Lögberg - 03.04.1947, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN
27. MARZ, 1947
AHIJSAMAL
rVCNNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
ER OKKUR AÐ HNIGNA?
Þeir, sem segja frá frumbýl-
lrLgsárum íslendinga hér 1 landi,
^iinnast oft á það, hve mikla á-
n®gj'U Islendingar yfinleitt höfðu
þá af því að koma saman í heima-
^úsum eða á samkomum og
^appræða um ýms mál, ekki ein-
^gis landsins gagn og nauð-
synjar, heldur og lun ýms and-
leg naélefni. Við minnumst þess,
það þótti ekki lítið aðdrláttar-
^ a samkomum, þegar auglýst
Var að tveir eða fjórir ræðu-
garpar ætluðu að leiða hesta
Slna saman, hve hlHustað var með
^aikilli athygli og umræðurnar,
50111 ‘uni málefnið spunnust með-
a^ fólksins lengi á eftir
Við minnumst þess, þegar
astrarfélagið fékk nýjar bæk-
Ur’ kve fólk sóttist eftir að ná
1 bækurnar sem fyrst; þær gengu
'rnann frá manni og voru lesnar
eaumgæfilega og svo var' rætt
J®1 þær frá öllum hliðum, á
eimilimum og á gatnamótum.
^á beið lllíika fólk með óþreyju
ftir vukublöðunum og þau voru
68111 upp til agna. Það iþótti
^ira að segja merki um andlega
V°ntun að fylgjast ekki með því,
1 þeim stóð. Sagt er frá
i^eimur gömlum Islendingum,
er naættust á förnuim vegi, og fór
annar strax að tala um grein, er
irzt ihafði í öðru viku'blaðinu.
inn kannaðist ekki við grein-
“Hvað er þetta! Lestu ekki
öðin maður?” sagði sá fyrri
nndrandi og var ekki laust við
a, íyrirlitningar gætti í mál-
romnum.
í bókinni Lutherans in Canada,
tir séra V. J. Eylands, er sagt
fundum er landnemarnir 1
ýja Islandi héLdu til þess að
aPpræða um trúarbragðaskoð-
ar,ir kinna tveggja presta, er gáfu
°st á sér til þjónustu í bygð-
lnni- Þar segir m'eðal annars:
Hér er um að ræða einstætt
ymbrigði í sögu íslenzka land-
namsins og e. t. v. í sögu nokkurs
annars landnáms. Fólk, er átti
varla skýli yfir höfuð sér, og i
'J^gum tilfellum vissi ekki
^aðan i^æstu máltíð var að fá,
Varði tveimur heilum dögum i
, að hlýða á kappræð'Ur um
eins og inn-
iástur biblíunnar, gildi synda-
J'atninga o. fl.”
Þótt fátækt, drepsóttir og alls
°nar örðugleikar steðjuðu að
*>^Sari fyrstu kynslóð, þá megn-
a 1 það ekki að kæfa hið andlega
Jor hennar og menningarþrá.
er var hópur þroskaðs fólks, er
reyndi að hugsa sjálfstætt. Það
^yndi að afla sér þekkingar um
a u§amál sin i blöðum og bók-
Uln, það ræddi þau frá ýmsum
iðum, reyndi að greina í sund-
í sem rétt var og rangt og
171 ast að rökstuddum ályktun-
u,m og skoðunum.
Yegna þessa andlega þrótts
^u naðist þessum fémenna hóp
skapa sögu, er hver maður,
er á íslenzkt blóð í æðum hflýtur
str st°itt'U!r af. Þeir stofnuðu
I ax iýðræðisstjóm fyrir ný-
onduna 0g réðo þar lögum og
u um sjálfir. Nýja Island varð
annig nokkurs konar ríki i
, mu. Mun þetta einstæður við-
ðiirður í
soguCanada. Þetta ríki
t° 1 ellefu eða tólf ár, Þeir
úa b*a®' Framfara, í jan-
á ik S613 skifsí
* _°ðunum um hugðarmál sín,
ger með þvi, sem var að
h'arrfi'1 nmheiminum. Mun þetta
dl\ DlfkQco íóimiAwn n m 1 >rv» _
by«gjah.
þessa fámenna
aops einsdæmi
frum-
IHand-
Þeir stofnuðu
Hr r!rfé^, slcóla, reistu kirkj-
s fnuðu söfnuði og kölluðu
presta. Vissulega skildu þeir
fýllilega að maðurinn lifir ekki
á einu saman brauði.
Þegar maður nú ber saman
menningarstig þessa fólks og hið
þroskaða viðhorf þess til l’ífsins,
við, mér liggur við að segja hinn
barnalega áMaranda er nú rí'kir,
er ekki laust við að manni
hnykki við. Hér er ekki átt að-
eins við Islendinga, heldur al-
menning yfirleitt. Nú virðist líf
flestra manna snúast um kapp-
hlaupið um veraldleg gæði —
auð, metorð, þægindi, skemtanir,
þrátt fyrir það þótt þeir finni,
þegar iþeir hafa höndlað iþessi
gæði, að það eykur lítið á ham-
ingju þeirra, að til er eitthvað
æðra og meira til að lifa fyrir en
þetta, eins og þroskað fólk hefir
altaf vitað.
Eigum við nú þann áhuga fyr-
ir stjórnmálum og mannfélags-
málum, er frumherjarnir voru
gæddir í svo ríkum mæli? Ræð
um við nú miannfélagsmál af
kappi og rieynum að komast að
réttum niðurstöðum, eins og þeir
gerðu? Er ekki dofnað yfir
'lestrarfélögunum, eða finnast nú
söfn góðra bóka á mörgum heim-
ilum? Ef að svörin við iþessum
spuTningum eru neikvæð, þá
'er hér um ótvíræða menningar-
lega hnignun að ræða. Ef það er
ti'lfellið, hvernig er þá hægt að
ráða bót á því? Stuttar greinar
um þetta málefni yrðu vel þegn
ar.
♦
PÁSKARÓS
Eftir Kristínu í Watertown
Fllest af obkar elstu kynslóð er
nú komið heim í hvíld og frið
eftin erfiði lífsins; þessi þollynda
þrautseiga kynslóð, sem ruddi
hinn örðuga ibrautarveg fyrir
börnin sín, en ætíð með bjart
vonarljós framundan sér. Það
hugsaði mest um farsæla fram-
tíð bamanna, það hugsaði eins og
stendur :í vísu Skáldsins:
Ó, drottinn leiddu hann litla Jó,
og láttu hann veröa að manni.
Þessi bæn var heyrð og vonin
rættist. Þessi kynslóð, börn
frumbyggjanna, er fólkið, sem
sett hefir svip á íslenzku þjóðina
í landi þessu; eru áljtnir beztu
borgarar, framúrskarandi lær-
dómsmenn og konur með feyki-
legum menn ingarframk væm d-
um; trúrækin. ráðvönd og glað-
lynd. j
Þriðja kynslóðin er gáfuð og
glæsileg en hallast meir að ensk-
unni, sem er eðlilegt. Samt er
þetta fó'lk félagsiynt í íslenzkum
málium, en hún verður að kynn-
ast heimaþjóðinni og hennar
stórmenku bókmentum.
Fjórða kynslóðin eru börnin;
Iþess'um lambahóp verður íslenzk-
an að ná á sitt vald, og byrja
með því að kenna sunnudags-
skólann á íslenzku alstaðar í
bygðum og borgum, byrja á
yngstu flolkkum barnanna og
halda iþví áfram. Þama er svo
ný upprisa 'íslenzkunnar, því
ekkert, sem sáð er í andlegum
jarðvegi getur glatast. Þessi
gróðrarreitur breiðist svo út og
lifir um aMaraðir.
Laugardagsskólarnir sýna göf-
ugan áhuga og þjóðernisástríki
fyrir því að tungan haidist við,
og þegar verk þetta er gjört í
anda kærfeikans með aðlaðandi
lipurð eins og hinn mikli og ó-
metanlegi umglingafræðari
gjörði, séra Friðrik Friðriksson í
Reykjavík, þá mun sigur vinnast.
Það er andlegt átak að kenna
börmum, sem eru að alast’upp i
þessu landi, að elska og virða
íslenzkuna; þetta mun þó takast
með krafti og anda kærleikans.
Þá eru hinar ýmsu sumarbúð-
ir, sem hin góðu kvenfélög hafa
komið upp af einlægri góðvild til
barnanna, með saklausa leiki,
æfingar og hvílld, alt kryddað
með móðurást og umhyggju.
Þetta verða ógleymanlegar
yndisstundir fyrir börnin. Svo
flétt^ þær inn í þessar áska-
stundir andlegri rós og sóley,
sem bygð er á orðum Krists.
Jesús sagði, ,‘Gæt þú 'lamba
minna”, og rósin verður nýtt
leiðarljós fyrir ibörnin. Að kenna
þeim hin fögru vers og vísur, sem
íslenzkan er svo auðug af, með
sunnudagaskólann fyrir undix-
stöðu, er sem hús á bjargi byggt,
og sigurinn vís. Eg man þegar
mamma kendi mér versið dýrð-
lega úr Hallgríimssálmum:
Gef þú að móðurmálið mitt,
minn Jesú, þess eg beiði,
frá allri saurgan klárt og kvitt,
krossins orð þitt útbreiði
um landið hér til heiðurs þér,
helzt má það blessun valda.
Meðan þín náð lætur vort láð
lýði og bygðum halda.
Hallgrímur Pétursson var lika
gieðimaður í æsku og orti um
margt úr daglega lífinu, sem var
spaugiFJegt, mörg iheilrœði og
spabmæli. Hann kvað vásna-
flokkinn fagra, sem byrjar með
vísunni:
Ungum er það allra bezt
að óttast guð sinn herra;
þeim mun vizkan veitast mest
og virðing aldrei þverra.
Hann orti þulur, gátur og
lausavísiur, sem garnan væri fyrir
börnin að kynnast í HallgriímS
kveri.
Á engu máli undir himnurn
hlljómar 'kristindómurinn jafn
dýrðlega og hátignarlega eins og
á okkar elskuðu isilenzku tungu,
því orðin hafa myndast af anda
drottins. Það er vilji 'hans að ís-
llenzikan, þetta skæra, hljóm-
fagra mál, haldist við. En mundu
það litli sveinn og mær að lesa
Faðirvorið þitt á íslenzku, áður
en kenslustundin ibyrjar. Það er
bænin, 'sem meistarinn góði gaf
öllum börnum sínum, þeim til
ævarandi blessunar og er bezta
hjálpin fyrir upprisu íslenzkunn
ar.
(Eg þakka Kristánu í Water-
town, rithöfundi fyrir þessa
fögru páska-ihugvekju. Það færi
vel ef orð hennar fyndu hljóm-
grunn í hjörtum leiðandi fó'.ks í
kristindóims og þjóðræknismál-
um vorum. “Það er stiutt stig og
fljótstigið’ frá því að kasta þjóð
emi sínu til þess að kasta feðra-
trú sinni,” sagði hinn spaki og
heilsteypti l^iðtogi, Dr. Jón
Bjarnason. Trúhneigðin og ætt
ræknin eiga samleið; þær styrkja
og efla hverja aðra. Ekki er ó-
líklegt að það myndi blása nýjiu
lífi í kristindómsstarfið meðal Is-
lendinga, ef æskunni væri inn
rætt ást og virðing fyrir íslenzk-
unni jafmframt því sem hún er
uppfrædd í kristindómi. AS
minsta kosti ætti það ekki að
vera ókleift að benna bömunum
Faðirvorið og nökkur fálfleg vers
Yinir Krists
(Frh. af bls. 4)
ar þjóðflr að lærisveinum, og
kennið þeim að haMa alt það,
se meg hefi boðið yður. öll hin
margþáttaða starfsemi kirkjvmn-
ar er sprottin frá þessari fyrir-
skipun, svo sem trúboðsstarfsem-
in heima og erlendis, fræðslu-
málastarfsemi og líknarstarf. Eg
gat þess fyr, að sá er vinur í raun
sem vél reynist þegar á liggur.
Það á vissuiega við um málstað
Krdsts og kirkju hans nú. Aldrei
hafa tækifærin verið fleiri, aldrei
hefir þörfin verið brýnni en ein-
mitt nú fyrir 'kistnar menn að
hefjast handa um að gera vilja
vinar síns, Jesú Krists. Heimur-
inn liggur, svo sem kunnugt er, í
rústum eftir stríðið; alt, sem
Kristi er kært hefir beðið tjón.
en málstaður lýginnar og mann-
hatursins hefir aukist ao sama
Skapi. Hvar sem litið er á yfir-
borð hnattarins, þar sem eldur
ófriðarins hefir farið um löndin,
heyrast neyðaróp þúsundanna,
sem þjást af klæðleysi, hungri,
og hafa auk þess mist alla trú á
Guð og menn: “Komið yfrum og
hjálpið oss,” segja þeir. Fyrir
hálfum mánuði síðan hélt Dr.
FVanklin C. Fry, forseti Samein-
uðu lútersku kirkjunnar í Ame-
rfku, sem kirkjuféfeg vort stend-
ur nú í sambandi við, ræðu, þar
sem hann gaf eins konar yfirlit
yfir þanfir kirkjimnar á þessu
ári. En hann er þeirn málum
manna kunnugastur, vegna þess
að hann hefir sjálfur ferðast viða
ium heim, síðustu misserin, og
talar því af eigin reynd. Hann
minnist í rœðu þessari á tuttugu
og fimm trúboðssvæði, sem þurfi
kennimannlega þjónustu strax,
en fé og imenn til starfrækslu er
hægt að fá aðeins fyrir þrettán
þeirra. Hann minnist einnig á,
spítala, sem þarf að byggja í
Kína, og á kennaraskófe, sem
verið er að byggja á Indlandi.
Hann gat þess að nú þyrfti að
minsta kosti eina miljón dala til
þess að bjarga við starfi kirkj-
unnar í landinu hegla, sem svo
er nefnt, heimahögum Jesú
Krists. “Þetta er starfið, sem
okkur er fengið í hendur,” sagði
Dr. Fry. Og er hann hafði sagt
þetta hafði hann aðeins bent á
örlítið brot af heildarmyndinni.
Hann mintist í iþessari ræðu ekk-
ert á Mið-Evrópu, Eystrasalts-
löndin, Póllland, eða önnur lönd
í Evrópu eða Asíu þar sem akur
kristinnar kirkju hefir blásið upp
í hamförum hernaðarins. Að því
sem meginlandið snertir er ó-
hætt að fullJyrða að hin 'kristna
siðmenning er þar úr sögunni, að
iminsta kosti í 'bili. Öll viðleitni
fólksins á þess’um svæðum miðar
nú eingöngu að því að draga
fram lífið, og til. þess þarf það
einnig hjálp frá Vesturheimi, og
hefir hún verið veitt eins örlát’
lega, eins og 'kostur hefir verið á.
En meira verður að koma síðar,
ef ikristinn siður á að geta risið
upp að rústum Evrópu. And-
stæðingar kirkju og kristni
standa reiðúbúnir til að rækta
þennan akur á sína vísu, ef að
kirkjan gengur frá, eða jafnvel
þrátt fyrir viðleitni hennar.
Kommúnisminn og fasisminn
standa með steyttan hnefa um
alla Evrópu og Asíu og segja v;ð
Krist: Þú átt ekki nógu marga
vini till þess að þú gétir lagt undir
þig þessi lönd. Framtíðin er okk-
ar. Við rekum þig út úr Evrópu,
eins og þú varst einu sinni rek-
inn frá þínum eigin átthögum og
ættlandi. Hvort þetta verður, er
undir okkur komið, sem tilheyr-
um kinkjunni, okkur, sem teljum
okkvu: vini Krists. Það fer eftir
því hvort við skiljum hvað hann
er að fara fram á, og hvort við
viljurn leggja það á okkur að
bera fram þá vinarfóm, sem túlk-
ar með ótvíræðum hætti hjarta-
lag okkar gagnvart honum og
málstað hans, ekki aðeins heima
í söfnuð'unum, heldur einnig á
hinum mikla starfsakri kirkjunn-
ar út um víða veröld.
Á löngu liðnum öldum var í
Persíu konungur, sem fliét sér
mjög umhugað um að kynnast
þegnum sínum. Segir sagan að
hann hafi ferðast á meðal þeirra
í alla vega dularklæðum. Dag
einn fór hann sem tötraklæddur
öreigi á baðstað nokkurn, og
fékk að hýrast í kofa umsjónar-
mannsins, borðaði mat hans og
tók á allan hátt þátt í kjörum
hans. Svo fór að vinátta mynd-
aðist milli þessara tveggja
manna. Dag nokkurn hvarf svo
gesturinn, en kom aftur eftir
nokkra daga, kflæddur konung-
legum skrúða, og sagði þá til
síni. Umsjónarmaðurinn gamli
horfði á vin sinn undrandi og
sagði svo að lokum: “Þú yfir-
gafst 'hina fögru konungshöll
þína, til iþess að sitja hjá mér i
þessu dimma skúmaskoti; þú
neyttiT' brauðs með mér, og lézt
þig það skifta hvort eg er glaður
eða hryggur. Þú hefir gefið mér
sjálfan þig, og það eina, sem eg
bið um, er, að vinátta okkar
megi haldast.
Kristur hefir gefið okkur sjálf-
an sig í dauðanum, til þess að
við mættum lifa; hann hefir gef-
ið sjálfan sig í eftirdæmi til þess
að við mættum feta i fótspor
hans. Við eigum engan annan
vin honum líkan. Við mælumst
víst flest til þess að vinátta okk-
ar megi haldast, að við megum
verða verðugir fyrir heiðuxstitifli-
inn: Krists vinur. Við vitum að
það er aðeins ein leið til að verð-
skulda það nafn: að vera mann-
vinur, að vera starfsmaður fyrir
ríki konungsins. “Þér eruð vinir
mínir, ef þér gjörið það, sem eg
býð yður.”
Ó, Jesú, gef eg geti
það gjört til heiðurs þér,
að með þeim flokk eg feti
sem fagurt lof þér tér.
Á vegum vina þinna
æ vera lát þú mig,
en forðast hópinn hinna
er hæða og svíkja þig.
á íslenzku—I. J.)
Skrifstofumaðiurinn: — Þér
verðið að afsaka, herra forstjóri,
en konan miín skipaði mér að
tala um það við yður, 'hvort eg
gæti ékki fengið einhverja kaup-
hækkun.
Forstjórinn: — Tja, við sfcul-
um sjá til. Eg verð að spyrja
konurna miína hvort það sé hægt.
Hugvitssamur tannlæknir einn
á Englandi hefir fundið upp á
því, að sýna skemtillégar kvik-
myndir á loftinu í tannlækninga-
stofu sinni, til iþess að “sjúkling-
ar” hans, — einkum krakkamir,
— gleymi frékar sársaukanum, á
meðan á tannaðgerðunum stend-
ur.
Hugheilar
Páska-hátíðar
Óskir
Tjtofomtyli^ (Eompöttg.
INCORPORATEO 2~ MAY 1670.
/