Lögberg - 13.03.1947, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 20. MARZ, 1947
7
Frá kvöldvökufélaginu
Nemo'’ á Gimli. Man. '
Æskan dregát að æsku
Eftir KONRAD BERCOIRCI
(From the World’s One Hundred
Best Stories, pr. 1927)
Inngangur, Fjallkonan,
XV. 29, bls. 16, 1898.
Elökkuþjóð sú, sem nefnd er
Zigaunar, “Tatarar” o. fl. nöfn-
um er dreifð um al'lan heim að
kalla eins og Gyðingar. Tatarar
eru ættaðir af Indlandi og hafa
úreift sér yfir Asíu, Síberíu,
Norður-Afríku og Evrópu. Þess-
lr menn eru gulmórauðir á hör-
undslitð og svarthærðir og oft> í
allavega litum búningi. Þeir hafa
yfir sér drotningu, og er hún ný-
dáin í Austurríki. Sú, sem borin
Var til ríkis var í Ameríku, stúlka
a tvítugsaldri. og varð hún að
fara til Austurríkis til að setja
a iröfuð sér gullkórónuna, sem
tigninni fylgir. Þessi þjóðflokk-
Ur er á sífeldu flakki og lifir á
betli, dans qg söng, hesta járnun
°- fl. heimilisiðnaði, hestakaup-
Urn, spádómum og sölu kynja-
tyfja. Þeir fara um í smá-hppum,
°g eru í hverjum hóp nokkrar
fjölskyldur, sem venjulega eru
uáskyldar og höfðingi fyrir flokk-
mum; fara þeir þannig með
Vagna, tjöld og húsbúnað, og
taka sér hér og hvar áfangastað,
°§ þykir öllum mesti ófögnuður
a® slíkum nágrönnum, þeir hafa
allir hníf hangandi við hlið sér,
°g biðja jafnan að gefa sér í
guSsnafni, en ef þeim er ekki
gefið, hafa þeir hótanir í frammi
eg stela. Þeir tala sérstaka tungu.
umir eru fótgangandi, aðrir aka
ug hinir þriðju róa á bátum. Þeir
ifa yfirleitt eymdalífi. Það hefir
y^nð reynt að ala upp börn
Pmrra, en þeim kippir í kynið og
ökkunáttúran er ekki upprætt
yr en þrjár kynslóðir eru dauð-
ar' t^eir eru alment taldir óþjóða-
týður.
hó! Eg ætla að syngja fyr-
!r ykkur um vizku norðanvinds-
ins — UIn blágráa gamm vinds-
sem kemur úr engri átt, sem
emur til að þeyta logum tjald-
Vagna eldsins í háaloft og leggja
^ykinn úr strompunum til jarð-
ar.
■Nm, hó! Hlustið þið á sönginn
um vizku konunnar; konan er
vúrari og eldri en vizkan sjálf.
hó! Hvert sem þær eru
mæður okkar eður systur, eður
aetur, eður unnustur, þá eru þær
Pusund ára þegar þær fæðast, og
lu sinnum það þegar við fyrst
°mum auga á þær.
H®, hó! Við trúum ekki því
Sem við vitum, og þær vilja ekki
Vlta hvað það er sem þær trúa.
aer eru norðanvindurinn Þær
mna úr engri átt. Þær slökkva
f ,líln með hlátrum sínum og
Vlsli, og dreifa með því köld-
Urn reyk í augu okkar. Þegar
öeyjum fyrir trú okkar, þá
æja þær. Það, sem við nefnum
S°tt, er eingöngu gott okkur.
^ær geta ekki greint ranglæti.
egar við ljúgum, segjum við
sanrvleikann. Þegar þær tala
Samileika, þá ljúga þær.
æ, hó! NorðanvinduTÍnn
^yrlar dauðu laufinu eftir jörð-
t ,nl’ °H sveigir sterkustu eikar-
re- Konan er vindurinn klædd í
o d og bein af guðinum
JJhundra. Hún er sterk sem
^mdurinn, áþreifanleg sem vind-
mn og fögur sem vindurinn.
^Hlustið þið nú 4 söguna af
0r°, og Mana, konunni sem
hann elskaði.
Se^g gamli söffumaðurinn Sandu
ham Var SVo mikill Zigeune, að
nn jafnvel gat ekki verið með
eftSektalðÍ ábyrgSt Sér Sjálfum
Utua bessara hundrað dimm-
við u yn<JIita, er sátu í hring
sklÖuJ0l^'eldÍnn' er logaðÍ á
skó n 1 ^ánabjarmanum á
g ^úum bökkum Dónár.
Þar sagði Sandu söguna af Koro.
Þið þekkið Koro. Eg hefi séð
hann daglega í YaAomitza-eyði-
mörkinni. Þið munið eftir hon-
um — háum, beinum sem ör, með
f
logandi augu og skipandi mál-
róm. Koro, sem hló hærra en
hann gat sungið. Koro, sem var
elskaður af þúsund, en hataður
af engum. Koro sem þeysti á
ungum stóðhesti án svipu til að
knýja hann, og án byssu til að
verja sjálfan sig — til að smala
saman Zigeunum, er lifðu af
kóleruna og dreifðir voru með
fram öllum vegum. og sameina
þá í eina stóra 'lest, þá stærstu
Tchiatras (caravan) sem nokkru
sinni hefir verið til á millum
Dónár og Carpatafjalla, millum
Dónár og Svartahafs, millum
Pr ut og Dneister, þessum villu-
ráfandi flækingum úr öllum átt-
um, er ekki lengur áttu að líta
hver annan fjandsamlegum aug-
um. Kariar og konur, með
tartara-blóð í æðum. . . .
Ungverjar og Rússar bænda-
ætta, kindur, úlfar, dúfur og
höggormar. Langleggjaðir og
stuttarmaðir letingjar, án háls
en höfuð höttótt. Þar voru
Búlgarar með breiðar herðar sem
öxultré í kerru, en svo stutta út-
limi að þeir sýndust skríða er
þeir gengu. Þessu var öllu hrært
saman í þá miklu lest.
Og Koro stjómaði þeim, án
svipu og byssu, en með brosi á
réttum tíma og hvössu augnaráði
er hann mýkti með gamanyrð-
um, og það var sem Koro yrði
aldrei áhyggjufullur vegna þess
hve fólkið elskaði hann, vegna
skarpskygni hans, vegna þess að
hann þekti mann'legan breisk-
leika, og vissi hvar var að leita
sálar í körlum sem konum, og
hvernig að henni varð komist.
En — grátið þið nú! Eg hefi
séð Koro inni í eyðimörk Yalo-
mitza. Fjörið í augum hans er
slokknað, hljómurinn í rödd hans
hefir dáið út og þegar varirnar
reyna að brosa, opnast þær mik-
ið, eins og varir á barni áður en
það hefir lært að brosa. Að
gleyma er þúsund sinnum erfið-
ara en að hafa aldrei lært. Bak
hans er bogið, herðarnar komnar
í hnút og hnén eru þróttlaus.
Hann situr einmana við læk er
rennur gegnum óbygðina, og
horfir ofan í niðandi strauminn,
er skorið hefir sig sem stálhnífur
gegnum tindrandi sandinn í ár-
veginum.” — Grátið vegna Koro,
sem þó enn sé lifandi er samt
dáinn. Eitt orð hefir drepið hann.
Aðeins eitt orð af konu vörum,
hefir orkað því, er hvorki hnífur
eður byssukúla megnaði.
Eftir að Koro hafði smalað
saman tvö hundruð þessara
tvístruðu vagna um a'lt landið,
hélt hann þeim til vetrarsetu í
Yalomitza - eyðimörkinni. Þar
voru margar stúlkur gjafvaxta
og margir menn ungir, sem léku
á fiðlur -og sungu, og næturnar
urðu langar.
Áður fyrsti snjór féll, hafði
tjaldavögnum verið raðað í tvo
hringi innri og ytri, þar næst
voru hjólin grafin ofan í sand-
inn upp að hjólásnum, til varnar
vetrar-næðingnum. Milli þess-
ara tveggja hringa af vögnum,
var strengdur segldúkur og undir
honum voru hrossin geymd. Þeir,
sem áttu ungbörn, grófu grafir
öfan í jörðina til vamar gegn
ku'ldanum, en Koro leit eftit að
alt færi fram með gleðisöng og
hlátri, svo þeir í vinnunni gætu
dregist saman til vináttu.
Þegar í fyrsta skifti kom mik-
ill snjór, fyltu þeir auðu bilin
undir vögnunum og þjöppuðu
honum niður, svo vindur kæmist
ekki undir hann. Þar var einnig
fóður fyrir hrossin, og nægur
matarbirgð|F tjaldabúanna allan
veturinn; síðan fékk Koro nýja
strengi á fiðlurnar frá Calarose,
því hann vildi hafa skemtilegan
vetur svo bæði menn og skepnur
kæmu út styrkari en er þeir
gengu inn í þessa skjaldborg —
með ákefð í augum og styrk í
taugum af áhuga fyrir vinnu.
Fyrsta sunnudagskvöldið ha-fði
Pablo fiðluspilari frá Spáni kom-
ið þangað — guð má vita hvemig
eður til hvers — og hann söng
lög frá sinni þjóð, og tóku þá
aðrir að gera slíkt hið sama,
karlar og konur, að hver söng
sín þjóðlög tvisvar, jafnvel þrisv-
ar sinnum, svo fleiri gætu kynst
þeim. Koro gekk til tjalds síns,
sem hann r nú bygði einn, því
kona h-ans var látin, ekki fyrir
löngu síðan. Hann var glaður
og ánægður þetta kvöld, því
flokkurinn hafði sameinast í
söngnum betur en nokkuru sinni
áður.
Kvöldið eftir fóru fram kapp-
glímur, þar reyndu menn afl sitt
og fim'leik. Búlgarar reyndu
hryggspennu á an-dstæðingum
sínum með því að vefja löngu
handleggjunum utan um þá fyrir
n-eðan herðablöðin, og jafnframt
þrýstu höku keppinauts upp á
við. Háfættir Magyarar vöfðu
fótum sínum utan um fæt-ur and-
stæðinga sinna, þar til þeir líkt-
ust höggormum í áflogum.
Þannig lærði hver af öðrum.
Þegar svo langur tími hafði liðið
í sátt og samlyndi, fór Koro að
snúa huganum meira að sínum
málefnum. Hann var einstæð-
ingur, fertugur að aldri, og þó
miklu yngri að sjá af útliti; því
fór hann að líta eftir konu innan
þess flokks, sem hann hafði safn-
að að sér, og hann mat ekki kon-
umar eftir því er konan hans
hafði litið út áður en hún dó, —
því hún hafði verið lengi veik —
heldur eftir útliti hennar er hann
kyntist henni fyrst.
í fyrstu fanst honúm að hann
girntist enga af þeim. Hann vék
á vinsamlegu tali við ungu stúlk-
um-ar, og las von úr augum
þeirra — von og samþykki — því
þó hann væri fertugur, var hann
þó æðsti maður flokksins, og
hann var sterkur og vitur.
Þegar mæðumar töluðu fyrir
dætmm sínum, sögðu þær að
það væri hin mesta ógæfa að
giftast manni, sem væri þrisvar
sinnum eldri en þær, og auk þess
faðir barna þeirra. Svöruðu því
allar einum rómi, að enginn hefði
rétt til að búast við að Koro gift-
ist konu á sínurn aldri, því flokks-
stjórinn (Barrosan) var yngri en
sá yngsti, bann gæti uppgefið alla
í dansi í flokknum, hann stæði
á uppréttum fótum að morgni
þegar enginn gæti staðið upp
vegna þreytu, og enginn væri
jafnoki hans í kappglímu; þær
voru vissar um það.
Hver vikan leið eftir aðra, snjó-
hríðarnar hörðnuðu og stóðu
lengur. Vindurinn þyrlaði sam-
an snjónum í fjallháar dyngjur,
rifu þær niður og 'hlóðu þeim
upp í öðrum stöðum, eins og
þetta væu dálitlar kúlur. Hver
dansinn elti annan, og hvert
sunnudags'kvöld yfirgnæfði ann-
að, og enn hafði Koro ekki séð þá
er hann hefði kosið sér fyrir
konu. Gömlu mennirnir sögðu
hver öðrum æfisögur sínar með
öllum hreystiverkunum, o^ á
hverjum sunnudegi var Koro
kallaður til að gefa saman hjón.
Fó'lkið gladdist og söng, og
rann saman í eitt, og ennþá hafði
Koro ekki valið sér konuefnið.
í hvert skifti sem hann leit nýja
brúður frammi fyrir þeim kosna
brúðguma sínum, varð Koro að
vekja ofurlitla und á úlnlið brúð-
gumans, en hans verk var að
sýna brúði sinni sama greiða og
blóðga hana á úlnliðnum; þá
lagði Koro saman úlnliði hjóna-
efnánna svo dreyrinn blandaðist
og nefndi svo orðin “maður og
kona”, var þá athöfninni lokið.
í hvert skifti sem Koro leit á
brúðir við þetta atvi'k, spurði
hann sig hvort hún hefði verið sú
sem hann leitaði að.
Og Koro eyddi ástlausum nótt-
♦
♦
Jón JóKannsson
1882 — 1947
Þú ert fallinn, íslands stoðir steypast,
stœrra skarð við manninn hvem, sem fer;
fornar glóðir grafarmekki sveipast,
glötun búin íslandsmálum hér.
Því er sárt að sjá þá hníga í valinn,
sem að veittu þessum málum best,
röggsemd með er reistu merkisfalinn,
rausn og dirfska þeim í skapgerð fest.
Þér var aldrei búin stund né staður,
stœðu bætur lands af þinni ferð.
geta komið fram sem fremdarmaður,
félagsmálin steypt í heila gerð,
Þar var líf þitt, þaðan sóttur eldur
þegar kólna tök um stuttan dag,
þaðan gripinn hrifning heit er veldur
hœrri roða um fölvað sólarlag.
Þér var létt um hugans hefðir greina,
hœrra og dýpra er sóttu í lífsins straum,
hvar sem andans erfðir vildu reyna
á framsókn, í tímans þunga glaum.
Hvar sem hugsjón stærri var að styðja
stóðstu fast með vitsins djarfa lið,
okur viðjum vildir burtu ryðja,
veröld hefja á fremra mentasvið.

sérstakt umboð til að f'Iytja
kveðjur nema frá goodtemplara-
reglunni. Eg hefi verið félagi í
henni nærfelt fimmtíu ár og mér
var falið að flytja innilegar
kveðjur og árnaðaróskir til
starfsbræðra og systra hér heima.
Og eg veit að mér er óhætt að
færa íslandi og Íslendingum
kveðjur frá öllum Vestur-lslend-
ingum. “Eg bið að heilsa heim,”
eða “eg bið að heilsa gamla land-
inu,” sagði næstum hver maður,
þegar fór að kvisast um ferð
mína heim. Að síðustu vil eg
bera fram þá ósk mína og von
varðandi framtíð íslenzku þjóð-
arinnar, að þó hún sé minst
þeirra þjóða, sem halda uppi
sjálfstæðri þjóðmenningu og
tungu, þá megi hún bera gæfu
til þess að leggja stórþjóðarskerf
til þess að mannkyninu takist að
nema þessa jörð og byggja hana
í samræmi við kærleiksríkt
•mannvit og vilja þess, áem sól-
ina hefir skapað. Góða nótt og
gleðilegt nýtt ár!
Leiðir skilja. Stundum kemur kallið
kingisnöggt, en vaxtarþrá í lund.
Hvíl þú rótt, því enn skal ekki fallið
aðalsmerki er hófst, um langa stund.
Því á meðan loga-leiftrin renna,
lýsa og hita framtíðinnar ál.
Þá er víst að vitar skulu brenna;
vökumannsins gjöf er heilsteypt sál.
Syrgir kona, syrgja börn og frændur,
söknuð linar endurminning hans.
Sá er aldrei trú né trausti rœndur,
sem tók að erfðum framsýn vökumanns!
Þó að reynist kaldrœn kveðjuboðin,
kasti skuggum fram á langa nótt.
Vinur, maki, faðír, frœndastoðin,
farðu vel, 'og sofðu vært og rótt.
T. T. KALMAN.
KOMIN ÚT!
EATON’S nýja
Vor og sumar verð-
skrá fyrir 1947
♦ ♦♦♦♦♦♦
um í tja'ldvagni sínum. Þar voru
margar konur, er fúsar hefðu ver-
ið að byggja tjaldið með honum
yfir nóttina. Hann taldi sér trú
um að hann ekki hefði skilið lát-
bragð þeirra, eður ljómann í aug-
unum.
Þá kom það fyrir dag nokk-
urn að fram úr vagnahring þeim
sem innilukti nátteldinn, og
undan segldúk milli tveggja
vagna kom ung stúlka með hvíta
hendi, og í hana hélt Tartara-
kynblendingur ungur.
“Við viljum giftast,”'sagði ungi
maðurinn við Koro. Koro brosti
góðlátlega brosinu sínu til þeirra,
en augnabliki síðar fór titringur
um hann allan Því hafði honum
sézt yfir þessa stúlku? Sennilega
af því að hún var svo ung; hann
efaðist um að hún hefði séð sitt
sextánda sumar, samt var þó
eitthvað fullþroskað í andlitinu-
og augunum er hún leit til Koro,
og hann sá að hún var gáfuð engu
síður en karlmenn. Hún var há
og teinrétt. Koro gat ek'ki slitið
augun af hálsi hennar, svo var
hann fagur, og línurnár svo
mjúkar er aðgreindu brjóstin
eins og tvær hæðir af snjó er
greina mátti undir heimaspunn-
inni, þunnri og hvítri skyrtu, er
hún klæddist; hún gekk hnar-
reist, og nefið skifti lit af geisla
er brá fyrir í augum hennar. Því
hafði hann ekki séð hana fyr?
spurði Koro sjálfan sig. Hann
kipptist við og 'leit á unga mann-
inn. Hann hafði séð hann áður
og honum kom í hug, hvað illa
honum hafði geðjast að honum,
og það var eitthvað ógeðslegt
sem fylgdi flýru brosinu á þykku
vörunum á þessum Tartara ungl-
ing. Því hafði hún kosið hann?
(Framhald)
“Afi, ertu tannlaus?” spyr tíu
ára snáði.
“Já, drengur minn eg hefi ver-
ið það í fleiri ár.”
“Heyrðu, afi,. viltu geyma fyrir
mig tyggigúmmíið mitt á meðan
eg er úti að leika mér.”
♦ ♦♦♦♦♦♦
ERINDI
(Frh. af bls. 3)
um manna, eins og flestir hafa
ætlað. Auk þess fer hann aðrar
leiðir í rannsóknum sínum og
skýringum heldur en eg veit til
að aðrir hafi farið. Eg hefi
hvergi séð þessarar bókar getið,
en mér sýnist hún að ýmsu leyti
stórfróðleg og athyglisverð, en
það er fyrir lærðu mennina að
dæma um hana.
Að lokum vil eg svo þakka öll-_
um, sem eg hefi kynst síðan eg
kom heim. Allir hafa sýnt mér
góðvild og gestrisni. Eg hefi ekki
• 434 blaBsíður af verzulnar-
nýjungum.
• Fagrar táknmyndir—marg-
ar í lífrænum og eðlilegum
litum. *
• Nýjasta tízka.
• Nýtt i fötum.
• Fyrir unga Canada.
• Heimilisráð.
• Hvildardagaráð.
^t tryggt með EATON
ábyrgð —
Vörur fullnægjandi eða
peningum skilað aftur
að inniföldu flutn-
ingsgjaldi
*'T. EATON C
WINNIPEG CANADA
EATONS
HIGHGRADE
Malting
Barley Seed
Now Available Through
SHEA - DREWRY
BARLEY IMPROVEMENT FUND
The Manitoba Barley Improvement Committee is again
assisting growers of malting barley to secure good seed for
1947 seeding.
A limited quantity of “Certified” O.A.C. No. 21 and a
larger quantity of “Commercial” seed is available. This is
of good quality, pure as to variety and well cleaned and the
Committee is absorbing a part of the cost. The quantity
available to any one purchaser and the price, f.o.b. Winnipeg
(sacks included) will be:
Commercial O.A.C. No. 21, 10 bushels or more, 90c per
bushel.
Certified, 10 bushels but no more than 60 bushels, $1.20
per bushel.
Should you be located at a closed station add 15c per
bushel to cover freight charges, seed will be shipped in
2-bushel sacks prepaid. Minimum order 10 bushels.
Applications will be received from any farmer in Mani-
toba where O.A.C. No. 21 barley grows satisfactorily. In-
dicate clearly whether Certified or Commercial is desired
and forward application at an early date as applications will
be accepted in the order in which they are received.
Cash, Money or Cheque must accompany application.
Further particulars and order form, may be obtained
from you local elevator agent or The Manitoba Barley
Improvement Committee, Room 153 Legislative Building,
Winnipeg, Manitoba.