Lögberg - 13.03.1947, Blaðsíða 4

L.OGBEKG, FlMTUDAGINN 20. MARZ, 1947
—----------Hogberg----------------------
G«?fíð öt hvern flijitudag af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 í '.argent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LOGBERG
(95 Sargent Ave.. Winnipeg, Man
Rtstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið—Borgist fyrirfram
The "Lögberg” is 'printed and published by
The Columbia Press, Limited. 695 Sargent
Aver-ue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail,
Post Office Dept., Ottawa.
PHONE 21 804
Minningabrot úr
íslandsföVinni 1946
EJtir EINAR P. JÓNSSON
Næsta morgunn var förinni heitið
austur um sveitir, og má nærri geta
hvort við hlökkuðum ekki til annars eins
æfintýris; bæjarstjórn Akureyrar hafði
ákveðið, að auðsýna okkur þá miklu
sæmd, að veita okkur þess kost, að líta
með eigin augum Suður-Þingeyjarsýsl-
una í allri sinni dýrð, og þar bar líka
margt fyrir augu, sem gott var og gam-
an að veitá athygli; umsjón með förinni
höfðu þeir Steinn Steinsen borgarstjóri
og Þorsteinn M. Jónsson formaður bæj-
arstjórnar, báðir góðkunningjar mínir
frá fyrri dögum; auk þeirra og okkar að
vestan, tók þátt í austurförinni eftir-
greint fólk: Ólafur Thorarinssen hæjar-
fulltrúi og frú, Ragnhildur Ásgeirsdótt-
ir, Pétur kandídat Sigurgeirsson, Árni
Bjarnarson bókaútgefandi, Halldóra
Bjarnadóttir ritstjóri, Friðgeir H. Berg
skáld, Ingimar Eydaí, fyrrum ritstjóri
vikublaðsins Dags á Akureyri, séra Frið-
rik Rafnar vígslubiskup, og Björgvin
Giíðmundsson tónskáld og frú; þetta
var glaðsinna hópur, og leið því ekki á
löngu unz byrjað var að taka lagið; það
var heldur enginn hörgull á forsöngvur-
um með þá séra Friðrik og Björgvin inn-
anborðs, ef svo má að orði komast um
ferðalag í almenningsbíl; dumbungsveð-
ur var á um morguninn, er lagt var af
stað, og suddarigning yfir Vaðlaheiðina;
en er niður kom af heiðinni í Fnjóskadal-
inn tók að stytta upp og birta til, þótt út-
sýnis nyti eigi eins og vera bar; mér
virist Fnjóskadalurinn búsældarlegur,
og víða mikið um nýrækt; yfir Fnjóská
var farið á brú skamt frá pressetrinu
Hálsi og þaðan haldið í Vaglaskóg, er
vera mun annar mestur skógur á land-
inu, eða ganga næst Hallormsstaða-
skógi að fegurð og mikilleik. Eín hvað
angan trjánna var sterk og heillandi!
íslenzk, alíslenzk skógar- og blómgróð-
urs-angan. Skógurinn allur er inngirtur
og snyrtilega hirtur. I skóginum er ný-
legur hressingarskáli, sem gerður var,
að því er mér var sagt, úr tveimur her-
mannaskálum; þetta var rúmgóð og
ágæt vistarvera, og þar neyttum við
dýrindis morgunverðar; að lokinni mál-
tíð lituðumst við nokkuð um í skóginum
og drukkum ilm hans í löngum teygum;
nú var brátt haldið út eftir Ljósavatns-
skarði, sem er hin fegursta bygð; eg bar
brátt kensl á tvo bæi, þótt langt væri
nú umliðið frá því, er eg síðast kom í
þessa vingjarnlegu. sveit, en bæirnir
voru Sigríðarstaðir og Ljósavatn; hinn
síðarnefndi bær var mér jafnan hug-
stæður, því þar var borin og barnfædd
Arnfríður Sigurðardóttir, seinni kona
Stefáns frænda míns í Möðrudal, mikil
rausnar og umsýslukona; eg gleymi því
aldrei hvað hún var mér góð, er eg kom
fyrst í Möðrudal sem dálítill dreng-
hnokki, og jafnan síðan; úr Ljósavatns-
skarði var stefnt til Bárðardals, þar
sem hið mikla Skjálfandafljót lyppast
víða í stríðum strengjum, en Goðafoss
hefir knúð dunhörpu sína frá ómunatíð;
við skoðuðum ekki fossinn að þessu
sinni, en komum þangað seinna um dag-
inn; næst var farið yfir svonefnda
Fljótsheiði, sem í rauninni er eins kon-
ar háslétta, og þaðan komið niður að
Breiðumýri í Reykjadal. og nú sást yfir
að ESnarsstöðum; er hér í hvorttveggja
tilfelli um ágætar bújarðir að ræða með
fallegum nýbyggingum og mikilli ný-
rækt; mér fanst Reykjadalurinn búa
yfir ólýsanlegum dultöfrum; á Breiðu-
mýri réði um langt skeið ríkjum langafi
Ingibjargar konu minnar í föðurætt,
Jakob Pétursson, sjaldgæfur búsýslu-
maður, er þingeyskur fræðimaður, Helgi
Jónsson, segir um í tímaritinu Stígandi,
sem gefið er út á Akureyri, að hafa muni
verið einn vitrasti maður sinnar samtíð-
ar á»íslandi, þótt lítt væri gefinn fyrir
klerkdóm og kirkjusið.
Nú var ekið sem leið liggur austur í
Mývatnssveit, og næsti áfangastaðurinn
var Reykjahlíð, en þar skyldi dagverðar
neytt; er sveitin auðug að margbreyti-
legri fegurð, og felur í faðmi sínum ann-
að stærsta stöðuvatn á íslandi, Mývatn;
í því eru margir hólmgr, mikill silungur
og mikið varp; eg minnist þess naumast
að hafa litið augum annarsstaðar á ís-
landi jafn dimmblá f jöll og Reykjahlíðar-
fjöllin eru; sé vindur af austri, leggur úr
Námaskarði megna brennisteinssterkju
alla leið niður að Reykjahlíð; við komum
snöggvast að Skútustöðum og heilsuð-
um upp á prestshjónin; presturinn
Magnús Már, kornungur maður, smár
vexti, er sonur vinar míns Jónasar
Lárussonar hótelstjóra á Akureyri, en
móðir hans er af sænskum ættum; í
Mývatnssveit elur aldur sinn eitt hi$
atkvæðamesta alþýðuskáld íslenzku
þjóðarínnar, Sigurður Jónsson á Arnar-
vatni, sem orti hið ódauðlega kvæði
“Blessuð sértu sveitin mín,” sem eigi
aðeins er sæluljóð Mývetninga, hefclur
og hátíðardrápa gervallra, íslenzkra
sveita!
Reykjahlíð hefir frá fornri tíð verið
höfuðból; bærinn, sem eg mundi eftir,
stendur þar enn; að vestanverðu við
hann er risið upp greiðasölu- og gisti-
hús úr steinsteypu, og þar snæddum við
dagverð; við skoðuðum kirkjuna og hið
margbreytilega hraun umhverfis hana,
þar sem ein kynjamyndin tekur við af
annari; en mest af öllu heillaði mig Mý-
vatn sjálft í stafalogninu; eg hugsaði
um Slútnes, þenna víðfræga skrúðgarð
frá náttúrunnar hendi, sem Einar Bene-
diktsson málaði svo undursamlega í
ljóði sínu:
“Hljóðnar í runnum og reykir dvína.
Rjóður og heiður er svipur dags —
á síðustu eikt til sólarlags.
— Suðrænan andar um Mývatns
strandir.
Nú hvílir svo vær þessi víða bygð
um vatnamiðin sín, fáguð og skyggð.
Og skútabrúnirnar hýrna og hlýna
við himinsins bros — sem fer að dvína.
Eln Slútnes, það ljómar sem ljós yfir
sveit;
öll landsins blóm, sem eg fegurst veit,
um þenna lága, laufgróna reit
sem lifandi gimsteinar skína. —
Því miður áttum við þess ekki kost,
að líta augum jíenna töfragimstein Mý-
vatnssveitarinnar. —
Frá Reykjahlíð var haldið að Laxár-
fossum, þar sem er hin mikla rafvirkj-
un, er lýsir Akureyrarbæ og veitir hin-
um mörgu iðnfyrirtækjum hans full-
nægjandi orku; var þar fagurt um að
litast, en virkjunin önnur sú mesta slíkr-
artegundar á öllu landinu: er hún eitt
af mörgum kraftaverkum Akureyringa,
ekki fjölmennari en þeir í rauninni eru;
nú lá leið til Lauga í Reykjadal, þar sem
er hinn glæslegi héraðsskóli Reykdæl-
inga, ásamt prýðilegum húsmæðra-
skóla; setja báðar þessar stofnanir
styrkan menningarsvip á héraðið;
skólastjóri við Laugaskóla er séra Her-
mann Hjartarson, fyrrum prestur á
Skútustöðum; hann var gamall kunningi
minn, og hafði eg af því mikla ánægju,
að hitta hann á ný; í skólanum var
drukkið kaffi, en á borðum var margt
annað góðgæti; sviptign Reykjadalsins
líður mér aldrei úr minni. —
Á heimleið til Akureyrar, var numið
staðar þar sem
“Goðafoss í gljúfrasal
glymur fram í Bárðardal.”
Það sópar eigi alllítið að Goðafossi,
svipur hans er kaldur, en mikilúðugur;
mér fanst vel mega heimfæra upp á
þenna gljúfrajötunn það, sem Kristján
Fjallaskáld sagði um Dettifoss:
“Undir þér bergið sterka stynur
sem strá í nætur kuldablæ.”
Elr til Akureyrar kom um kvöldið,
kom það í ljós, að förin austur um sveit-
ir, hafði staðið yfir í tólf klukkustundir;
hún varð okkur öllum til gagns og gleði;
er hér var komið sögu, hófst veizla mikil
á Hótel KEIA, er bæjarstjórnin efndi til;
veizlustjórn hafði með höndum hinn
víkingslegi og samanrekni borgarstjóri
þeirra Akureyringa, Steinn Steinsen, en
aðalræðuna flutti Þorsteinn M. Jónsson
formaður bæjarstjórnar; var ræða hans
á sínum tíma birt í vestur-íslenzku blöð-
unum; borðhald þessu líkt, hafði eg
aldrei áður á æfinni komist í kynni við;
allir réttir, eitthvað um tuttugu að tölu,
voru alíslenzkir, þar á meðal skyrhá-
Iskyggilegt útlit
Það varð ekki hjá því komLst
af þjóðinni yfirunnu, að skrifa
undir friðarsamningana. Sendi-
herra ítalíu, Marchese Meli-Lupi
di Sorogana, klæddist í beztu
kjólfötin, sem hann átti, sem
voru honum þó orðin helst til
þröng, og buxurnar röndóttu
farnar að snjást að neðan. Þegar
hann kom út úr sendir áðshúsinu
ítalska, strauk 'hann silkihattinn
með hendinni, sneri ofurlítið upp
á yfirvararskeggið, leit til veðurs
og mælti: “Eg er að leggja á st*ð
til Parísar,” sagði hann við Corp.
Paul Sifnons, sem stóð vörð við
húsgarðslhiðið. “Eg held að það
ætli að rigna,” hélt Sorogana á-
fram, svo þagði hann ofurlitla
stund, en sagði svo: “Það er erfitt
verk, sem eg verð að framkvæma
í dag.” Corp. Paul Simons hneigði
höfuðið til samþykkis.
Sorogana steig upp í dökku
Packard-bifreiðina, og ók til
quai cfOrsay og inn um hliðið á
stálgrindunum ti'l húss utanríkis-
ráðs Frakka. Þegar að hann kom
inn í salinn forna og þekka
d’Horloge, þar sem gluggarnir
fimm snúa út að Seine-ánni, þar
sem endalokin voru bundin á
Krím-stríðinu árið 1856, og þar
sem Clemenceau samþykti frið-
arsamningana frá 1919 og þar sem
Kellogg-samningurinn um stríðs-
bannið var undirritaður.
Sendiherrar sigurvegaranna
voru allir komnir þar í salinn.
Sendiherra Rússa skrifaði fyrst-
ur undir, svo sigurvegararnir
hver af öðrum, en Sorogana beið
á meðan. Svo stóð hann upp föl-
ur, en einbeittur og gekk að
skrifborðinu — sama skrifborð-
inu og konungarnir Louis XV. og
Louis XVI. skrifuðu undir ríkis-
skjöl sinnar tíðar og Robespierre
kjálkabrotinn og dæmdur til
dauða, hvíldi sig á í fáar mínút-
ur áður en öxin skildi á milli
bols og höfuðs á honum, og skrif-
aði undir samninginn fyrir hönd
þjóðar sinnar og gekk rakleitt út.
áftir að hann var farinn, skrif-
uðu sendiherrar Rúmeníu, Búlg-
aríu, Ungverjalands og Finnlends
undir samninginn, einn eftir ann-
an.
•
Þegar Sorogana kom út að hlið-
inu fyrir utan sendiráðsbygging-
una, var Corp. Paul Simon mál-
reifari en hann áður var og Inælti
glaðlega: “Sólin skín, Monsieur.”
Sorogana hneigði höfuðið trl
samþykkis. Hann var aftur á
leiðinni til Róm, þar sem hrygðin
og gremjan barðist um í brjósti
þjóðbræðra hans út af samning-
unum, sem hann var nýbúinn að
undirrita og dagblöðin ítölsku
með svörtum borða á framsíð-
unni sögðu: “Þjóð vor drýpur
höfðu með hrygð í hjarta.”
í öllum þessum fimm sigruðu
löndum voru hópar manna, sem
höfðu heitið, daginn, sem frið-
arsamningurinn var undirskrif-
aður, að berjast á móti honum á
allan mögulegan hátt, sem þeir
gætu, og eyðileggja dagsverkið,
sem unnið var í París.
Þýtt og samið
J. J. B.
karl; það lá í augum uppi,
að vissara væri að kunna
sér magamál undir kring-
umstæðum þessarar teg-
undar; við gestirnir að vest-
an, höfðum það á vitund, að
við fengjum seint fullþakk-
að bæjarstjórn Akureyrar
hinar höfðinglgeu viðtökur
og alla þá ástúð, er hún
hafði látið okkur í té; en
þetta alt geymist og fegr-
ast í endurminningunni.
Við vorum öll orðin þreytt
og svefnþurfi, er þessari
ríkmannlegu veizlu sleit, og
því gott að taka á sig náð-
ir, og það því fremur, sem
vitað var, að ekki yrði til
setunnar boðið daginn
eftir. —Framh.
Merkiskona
látin
Eftir prófessor Richard Beck
Hinn 10. febrúar í ár lézt að
heimili sínu í Watlington, Ox-
ford, í Englandi, Dame Jessie
Kinmount, kona Sir William A.
Craigie, hins ágæta íslandsvinar,
sem löngu er víðkunnur orðinn
fýrir margþætt starf sitt í þágu
(.norrænna fræða, og þá sérstak-
lega varðandi íslenzikar bók-
mentir.
Verða þeim, er þetta ritar, nú
ríkar í huga ljúfar minningar um
góð kynni við þau hjón, Sir Wi'l-
liam og frú hans, í ferðinni til
íslands Alþingishátíðarsumarið
1930, og þá eigi síður ógleyman-
leg stund á heimili þeirra í Chi-
cago, þar sem eg kyntist af eigin
reynd annálaðri gestrisni þeirra.
Lady Craigie, er var sem mað-
ur hennar fæd-d í Dundee á Skot-
landi, giftist honum í júní 1897,
eða fyrir nálega 50 árum síðan.
Var hún gáfukona mikil og rit-
höfundur og manni sínum frá-
bærlega samhent í hinum mikil-
vægu og víðfeðmu ritstörfum og
kenslustarfi hans. Hún var og
mikill Islandsvinur, sem hann og
kom tvisvar ti'l íslands með hon-
um, fyrsta sinni sumarið 1910, og
öðru sinni Alþingis hátíðarsum-
arið, sem fyrr getur. Hún var
vel að sér í dönsku og samdi á-
samt manni sínum danska kenslu
bók (Easy Readings in Danish,
1923), ep áður höfðu þau sam-
eiginlega snúið á enska tungu
æfintýrum Andersens (Fairy
Tales and Other Stories hy H. C.
Andersen, 1914).
Lady Craigie var aðkvæðamik-
il menkiskona, sem verður minn-
isstæð öllum þeim, er kyntust
henni. Er henni vel lýst og rétt í
þessum orðum Snæbjamar bók-
sala Jónssonar í grein hans um
mann hennar (“W. A. Craigie,”
Eimreiðin, 1927): “Hún er hin
mesta ágætis kona í alla staði,
fríð sýnum og tíguleg í fram-
göngu, vinföst og veglynd, skör-
ungur mikill og einörð.” Þannig
kom hún mér og fyrir sjónir, og
slík er sú mynd, er eg geymi í
þakklátum huga af þeirri höfð-
ingskonu.
Veit eg einnig, að þeir verða
margir íslendingarnir í landi hér,
sem taka undir með mér, er eg
með þessum minningarorðum,
þó fátækleg séu, votta hinum
aldurhnigna og virðulega ís-
lan-dsvini, Sir William A. Craigie,
innilega hluttekningu í þeim
mikla harmi, sem honum hefir
nú kveðinn verið.
Vil eg svo gera að mínum orð-
um þessar ljóðlínur Snæbjamar
Jónssonar úr minningarkvæði
hans um Lady Craigie (Tíminn,
15. febr. 1947):
“Hrein sem 'lands míns heiðis-
bjarmi
helzt þín minning, göfga
sprund.”
KAROLINA SNYDAL
1856 — 1947
Mrs. Karolina Snydal, one of
the early pioneers of Manitoba
passed away in Baldur Friday,
Feb. 21st. She was born at Jökul-
dal, N. Múlasýsla in the eastern
regions of Iceland in 1856. She
married in her native land Eyj-
olfur Snydal when young, and
came with him to Canada in
1876 and they settled in New
Iceland on the western shore of
Lake Winnipeg, where they
faced many ordeals of harships
which was the lot of the earli*est
pioneers. In 1882 they located in
the Grund district where they
farmed for many years. Her hus-
band died in 1898. About the
year 1905 she moved to Baldur,
and ever after made her home
there. She was a woman of
v
Trojan physical vitality. She
withstoöd all the hardships of
the pioneer life, and carried on
her shoulders over 70 years in
Canada. She raised a family of
nine who all have passed to the
great beyond before her, but she
drank her cup and carried her
tribulations with fortitude. The
funeral was held on Feb. 24th,
from the Lutheran Church in
Baldur. Rev. J. H. Stewart of-
ficiated burial was made in the
Baldur Cemetery. The pall-
bearers were Stan Sinclair, B. S.
Johnson, Kári S. Johnson, S. S.
Johnson, Tryggvi Johnson and
J. C. Skardal.
GUÐFNNA RÓSA
GÍSLASON
Fædd 13. nóvember, 1883
Dáin 25. janúar, 1947.
Guðfinna Rósa var fædd í Ey-
ford bygðinni í Norður-Dakota
13. nóvember 1883. Foreldrar
hennar voru hjónin Ásmundur
Ásmundsson og kona hans Ósk.
Teitsdóttir. Æsku sinni og upp-
vaxtarárum eyddi hún í foreldra-
húsum. Árið 1903 giftist hún
Birni Jónassyni ungum manni
þar úr bygðinni. Þau námu land
í Cavalier sveit, þar sem mætast
Pembina og Cavalier sveitir stutt
sunnan við þjóðveginn 29. I tólf
ár var þar unnið með fórnfýsi og
hetjudug að sjá sér og sínum far-
borða. En 1915 misti hún mann
sinn. Með sjö -börnum heldur
ekkjan samt áfram lífsbaráttunni
fyrir sér og sínum. 1920 ,missi'r
hún tvö af börnum sínum, Guð-
rúnu í marz en Björn í júlí. All-
bitur er nú bikar rauna hennar,
en með kjarki og festu heldur
hún samt. áfram búskap og heim-
ili þar á jörðinni, með fimm
dætrum sínum. Þá giftist hún
árið 1922 Sveini T. Gíslasyni,
smið og hæfileikamanni frá
Garðar, og flutti inn til Garðar
þorpsins. Dvöldu þau þar altaf
eftir það að undanteknum tverm
árum, sem þau dvöldu í Milton,
þar sem dæturnar gátu notið mið-
skólmentunar betur en á Garðar.
Barátta ekkjunnar hafði verið
ofjarl jafnvel braustustu hetju,
og fyrir mörgum árum hafði hún
fundið til hjartabilunar. En ekki
fyr en um 1939 ber á henni svo
að hún verði rúmföst um tíma.
Samt nær hún aftur allgóðri
heilsu, en svo fyrir tveim árum
síðan mðu veikindi hennar svo
sterk að ekki mátti hún sér sjálfs-
björg veita og var í rúminu eftir
það. Hennar ágætu dætur og
ástríkur eiginmaður gerðu alt,
sem í þeirra valdi stóð til þess
að henni mætti sem bezt líða. Og
síðasta áfanganum lauk laugar-
daginn 25. janúar 1947, á heimili
hennar að Garðar, -umkringd af
ástvinum sínum þeim, er næstir
voru. Líf hennar hafði verið oft
þrautaraun, sem hún hafði borið
með sti'llingu, og beðið nú síðast
með ró lausnarinnar frá lífsferð-
inni, sem hafin hafði verið meir
en 63 árum áður.
Hana syrgja nú ástríkur, ald-
inn eiginmaður og dóttir þeirra
Halldóra Sigríður (Mrs. V.
Hannesson) Mountain, N. Dak.,
og fimm dætur af fyrra hjóna-
bandi: 1 Meybjörg (Mrs. Elmer
Domsftad), Spokane, Washin-g-
ton. 2. Anna (Mrs. Alvin Hol-
man), Spokane, Wash.; 3. As-
mundina Ósk. (Mrs. S. Gire),
Edinburg, N. Dak.; 4. Guðbjörg,
hjúkrunarkona í Los Angeles,
Calif. 5. Rósa. (Mrs. Harry Lee),
Walhalla, N. Dakota. Systkini
hennar á lífi eru þessi: Þuríður
(Mrs. E. Thordarson), Milton;
Magnús að Milton, N. Dak.; Teit-
ur, að Milton, N. Dak. og Jón,
Seattle, Wash
Jarðarför Guðfinnu Jtósu fór
fram frá Garðar kirkju miðviku-
daginn 29. janúar að viðstöddum
ástvinum og aðstandendum auk
fjölda vina, sem lært höfðu að
meta og virða hana á langri lífs-
samferð. Séra E. H. Fáfnis flutti
kveðjumálin.
E. H. Fáfnis. ■