en til austurs sér allt út á Hér-
aðsflóa.
Þar var Matthías gamli Joch-
umsson svo hrifinn, að hann féll
um háls Skapta vinar síns Jós-
efssonar, og þeir grétu báðir,—
en fengu sér svo einn á eftir. Og
Matthías orkti síðan hinn mikla
ljóðaflokk um Héraðið. Eg var
þá strákur og hestasveinn þeirra
karlanna. Oft hafði eg yfir heið-
ina farið, en aldrei fyrri veitt
því athygli, hvílík dásemdar feg-
urð blasti þarna við sjónum.
Litið ofan í Seyðisfjörð
Hinu hafði eg oft veitt athygli,
hversu fádæma einkennilega sjón
er að sjá, bæði fagra og hrika-
lega, þegar komið er norðan yfir
heiðina, niður undir Neðri-Staf.
Þar opnast manni útsýn ofur-
litla stund, ofan í Seyðisfjörð, úr
1500 feta hæð. Sér þar yfir mik-
inn hluta Kringlunnar (þ.e. hafn-
arinnar) og kaupstaðarins og er
það eins og ofan í einn ferlegan
pott að sjá, — langt, langt niðri
er vatnið í pottinum, stundum
úfið, og ólgandi, eins og bullsjóði
í pottinym, en stundum er það
eins og skygður' spegill, sem f jöll-
in Bjólfur og Strandartindur
spegla 6ig í á víxl. Þegar eg var
strákur, var eg vanur að nema
þarna staðar á heimleið, þegar
gott var veður, og skoða þessa
æfintýra^sýn mér til unaðar. Þar
hafði faðir minn kent mér. Og
nú vildi eg sýna körlunum, Mat-
thíasi og Skapta, seyðpottinn
minn, á heimleiðinni. Nú var
hvorki um tár né faðmlög að
ræða, því að brennivínið var
þrotið. En eg minnist þess, að
Matthías kvaðst ekki viljað hafa
misst af þessari sjón, “fyrir
nokkra peninga.”
Núna — eftir rétt fjörutíu ár,
gefst mér aftur kostur á að sjá
þessa sjón, og þó er hún í þetta
sinn miklu líkari mynd í æfin-
íýra-bók, en eg hefi séð hana
nokkru sinni áður.
Heilaáfall
Eg var að rangla niður við
höfnina í Reykjavík hér á dög-
sveitina miðja, eftir endilöng-
unum, og kom þar að, sem “Esja”
lá. Sýnilegt var, að þar áttu
menn annríkt og að yerið var að
búa það góða skip til ferðar. Eg
rakst á einn stýrimanninn á
bryggjunni og spurði hann, hvert
nú væri heitið ferðinni.
“Ai^tur um land og norður,”
anzar hann.
Það var eins og við manninn
mælt. Eg fékk samstundis eitt af
þessum heíla-áföllum, eða “brain
waves,” sem stundum verða mér
til láns. Mér datt sem sé í hug,
að enn væri eg ekki búinn að
ráða það við mig, hvenær eða
hverja eg ætti að hrélla með ná-
vist minni um jólin. Eg gat ekki
til þess hugsað að kúra einn og
gleymdur heima hjá mér, uppi
í sveit um hátíðarnar. — og nú
sá eg það skyndilega, að ekkert
gat betur hentað mér, en að fara
um borð í “Esju” og láta berast
með henni til bernskustöðvanna.
Þar myndi verða gaman að eiga
enn ein jól, — eftir fjörutíu ára
fjarveru. Og mér var eiginlega
ekkert að vanbúnaði. Skotsilfur
vantaði mig að vísu “upp á stund-
ina,” en það gat eg fengið út á
einn eða .tvo langhunda, sem eg
var með í töskunni minni — og
tannbursta gat eg fengið mér í
leiðinni.
Þetta gekk eins og í sögu og
stundu síðar var eg kominn um
borð í Esju ferðbúinn.
Ferðafélagar
Þeim en nú svo sem ekkert
nýnæmi á að sjá mig, þjónunum
og þernunum á “Esju.” Eg er
orðinn þar hálfgerður heima-
gangur, og altaf hafa þau ein-
hver ráð með að hola mér niður
á notalegum stað, þó að alt sé
sagt fullt. Eins var í þetta sinn.
Auðvitað hafði eg engart farseðil
og átti ekkert rúm víst. En rúm
fékk eg von bráðar. Þó var við-
urgerningurinn með lakara móti
í þetta sinn, því að fyrstu nótt-
ina varð eg að hýrast með þrem-
ur hávaðamönnum færeyingum
—eða voru það Vestmanneying-
ar? — og varð ekki svefnsamt.
En næsta morgun hurfu þeir úr
klefanum og hafði eg hann síðan
einn, eins og hver annar»höfð-
ingi.
Komið var við í Vestmanna-
eyjum, eins og lög gera ráð fyrir
og eftir það var ró og spekt á
skipinu, enda fór síðan vel um
aíla. Veður var slarkfært með-
fram suðurströndinni og allmargt
farþega á ferli. Hornafjarðar var
og minnzt í þessari ferð, þó að
ekki væri farið þar inn og síð-
an “sleikt hver höfn” eins og
sagt er. Að morgni annars dags
ferðarinnar var “Esja” komin til
Fáskrúðsfjarðar og lá þar lengi
dags. Þar voru grá fjöllin en al-
veg snjólaust í byggð.
Bíll til reiðu
En það þótti mér einkennilegt,
að þegar inn sá Reyðarfjörð —
en það var að áliðnum degi hinn
14. þ.m. þá sá ekki votta þar
fyrir snjó í fjöllum. Þetta höfðu
einhverjir farþeganna vitað og
höfðu nokkrir Seyðfirðingar,
fyrir forgöngu Árna Vilhjálms-
sonar forstjóra, pantað bifreið
frá Seyðisfirði (símleiðis frá
Fáskrúðsfirði) og skyldi hún
vera komin til Reyðarfjarðar um
það bil, sem Esja kæmi þangað.
Eg frétti af þessu af hendingu
og b'að Árna að lofa mér að
fljóta með, ef þess væri kostur.
Það myndi verða einsdæmi í sög-
unni, að fara í bifreið yfir Fjarð-
arheiði um hávetur. — Þetta var
fúslega veitt.
Og þegar til Reyðarfjarðar
kom, stóð þar á bryggjunni stór
bifreið frá Seyðisfirði og beið
okkar. Var lagt af stað svo að
segja tafarlaust, eða um fimm-
leytið, og urðum við sjö farþeg-
arnir.
Sá heitir Þórbjörn Arnodds-
son, sem bifreið þessari stýrir
og er orðlagður fyrir dugnað og
dirfsku, En bifreiðin er þræl-
sterk amerísk hernaðarbifreið,
sem víst má bjóða ærið mikið,
eða svo sýndist mér í þessari
ferð, sem nú var farin.
Upp á Hérað
Var nú haldið svo sem leið
liggur inn Reyðarfjörð og upp í
Fagradal. Ekki gat heitið að
snjó sæi á dalnum og má segja,
að vegurinn væri eins eins og
fjalagólf alla leið upp í Hérað,
—og bar ekkert til tíðinda. Okk-
ur leið vel í bílnum, því að þar
var hlýtt, og tvær ungar, seyð-
firzkar meyjar, sem með okkur
voru, héldu uppi glaðværð með
gamansömu hjali og hlátrasköll-
um.
Þegar komið var að vegamót-
um, hjá þorpi því, sem nú er að
byggjast skammt fyrir ofan Egils
staði, var numið staðar. Voru
nú settar keðjur á hjól bifreið-
arinnar og til enn frekari ör-
yggis, tók Þorbjörn þarna sand
í poka, til þess að dreifa á svell-
bólstra, sem. hann hafði séð á
Fjarðarheiði.
Og síðan var lagt á heiðina,
upp bratta Fardagafossbrekkuna.
Ekki er bílvegur á Fjarðarheiði,
en fyrir nokkrurtl árum var
ruddur vegur yfir hana, þar sem
áður var reiðvegurinn, og er sá
vegur sæmilega fær bifreiðum
á sumrin og hefir verið endur-
bættur lítils háttar á ári hverju
þannig, áð hlaðnir hafa verið
vegarspottar hér og þar, þar sem
verst var yfirferðar og hafa þá
um leið verið teknir af vegin-
um hlykkir. Og í Stöfunum hefir
verið gerður hlaðinn vegur.
í “ólgusjó”
Gekk nú alt að óskum, þangað
til komið var vel upp á heiðina.
Fór þá heldur að kárna gamanið.
Ekki var þó mikill snjórinn. Víða
voru auðir kaflar á veginum
langar leiðir. En æði margir
voru skaflarnir. Gerði Þórbjörn
þá ýmist að láta vaða á súðum
yfir þá, í sínum eigin hjólförum
— og það var þolanleg meðferð
á okkur farþegunum og bifreið-
inni. Hitt var svo aftur á móti
ekki aldeilis notalegt, þegar
hann brá sér út af veginum, til
þess að krækja fyrir skafla, og
öslaði þá urðir og ófærur, svo
að bíllinn steypti stömpum og
ók sér á allar hliðar. En að
tvennu dáðist eg þá: fyrst og
fremst að því að bíllinn skyldi
ekki liðast í sundur — og svo
hinu, hversu vel lá á bílstjóran-
um. Það var eins og það væri
(Frh. á bls. 5)
J!lllllllllll!llllllllllllll!llllllllllllllllllilllllllllllll!lllllllllllllllHIII!llllllllll!l!!!llll!lllllllllllll!llllllllillll
JÓNBJÖRN
Góður drengur, þökk sé þér,
þú átt efnin skýru,
fagurt mál, sem mönnum ber
munagullin dýru.
Mannlífsstefna og straumahvörf
stílar penninn þjáli,
valin bezt að bráðri þörf
bæði að efni og máli.
—J. J. Kalman.
■iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiimiiii
0r borg og bygð
- !
The Jon Sigurdson Chapter,
I. O.D.E., will hold its next meet-
ing in Board Room No. 2, in the
Free Press Bldg., Carlton St.,
on Thursday Eve., April 4th, at
8 o’clock.
+
Þann 1. janúar síðastliðinn,
voru gefin saman í hjónaband
í Lynchford Road Methodist
kirkjunni, Farnborough, Hants,
á Englandi, Miss Guðrún Signý,
dóttir þeirra Mr. og Mrs. J. Sig-
urdson, Sandy Hook, Man., og
Árni Ragnar (Bob), einkasonur
þeirra Mr. og Mrs. Ragnar Swan-
son, 129 Tache Ave., Norwood,
Man. Hon. Capt. R. L. Hard-
wick framkvæmdi hjónavígsl-
una. Að henni aflokinni var
haldin móttökuathöfn í Officers
Mess í Farnborough.
x
Mr. Walter J. Bergman bygg-
ingameistari, Paul sonur hans,
J. Th. Beck framkvæmdarstjóri
og frú, fóru suður til Grand
Forks, N. Dak., á sunnudaginn
til*þess að vera við útför pró-
fessors Sveinbjarnar Johnson;
er Mr. Bergman systursonur hins
látna merkismanns; ferðafólk
þetta kom heim aftur seint á
sunnudagskvöldið.
Mr. Oddur H. Oddson bygg-
ingameistari frá Chicago, sem
dvalið hefir undanfarna þrjá
mánuði í Lundarbygðinni, lagði
af stað suður á þriðjudaginn, á-
samt Allan syni sínum.
•
Frú Guðrún Hallson frá Eriks-
dale var stödd í borginni í vik-
unni sem leið.
x
Á S K O R U N
Útgáfnefnd sögu íslendinga í
Vesturheimi, fær við og við, úr
ýmsum stöðum í Canada og
Bandaríkjunum, beiðni um þrjú
bindin, sem út eru komin af sög-
unni. Fyrsta bindið er ekki leng-
ur til hjá nefndinni. Nú mælist
nefndin til þess að ef einhverjir,
sem eiga fyrsta bindið, vilji selja
það, þá láti þeir undirritaðan vita
um það, svo nefndin geti rakleið-
is snúið sér til þeirra, þegar þörf
gerist.
Ennfremur mælist nefndin vin-
samlega til þess að fólk hraði
pöntun á þriðja bindi sögunnar.
Nefndin efar ekki að útgáfan
seljist, en það er nefndinni mikil
hjálp, að þetta gerist sem fyrst.
Þeim mun fyr sem þetta bindi
selst, þeim mun greiðara verður
nefndinni að halda áfram með
verkið. Þetta verk hefir hlotið
lof ekki aðeins hjá Islendingum,
heldur einnig hjá annara þjóða
mönnum hér í álfu. Þeir dá það
að íslendingar, jafn fámennir og
þeir erp, skuli vera að gefa út
þá fulllfbmnustu sögu, sem nokk-
urt þjóðarbrot, hér í Canada, að
minsta kosti, hefir látið rita og
gefa út. Enda hafa pantanir sem
nefndinni hafa verið sendar ný-
lega, komið frá stórum bókasöfn-
um í borgurn, ríkjum og fylkj-
um álfunnar.
Styrkið nú þetta fyrirtæki, land-
ar góðir, með því að senda pant-
anir yðar eins fljótt og þér getið.
Það yrði nefndinni hin mesta og
bezta hjálp, sem þér getið látið
henni í té.
J. G Johannsson,
586 Arlington St., Wpg.
m IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIUIIIIIIIHH^^
HUGSAÐ HEIM
Á gleðifundi er andinn hreinni og hærri
og heyrnin betri, sjónin maéta skýr
og hugmyndanna heimur verður stærri
■ og hrjúfur strengur fágaður og nýr
Vort kæra ísland á nú þessar stundir
— við öslum þangað, stefnum beint í hlað;
við verðum glöð og allir taka undir,
ef einhver fer að raula vísu um það.
En fósturlandið hér við elskum allir,
þess ekrur, skóga, vötn og sól og jel
og bjálkakofa, hús og jafnvel hallir
og hér er gott og okkur líður vel;
en heima brosa bæjarþilin — vinir,
og baðstofan með rokkhljóð, kvæðaseim.
Við munum þetta allir íslandssynir
og íslandsdætur hvar sem byggjum heim.
Við sjáum Heklu skarta í hvítum skrúða;
við skynjum Gullfoss hrista björgin traust
og heita hveri lauga allt í úða,
við eyjastrendur kveður hrönn við raust.
Og nýstrokinn er Herðubreiðarhökull,
við hennar brjóst á rjúpan örugt skjól.
Við vitum öll að Eyjafjarðarjökull
er innan stundar baðaður í sól.
Oss dreymir stundum glaða drauma og góða,
en Guð má vita hvort þeir rætast nú:
Að tengja gamla láðið sagna- og ljóða
við landið okkar hér með traustri brú;
og kveðjuómar hræra sterka strengi;
við stefnum þeim um breiðan, hrjúfan ál.
Við biðjum þess, að ísland lifi lengi
og lyftum glasi, tæmum þessa skál.
Ingólfur Gíslason.
...................................................................................IIIIIIIIIIIHUIB
..HIHHHIIHHHHIIHIHIHHHIIIHHIHIIHHIIIHIIIIHHiHHIHHHllllHIHHHIIIWIHIIIIIIHHIIIIHIHHIIHHHHtHIIHHIHIIHHHIHIHHHHHIHHIHIHnHHlllHllHHHIHHIHHHHIIHIIIIIIljHIHIHHHIIIIIlSlltlllllÍÍllM