Lögberg - 03.04.1947, Blaðsíða 2

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 3. APRIL, 1947
Minningarorð um merka konu
Frú Þórunn Melsted, 1872--1947
Mynd þeirri af frú Þórunni Melsted, sem hér birtist, vildi eg
mega láta fylgja nokkur minningarorð, ,því hér er áreiðanlega
merkrar og góðrar konu að minnast, sem var .samtíð sinni og sam-
ferðafó’ki til fyrirmyndar á margan hátt og leysti af hendi stórt
og ágætt dagsverk í sínu umhverfi.
Skal þá fyrst vikið nokkrum orðum að ætt hennar og uppruna.
Frú Þórunn var fædd í Reykjavík á íslandi 18. október 1872.
Faðir hennar var Ólafur söðlasmiður, sonur Ólafs Jónssonar óðals-
bónda á Sveinsstöðum i Húnaþingi, en foreldrar Ólafs, sem var
danebrogsmaður og um skeið þingmaður Húnvetninga, voru þau
Jón prófastur Pétursson, prestur að Höskuldsstöðum og Þingeyrar-
klaustri og Elísabet dóttir séra Björns Jónssonar í Bólstaðarhlíð.
Bólstaðarhlíðar systranna, dætra séra Björns, sem voru átta, eigin-
manna þeirra og afkomenda er nákvæmlega getið í Niðjatali Þor-
vailds prests Böðvarssonar í Holti undir Eyjafjöllum og Björns
Jónssonar, prests í Bólstaðarhlíð, er Th. Krabbe gaf út 1913. Segir
höfundurinn í formála niðjatalsins meðal annars: “Ritið nær bæði
yfir Þorvalds-ættina og Bólstaðarhlíðar-ættina enda koma ættir
þessar að mestu leyti saman, þannig að mestöll Þorvaldsættin er
komin af Biirini í Bólstaðarhlíð.”
Móðir Þórunnar var Kristín María Jónína Jónsdóttir, Kristjáns-
sonar prests á Breiðabólstað í Vesturhópi. Meðal bræðra séra
Jóns voru þeir Kristján amtmaður, séra Benedikt í Múila í Reykja-
dal og Björn á Illugastöðum og Höfðabrekku í Mýrdal.
Þórunn var uppalin í Görðum á Alptanesi hjá hinum merka
prestahöfðingja, Þórami Böðvarssyni og Þórunni Jónsdóttur konu
hans; var Þórunn í náinni frœndsemi við þau hjón bæði. Séra
Þórarinn var. mikill atikvæðamaður og þjóð'kimnur á sinni tíð, lengi
nlþingismaður og um skeið þingforseti. En mest mun hann þektur
fyrir sitt merka fræðirit: “Lestrarbók handa alþýðu á íslandi”,
alment nefnt “ALþýðubókin”, stóri bók og margþætt og mjög þarf-
leg á sinni tíð; bókin er prentuð í Kaupmannahöfn og kom út 1874.
Mintist Þórunn sáluga jþessafteskuheimilis síns með mikilli ástúð og
virðingu, en alveg sérstaklega mun henni hafa þótt vænt um tvær
fósitursystur sínar, önnu Þórarinsdóttur og Þórunni Stefánsdóttúr,
sem hún jafnan mintist með ástúð og blíðu, sem henni var svo
eiginleg.
Það sem hér að framan er sagt, sannar að frú Þórunn Melsted
var af merku og góðu fólki komin og fékk ágætt uppeldi á þjóð-
kunnu merkisheimili, enda bar hún þess ljósan vott alla æfi.
Til Canada fluttist Þórunn 1893 og settist að hjá foreldrum
sínum, sem iþá voru í Winnipeg og var hér næstum aila æfi síðan.
í júnímánuði ’898 giftist hún Sigurði W. Melsted. sem síðar um
iangt skeið, var forstjóri fyrir stórri og umfangsmikilli húsgagna-
verzlun í Winndpeg. Foreldrair Sigurðar voru þau Vigfús Guð-
mundsson prófastur á MeLstað og kona hans Oddný ólafsdóttir-
danebrogsmanns á Sveinsstöðum. Heimili þeirra Melsteds hjóna
var jafnap í Winnipeg, að undanteknu tæpu ári, sem þau voru í
Milton, North Dakota. Að vísu dvöldust þau tvö ári og þrjá mán-
u ði í Ottawa meðan Sigurður starfaði þar á einni bráðabirgðar-
skrifstofum stjómarinnar á stríðsárunum síðari.
Sumarið 1903 bygðu þessi hjón sér heimili að 673 Bannatyne
Ave. og var það jafnan heimili þeirra síðan og er enn heimili
ekkjumannsins og barna hans tveggja, sem -heima eru hjá honum.
Þótti heimili þeirra þegar fyrirmyndar heimili að hreinlæti,
smekkvísi og allri híbýlaprýði. Það var snemma annálað
fyrir gestrisni, glaðværð, prúðmensku, ailúð og góðvild.. Hér
var frú Melsted í rí-ki sínu, fyrirmyndar húsmóðir, en
ek-ki sem einvaldsherra og vildi -fráleitt vera það. Maður hennar
var henni áreiðanlega samtaka í því sem öðru, að gera heimilf
þeirra eins ánægjulegt og að-iaðandi sem bezt mátti vera. Þar
munu böm iþeirra hjóna einnig hafa átt góðan hlut að máli. Létu
þau hjón sér afar ant um uppeldi -bama sinna og nut-u líka þeirrar
miklu ánægju að sjá þau öll komast til menningar og þroska og
verða góðir og nýtir borgarar í sínu föðurlandi. Foreldrarnir nutu
líka ástúðar þeirrar og virðingar í ríkum mæli.
Frú Melsted var ágæt eiginkona og móðir og húsmóðir og hún
var líka ágæt vinkona, sem ávalt mátti treysta og aldrei brást. Um
langt skeið, og alt til enda sinna lífdaga, tilheyrði hún Fyrsta lút-
ersika söfnuði og kvenfélagi safnaðarins. Reyndist hún þar sem
annarsstaðar, prýðilega vel og lét sinn hlut aldrei eftir liggja, þegar
um gagn og sóma kvenfélasins, eða safnaðarins í heild, var að ræða.
Börn þeirra Melsted-hjóna eru sem hér segir:
Olavia Kristín—Mrs. Swain Indriðason, Oxbow, Sask.
Guðrún Oddný, heima.
Sigurður Þórarinn, heima.
Gordon (Garðar), Des Moines, Iowa.
Vigfús Hermann, Wynyard, Sask.
Lárus Alexander, 1060 Sherburn St., Winnipeg.
Anna Dorothea—Mrs. Clement Desormeaux, Regina, Sask.
Bamabömin em sjö. Ennfremur eru tvö systkini frú Mel-
sted, Benedi-kt Ólafson, Lloydminster, Alta. og syftir á Islandi,
Sigríður, kona Sigurjóns Jónssonar læknis í Reykjavík.
Jarðarför frú Melsted fór fram frá Fystu lútersku kirkju 1
ma-rz, og var hún jarðsetí í Bookside grafreitnum, þar sem. svo
fjölda margir Vestur-íslendingar hvíla. Sóknapresturinn, séra
VaLdimar J. Eylands, jarðsön-g og flutti prýðisfallega ræð-u. Eldri
söngflokkur safnaðarins söng sálmana, bæði enska og íslenzka, og
Mrs. Peanl Johnson söng einsöng; safnaðar-organistinn lék á hljóð-
færið. Útfanarathöfnin var mjög hátíðleg og prýðileg á allan hátt;
mikið og fagurt blóms-krúð og mi-kill mannfjöldi í kinkj-unni og í
grafreitnum, þrátt fyrir mikinn snjó og vetrarveður. Þess sánst
glögg menki, að mannfjöldinn sem í kirkjunni var, kom þangað
með söknuð í -hj-arta og -með einllægum og þakklátum vinarhug.
Þeir, sem báru þessa iátnu menkiskonu til grafar voru fjórir
irændur af Sveinsstaðaættinni, þeir Halldór Ólafson og Kjartan
Óiafison, Halldór M. Swan og Ásgeir Guðjohnsen, og þeir Finnur
Johnson og Jón J. Bíldfell, sem báðir eru gamlir og einlægir vinir
Melsted-hjónanna og voru^nágrannar þeirra -um langt skeið.
—F. J.
“Okkur hefði vegnað
eins vel heima”
Afmœlissamtal við sjötugan
Vestur-íslending
FYRIR nokkrum dögum drakk
eg morgunkaffi með Hjálmari
Gíslasyni, sjötugum Vestur-Is-
lending ættuðum austan af Flóts-
dalshéraði.
Hann á hei-ma upp í Hellusundi
6 meðan -hann dvelur hér í eins
árs heimsókn til gamla landsins.
Það er hús Osvald Knudsens og
systur ‘Hjálmars, frú Elínar
Knudsen.
Fáðu þér í nefið, góði, sagði
Austfirðin-gurínn frá Winnipeg
um leið og hann bauð mét sæti í
baðstofunni, þar sem við sáttum
og röbbuðum. Þetta var einhver
rammíslenskas ta baðstofa, sem
eg hefi séð og það þó hún sé í
rniðri Reykjavík. Þar vantaði
bara rúm meðfram veggjunum
og rokka á gólfið til þess að allt
væri fullkomnað.
Uppvaxtarárin.
Þú ert Austfirðingur að ætt,
Hjáknar,
Já, foreldrar mínir, Gísli Jóns-
son og Ingunn Stefánsdóttir,
bjuggu í H-úsey í Hróarstun-gu
þegar eg fæddist. Við urðum 16.
systkinin, af þeim eru nú 8 á lifi.
Þorsteinn var elstur okkar og sá
eini, sem gekk menntaveginn.
Það var erfitt um skólagön-gu í
þá daga. Og foreldrar okkar voru
alltaf heldur fátæk. Faðir minn
min var prýilega sjá-lfmenntaður,
las ens-ku, þýsku og dálítið í
frönsku auk dönsku. Hann átti
þó nokkuð a-f bókum.
Eg fluttist á fyrsta ári til séra
Hjáimars Þorsteinssonar á Flóa-
gafli. Hann var mi-kiil vinur okk-
ar. Hjá honum var eg til sjö ára
aidurs en fluttist þá til Magnús-
ar Stefánssonar móðurbróður
míns á Elskfirði og var hjá hon-
um til átján ára aldurs. Næstu
9 árin var eg svo hingað og þang-
að á fjörðun-um, stundaði a-lls-
konar vinnu á sjó og landi. En
það voru erfið ár. Efnahagur al-
mennings var afar þröngur.
Til Vesturheims. ,
Svo fluttirðu vestur?
Já, eg var 'þá 27 ára Það var
árið 1903. Þá var miki-1 hreyfing
á fólki. Mönnum fanst útíitið
slæmt hér heima. Mikillar van-
trúar gætti á framtiðina. Arferði
hafði verið slæmt. Vorið 1902
lágu ísar lengi við Austurland.
Margir töluðu um Ameríku sem
hið fyrirheitna land. Því er ekki
að neita að menn voru þá svart-
sýnir á möguleika Islendinga til
iþess að rótta úr kútnum. En filest-
ir eða allir þeirra, sem hugðu á
vesturför ætluðu sér þó ekki að
setjast að fyrir fulit og allt þar
vestra. Hugsun þeirra var að
dvelja þar aðeins s-kama stund
og afla sér fjár en koma síðan
-heim aftur til íslands. Eg var í
hópi þeirra sem þannig hugsuðu.
Eg ætlaði mér að koma aftur eft-
ir nokkur ár Eg fór raunar mikið
vegna þess að eg var trúlofað-ur
stúiku, sem var að flytja vestur
með foreldrum sánum, eg vildi
ekki láta það verða til skilnaðar
okkar. Hún hé-t Sigríður Bjöms-
dóttir. Annars held eg að við,
sem u-m þessar mundir fluttum
til Vesturheims hefðum haft það
eins -gott þó við hefðum verið
'kyrr. En það sáum við ekki fyrir
Þessvegna -fórum við í von um
góða, nýja og betri tíma.
Ferðin vestur.
I júlí 1903 lagði 100 manna
hópur af stað frá Seyðisfirði til
Canada. Eg var í þessum hóp
Það var Ceres, sem við fórum
með. Nætn a-llt þetta fólk var af
Austurlandi. Það var á öllum
aldri, 'konur og karlar, börn og
gamaimenni. Nokkru áður hafði
annar hundrað manna hópur
kvatt Austurland og haldið i
vesturátt.
Eg hafði þá ekki séð annað af
Islandi en sveitirnar milli Vopna-
fjarðar og Homafjarðar. Stærri
var ekki minn sjóndeildarhring-
ur þá.
Island sökk í sæ, eg sá það ek-ki
aftur fynn en eftir rúm 43 ár.
Hvemig gekk ferðin svo?
Mjög sæmilega. Fyrst var farið
til Leeth en þaðan með járn-
brautarlest til Liverpool. Þan var
haldið kyrm fyrir í 5 daga. Svo
hófst lokaþáttur ferðarinnar.
Okkuri leið yfirleitt sæmilega um
borð. Landarnir héildu saman.
Annars var þarnar allskonar
fólk, sem eins stóð á fyrir og
okkur, Rússar, U-kraniumenn,
Galizíumenn, Rúmenar yfirleitt
Austur-'Evrópubúar, allir á leið
til Nýja heimsins. Meðal Islend-
inganna voru ýmsir þekktir
menn svo sem Jón alþingismaður
frá Sleðbrjót og Runólfur Hall-
dórsson frá Sandbrekku. Páil
Bjamason var túlkur okkar.
Fæstir okkar kunnu ens-ku eða
nokkuð tungumál annað en ís-
lens-ku.
Ferðin frá Livexpool til Mont-
real í Canada tók 12 daga. En
við vorum þó ekki komin á leið
arenda. Lokamarkið var -Win-
ni-peg. Þahgað var 3ja daga ferð
með jáinibraut. Þaðan drei-fðist
svo hópurinn í ýmsar áttir. Sum-
ir fóm til Bandaríkjanna, aðrir
ti-1 byggðanna við Winnipegvatn.
íslendingabyggðir.
Þar voru Islendingabyggðir
að myndast, heilar sveitir, sem
eingöngu voru byggðar Islend-
ingum. Og s-umar þeirra em al-
-íslenskan enn þann dag í dag.
Islensku ilandnemarnir -þarnar á
ströndum Winnipegvatns hugs-
uðu sér að mynda þama sjálf-
stæðan landshluta byggðan Is-
lendin-gum ein-um. Þeir ætluðu
sér frá -upphafi að halda þar við
ísiienzkri tungu og þjóðerni. Það
átti a ð vera og varð Nýja Island.
En landnemarnixi áttu miklum
örðugleigum að mæta. Þeir komu
að ónumdu landi, fengu svokall-
að heimilisréttarland hver fjöl-
skylda. Þar var 160 ekrux. Eftir
3 ár fengu þeir það til eignar
ef þeir höfðu þá gert á því til-
skildar umbætur, by-gt hús, sem
engin v-oru -fyrir o.s. frv. Aðal-
atvinnuvegimir urðu gríparækt
og fiskiveiðar. Islendingar eru
Thesta fis'kveiðaþjóðin við Win-
nipegvatn.
Hvaða fisktegundir veiðast þar
aðallega?
Það eru hvítfiskur, birtingur-,
gedda og fleira. Mikið er fiskað
í net upp um ís. Netunum er
rennt á stöng undir ísinn og göt
brotin á hann með vissu milli-
bili. Það er kaldlegt verk að
stunda siíkan veiðiskap í altað
40 -gráðu frosti. En á hon-um hafa
margir íslendingar -hagnast vel.
Hvernig vegnaði þér eftir að
vestur kom?
Sæmilega. En eg hefi þó alltaf
verið fremur fátækur. Eg byrijaði
að -vinn-a í hveitimyllu og fékk
sjö krónur og fimtíu aura í kaup
á dag. Frá 1915 hefi eg unnið við
húsamálningu. Mér finnst eg
ailtaf hafa komist vel af þótt
efnin hafi ekki verið mikil. Eg
kvæntist Sigríði Björnsdóttur
frá Selsstöðum í Seyðisfirði
-nokkru eftir að eg kom vestur og
áttum við eitt ibam. En hún dó
eftir tvö ár. 9 árum síðar kvænt-
ist eg Ingunni Baidvinsdóttur,
ættaðri af Langaesi og eigum við
4 dætur, sem allar eru á hfi fyrir
ves-tan.
Framtíð íslenskunnar.
Hvað heldurðu um framtíð ís-
lenskunnar vestra?
Hún verður við lífi ennþá um
nokkurt áribil en eg h-eldað um
næstu aldamót muni hún verða
langt til gleymd, horfin í ensku-
hafið. Eg held að þessi örlög ver-
ði ekki umflúin. Islendingamar
eru svo fáliðaðir og það sætir
raunar furðu, hversu vel þeim
hefir tekist að halda málinu við
fram til þessa. Unga fólkið er
þegar farið að stirðna mikið 1
íslenskimni. 1 Winni-peg eru t. d.
tvæxi kirkjur íslenskar. I þeim
báðum er messað tvisvar á
sunnudögum. En árdegismessan,
sem er fyrir -unga fólkið, fer fram
á ensku en hin síðari, sem er fyrir
gamla fólkið, á íslensku. Og þó
íslenskir laugardagsskólar kenni
börnunum ísiensku ganga þau í
enska skóla og það hefir sín
djúptæku áhrif.
An-nars er mikið samband
rniili íslensku byggðanna. Vinna
íslensku blöðin, Heimskrin-gla
og Lögerg mikið og gott verk í
að viðha-lda þessu sambandi.
Ennfremur Þjóðræknisféiagið og
kirkjan.
kustur á bemskustöðvar.
Svo ætlarðu austur á land í
vor?
Já, eg hla-kka tiO. þess að skoða
bernskustöðvarnar, e g h e f i
thlakkað til þess í 43 ár þ. e. a. s.
allt síðan eg fór þaðan. Eg ætla
austur á Flóstdashérað og dvel-
ja þar einhvem tíma. Það hefir
margt breyst síðan eg fór, sem
betur fer. Van-trúin á landinu
hefir rénað. Nú eru menn bjart-
sýnin hér og hver umbótin rekur
aðra. Við Vestur-Is-lendingamir
fylgdumst með mi-klum áhuga
með 'lýðveldisstofnuninni 1944.
Eg þekti engan- Islendin-g, sem
ekki fagnaði henni af einlægni.
Ferðu svo vestur til Winnipeg
aftur?
Það er ætlunin. Kona mín og
böm -eru öll þar vestra. Þetta
eru örlögin. Það varð lengra í
dvölinni þar en eg hugði í upp
hafi þegar eg stóð á þilfarinu á
Ceres og sá ís-land sökkva í sæ-
En s-vona er lífið, kemur manni
alltaf á óvart. Það er í senn grín
þess og alvar.
S. Bj-
(Mbl. 8. feb.)
HANGIÐ
SAUÐAKJÖT
til
PASKANNA
Leg
Loin
lb.
lb. 31c
Shoulder
lb.1
Square shoulder—rack and neck off
Fæst í búðinni að Sargent og Home
SflFEUJQY
Yi'úm
MTA
'&ftöX's -,
C,
I