Lögberg - 28.03.1946, Page 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN,
28. MARZ, 1946
5
AHIJGAMAL
■WENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Hraun og blómguð engi^
Blítt Lætur Veröldin, heitir
skáldsaga sem Guðmundur Gísla-
son Hagalín gaf út 1943. (Bók-
fellsútgáfan H. F.).
Saga þessi heldur athygli
manns föstu frá byrjun til enda,
jafnvel þó vegur orðanna sé all-
grýttur með köflum. Myndirnar
eru ljóst teknar, verða því hrukk-
ur, blettir og ör, ærið áberandi,
þrátt fyrir öll þankastryk sem
höfundur notar líka séf til léttis
og gefur ímyndunarafli lesand-
ans tækifæri til frekari íhug-
unar.
En það eru líka fagrir reitir
þarna, grænir og blómum skrýdd-
ir. Náttúrulýsingar höfundar
eru dýrðlega fagrar. ' Á sama
hátt finnur höfundur lifandi
kjarna sannra manngæða í nær-
því öllum sínum persónum,
hversu hrjóstrugar sem þær
kunna að vera í hversdags líf-
inu.
I þeim eina manni, sem minst
lífsgildi virðist hafa, það er, sem
á næsta lítið til að gefa öðrum,
er því lífseldinum haldið lifandi
með iðjusemi og áhuga fyrir fast-
ákveðinni lífsstöðu. Að mafm-
inum verður minna ágengt en
hann óskar, kemur í þessu tii-
felli af því hve ófús hann er að
gefa nokkuð af sjálfum sér til
mannanna, sem hann lifir með.
Hann blótar sáran opinberum
útgjöldum þó hann eigi nóg fé til
þess að standa í skilum frá því
sjónarmiði. Hann reiknar út
stúlkuna, sem honum lízt vel á,
frá því sjónarmiði að hún sé
dugleg að vinna, sé líkleg til þess
að stíga fljótt af barnssænginni
og komist fljóit og vel að vinnu
aftur. Með öðrum orðum: Hann
horfir á hana frá sama sjónar-
miði og hann myndi horfa á
skepnu, sem hann vildi eignast,
er þó svo skotinn í stúlkunni að
hann veit ekki sitt rjúkandi ráð.
Þá er bæði ilt og broslegt að
sjá, hvernig bóndinn á Grund-
um, sem í insta eðli sínu er vænn
maður, þó fremur erfiðlega gangi
honum með köflum að bera lífs-
byrðar sínar — á erfitt með að sjá
sannleikann og sín eigin lýti, í
atvikinu með slösuðu skepnuna.
FyrSt, og mun sú saga oft hafa
endurtekist, að efnin eru metin
meira en mannslífið. Hún endur-
tekst þarna. Líka það að þó að
skepnan slasaða liggi dag eftir
dag í því ástandi, er henni ekki
fyrir stíflyndi og vitleysu sakir
fargað, heldur er það alt “kvenn-
fólkinu að kenna,” að ketið
skemmist, “Kvennfólkinu, sem
altaf lætur eins og það sé vit-
laust.” (Jú, svo er nú það!). Svo
er það alveg dásamlegt, mætti
maður hafa svo fallegt orð um
svo hringlandi vitlausar brettur,
að þegar sá gamli syndaselur,
Pétur, er seztur á háls pönnu-
skotnum bolanum, tekur hann til
að skoða hníf sinn og bera egg
undir sól, bara af því húsfreyja
vill ekki missa af blóðinu, sízt
útí skrokkinn á skepnunni. Allar
þessar kúnstir Péturs gamla eru
því gerðar til þess eins að kvelja
konuna sem er að biðja hann að
flýta sér með nauðsynjaverk. Þar
af í rauninni, að stytta dýrinu
úálfdauða, sem fljótast kvala-
stundir. En það atriði sýnist alls
ekki koma til greina hvorki hjá
bóndanum á Grundum né hjá
Pétri föður hans, allan tímann
Sem dýrið líður frá því það slas-
og þar til það loks er skotið
® drottinsdegi.
Höfundur hefir glöggt auga
fyrir því, að menn geti þroskast
brjóst náttúrunnar. Auðnu-
stúlkan, sem dvelur í sveit-
inni um sumartímann, er mikið
betri manneskja þegar hún snýr
heim aftur en þegar hún kom, þó
ýmislegt sé þarna að. Satt er
það, að karakter drengsins hjálp-
aði henni og bjargaði þeim báð-
um„ en umhverfi og atvik eiga
líka sitt. Samt vogar hún ekki
að taka á sig ábyrgðarteikn til-
verunnar, sem gamla konan Ást-
ríður, líklega mesta og bezta
manneskjan á þessu heimili, gef-
ur henni. Bensi Bravo gerir öðru-
vísi, og í fljótu bragði, léttari
kröfurnar.
Drengurinn er mannsefni
mesta, að manni virðist, vænn,
staðfastur, með næmt auga og
eyra fyrir því sem fyrir bar. Það
góða og fagra hefir sigrandi mátt-
inn í sál hans.
Djúpsæi höfundar kemur með-
al annars fram í því, að þó stúlk-
an sé auðnulítil í sínu versta á-
standi, þá á hún það til, er í
nauðir rekur fyrir drengnum, er
jjargar honum. Hinu sanna móð-
ureðli hennar hefir verið bjarg-
að — og þá sjáum vér ekki út-
fyrir takmörk þess.
Ást höfundar á heimahögum
finnur maður glögt í drengnum.
Alt sem minnir á “heima,” fangar
huga hans. Jafnvel tjaran, kol-
in og saltið, ilma í vitum hans,
er hann er á heimleið.
Ýmislegt úr daglega lífinu nú
á föðurlandinu, kemur þeim und-
arlega fyrir sjónir, er svo lengi
hafa dvalið fjarri fósturjörðinni,
sem sú er þetta ritar. Ferðalög
og flutningar í bifreiðum og
vörubílum, og það með ákveðinni
áætlun. Manni finst með köflum
er maður les það, að maður sé
kominn í anda yfir annan hnött.
í gegnum alla söguna renna þrír
straumar: Nákvæm eftirtekt á
öllu sem fyrir ber, djúp hylling
á landinu og innileg samúð með
mönnum og málleysingjum.
Eina athugasemd vildi eg gera
við síðustu ályktanir höfundar.
Höfundur telur það áreiðanlega
gæfu drengsins að hann vogar
að taka við ábyrgðartákni til-
verunnar en ályktar um leið, að
lífið hafi nú kent honum betur að
meta það en kirkja eða skóli
hefðu getað gert.
Alt er þetta gott.nema það:
Hvernig gat drengurinn matið
það að verðleikum, ef hann ekki
þekti það fyrirfram?
Guðmundur Gíslason Hagalín,
er nú einn af allra fremstu rit-
höfundum íslands. Hann á ættir
að rekja til óðalsbænda og stór-
sjósóknara Vestanlenda. Hann
hefir skrifað mikið og verið sí-
starfandi í almennum málum
þess utan. Virðist svo sem Guð-
mundur hafi nærri ótæmandi
starfskröftum á að skipa. Hann
hefir í tólf ár, verið forseti bæj-
arstjórnar á ísafirði, formaður
hafnarnefndar, skólanefndar
barna og gagnfræðaskóla og
kaupfélags, er nær yfir Norður-
ísafjarðarsýslu auk bæjarins.
Einnig er hann formaður Félags
Islenzkra rithöfunda.
Guðmundur Gíslason Hagalín
hefir gefið út um eða yfir tutt-
ugu bækur. Þær síðustu upp að
þessu, eru: Móðir ísland, og mjög
stór skáldsaga: Konungurinn á
Kálfskinni. Hef eg séð talað um
í íslenzkum blöðum, að hún sé
prýdd myndum, sem mikið þykir
auka á gildi bókarinnar.
Guðmundur er kvæntur Krist-
ínu Jónsdóttur alþingismanns
Jónssonar, á Hvanná á Jkuldgl,
ágætískonu.
Nú eru bækur Hagalíns að
komast á erlend tungumál og
flytur hann nú til Reykjavíkur.
Rannveig K. G. Sigbjörnson.
ln Memoriam
Kristján J. Mýrdál
Funeral service for Kristján
J. Mýrdal was held at Lundar,
Man., on Friday, Jan. 18th, with
Rev. V. J. Eylands of the First
Lutheran Church of Winnipeg
officiating. Burial took place at
Otto (Kris’s boyhood commun-
ity).
Pallbearers were Gunni Back-
man, Gunni Mýrdal, Mundi Mýr-
dal, Leo Danielson, Clarence
Hunt, Valdi Guðmundson.
Mr. Myrdal died at the August-
ana Hospital in Chicago, on
Thursday, Jan lOth, after a se-
rious illness of seve#weeks. He
was born in Winnipeg, Oct. 6th,
1900, of Icelandic parents, and
with his mother and father and
brother Gunni moved to Otto
when a small boy. His father
John Myrdal was killed on a
fishing vessel when Kris was
only seven years old, so both he
and his brother Gunni learned
to accept responsibilities early
in life. In 1920 the family moved
from Otto to Lundar and Kris
and his brother operated a re-
tail grocery until 1923. In 1924
Kris married Ethel Hunt of
Dropmore and the following year
moved to Chicago. Mr. Mýrdal
held. a position as book-keeper
for the Postlewait Funeral Home
for five years, then moved to
River Grove where he became
auditor of the village and held
that position until 1935 when he
and Mr. A. N. Haugan and R. H.
Erwig also of River Grfcve estab-
lished a real estate and insur-
ance business, Mr. Haugan hav-
ing withdrawn from the business
since. The business known as
The Leyden Real Estate and In-
surance Agency, will continue
with Mrs. Mýrdal and the re-
maining partner, Mr. R. H. Er-
wig.
Mr. Mýrdal was a member of
the River Gróve Business Men’s
Ass’n and a member of the Royal
Order of Moose, and was held
in high esteem by all those who
knew him.
Funeral service was held 'in R.
Grove with Rev. K. K. Ólafson,
pastor of the Lutheran church
of Mount Carol, 111., officiating.
The body as then bróught to
Canada where' Mr. Mýrdal
wished to be laid to rest.
Honorary pallbearers were :
Charles Clendening, Peter Bryce,
Carroll Schroeder, Dewey White,
Toti Thorkelson and Whitey
Shafer.
He is survived by his widow
Ethel, a little daughter Ethel
Marie of River Grove, his mother
Ingveldur Johannesson and an
only brother Gunni Mýrdal of
Otto.
•
We wish to thank our many
kind friends and neighbors for
their many expressions of sym-
pathy and the lovely floral trib-
utes at the time of our loss of a
loving husband and devoted
father.
Mrs. K. J. Mýrdal
and Ethel Marie.
Hjá lækninum
Frúin: Ó, guð hjálpi mér.
Hefi eg ekki sezt á gleraugu
læknisins.
Læknirinn: Gerir ekkert til,
góða frú, gleraugun hafa séð það
sem verra er.
EG SÉ SEYÐISFJÖRÐ .. .
(Frh. af bls. 1)
einmitt svona brölt, sem ætti
við hann.
Þessir útúrkrókar urðu eink-
um tíðir um það leyti, sem við
vorum að koma að sæluhúsinu,
á miðri leiðinni, og eftir það,
þangað til komið var að Stöfun-
um. Skömmu áður spurði ein-
hver farþeganna, hvort nú væri
ekki “búið það versta.”
Það versta eftir
“Nei, nú er einmitt það versta
eftir,” svaraði Þorbjörn og hló
við. Ekki kom þetta þó svo mjög
við okkur farþe^ana, en það mun
hafa reynt því meira á leikni
Þorbjarnar, því að þetta voru
tveir eða þrír svellbólstrar á
hættulegum stöðum, þar sem
litlu eða engu mátti muna, eða
ekkert út af bera og engu skeika.
Þegar þessar hættulegu ófærur
voru að baki, sá eg fyrst hvern
snilling við höfðum við stýrið.
Seinasti bólsturinn var í brekkn,
þar sem einnig var beygja á
veginum, en hátt fall ofan af
honum á aðra hönd og ekkert
þar til stöðvunar, ef hjólin skrik-
uðu á annað borð. Þegar að því
svelli kom, stöðvaði Þorbjöirn
bílinn, tók sandpokann og stráði
á svellið svo sem sandurinn ent-
ist til. Yfir bólsturinn ók hann
síðan ákaflega hægt og gæti-
lega. Engu að síður rann bíllinn
til einu sinni, en Þorbjörn náði
þegar tökum á honum aftur —
og allt fór v£l. En eg er hrædd-
ur um, að við höfum öll haldið
niðri í okkur andanum.
Lítið þarf að bæta
Þessar torfærur á heiðinni
voru þó svo smávægilegar, bæði
skaflarnir og bólstrarnir, að ekki
hefði kostað nema lítilræði að
lagfæra þar veginn, svo að á-
gætlega fær hefði verið leiðin
öll, ef “hið opinbera” hefði t.d.
haft nokkurn áhuga á að halda
henni opinni í lengstu lög —
þó að ækki sé til þess að ætlast,
að einn bílstjóri taki það á sig,
þótt afburða duglegur sé og hafi
jafnvel sjálfur nokkurt gagn af.
En væntanlega dregst það nú
ekki lengí úr þessu, að hlaðinn
vegur verði lagður um Fjarðar-
heiði. i
En nú á eg brátt von á því að
sjá ofan í æfintýra-pottinn minn,
jafnvel þó að dimmt sé orðið.
Því að eg veit að þeir spara ekki
við sig rafmagnið Seyðfirðingar
og að enginn kaupstaður á land-
inu er betur upplýstur en Seyð-
isfjarðarkaupstaður. Og eg þarf
ekki lengi að bíða, því að allt í
einu hrópar stúlkan, sem situr
í framsætinu, og klappar sam-
an lófunum eins og krakki :
Ljósin heima
“Nei, — lítið þið á ! Er þetta
ekki fallegt ! Sjáið þið öll ljjsin
— heima !”
Og víst er það fallegt. Það er
komið kolsvarta myrkur. En
langt niðri í hvosinni blika og
titra ótal, örsmá ljós og speglast
í skyggðum fleti Kringlunnar.
Eg greini ekkert skipulag á um-
hverfi ljósanna, en þetta er eins
og einhver fjarlægur töfraheim-
ur. Og þetta var minn töfra-
heimur í bernsku. Þetta er fjörð-
urinn minn — Seyðisfjörður !
Klukkan átta um kvöldið er eg
seztur að snæðingi hjá bersku-
vini mínum einum, úti á Búðar-
eyri. Tæpar þrjár klukkustund-
ir höfðum við verið á leiðinni
frá Reyðarfirði til Seyðisfjajrðar
og heilan sólarhring spöruðum
við ökkur með þessu bragði, því
að Esja kom ekki fyrr en á föstu-
dagskvöld til Seyðisfjarðar.
Þess má svo að lokum geta að
laugardaginn 16. þ.m. fór Þór-
björn á þessum ágæta bíl sín-
um upp um allt Hérað, og alla
leið upp að Skjöldúlfsstöðum á
Jök'uldal og kom “ofan yfir” á
spnnudagsnótt.
Síðan hefir snjóað lítilsháttar
og í morgun sagði Þorbjörn, að
nú yrði líklega ekki farið um
sinn yfir heiðina nema í Jeppa.
Seyðisfirði, 20. des. 1945.
Hafið þér nokkra hugmynd
um, hvernig maður getur reikn-
að út kostnaðinn við að lifa nú
á döguny?
Já, þér skuluð taka laun yðar,
hver sem þau kunna að verða og
bæta 25% við þau, það er allt
og sumt.
Minnsta kapella í heimi er í
Bandaríkjunum. Hún er helguð
Maríu Guðs móður og er svo lítil
að söfnuðurinn verður að standa
utan dyra, til þess að hlusta á
prestinn.
HREIN FOT! HREIN HUS! HREINT LOFT!
VORIÐ ER KOMIÐ !
Sérstök velvildarkjör á fatahreinsun hjá
FORT ROUGE CLEANERS
Karla og kvenna föt gerð sem ný,
með nýjustu hreinsunaraðferð.
Sparið með því að vitja fata yðar sjplfir á
afgreiðslustaðina, en þeir eru:
123 OSBORNE ST.
200 KELVIN ST.
871 PORTAGE AVE.
666 SARGENT AVE.
1837 PORTAGE AVE.
489% ST. MARY’S RD.
1400 MAIN ST.
686 OSBORNE ST.
523 SELKIRK AVE.
908 SARGENT AVE.
125% MORION ST.
388 TALBOT AVE.
1456 LOGAN AVE.
1817 MAIN ST.
123 Osborne St.
Mjaltavél með
fjórum STÓR-aukakostum
Breiðbotnuð fata og óvölt
. . . ný tegund einkaleyfðs
handarhalds, sem auðvelt er
að grípa með eða án klæð-
ingar . . . auðvelt að tæma
með annari hendi.
Hvorki hiti né kuldi hafa
áhrif á skilrúmið . . . lukt
vélasamsetning að innan,
fyrirbyggir ryk og óhrein-
indi . . . hollari og endingar-
betri.
Einka Cockshutt Conde
þéttieiningar kæla mjólkina
í fötunni og halda pípunum
hreinum.
Sjálflukt, non-adjustable ...
ákveðin hraðatæki, sem
stjórnað er með lykli.
TakmarkaO upplag af bók-
inni "Farming in Canada,”
cr enn fáanlegt. Finniö
nœsta Cockshutt umboðs-
mann.
Það borgar sig fyrir yður að rannsaka þessa nýju
Cockshutt Conde m]altavél . . . finnið hinn vin-
gjarnlega Cockshutt umboðsmann strax
COCKSHUTT
Truro Montreal
Smith Falls
PLOW COMPANY LIMITED
BRANTFORD
Winnipeg Regina Saskatoon
Calgary Edmonton
I