Lögberg - 31.10.1946, Síða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 31. OKTÓBER, 1946
o
/íliLe/iMÁL
rVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Frú Rannveig Schmidt
Mikla ánægju höfðum við af
því að hitta frú Rannveigu
Sdhmidt í Reykjavík. Flestir
Vestur-lslendingar munu kann-
ast Við hana af hinum spræki-
legu blaðagreinum hennar. Hún
var búsett utanlands í mörg ár,
fyrst í Danmörku og síðan í
Bandaríkjunum. Þar flutti hún
fjölda fyrirlestra og skrifaði ótal
blaðagreinar um ísland og ís-
lenzka menningu. Þegar hún
kom aftur heim til ís'lands fyrir
tveimur árum síðan, var hún
sæmd íslenzku fálkaorunni fyr-
ir hina merku landkynningar-
starfsemi sína.
Síðastl. vetur dvaldi frú Rann-
veig í Danmörku í þjónustu ís-
lenzku stjórnarinnar, en var ný-
komin heim, þegar við hittumst-
Eg þakka frú Rannveigu góða
viðkynningu og hina skemtilegu
grein, sem hún var svo góð að
láta Kvennasíðu Lögbergs í té;
hún hefir ekki verið prentuð
áður. I. J.
♦
Um tízku
Eftir Rannveigu Schmidt
Frakkar hafa lengi verið ein-
valdir konungar í ríki tízkunn-
ar í heiminum . . . eins og þeir
skipuðu fyrir um klæðaburð
kvenna þannig klæddu konum-
ar sig. Ameríkumönnum leidd-
ist þetta einveldi Frakka og
gerðu alt sem þeir gátu til þess
að ti'leinka sér það, en þeir kom-
ust aldrei lengra en að verða
^orystumenn í sportsklæðmaðd.
Rétt fyrir stríðið voru Ameríku-
menn búnir að safna að sér á-
gætis fólki með það fyrir aug-
um, að ná yfirráðum í tízkunni.
Þeir höfðu marga listamenn frá
Norðurálfunni og ameríska
menn og konur, sem sköruðu
fram úr á tízkusviðinu • • . Svo
fengu þeir öll trompin upp í
hendurnar þegar Frakkar urðu
hjáilparlausir meðan á stríðinu
stóð. Margir vestra voru svo
bjartsýnir að halda, að Ameríka
myndi geta haldið forystunni og
það var spenningur í tízkuheim-
inum þegar farið var að 'bera
saman frönsku tízkuna og þá
amerísku að stríðinu loknu. En
Frakkar sigruðu og kemur það
til af því, að þeir hafa slíkt
framúrskarandi hugmyndaflug
og þeir hafa “elegancen.” Er-
því er sportsfötum viðvíkur
höfðu Ameríkumenn enn betur.
I janúar þetta ár sendu frönsku
tízkuhúsin sýningu út af
örkinni, þar sem sjá mátti a'lt
mögulegt tízkunni viðví'kjandi-
Fór sýningin land úr landi.
kjólar voru sýndir af frönskum
sýningastúlkum (mannequins)
og á 'brúðum, en sýningin kom
meðal annars til Stokkhólms og
Kaupmannahafnar og vakti
mikla aðdáun og eftirtekt Síð-
ar fór hún til Bandaríkjanna og
var ferðast með hana úr einni
stórborginni í aðra.
Eins og kunnugt er eru í París
margir tízkukonungar, svokall-
aðir, t. d. Chanel, Shiaparelli,
Poiret, Lucien Lelong, svo við
nefnum fáeina. Ýmsir nýjir hafa
sprottið upp, þar á meðal Ba'l-
main, sem ameríska skáldkonan
Gertrude Stein, vinkona Picasso,
sem átt hefir heima í Frakk-
landi í mörg ár, hefir komið á
framfæri. Balmain býr til ó-
vanalega kvöldkjóla, en aðal-
einkenni þeirra er, að þeir eru
mjög “afhjúpandi” — eða eigum
við að segja “berir.” Balmain
hefir innfært tízkuna, að hafa
langsjöl úr silki við kjóla sína—
og kannske ekki vanþörf.
Fyrir tveim árum síðan leiddu
Ameríkumenn í tízku, að hafa
stutta kvöldkjóla; þeir voru
fult eins íburðarmiklir og lang-
ir kvöldkjólar, en náðu bara
niður á miðjan legg. Þetta var
að fara úr tízku aftur þegar
Frakkar fengu yfirráðin í tízku-
heiminum á nýjan leik- . . og nú
er hvorttveggja jafnmikið not-
að, langir og stuttir kvölakjól-
ar, en amerískar konur fylgja nú
frönsku tízkunni sem fyrri.
Fyrir nokkru var eg stödd á
tízkusýningu hjá Madame Je-
anne Lanvin í París, en Madame
Lanvin var drottning allrar
tízku í Frakklandi í mörg ár.
Smekkur hennar brást aldrei og
sjjálf var hú(n framúrskarandi
dugleg og í hávegum höfð af
löndum sínum. Salur hennar í
Rue Faubourg St. Honoré var
miðdepill allrar tízku í París-
Madame Lanvin dó nýlega, en
salurinn hennar heldur áfram
og tveir aðalkjólarnir, sem voru
á sýningu þeirri er eg sá, voru
“kompóneraðir” af henni sjálfri
— síðustu kjólamir hennar. Nú
skal eg segja ykkur hvernig
þeir voru- . .
Annar kjólHinn var síður, hvít-
ur “stíl”-kjóll úr þunnu silki-
efni„ blúndukendu. Hann var
útsaumaður með glitperlum, pils-
ið ákaflega vítt, ermar stuttar og
víðar, en um mittið var rósrautt
band, sem líka var útsaumað með
glitperlum. Hinn kjóllinn var
draumakjóll hverrar konu —
svartur kjóQi úr “crepe” silki, al-
gerlega glanslausu; kjóllinn
vafðist um líkamann og var
“draperaður” óvenjulega fallega
um mjaðmirnar (það er mikið
um mjaðma-draperingar á Par-
ísarkjólunum núna); ermarnar
voru langar og þröngar, en erm-
arnar og hálsmálið, sem var hátt,
var saumað glitrandi skartgrip-
um, egta steinum af öllum teg-
uncfum, en mest bar á rúbínum.
. . . Sagði eg “draumakjóll”? Já,
en það þurfti fallegan vöxt til
að bera þann kjól.
í París ganga allar konur á
kíluhælum og þykir sumum það
fallegt, en öðrum ekki. Vissara
er þó að hafa sterka ökla ef
maður fer út í að kaupa sér þess-
konar skó-
Kvenkápur í Frakklandi hafa
hálfgert tunnulag, en skinn mik-
ið notað til skrauts.
Hattar eru ýmist ákaflega
stórir eða mjög litlir og blóm
mikið notuð, jafnvel á vetrar-
hatta.
Á baðströndinni þótti falleg-
ast, að vera í tvískiftum bað-
fötum. Þau voru oft marglit
með rikkingum bæði á buxum
og brjóstahlífum. Léreftstreyjur
voru mikið notaðar við baðföt-
in á ströndinni; einnig hálskeðj-
ur, armbönd og eyrnalokkar,
alt úr strái eða skeljum- 1
tízkublaðinu “Femina,” sem gef-
ið er út í Frakklandi, er sýnd
mynd af heimsins minstu sund-
fötum og eru þau köl'luð atome.”
. . • En hversvegna að vera að
skrifa um tízkuna á útlendum
baðströndum fyrir íslenzkt kven-
fólk? Ætli við verðum ekki bara
gular og grænar af öfund af að
lesa um það. . .
Aktu, og stúlka mun aka með
þjer, gangtu, og þú munt ganga
einsamall.
Athyglisverð bók
Sökum þess að atvikin viku
mér. að mestu útúr íslenzku um-
hverfi, hefir mér orðið erfitt um
að afla mér íslenzkra bóka. Þó
var eg svo heppinn, að nágranni
minn færði mér Björninn úr
Bjarmalandi, sem hann hafði
einhverstaðar fiskað upp.
Eg hafði séð umsagnir um bók-
ina í Lögbergi og Hkr., en ef eg
man rétt, höfðu þær ekki þau
áhrif, að eg fengi neina sérstaka
löngun til að lesa hana- Svo sló
öllu í þögn, og eg hélt að hún
væri þar með úr sö&unni, eins
og bíður flestra bóka að verða.
Þegar mér barst bókin, var
dagur kominn að kvöldi og eg
þreyttur- Þó hóf eg lesturinn
og las þá nótt og fram á næsta
dag, og aldrei hefi eg fengið
næturverk betur borgað. Að
loknum lestri, flaug mér í hug
hending eftir St- G. — eða eitt-
hvert þessara stór-skálda, sem
eg er orðinn ruglaður í hver á
hvað. — “Málið og stíllinn og
efnið er eins.” En svo koma
skammir í endann. Þeim sleppti
eg, en hélt áfram að raula: “Mál-
ið og stíllinn og etfnið er eins,”
og bætti við frá eigin brjósti:
með ágætum, hvað sem þeir
segja — eða þegja. Eitt af morð-
tólum okkar menningar á þess-
um dögum er þögn, þegar lífs
nauðsyn er að taia; helþögn, sem
grúfir eins og níðdimm nótt, sem
þjáist af að þegja, en herðir þó
á þagnartækjunum eins og hel-
soltinn maður á hungurbandi, og
altaf dimmir meir og meir, svo
að maður kemst í sama hugará-
stand os skáldið sem orti þessa
vísu:
“Þögulust nótt allra nótta,
nákyrð því ofbýður mér.
Stendurðu á öndinni af ótta,
eða hvað gengur að þér?”
Þessi þögn, sem hefir það
markmið að þegja sannleikann í
hel ef hann er í andstöðu við
vissa mannhópa, stendur á önd-
inni af ótta, því að þrátt fyrir
starblindu þröngsýnnar þrjósku,
hefir hún samt undirvitund, sem
segir henni að til séu óbreytan-
leg náttúrulög, sem valda því að
eftir alla kyrð kemur stormur,
sem getur orðið svo hvass, að
hann rífi þakið ofan af henni,
svo að hún sjálf og alt það ihni-
byrgða óloft, sem hún ól, hendist
í háloft og komi niður í hin
miklu sameignar vé móður nátt-
úru og verði höfð fyrir eldivið.
í Birninum úr Bjarmalandi
eru ýms veðurmerki sem benda
á að slíkur stormur, sé í aðsígi.
Það er að líkindum ástæðan fyr-
ir því, hve lítið hefir verið á
hann minst- Eitt sem eg dáði
við lestur bókarinnar var, hvað
höfundinum tekst að kynda og
halda jafnvel lifandi frá byrjun
till enda, öllum þeim mörgu eld-
um, sem rith. þarf til þess að
gefa samtíð sinni bók, sem hafi
skilyrði til að lifa, jafnvel þó að
sú samtíð væri svo rangsnúin
að hún brendi hana á báli.
Það er útlit fyrir, að hötf. hafi
verið innblásinn af réttmæti
málstaðarins, og er það ekkert
meðalmannsverk að halda þeim
innblæstri óþreyttur í svo langri
bók, án þess að daprist flugið
þegar sígur á seinni hlutann, en
hér er engu slíku við að dreifa-
Höf. er jafn ferskur og óþreyttur
að leiðarllokum og þegar hann
lagði upp í byrjun-
Eg ætla að leyfa mér að láta
þá skoðun í ljós — þó að eg
verði máske sleginn fyrir hana,
að Björninn úr Bjarmalandi sé
bezta bókin, sem gefin hefir ver-
ið út á íslenzku hér vestan hafs.
Og hneykslist menn á því að eg
skuli t. d- ekki taka St. G. und-
an, er þvú til að svara, að margt
hefir gerst síðan hann dó, svo að
hann hafði ekki á sinni tíð af-
stöðu til þeirra sviftinga sem
Þorsteinn beitir í bók sinni
Þ. Þ. Þ. hefir sýnt það með
Biminum úr Bjarmalandi, að
hann er rith. stórra viðburða, og
SKUGGALAUS MYND
Þessi fyrirsögn datt niður í
hugann af heiðum frásagna
himni okkar ágætu vestur-ls-
lenzku ritstjóra um okkar elsk-
aða ísland- Það er enginn skuggi
í myndinni, sem þeir draga upp
af því.
Eg verð í allri auðmýkt að
játa að mér hafi þótt alt að þess-
um tíma, skuggalausar myndir
svtfplausar, og finndist þær í
mótsögn við þann heim, sem
grunnlagður er á skifting ljóss
og skugga- En nú er eg kominn
á aðra skoðun. ,
Eg gleðst í hjarta mínu yfir
því, að mitt elskaða föðurland
er nú leyst úr álögum skugg-
anná. Þó veldur það mér enn
meiri fagnaðar að ’samlandar
mínir, vestur-íslenzku ritstjór-
arnir, hafa fyrstir manna sigrað
náttúrulögmálið á þessu sviði til
ómetanlegrar blessunar fyrir
alla mannkind um aila ókomna
tíð. Hér eftir mun ljósið ríkja
sem einn einvaldsherra í mold
og menning- Eg geng þess ekki
dulinn, að Austur-íslendingar
eiga marga ágæta menn og enn
dapurlegt til þess að vita, að
hann skuli þurfa að eyða tíma
og kröftum til að skrifa heil
bindi um alment fólk og rekja
ættartölur langt aftur í tíma. En
það er sitt hvað að vera gáfaður
ritlh. og eiga skifti við sína sam-
tíð til þess að halda í sér lífinu-
J. S. frá Káldbak.
ágætari konur. En eitt kemur
öðru meira, segir hinn aldni tals-
háttur.
Eftir öllum skilríkjum að
dæma hafa Austur-íslendingar
litið svo á, að vestur-ísienzku
ritstjórarnir væru þeim meiri
menn, sem með mestu stórmenn-
um landsins yrði að halda dýrð-
legar veizlur líkömunum ti'l
eftirlætis og sálunum til yfir-
venjulegra afreka. Enda kom
áranguririn -brátt í ljós. Rit-
stjórunum datt í hug, sem von
var, að þeir væru guðir en ekki
menn, og urðu svo hlaðnir al-
heimsorku að þeir námu burt
alla skugga úr íslandsmynd
sinni, svo að nú ríkir á Islandi
einskært ljós-
Því var löngum spáð, að Vest-
ur-íslendingar mundu verða Is-
landi ílepjDur í annan skó, enda
er sú raunin á orðin. Eg vil taka
það fram, að þó að eg og ýmsir
fleiri kunni ekki við skugga-
lausa mynd, er það bara fyrir
óvana og óþroskaðann lista-
smekk.
Með tímanum munu skugga-
lausar myndir einar taldar lista-
verk- Eg vil því færa ritstjór-
unum þökk mína fyrir förina og
framtakið.
Síðan ritstjórarnir komu heim
aftur til Canada, streymir þessi
nýja ljósorka út frá þeim um
land alt, og er í algleymi hér á
Kyrrahafsströndinni. Um hana
má segja eins og stendur í sálm-
infum: Þín stöðvar enginn spor.
Sýnir það mátt hennar, að hún
fór jafnhart yfir Klettafjöllin
og sléttufylkin, og hafa þau fjöll
þó orðið flestum farartálmi-
Fréttaritarar herma að þúsundir
trölila, sem ekíki þoldu ljósið,
döguðu uppi í Klettafjöllunum,
og óteljandi svartálfar létu lífið.
En ljósálfar héldu veizlu og stigu
dans ritstjórúnum til heiðurs-
Hér á Kyrrahafs ströndinni búa
tóm ljóssins böm, sem meðtóku
ljósið úr austri með fögnuði. Og
svo héfir brugðið við, við komu
þess hingað á þessu hausti, að
það hefir verið sólskin á hverj-
um degi, og ekki komið dropi úr
lofti. Karlmenn hafa gengið ber-
höfðaðir á skyrtunum, og það er
farið að spretta hár á höfðum
þeirra sem höfðu skaila, fyrir
ljósorkuna- Kvenfólkið gengur
berleggjað með nakta arma, sem
gerir það miklu fallegra þegar
sólin skín. Giftingum hefir
fjölgað svo ört, að feður Van-
couver-borgar búast við að hún
telji milljónir eftir fá ár og verði
höfuðborg Canada og stærst
allra borga. Hvar sem maður
mætir manneskju er viðkvæðið:
lovely day, beautiful day, won-
derful day!
— Eg tel sjálfsagt að öll aust-
uríslenzk blöð birti þessa grein
á framsíðu, því að íslandsför rit-
stjóranna, og það sem þeir gerðu,
markar stærri tímamót í sög-
unni, en atom-bomb-ið, og töldu
amerísk stórblöð það ekki eftir
sér að auglýsa það á fremstu
síðu.
J. S. frá Kaldbak.
v Skyldur
SOKKUM!
. . . Hvortveggja eru búnir til úr nylon . . •
tannburstinn er samsettur af sterkum, óslít-
andi hárum, en sokkarnir úr nylon-garni
. • • tvennar mismunandi tegundir úr sömu
efnagerð. Báðar eru talandi vitni þess, hve
efnavísindin orka miklu um framleiðslu
nýrra og nothæfra efna, sem eru til margra
hluta nytsöm. Úr slíkum efnum búa efna-
vísindamenn til marga hluti, sem fegra, spara
og gera lífið margfalt auðveldara.
IN-46-14
$ E R V I N G
CHEMISTRY