Lögberg - 29.08.1946, Blaðsíða 6

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 29. ÁGÚST, 1946
1
Margrét Werner
Hinn löglegi erfingi að herragarðin-
um var Ralph. Hann erfði mikið af
peningum, lávarðstitilinn, landeignirn-
ar, í einu orði sagt, allt sem verðmæt-
ast var. Ralph hefði glaður viljað
skifta á því öllu fyrir eina línu, eitt orð
í erfðarskránni, sem hefði sagt, eða
gefið til kynna að yfirsjón hans væri
honum fyrirgefin. Hann hafði aldrei
hætt að elska föður sinn.
Það var ákveðið að lafði Cuming
skyldi halda áfram að vera á Elmwood,
þangað til að Ralph kæmi, en stjórn og
meðferð eignanna skyldu vera undir
hendi og stjórn Mr. Burt, lögmanns
fjölskyldunnar.
Lafði Cuming varð nú að fara til Mar-
grétar og barnanna; nú varð að verða
stór breyting þar, er svona var komið.
Kona Ralphs og börnin, urðu nú að hef j-
ast til sinnar tignarstöðu í mannfélag-
inu, og hún gladdi sig yfir að hugsa um
hversu si^nsamlega hún hefði hagað
til með Margréti og uppeldi stúlknanna,
því Margrét mundi nú vera fær um að
fylla stöðu sína með sæmd. Hún sá í
huga sínum fögnuð Ralphs yfir að sjá
sínar fríðu og vel mentuðu dætur. Þrátt
fyrir sína miklu sorg, hafði hún þó góða
von um framtíðina.
Hún skrifaði Margréti og sagði henni
frá láti lávarðarins; og sagðist mundi
brátt koma til hennar. Þe.ssi litla fjöl-
skylda skyldi nú, að það var úti um
þeirra rólega og kyrláta líf.
Það fyrsta sem varð að gera, var að
útvega sorgarbúninga. Margrét tók
öllu rólega, en var kvíðin og óánægð.
Systurnar spurðu hundrað spurninga
um föður sinn, sem þær iönguðu svo
mikið til að sjá. Þær vissu að hann fór
burt af Englandi af óeiningu við föður
sinn '— Það hafði lafði Cuming sagt
þeim — en þær vissu ekkert um að
þessi óeining stafaði af því, að hann
hafði gifst móður þeirra.
Eitt kvöld í byrjun september, kom
lafði Cuming út á Werners búgarðinn.
Hún bað fyrst um að tala við Margréti
einsamla. Á þessum mörgu árum sem
voru liðin, hafði Margréti lærst. að láta
sér þykja vænt um móðir Ralphs, því
hún var ávalt svo vingjarnieg við hana,
og mild og aðlaðandi í umgengni. Mar-
grét tók móti henni inni í herbergi sínu,
á hinn virðulegasta hátt.
“Eg vildi fyrst tala við þig,” sagði
lafðin, “svo við getum gert okkar áætl-
anir fyrir framtíðina, áður en börnin
vita neitt um það. Eftir fáa mánuði
verður Ralph kominn heim, og hvaða
afstöðu hyggst þú þá að taka?”
“Eg hef ekkert hugsað um það,” svar-
aði Margrét. “Heimkoma sonar þíns
kemur mér ekki hið minsta við.”
“En,” sagði lafðin, “viltu þá ekki,
vegna barnanna slaka til, á yfirborð-
inu að minsta kosti, og sýna sáttfýsi?”
“Mr. Cuming hefur aldrei farið þess
á leit, og hann gerir það víst aldrei,
lafði Cuming; það er eins fjarri honum,
og mér.”
Eftir þetta gat lafði Cuming varla
sagt neitt, loksins sagði hún; “Margrét,
eg hef aldrei spurt þig um ástæðuna
fyrir því að þið skilduð, og eg kæri mig
ekkert um að vita það. Sonur minn
skrifaði mér að þið gætuð ekki framar
lifað saman. Eg elskaði manninn minn
og var honum ástúðleg og auðsveipin
kona. Eg umbar geðsmunagalia hans,
og dáðist að göfgi hans og dygðum, svo
eg get ekki skilið, hvað eg ætti að gera,
ef eg væri í þínum sporum. Eg segi við
þig, það sem eg segi við Ralph, og það
er hátíðlegt orð — það sem guð hefur
sameinað, skulu mennirnir ekki að-
skilja.’ Nú skal eg segja þér mína mein-
ingu, og hún er sú, að það er ekkert
sem getur réttlætt slíkan skilnað sem
ykkar — ekkert nema hin svívirðileg-
asta móðgun, og hin hjartalausasta
grimd. Veldu það bezta, Margrét, slak-
aðu til við manninn þinn. Trúðu mér,
réttindi konunnar eru ekkert annað en
heilaspuni og skilningsleysi; það að
elska á mildan og kærleiksríkan hátt,
að vinna ást og traust mannsins síns,
er hið fegursta hrós og meðmæli. sem
nokkur kona getur eignast. Jafnvel þó
Ralph kuhni að hafa rangt fyrir sér, þá
samt sem áður reyndu að sigrast á
stjórnmensku þinni og reiði. og stígðu
fyrsta sporið í áttina til að koma á móti
honum.”
“Eg get það ekki,” sagði Margrét al-
varlega.
“Ralph var æfinlega göfuglyndur og
drengilegur,” hélt móðir hans áfram að
segja. “Ó, Margrét, hefurðu gleymt að
drengurinn minn, lagða alla sína fram-
tíð í sölurnar fyrir þig?”
“Nei,” svaraði hún biturt; “hann hef-
ur ekki gleymt því heldur, lafði Cum-
ing.”
Minningin um þann órétt sem hún
hélt að sér hefði verið gerður, var henni
svo ógleymanlegur. Hún sá í huga sín-
um hina aðláanlega fríðu og tignarlegu
Miss Newton, og þá fágætu ró, sem
hún sýndi ávalt, hvað sem fyrir kom.
Það hlaut að stafa af sérstöku uppeldi.
Hún sá andlit mannsins síns náblelkt
af geðshræríngu og fyrirlitningu. Nei,
aldrei aftur! Þessu yrði. aldrei gleymt.
“Þú verður að taka stöðu þína í
mannfélaginu,” hélt lafði Cuming áfram
að segja;.““þú ert nú ekki framar sú
sem þú hefur verið hingað til — Mrs.
Cuming; þú ert nú lafði Cuming af Elm-
wood, kona Cumings lávarðar, og móð-
ir barnanna hans. Það eru svo margar
skyldur sen nú hvíla á þjér, sem eg get
varla talið upp, og þú mátt ekki skor-
ast undan þeim.”
“Eg hafna því öllu,” sagði Margrét
rólega. “Eg vil ekki bera titil sonar þíns,
eg vil ekki njóta auðæfa hans, né hans
háu stöðu, og þeirra skyldna sem því
fylgir. Eg neita að gera nokkuð sem
miðar til sameiningar okkar.”
“Og hvers vegna?” spurði lafði Cum-
ing alvarlega.
Margrét roðnaði í andliti og reiðin
blossaði upp í hjarta hennar.
“Vegna þess, að sonur þinn sagði orð
við mig, sem eg get aldrei og vil aldrei
gleyma,” sagði hún. “Eg gerði nokkuð
sem eg hefði ekki átt að gera, eg var
viti mínu fjær; eg var brjáluð af afbrýði,
eg var hreint og beint blind — eg hagaði
mér eins og flón — eg gerði það, sem
eg veit nú, að er óheiðarlegt og lítils-
virðandi. Eg vissi ekki betur, og hann
hefði getað fyrirgefið mér, því hann gat
vel skilið að eg gerði það af fávizku. En
í nærveru hennar, sem eg hélt að væri
keppinautur minn um ást hans, sagði
hann, að hann yðraðist þess meðan
hann lifði, að hafa gifst mér.”
“Það .var skerandi orð,” sagði iafði
Cuming.
“Já, mjög skerandi; það helsærði
hjartað í brjósti mér — það drap mig,
eins ung og eg þá var, og síðan hef eg
ekki lifað.”
“Geturðu aldrei fyrirgefið það, og
gleymt því, Margrét?” spurði lafðin.
“Aldrei,” svaraði hún; “þessi orð hafa
brent sig svo inn í hjarta mitt og heila,
að þau eru ógleymanleg.”
“Eg get ekki sagt meira, Margrét;
vonandi að voldugri rödd en mín, tali
til þín, sem þú tekur meira til greina.”
Nú varð löng þögn. Lafði Cuming
var hryggari og meir buguð en hún vildi
viðurkenna fyrir sjálfri sér. Hún hafði
ætlað að fara með konu sonar síns og
börnin með sér, í sigurhrós för heim til
sín; en nú gat það ekki hepnast.
“Eigum við nú að tala unj börnin?”
spurði lafðin loksins. “Það verður að'
gera vissa ráðstöfun fyrir þeim.”
“Já,” sagði Margrét. “Faðir þeirra
hefir rétt til að krefjast þeirra, og eg er
Adljug að beygja mig fyrir þeim rétti. Eg
býst ekki við að honum muni nokkurn-
tíma þykja vænt um þær, eða skifta sér
af þeim, af því þær eru mín börn. En
eg læt þær til hans og þín, lafði Cuming.
Hin sælustu og beztu ár æfinnar hafa
þær verið hjá mér; þess vegna verð eg
að gera mig ánægða með það. Það er
aðeins eitt skilyrði sem eg vil setja, sem
er: að börnin mín heyri aldrei neitt um-
tal um mig.”
“Þá þekkirðu mig lítið, Margrét, ef
þú heldur að slíkt geti átt sér stað. Viltu
þá heldur skilja við börnin þín, en koma
og vera hjá þeim?”
“Já, miklu fremur,” svaraði Margrét.
“Eg veit, að þú gefur þeim leyfi til að
koma til mín, lafði Cuming. Eg hef í
mörg ár gert mér það ljóst, að það
mundi koma að því, og eg er undý" það
búin.”
“Kæra Margrét,” sagði lafði Cuming,
með innilegri hluttekningu, “hefurðu
hugsað útí það, hvað það meinar, að
skilja við börnin sín — einangrun, leið-
indi?”
“Eg veit það allt saman,” svaraði
Margrét. “Það verður þungt fyrir mig
að bera, en ekki eins þungt og kvelj-
andi eins og að þurfa að búa undir sama
þaki, og faðir þeirra.”
Margrét hlustaði rólega og með eft-
irtekt, á fyrirætlanir lafði Cuming, með
systurnar — þær áttu að koma til Elm-
wood, og vera þar, og taka þá stöðu
sem þeim tilheyrði, sem aðalsbornum.
Mrs. Waughan átti að fara með þeim
og vera þar, þar til nýji lávarðurinn,
faðir þeirra, kæmi heim. Fyr en hann
væri kominn heim, átti ekki að kynna
þær í samkvæmislífinu; það hlaut að
taka æði tíma til að æfa þær og kenna
þeim allar hinar margbrotnu reglur og
siði, sem staða þeirra í samkvænuslíf-
inu krafðist, og sem þær höfðu enga
þekkingu á áður. Svo þegar lávarður-
inn kæmi heim, gæti hann gert þær
ákvarðanir sem honum líkaði.
“Hann verður svo upp með sér af
þeim!” sagði lafði Cuming. “Eg hef
aldrei séð eins fjöruga og fallega stúlku
eins og Beatrice, og enga eins blíða,
undislega og milda, eins og Lillian. Ó,
Margrét, hvað eg skyldi vera hamingju-
söm ef þú vildir vera hjá okkur.”
Það sá engin á Margréti að hiin tæki
nærri sér, að láta dætur sínar fara í
burtu.
Fyrst vildu systurnar ekki skilja við
móður sína; þeim var kært þetta æsku-
heimili sitt; þær gátu ekki skilið hví
móðir þeirra vildi ekki koma með þem
og vera hjá þeim, en er lafði Cuming
sagði þeim að móðir þeirra þyrfti meiri
ró og næði, en hún gæti haft á Elm-
wood, og óskaði ekki eftir að fara það-
an sem hún væri, urðu þær rólegri.
“Nú hefur mamma titil,” sagði* Bea-
trice; “því vill hún ekki þiggja hann?”
“Móðir þín kærir sig ekki um það, og
lætur sér standa á sama um það,” sagði
lafði Cuming; “við verðum að taka til-
lit til þess sem hún vill, og laga okkur
eftir því.”
Margrét lét engan bilbug á sér sjást,
þar til dætur hennar fóru. Þá féll und-
arleg og óvænt þögn yfir heimilið, og
nú fyrst bilaði kjarkur hennar og stór-
læti. Það var eins og dauðinn sjálfur
sækti nú að hjarta hennar.
20. Kafli
Það var hrifningarríkt augnablik, er
lafði Cuming í fyrsta sinn gekk með
þes&um glæsilegu sonar dætrum sín-
um milli hinna löngu raða þjónustu-
fólks, sem stóð í röðum til að taka á
móti þeim. Þær voru báðar undrandi
yfir því sem þær sáu. Þær voru svo
ungar þegar þær fóru frá Florence, að
þær höfðu engar minningar þaðan,
hvorki af litla skrauthýsinu við Arno
fljótið, sem þær áttu heima í. né nokkru
öðru. Síðan þær fóru þaðan höfðu þær
alltaf verið á búgarði afa síns, Mr. Wer-
ners, og aldrei séð neitt annað.
Lafði Cuming veitti því nána eftirtekt.
hvaða áhrif það hafði á þær, að sjá
Elmwood. Lilian fölnaði og varð óstyrk,
og Xár komu í augu hennar. Beatrice,
alveg það mótsetta, hún virtist strax
sem eiga heima þar. Metnaðarroði kom
í andlit hennar; augun ljómuðu of fögn-
uði, og hún sýndi meira yfirlæti en hún
var vön, í líkams burðum og göngulagi.
Það var ekkert hér sem virtist valda
henni undrunar né áðdáunar, þrátt fyr-
ir alla þá fegurð og skraut sem þar var,
sem var alveg nýtt fyrir hana, lét hún
sem hún væri vön slíku.
Þetta nýja heimili þeirra hafði auð-
vitað mikil áhrif á þær. í fleiri daga tók
amma þeirra sér stund til að sýna þeim
herragarðinn úti og inni, og öll hin
mörgu og dýru listaverk er þar voru.
Það sem Beatrice þótti mest varið í var
málverkasafnið; hún var mest hrifin af
að sjá myndirnar af forfeðrum fjöl-
skyldunnar, ásamt stuttu æfisögu á-
gripi, sem fylgdi hverri mynd. Einn
morgun stóð hún fyrir framan mynd-
ina af l^fði Cuming, og undraðist hve
aðdáanlega myndin var lík henni. Allt
í einu snéri hún sér að ömmu sinni, sem
stóð hjá henni, og sagði: “Allar lafðirn-
ar sem tilheyra Cuming fjölskyldunni
eru hér, en hvar er móðir mín? Hún er
eins fríð eins og nokkur hinna. Hví er
hér engin m^nd af henni?”
“Það kemur hér einhverntíma mynd
af henni; þegar faðir þinn kemur heim,
þá verður öllu slíku komið í lag.”
“Við eigum engan bróðir,” sagði Bea-
trice. Það sýnist hér að sonur hvers lá-
varðar hafi tekið hér við, að föður sín-
um dánum — hver tekur við þegar
pabbi deyr?”
“Nánasti ættingi hans,” svaraði lafð-
in í hryggum róm, “Lewis Dare, hann
er næsta skyldmenni Ralphs. Hann erf-
ir bæði tignarnafnið og herragarðinn.”
Hún stundi þungt við. Það var henni
þungur harmur að hugsa til þess að hún
mundi aldrei sjá sonarson sinn, aldrei
fá að hampa og hlúa að, og blessa, erf-
ingjann að Elmwood.
Lilian var mest hrifin af skrautlegu
blómgörðunum, hinum stóra listigarði
með hinum stóru og tignarlegu álm-
trjám; stöðuvatninu með hvítu liljurn-
ar, sem vögguðu sér á því, og táraperl-
urnar sem héngu frá greinunum ofan í
vatnið. Þetta þótti henni fagurt og
dýrðlegt. Þegar þær stóðu á vatnsbakk-
anum, horfði Beatrice ofan í hið gagn-
sæja dýpi, en hrökk við og horfði frá
því.
“Mér leiðist vatnið,” sagði hún, “það
var ekkert hjá gamla heimilinu okkar,
sem var mér eins þreytandi, eins og
hafið, sem aldrei hafði frið. Eg held eg
sé fædd með sérstökum viðbjóð á vatni.”
Skrautlegar íbúðir voru valdar handa
þeim, í vesturvæng hallarinnar, sem
voru í sambandi hvor við aðra. ítalska
stúlkan sem kom með þeim frá Flor-
ence, vildi ekki fara frá Margréti; hún
var búin að vera hjá henni svo lengi og
vildi ekki skilja við hana. Lafði Cuming
hafði útvegað tvær þjónustustúlkur, og
pantað handa sonardætrum sínum búri-
inga sem samsvöruðu þeirra háu stöðu.
Mrs. Waughan hafði tvö herbergi,
sem voru nærri íbúð systranna. Þar eð
lafði Cuming hélt að það gæti liðið
langur tími þar til lávarðurinn kæmi
heim, gerði hún fyrirskipun um, hvern-
ig tímanum'skyldi varið. Þær áttu ekki,
• enþá, að taka þátt í samkvæmislífinu,
en halda áfram námi sínu, tvo tíma á
hverjum morgni, keyra út, eða ganga
út með ömmu sinni á hverjum degi, eft-
ir morgunverð, og svo borða með henni
kl. 7 á kvöldin, og vera svo það eftir var
kvöldsins í samkvæmissalnum.
Þetta var þeim nýtt og ánægjulegt
líf. Beatrice var hrifin af þeirri viðhöfn
og skrauti sem var allt í kring um hana.
Hún skemti ömmu sinni með því að
segja henni, á svo fjörugan og lifandi
liátt, frá því einmanalega lífi sem þær
liöfðu lifað á þessum afskekta búgarði
Werners. “Hér finn eg að eg á heima,”
sagði hún, “en þar aldrei. Eg vakna nú
stundum, og finst eins og eg heyri
skrjáfið í laúfinu á gömlu álmtrjánum,
og heyri Werner gamla vera að tala um
morgunverkin í fjósinu. Vesalings
mamnia! Eg get ekki skilið að hún
skuli vilja vera þar.”
Eftir því sem þær vöndust meira þessu
nýja lífi, sáu þær hve mikill mismunur-
inn var á heimilum og stöðum, ömmum
þeirra. Á aðra hliðina háborin gömul
ætt, gift inní tignustu og voldugustu
fjölskyldur landsins — skrautlegt hús,
næstum því að vera höll, auður, tign og
há staða. Á hina hliðina, fátæka og út-
slitna kotbónda konu, sem átti heima í
lélegu og gömlu húsi, og algjörða vönt-
un alls þess er miðar til sannra lífsþæg-
inda.
Hvernig gat þetta verið? Hvernig
stóð á því, að faðir þeirra var Cuming
lávarður á Elmwood, en móðir þeirra
dóttir fátæks smábónda? Þeim kom nú
fyrst til hugar að það mundi vera eitt-
hvert leyndarmál í sambandi við gift-
ingu og líf foreldra sinna. Þær hættu
smátt og smátt að tala um fyrra heim-
ili sitt og veru sína þar, þvf þær ímynd-
uðu sér, að það væri eitthvað óeðlilegt
í sambandi við það.
Af og til kom fólk í heimsókn til Elm-
wood. Sir Thomas Tottenham og frú
hans komu þangað oft, og lafði Newton
kom frá Pine Hall. Allir sem komu dáð-
ust að hinum fríðu dætrum nýja lávarð-
arins.
Beatrice, með sína ljómandi fegurð,
fagra málróm, og tignarlegu framkomu
og limaburð; Sir Thomas sagði að eng-
in stúlka í öllu greifadæminu bæri af
henni.
Það varð mikill fögnuður á EHmwood
þegar lafði Cuming sagði að Ethel New-
ton, dóttira beztu vinkonu sinnar, lafði
Newton, ætlaði að koma og vera nokkra
daga á Elmwood. Það var þá að syst-
urnar sáu í fyrsta sinn, þessa tignar-
legu konu, hverrar forlög stóðu í svo
undarlegu sambandi við forlög þeirra.
Ethel Newton var nú ekki “drottning,”
umhverfisins. Borgia fursti hafði unnið
sér til handa þessa fríðu, göfugu ensku
stúlku. Hann hafði fylgt henni til Pine
Hall, og endurnýjað bónorð sitt til
hennar.