Lögberg - 15.08.1946, Blaðsíða 2

Lögberg - 15.08.1946, Blaðsíða 2
2 LÖGBERG, FIMTUDAGINN 15. ÁGÚST, 1946 Hér tala þeir, til þess Það getur ekki dulist neinum, hvílík glæpa- og morðalda hefir oltið yfir þetta land að undan- förnu. Jafnvel okkar kyrláta og friðsæla Winnipeg, þar sem öll- um hefir verið óhætt og enginn hefir þurft neitt að óttast er ifú breytt í ræningjabæli, þar sem aðalfréttirnar eru: “morð og glæpir, glæpir og morð,’’ eins og maður komst að orði nýlega. Og þessi hermdarverk eiga sér ekki einungis stað nokkrum sinnum á ári — ekki aðeins á hátíðum og tyllidögum, heldur eru þau orð- in svo að segja daglegt brauð. Að þetta eigi sér stað dylst engum. En hvernig stendur á þessari breytingu* Hverj'ar eru orsakirnar? Ekkert skeður or- sakalausf. Þeir, sem fylgst hafa með frá- sögnum blaðanna og réttarfærsl- unni á lögreglustöðvunum, í sambandi við alla þessa glæpi og öll þessi morð, ganga fljótt úr skugga um það hverjar séu or- salkirnar. Það hefir átt rót sína að rekja til áfengisnautnar að minsta kosti í hverjum átta slys- um af hverjum tíu (80%). Áfengis- og tóbaksnautn hefir aukist svo takmarkalaust siíðast- liðin ár, að undrum sætir. Og nú er svo komið að stjórnarvöld- in í sumurn fylkjum Canada og mörgum ríkjum Bandaríkjanna fálma ráðalaus út í loftið yfir áfengisáhrifunuim og þykjast vilja stemma stigu fyrir þeim. En ráðin, sem til þess eru reynd, eru og verða altaf árangurslaus þangað til fylgt er gamla íslenzka spakmælinu: “Að upptökum skal á stemma.” En auk hinna áhrifalitlu og alvörulausu ráða stjórnarvald- anna, sem flest eru bundin áhrif- um eitursalanna, eru að rísa upp einstalkir menn hér og þar, sem benda á þennan alþjóða óvin: áfengiseitrið, og fordæma það. Þegar við bindindismennirnir viðhöfum réftmæt orð um á- fengisáhrifin, þá er það kölluð ofetæki. Eg ætla því ekki að segja margt um þetta mál sjálf- ur í þetta skifti, heldur láta nokkra aðra menn tala, sem vald hafa. Prestur í Winnipeg, sem E. M. Howse heitir, flutti fyrir skömmu ræðu á þingi bindindismanna í Ottawa. Hann nefndi efni ræð- unnar: “Áfiengissalan er versti óvinurinn.” Hann byrjaði ræð- una með þvá að skýra frá yfir- lýsingu, sem samþykt var á þingi áfengissala á Englandi; en sjálfur fór hann nokkrum orðum um það fyrst að margir teldu það hættulaust að drekka öl: “En sannleikurinn er sá,” sagði hann að ölið er beitan, sem til þess er , höfð að skapa áfengislöngunina; Það er ölið, sem gerir flesta að drýkkjumönnum. Og þetta vita áfengissalarnir.” Þannig fórust séra Howse orð, en yfirlýsing áfengissalanna á Englandi var þannig: “Við verðum að trevsta á ölið. Það er okkar bezti undirbúnings- skóli til þess að kenna ungu fólki að drekka. Verzlun okkar er dauðadæmd í framtíðinni nema því aðeins að við getum vanið þúsundir eða jafnvel miljónir ungra manna og kvenna á það að drekka öl, og skapa þannig hjá þeim áfengislöngunina. 1 þessu skyni þurfum við að hafa ahrif á unglingana, sem vita það ekki enn hvemig ölið er á bragðið.” Þetta er eftirtektarverð játning. I sambandi við hana fórusf séra Howse orð á þessa leið: “Við eigum á stríði við tvo óvíni: það er áfengið sj,álft með öllum sánum áhrifum og afleið- ingum og áfengissalan, sem vinn- ur að því að útbreiða áfengis- eitrið, og þessara tveggja óvina er áfengissalan hættulegri — áfengissalan er okkar versti ó- vinur.” sem vald hafa að tala Einn af dómurum þessa bæjar hefir látið til sín heyra um þetta mál; það er F. A. E. Hamilton dómari í unglingaréttinum. Hann flutti ræðu í Glenwood skólanum í St. Vital fyrir skömmu og fór- ust honum meðal annars orð á þessa leið: “Eg tel það skyldu mána að segja fólkinu sannleik- ann og sannleikurinn er sá, að af öllum glæpum, siem framdir eru i Canada eiga 75% rót sína að rekja til áfengisnautnar.” í þessari ræðu lýsti dómarinn þvá yfir að undir þvá yfirskini að veita lærdómsverðlaun við há- skólana væru áfengissalarnir að túlka ungt námsfólk til þess að dreikka. Hann lýsti því jafn- framt yfir að þeir hefðu boðið Sameinuðu skólunum (United College) $1,000.00 til námsverð- launa, en sóma síns vegna hefði skólaráðið neitað að þiggja boð- ið. Sagði dómarinn áheyrendum sínum að þessi námsverðlaxm, sem áfengissalamir byðu, væru ekkert annað en auglýsinga- brella til þess að geta selt meira eitur (Booze) og ná mentastofn- unum landsins til nokkurs konar samstarfs í þvá efni. Hamilton dómari kvaðst vita um hvað hann væri að tala þeg- ar hann skýrði ástæðurnar fyrir breytni afvegaleiddra unglinga í Winnipeg. Þar sagði hann að 24% af öllum ungum stúlkum, sem mættiu fyrir unglingaréttin- um hefðu verið afvegaleiddar af völdum áfengis áhrifa. Fyrst hefði venjulega einhver boðið þeim inn á veitingastað; þaðan hefði leiðin legið inn i danssal- inn og næsta sporið hefði verið glas af öli til þess að byrja með og svo koll af kolli, þangað til þær lentu á lögreglustöðinni og þaðan inn i fangahúsið. Fjöldi þeirra hefði haft kynferðissjúk- dóm iþegar þangað kom. Dómarinn Ikvaðst búast við að sumutm þætti hann fara of langt, þar sem hann teldi 75% allra glæpa i Canada eiga rót sína að rekja til áfengisnautnar; en í því sambandi kvaðst hann vilja minna fólk á það, að hann stydd- ist þar við áreiðanlegar skýrslur en engar getgátur. 1 þvá sam- bandi kvaðst hann mega taka það fram, að þó þetta væri langt farið á vegum óhófs og skepnu- skapar, þá væri það þó ennþá verra sumstaðar. T. d, hefði há- yfirdómarinn á Englandi lýst því yfir nýlega að 90% af öllum glæpaim á Englandi væru af völdum láfengisnautnar. Hér hefir verið hlustað á menn, sem vald hafa til þess að tala, er einungis hafa talað um áfengi. Að endingu skal hér birt umsögn manns, sem einnig hef- ir vald til þess að tala og lýsa áhrifum tvíburadjöflanna, sem Ólafía Jóhannsdóttir- nefndi; en það er áfengis- og tóbakSeitrið. Menn hafa tekið eftir því hversu mjög dauðsföllum kvenna hefir fjölgað ó seinni árum af sérstökum hjartasjúkdómi. Læknir og prófessor í Toronto, sem McCormick heitir, hefir ný- lega sikrifað grein í franskt læknablað hér á Canada og gert þar grein fyrir nákvæmum rannsóknum á sérstökum fjör- efnum (vitamins) og nú síðast hefir hann í þrjú ár varið mest- um tíma sínum til þess að rann- saka blóðstorku í hjartaæðum, sem svo mörgum verður að bana. Það er um niðurstöðu hans eftir þessar rannsóknir, sem hann hefir skrifað þessa merkilegu og íhugunarverðu grein. Honum farast orð á þessa leið: “Sú staðreynd að hjartveiki — og sérstaklega blóðstorknun í hjartaæðunum — fer óðum vax- andi meðal kvenþjóðarinnar, stafar vafalaust af þvá 'hversu mjög konur hafa aukið áfengis- og tóba'ksnautn í seinni tíð.” Læknirinn skýrir frá því, að sumir kenni þeirri áreynslu, sem nútíðarláf ihafi í för með sér, um það, hversu ihjartveiki fari í vöxt.. En þetta telur hann rangt; hann játar það að víSu að það geti átt nokkurn þátt í því, en tiltölulega Mtinn. Væri sú eina eða aðal- orsökin, þá segir hann að þessi veiki færi jafnt á vöxt meðal karla sem kvenna. En því fari fjarri að svo sé. Rannsókniir hans hafa leitt það í ljós að sú mikla fjölgun dauðs- falla af hjartablóðstorknun, sem átt hefir sér stað, stafar frá því að fjörefni, sem nefnast B1 og C veiklast eða deyja af áhrifum tóbaks og áfengis, en þau eru eitt aðal atriðið í heilbrigðum og skapandi efnabreytingum líkam- ans. Fyrir 20 árum dóu fimm menn úr blóðstorknun í hjartaæðunum á móti einni konu, nú hefir þannig breyzt að einungis deyja tveir menn á móti einni konu úr sömu veiki. Segir læknirinn að rannsóknir frá öllum hliðum sýni það og sanni að þetta stafi af aukinni nautn tóbaks og á- fengis; “þar sem það er sannað, segir Dr. McCormick: “að á- fengis- og tóbakseitrið veiiklar og deyðir fjörefnin B1 og C; og þar sem það er einnig sannað hvað nlutverk þeirra er í bygging og viðhaldi líkamans; og þegar það er athugað hversu mjög tóbaks- og áfengisnautn hefir farið gíf- urlega í vöxt siðustu tuttugu ár- in og skýrslur um það bornar saman við þær skýrslur, sem sýna dauðsföll kvenna af blóð- storku í hjartaœðum frá sama táma, þá virðist eins og hér sé um beina orsök og afleiðing að ræða, sem ekki sé hægt að rengja né hrekja. Árið 1935 voru í Canada seldir 5,000,000,000 vindlinga, en 1944 11,000,000,000 — meira en helm- ingi meira; á sama tíma hafa hjartasjúkdómar aukist þangað til nú er svo konnið að úr þeirri veiiki deyja fleiri en úr nokkru öðru — fleiri en úr krabbamein- um eða tæringu.” Sig. Júl Jóhannesson. SÍLDVEIÐARNAR Gert er ráð fyrir gríðarmikilli þátttöku í síldveiðunum í su-m- ar. Vísir hefir haldið spumum fyrir u-m það, hvað menn telja að þátttakan rnuni verða mikil. Er það almennt álitið hjá þeim, sem kunnugir eru þessum mál- um, að að þessu sinni verði um 200—230 nætur að ræða, en það er með mestu þátttöku, sem ver- ið hófir. 1 fyrra vom næturnar rúml. 150. Ekki er enn búið að ákveða síldarverðið i sumar, hvorki af stjórn Síldarverksmiðju ríkisins eða Síldarútvegsnefnd. Þó er senniilegast, að verðið verði mun betra en í fyrra og er talað um, að málið muni verða keypt á kr. 26, en það er rúmlega 40% meira en í fýrra. En alt er óákveðið um þetta enn.—(Vísir 6. júní). Á -unga árum sinum tók Kristján Danakommgur sér oft langa túra á hestbaki. Einu sinni á heitum sumardegi, þegar hann var á einnri slíkri ferð, sá hann bóndabæ sem stóð í skógar- rjóðri við veginn, og stansaði til þesS að fá sér vatn að drekka. Hann sá drenghnokka þar við húsið og bað hann að halda í hestinp. “Bítur hann?” spurði dreng- urinn. “Nei,” svaraði prinsinn. “Er hann slægur?” “Nei.” “Er hann liklegur til að hlaupa í burtu?” “Nei.” Strákur yppti öxlum. “Til Ihvers á eg þá að halda honum?” Mrs. Anna Jóhannsson, á Sóleyjarlandi, látin 8 júlí, 73 ára að aldri Mrs. Anna Jóhannsson “Blæða undir inst í lundu — ’Astarþökk á hinstu stundu ) inna eg vil, en orðin bila; insta hug skal þögnin skila” JÓN MAGNÚSSON Hún var dóttir hjónanna Steins Steinssonar bónda á Hryggjum í Skagafjarðarsýslu, og Sigríðar Péfursdóttir frá Nautabúi, í sömu sýslu; var hún af þróttmiklu fólki og vönduðu komin í báðar ættir. Bernsku og unglings ár sín dvaldi hún í föðurgarði, en kom til Canada um aldamót, og vann í Winnipegborg um nokkur ár, aðallega við sauma; léku þau störlf í höndum hen-nar á yngri árum. Árið 1910 giftist 'hún eftirlif- andi eigin manni, Sigurjóni bónda á Sóleyjarlandi, þrjár míl- ur vestan við Gimli bæ; bjuggu þau þar í full 36 ár, góðu og sjálfetæðu búi. Á iheimili sínu andaðist hún þann 8 júlí, af af- leiðingum af slagi. Hafði hún verið við veila heilsu nokkur síðari ár. Sigurjón maður önnu er sonur Steinunnar Jónsdóttir, og fyrri manns hennar JÓhanns -þorkels- sonar frá Hamri í Skagafjorðar- sýslu. Steinunn móðir Sigurjóns giftist síðar Jóni Péturssyni, er var -landnámsmaður að Fljótshlíð í Geysisbygð, en bjó siðar um mörg ár á Sóleyjarlandi. Ólst ,Sigurjón upp með þeim, varð snemrna athvarf heimilisins, tók þar við búi af stjúpföður sínum. Þar bjó hann og nú lótin kona hans farsælu búi í 36 ár. Þeim önnu og Sigurjóni varð tveggja dætra auðið, báðar hin- ar efnilegustu, hafa þær báðar notið góðrar mentunar og voru foreldrum sínum lj-úfir sam- verkamenn, og jafnan gleði vald- andi; þær eru: Steinunn Jó- hanna, ekkja eftir Thorvald Bergsvein Johnson, frá Odda í Árnesbygð, hinn mesta efnis- mann, nú látinn fyrir nærri tveimur árum, býr Steinunn á Sóleyjarlandi með föður sánum. Hin dóttirin er Sigrún Anna, B.A., gift Wilbert Hector Kis- sack, ibúsett lí Winnipeg. — Tvær systur Önnu ó Sóleyjarlandi eru á lífi: Steinunn, til heimilis í Winnipeg og Sæunn, gift kona á Siglufirði. Guðrún, kona Pálma Lárussonar á Gimli, nú látin fyrir nokkrum árum, var einnig •'systir hennar. — Anna var merk kona, skapstyrk og trygglynd, mun lund hennar hafa verið stónbrotin að upplagi til. Hún var kona trúuð, og á- vaxtaði trú sína án umslóttar eða auglýsinga — með kyrlátum verkum, er hún og hinn ágæti eiftirlifandi eiginmaður hennar voru jafnan auðug af. Eru þeir starfshættir kærleikans hógværir og affarasælir og vinna guðsríki í hag, hvar sem þannig er að verki verið. Sóleyjarlands heim- ilið hefir fyr og s'íðar verið eitt þeirra heimila, sem þögul, en eigi sáður máttug kærleiks áhri-f hafa frá streymt. Var Anna að mínum skilnin-gi samvirk manni sínum í -því að rétta þeim hjálp- A VEGUM FRIÐARINS Dr. Haraldur Sigmar, forseti Hins. ev. lút. kirkjufélags íslend- inga í Vesturheimi, hefir verið á ferð hjá okkur í þessum bygð- um, á ferð með messugerðir og önnur embættisverk. Sömuleiðis sonur hans, séra Harold Sigmar. Sá vinsæli prestur, Dr. Sigmar, embættaði í Leslie, sunnudaginn 4. ágúst, í blómum prýddri kirkju við ágæta aðsókn. Þann dag voru liðin tuttugu ár frá burtför hans úr þessari bygð á- samt ihans ágætu fjölskyldu. Og þegar séra Haraldur Sigmar flutiti úr þessari bygð, hafði hann þjónað Vatnabygðum í átján ár. Það er því orðinn langur tími, sem íslenzkt fólk hefir notið pr-estsþjónustu þessa trúverðuga og hæfa manns. Sannleikurinn er sá, að það eru miklu fleiri en oft er á'litið, sem hafa ánægju af og fult gagn að heyra Guðs orð prédikað á íslenzku máli. Samt er hinn þó stærri streng- urinn, sá, að kristindómsstarfið, í heilbrigðum stíl, er eini friðar- vegurinn sem til er. Heill sé öll- um þeim, er í einlægni og alvöru fara með stjórnmálin til friðar, en ef Guð sjálfur fær ekki fyrst- an -bússtað í einstaklingshjört- unum, þá ráða ekki mennirnir við neitt hversu gáfaðir, lœrðir eða duglegir sem (þeir kunna að vera. Það er Guðs opinberunin mesta, sem nauðsynlega þarf að komast tí hug, hjarta og vi-lja mannsins. Guð Sonurinn Jesús Kristur. Sagan öll af Jesú Kristi, er fyrir mínum huga, fegursta, dýpsta, fullkomnasta sagan, sem rituð hefir verið ó þessari jörð. Líf hans og kenningar, dauði hans, upprisa og uppstigni-ng ber alt vott um FRELSARANN. Týni maður frelsaranum, þá hverfur ljósið af gáfu-m manns- ins, kærleiksliturinn af vísind- unum, geislarnir af ibókmentun- um, smekkurinn af fögrum list- urn. Sé -gáfaður maður vænn maður, doðnar 'hann niður af um- hugsun um kvöl jarðarinnar, sé hann fremur slæmur maður, verður hann gri-mmur. Hvorugur kemur auga á það, að Guð er kærleikurinn. Opinberunar- strengurinn milli Guðs og manns, er ihulinn sjónum 'hans. — Maður stendur þess vegna, arhönd er við þurftu og athvarfe fáir voru; munu þar fáir um vilta, utan þeir er að nutu. Trygð- in og festan á vináttu, þar sem vináttu'bönd tengdust jafn fágæt og hún var sönn. Heimilið jafn- an áslenzkt í þess orðs sönnustu merkingu. Anna á Sóleyjarlandi inti af hendi mikla þjónustu í þágu heimilis síns, er jafnan var all- umfangsmikið og búska-pur í stórum stfll; voru að eðhlegleik- um meginsitörf hennar unnin í þágu iþess og ástvina hennar, að hinztu æfidögum fram, — oft af veikum mætti hin siíðustu æfiár. — Mikillar gleði n-aut hún og eftirlifandi eiginmaður henn- ar af ágætlega hæfum dætrum er þau st-uddu til góðra menta; barnabörnin þrjú, hvert öðru efnilegra, urðu gleðigeislar á leið þeirra; sambandið milli allra á fjölskyldunni, yngri sem eldri, hjartfólgið og djúptækt, létti annir og óföll þau er starfs- ríkum degi eru jafnan fylgjandi. Anna var kvödd hinztu kveðju á heimili sínu, föstudaginn 12. júLí, að viðstöddum ástvinum, frændaliði og nágrönn-um. Út- förin fór fram frá kirkju Gimli safnaðar, undir stjórn sóknar- prests, að fjölmenni viðstöddu, sá er línur þessar ritar mælti þar nokkur kveðjuorð. Þökull tregi ríkir í ástvinahjörtum við burt- för hennar. Eftirskilinn óst- vinahópur og vinir kveðja hana með orðum áslenzks skálds er kvað: “Vertu sæl, við söknum þín.” S. Ólafsson. ekki í neinni smáræðisskuld við þá menn -og þær konur, sem slíta öllum kröf tum æfi sinnar til þess að fræða menn og leiða á kristi- lega sviðinu. Og engin betri laun getur slíkt fólk óskað sér að öðlast, það er eg viss rnn, en að sjá frækornin, sem þannig hefir sáð verið, bera ávöxt í lífi ein- staklinga og þjóða. Heilbrigður kennimaður, er bezti friðarboðinn, sem til er. Það er -hægt að finna það, vilji menn veit-a þvi nákvæma eftir- tekt, að menningin stígur eða sígur eins og hiti á mæli, eftir því ihvort kristilegt kirkjustarf er ræktað eða ekki. Það var einmitt í tíð séra Haraldar Sig- mars, hér á bygð, að eg byirjaði að veita þessu nákvæma eftir- tekt. “Margt skeður nú hjá kirkjufólkinu sem miður skyldi,” heyrir maður, sem eðlilegt er. Já, því miður er það. Manni skilst að ef maðurinn gæti orðið alheilagur á þessa-ri jörð, þá hefði ekki iþurft að ikosta svo -miklu til frelsils honum, sem gert var. En þó marg ikunni að koma fyrir af því sem ekki skyldi hjá þeim, sem séð hafa ljós, þá skeður samt enn fleira hjó þeim, sem ganga í myrkri, hvort sem þeir áður hafa séð ljós eða ekki. Hver sem vill sannfærast um þetta, ihann fylgisf með daglegum táðindum, mörg af hverjum eru næsta hryllileg og átakanleg. Það bjargar ekki nteitt þó við förum ’að eins og strúturinn og stingum 'höfðinu í sandinn. Tíðindin halda áfram fyrir því. Lífið heldur áfram eins og elfi í farvegi sínum, frá fjalli 'til fjöru og sjóvar, á góðum eða illum vegi eftir því sem kringumstæður standa til, hvort sem maður tekur því með. kærni eða kæruleysi; en kærni fyrir því sem er að gerast, jafinvel hjá okkur einstaklingunum, getur orðið dropi á 'haf líknarinnar, taki maður hönidum saman við þá sem rnikið geta. Presturinn, sem hér er minst á, hefir sáð úr fullum höndum og af heilum huga, mörgurn og miklum fræ- kornum til blessunar. Svo mörg af okkur hér, erum honum þakk- lát fyrir það og óskum að hon- um megi endast aldur og heilsa í mörg ár enn til starfsins. Hon- um og fólki hans öllu. Hjartans þökk til Dr. Haraldar Sigmars fyrir 'komuna í þessar bygðir nú og fyrir alla þjónustu í okkar þanfir. Við biðjum hann vel fara og heilan aftur koma. Hins sama óskar maður syni hans séra H. S. Sigmar. Lifið heilir vel og lengi, starf- andi í Jesú nafni. Rannveig K. G. Sigbjörnsson. Ósköpin öll berst ritstjórum blaða og tímari-ta af skáldsögum og ljóðum, sem þeir eru beðnir að birta. Ek-ki er álitið kurteisi að eyðileggja það, sem ritstjórun- um þykir lítið til koma, heldu-r senda það höfundunum til ba'ka, og eru umsagnir þeirra oft ein- kennilegar og beiítar undir slík- um kringumstæðum. Kona ein sendi mikið skáldsögu handrit til ritstjóra tímarits eins í Banda- rlíkjunum og bað hann að prenta söguna á hinu vinsæla riti sínu. Eftir nokurn tíma kom handritið aftur 'til höfundarins, með þessari áritan: “Eg sendi pappír þenn- an til baka, — það hefir einhver skrifað á hann.” Konu eina fór að lengja eftir að heyra frá ritstjóra tímarits eins, sem hún -hafði sent sögu- handrit til prentunar, svo hún skrifaði svOhljóðandi bréf: “Gjörið svo vel að lesa og prenta sög-u mína undir eins, eða senda mér hana til baka, þvá að eg hefi fleiri járn i eldinum. “Handritið kom til baka undir eins með þessum ummælum. “Eg hefi les- ið sögu yðar og ráðlegg yður að láta hana hjá öðrum járnum yðar.”

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.