Lögberg - 12.06.1947, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG. FIMTUDAGLNN
12. JÚNl, 1947
--------HoBtotrg-----------------------
OefiO út hvern ílmtudag af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED %
695 iiargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrlft ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG
195 Sargrent Ave., Winnipeg, Man.
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið—Borgist fyrirfram
The "L/ögberg'" is printed and pubiished by
The Columbia Press, Limited, 695 Sargent
Avenue, Winnlpeg, Manitoba, Canada.
Authorized as.S-.tond Class Mail,
Post Office Dept., Ottawa.
PHONE S1 804
Minningabrot úr
Íslandsförinni 1 946
Ejtir EINAR P. JÓNSSON
Margar dramatískar minningar eru
bundnar við öræfi íslands og íslenzka
fjallvegu, og er Kjölvegur þar engin und
antekning; rifjast þar upp meðal ann-
ars hin dapurlegu örlög Reynistaða-
bræðra, er urðu úti á þeim stöðum fyr-
ir nálega hundrað og sjötíu árum; þeir
voru að koma sunnan af landi, en þar
höfðu þeir keypt fjárstofn mikinn og
voru með hann á norðurleið, er liðið
var á haust; þeir bræður lentu í blind-
byl og varð eigi heimkomu auðið. — í
Kjalhrauni sunnanverðu, , er Beina-
brekka, en þar gat lengi að líta hvít og
skinin bein hrossa og fénaðar, er létu
lífið með eigendum sínum; nú eru beina-
kestirnir grónir grænum sverði; minn-
ingar sem þessar sækja fast að huga
þess vegfaranda, er deili veit á þeim
atburðum, sem til grundvallar liggja. —
Frá Hvítárvatni blasir við fjallaklasi
' mikill og sérkennilegur, er gengur und-
ir nafninu Kerlingarfjöll; liggja þau við
suðvesturhluta Hofsjökuls; nú tíðkast
það mjög, að æfintýramenn og ferða-
langar sæki í sig veðrið og gangi á f jöll-
in, og geri aðsúg að Loðmundi stein-
gerfingi og fylgikonum hans; svo er víð-
sýnt af Kerlingarfjöllum þegar heið-
skýrt er, að sjást mun til sjávar sunn-
anlands, og eins að norðan.
Nyrst í fjöllunum steypist fram Ás-
garðsá, sem upptök sín á í Hveradölum;
fellur hún í djúpum gljúfrum, sem sums
staðar eru alt annað en árennileg; þau
búa samt sem áður yfir einhverju því
seiðmagni, sem ekki er auðvelt að slíta
sig frá.
Póst- og símamálastjóri hafði látið
okkur vestangestum skiljast daginn
fyrir, að áður en yfir lyki, myndi okkur
veitast þess nokkur kostur, að fá ein-
hverja nasasjón af Kerlingarfjöllum, og
hann lét þetta heldur ekki enda við orð-
in tóm; innan stundar vorum við kom-
in að prýðilegu sæluhúsi við rætur fjall-
anna; þar skildum við eftir luxusbíl-
ana og stigum upp í langferðabíl, sem
koma átti okkur eitthvað upp í fjöllin;
bílstjórinn lét sér ekki alt fyrir brjósti
brenna; hann lagði á snarbratta brekku
með gínandi gljúfur á aðra hlið, og
komst sleitulaust upp á örðugasta hjall-
ann, það er að segja á bílvísu, en hærra
treystist hann eigi að fara; en með því
að ferðinni var heitið upp á annan hjalla
nokkuð langt fyrir ofan, var ekki um
annað að gera en að staulast upp þang-
að á hestum postulanna, en þarna var
í rauninni ekki við lambið að leika sér,
að minsta kosti ekki fyrir þá, sem óvan-
ir eru við að klífa fjöll; ég held að ég
hafi rekiö lestina, og lafmóður var ég
þegar upp kom; nú tók póst- og síma-
málastjóri til óspiltra málanna, og mælti
svo fyrir, að þarna skyldi hlaðin beina-
kerling í tilefni af heimkomh okkar
Vestmanna; það var svo sem engin
hætta á því, að hann stæði einn uppi
með verkið, því allir vildu rétta honum
hjálparhönd; ef leita þurfti læknisráða,
var Ófeigur til taks, en væri andlegra
leiðbeininga þörf við sköpuna, var
Pétur kandidat als staðar nálægur; eitt-
hvað held ég að póst- og símamálastjóri
hafi ráðgast við konurnar um höfuðbún-
að kellu, en hvort heldur svo var eða
eigi, varð eigi um það vilst, að hún var
komin með nýtízku hatt, er sæma
myndi hefðarfrú í New York; en hvað
sem því leið, voru víst flestir viðstaddir
á eitt sáttir um það, að talsvert sópaði
að kellu, og að umstangið befði marg-
borgað sig; og svo var tekin kvikmynd
af allri prósessíunni, þar sem hún lið-
aðist áfram umhverfis þessa splunkur-
nýju dóttur Kerlingarfjallanna; minna
mátti nú ekki gagn gera!
Nú brá ekki til hins betra, því frú
Karólína Hlíðdal vakti alt í einu máls
á því, að enn vantaði nokkuð á að meist-
araverkið væri fullkomnað; beinakerl-
ingarvísan væri óort, og það dæmdist á
mig að leysa þann vanda; satt að segja
leist mér ekki á blikuna, en þo var ekki
um annað að gera en duga eða drepast,
og í einhverju dauðans ofboði, kastaði
ég þessari nýju ,,höfuðlausn“ fram:
„Sem hálfvaxnir pattar þið horfið á svig
og hræðist við kellu að glíma;
ef þið komið aftur og eigist við mig,
þá á ég minn vitjunartíma.“
Það væri synd að segja, að ég fengi
engin bragarlaun, því frú Karólína
hrópaði fullum hálsi: bravo, bravo, og
einhverjir aðrir tóku í sama streng; það
er ótrúlegt hvað manni líðst á ferða-
lögum sem þessu.
Undanhaldið niður brekkurnar reynd
ist sumum ferðalöngunum nokkuð
hægara, en sóknin á brattann, þó per-
sónulega félli mér það ver.
Áður en nokkurn varði, voru þeir
póst- og símamálastjóri og Ófeigur
læknir komnir í kapphlaup og sentust
ofan brekkurnar í erg og gríð; þetta
gerðist í Kerlingarf jöllum, og þeir fluttu
líka óspart kerlingar unz niður á jafn-
sléttu kom. Ófeigi vegnaði vitund
betur í kapphlaupinu og var lagstur á
sæng í sæluhúsinu með tunguna lafandi
út úr sér, er póst- og símamálastjóra
bar að, sem blés ekki úr nös.
í sæluhúsinu var notið hvers konar
hressingar, en að því loknu var lagt hið
bráðasta af stað, og eigi áð fyrr en við
Gullfoss; var þá all-mjög liðið á dag;
þar dvöldum við stundarkorn og hlust-
uðum á hinn jafna þunga nið; enn minti
þessi frægi foss mig á ljóð Hafsteins,
Niðaróður:
„Með sama blátæra falli fellur
þú, foss minn, enn þá með sterkum
hljómi
af trai\stum stalli á hálar hellur
og hugar lokkar með þínum rómi.
Þér ólgar hringiðan hvít við fætur
þú hreytir skvettunum upp um klettinn,
sem græna hárlokka hanga lætur
um harða skör rétt við litla blettinn.
Þú þeytir úðanum út um gilið
og anda hreinan um hvamminn breiðir,
og úðabaðið og ölduspilið
þér einatt margan að skauti leiðir.“
Við neyttum kvöldverðar við Geysi,
og voru þar haldnar nokkrar stuttar
þakkarræður til póst- og símamála-
stjóra og frúar fyrir höfðingskap
þeirra og ástúð; ég bað bílstjóra minn
að hafa hraðan við vegna þess að ég
þyrfti að heilsa upp á presthjónin á
Torfastöðum, þau séra Eirík Stefáns-
son frá Auðkúlu, og frú Sigurlaugu j3r-
lendsdóttur, sem einnig er ættuð úr
Húnaþingi; þau Ófeigur og frú komu
með okkur að Torfastöðum; djúp vin-
átta milli mín og þessara ágætu prest-
hjöna, hefir staðið um langan aldur, og
langvarandi fjarvistir breytt þar engp
um; ég gleymi því aldrei hve innilega
þau fögnuðu okkur hjónum, og hvað við
fundum okkur alveg heima þessa stuttu
stund, sem við dvöldum á heimili
þeirra; mikið þótti mér vænt um að
hitta þarna gamlan vin, Jóhannes,
bróðir frú Sigurlaugar, sem líka fagnaði
mér eins og bróður.
Frú Sigurlaug á Torfastöðum er ein
sú allra gáfaðasta og listrænasta kona,
sem ég hefi kynst á lífsleiðinni; næm-
leiki hennar á bókmentir, er slíkur, að
af ber, og drenglund hennar við hann í
réttu hutfalli. Séra Eiríkur er hinn
mesti nytsemdar maður, vinfastur og
hollráður; ég kvaddi vini mína á Torfa-
stöðum með klökkva í hug, og ég hygg,
að áhrif kveðjustundarinnar hafi verið
nokkurn veginn gagnkvæm.
Niður við þjóðveginn hittum við sam-
ferðafólk okkar, og úr því var ekki beð-
ið boðanna; mest allan tímann til
Reykjavíkur var talsverð rigning, en þó
eigi svo, að slíkt hamlaði að nokkru
för okkar; víðast hvar var ekið hratt, og
hvergi staðnæmst svo heitið gæti, fyrr
en komið var til höfuðborgarinnar; við
Hótel Borg dreifðist ferðamannaflokk-
urinn, að undangengnum þakklátum
kveðjum; við gengum rakleitt til hvílu,
að vísu töluvert þreytt, en með það á
vitund, að hvað væri dálítil þreytukend
borið saman við allan þann unað, sem
við hefðum notið á ferðalaginu með
vinum okkar til Hveravalla, Geysis og
Gullfoss, og annara undrastaða á ís-
landi, landinu okkar, landinu helga!
Framhald
ÆVAR KVARAN:
Blóm í vorþeynum
Frásögn af hljómleikum 7 ára íslenskrar stúlku í London
manna við að aðstoða einleik
hennar. Og það sem fékk ís-
lenzku hjörtun til að slá örar var,
að þetta litla, fallega blóm í garði
listarinnar, var íslenzki.
LONDON
Það rigndi dáiítið svo að illa
sást út um gluggann í strætis-
vagninum, en eg lét mig það litlu
skifta, því að eg var að hugsa um
það sem í vændum var, og eftir-
væntingin sleppti ekki á mér
tökunum. — Þegar vagninn
b e y g ð i frá Bakerstræti inn á
Marvleboneveg og ók framhjá
hinu heimsfræga vaxmyndasafni
Madame Tussaud’s. vissi eg af
gamalli reynslu, að næst mundi
hann staðnæmast fyrir framan
Royal Acádemy of Music, gömlu
virðulegu bygginguna, sem ég
faafði stundum í fyrra þeyst inn
í á morgnana, þegar ég var að
verða of seinn í söngtíma.
Aðaldymar voru lokaðar, þar
eð klukkan var 7.30 að kvöldi,
og það var hálf dapurlegur svip-
ur yfir þessari gömlu byggingu,
sem allan daginn faljómar af
glaðlegu fótataki og tónum ungu
listamannanna, sem valið hafa
hina göfugu list Bachs og Beet-
hovens að lífsstarfi.
Áföst við aðalbygginguna að
vestanverðu er önnur bygging
minni, þar stóðu opnar dyr og
yfir þeim letrað gullnu letri:
Dukes Hall; þangað var ferð-
inni heitið til að hlýða á hljóm-
leika.
Dukés Hall er hljómleikasal-
ur Akademísins. Þar halda nem-
endur þess hljómleika sína, enda
hafa margir af frægustu tónlist-
armönnum Breta stigið þar sín
fyrstu spor út á hála braut list-
arinnar. *
Þegar ég gekk inn var grann-
vaxinn, gráhærður maður með
gleraugu að ávarpa áheyrend-
ur. Eg flýtti mér að kaupa efnis-
skrá og komst að raun um að sá
hlaut að vera hinn þekkti
hljómsveitárstjóri Ernest Read,
sem átti að stjórnar hljómsveit-
inni, London Junior Orchester,
á þessum hljbmleikum. Næst
fyrir neðan nafn hljómsveitar-
stjórans stóð skrifað með stór-
uiú stöfum annað nafn, sem or-
sakaði að hjartað sló dplítið ör-
ara í brjósti mér, (slenzkt nafn;
þar stóð: Solo Pianoforte —
Thorunn Tryggvason.
Vinur minn Jóhann Tryggva-
son hafði boðið mér að koma
og hlýða á hina yndislegu. litlu
dóttur sína — og vinkonu mína
— Þórunni, spila sinn fyrsta
piano conserto með stórri
hljómsveit. Eg hafði sjálíur
stundað nám við Royal Academy
of Music og vissi því, hve
strangar kröfur eru gerðar til
þeirra nemenda, sem leika ein-
leik á nemenda hljómleikum
Akademísins, ekki síst boðs
hljómleikum — Invitation Con-
serts — eins og þessum, þar sem
blaðamenn og ýmsir mikilsvirt-
ir menn í músíkheimi Lundúna
eru viðstaddir. Það var mér því
eigi lítið gleðiefni að frétta, að
þessari litlu vinkonu minni, að-
eins 7 ára, skyldi hlotnast sá
| heiður, að spila piano consert
eftir Mozart, með stórri hljóm-
sveit, undir stjóm föður, síns.
Eg sá á efnisskránni, að Þór-
unn litla átti ekki að leika fyrr
en eftir hléið. er hljómleikarnir
voru hálfnaðir, og það er best
að viðurkenna það strax, að
fyrri hluti þeirra fór gersamlega
fyrir ofan garð og neðan hjá
mér.
Loks kom hléið, og að því
loknu tók Mr. Read, hljómsveit-
arstjórinn aftur til máls. Hann
skýrði frá því, að einleik í næsta
lið, Mozart konsertinn, annaðist
óvenjulega ungur listamaður frá
íslandi, aðeins sjö ára gamall
telpuhnokki, sem kæmi nú í
fyrsta skipti fram opinberlega
sem einleikari á piano með
hljómsveit og mundi faðir
hennar, sem stundaði nám í
hljómsveitarstjórn við Akadem-
íið, stjórna hljómsveitinni í
þessu verki. Mr. Read kvaðst
ekki treysta sér að bera fram
naínið Thorunn Tryggvason, en
sagði að faðir hennar myndi
tilkynna nöfn þeirra feðgina
með réttum framburði!
Er Mr. Read hafði lokið máli
sínu, gekk Jóhann Tryggvason
inn í salinn. Hann leiddi við hlið
sér litla. ljóshærða mey með
borða í hárinu. Þegar feðginin
gengu milli hljóðfæraleikaranna
hvarf litli kollurinn stundum
í þetta hljóðfærahaf; hún var
svo lítil.
Fyrst í stað virtist fólkið í
salnum vera algerlega utan
gátta. Það ríkti alger þögn. Alt
í einu vaknaði einhver úr leiðsl-
unni og hið ótrúlega rann upp
fyrir honum: Þetta litla, elsku-
lega barn, — sem meðal hljóð-
færaleikaranna sýndist fr&nur
fimm en sjö ára — var einleikar-
inn! Fólkið byrjaði að klappa
og lófatakið dundi eins og brim-
hljóð um allan salinn. Faðir og
dóttir hneigðu sig fyrir áheyr-
endum og er Jóhann hafði kvnt
þessi undarlegu íslenzku nöfn
fyrir þeim, tók hann sér stöðu
á palli hljómsveitarstjórans, en
Þórunn settist við þenna óskap-
lega stóra konsertflygil. Hún var
svo lítil, grönn og veikbygð, þar
sem hún sat í fallega, bleika
silkikjólnum sínum fyrir fram-
an stóra, svarta flygils-ófreskj-
una, sem brosti sínu breiða brosi
til hennar með svörtum og hvít-
um tönnum nótnaborðsins. Hún
varð að teygja sig til að ná með
fótunum niður að „petölunum“
og sat því á stólbrúninni.
Það var eitthvað óraunveru-
legt við þessa sjón, líkt og draum
ur. Hvernig var hægt að ímynda
sér að þetta litla veikbygða
barn, — sem virtist álíka raun-
verulegt og ljóshærðu álfameyj-
arnar sem mann dreymdi um í
bernsku, — gæti ráðið við þetta
stóra hljóðfæri? — Gæti fengið
það til að hlýða sér við túlkun
á hinni yndislegu tónlist
Mozarts?
Tími til slíkra heilabrota reynd
ist sem betur fer ekki mikill því
að nú hófst verkið K Pianoforte
Conserto No. 17 in G: lst. Move-
ment. Allegro, — undir öruggri
stjórn Jóhanns Tryggvasonar,
sem virtist hvergi smeykur, því
að hann vissi manna best hvers
litla dóttir hans á pianóstólnum
var megnug.
Það verður aldrei hægt að
gefa nema mjög óljósa hugmynd
um þær undarlegu tilfinningar,
sem grípa mann við að sjá svo
lítið barn leika einleik á flygil
með undirleik áttatíu manna
hljómsveitar. Árið 1939 var hún
ekki fædd! En nú kepptist 80
manna hópur fullorðinna lista-
Öryggi litla einleikarans og
tækni voru svo furðuleg, að
hlustendur virtust halda niðri í
sér andanum Eg hefi hlýtt á
marga dásamlega hljómleika um
ævina, en þó aldrei verið meðal
áheyrenda þrungnari af „stemn-
ingu“ en að þessu sinni.
Er síðasti tónninn dó út ,var
svo sem tveggja sekúndna þögn,
eins og fólkið væri þrumu lostið,
en síðan skall hljóðbylgja lófa-
taksins yfir salínn með ógnar-
mætti, og vixtist hver um sig
klappa eins og hann hafði afl og
úthald til.
Þórunn litla var kölluð fram
hvað eftir annað. Það var engu
líkara en áheyrendur tímdu ekki
að sjá af henni. Þeir neituðu að
vakna frá þessum ótrúlega, ynd-
islega draumi.
Hljómsveitarstjórinn, faðir
hennar, átti að sjálfsögðu sinn
þátt af þessu mikla lofi, enda
viðurkendu blöðin seinna, að
honum hefði tekist að fá hljóm-
sveitina til að spila betur en sjálf
ur Ernest Read.
Þetta var merkilegur dagur í
lífi þeirra hjónanna, frú Klöru
og Jóhanns Tryggvasonar, og
reyndar okkar allra íslending-
anna, sem þarna voru staddir.
Hljómleikar þessir, sem haldnir
voru 28. mars s. 1. vöktu mikla
athygli í músíkheimi Lundúna.
— Blaðamenn streymdu næstu
daga á fund þeirra hjóna til við-
tals og til að skoða litla undra-
barnið og taka mvndir af því.
Til gamans skal ég taka hér eina
blaðaumsögn um hljómleikana.
Hún birtist í The Daily Tele-
graph þann 29. mars. svo hljóð-
andi:
„Það var fögur sjón í gær-
kvöldi að sjá píanóleikara á
barnsaldri, Þórunni Tryggva-
son, frá íslandi — sjö ára, þótt
hún sýndist aðeins fimm ára, —
leika kafla úr Konsert eftir Mo-
zart í Dukes" Hall í Royal Aca-
demy of Music. Það skiftir hér
litlu máli að rannsaka nákvæm-
lega hvernig hún lék. — Sú
sannreynd, að hún skilaði verki
sínu með nákvæmni, er nægilega
eftirtektarverð, og hæfileikar
hennar eru án nokkurs efa
miklu þroskaðri en aldur henn-
ar gefur til kynna. Hljómsveit-
inni var stjórnað af föður henn-
ar, sem náði góðum leik hjá
hljóðfæraleikurunum, sem
þekkja mættu betur viðkvæmni
undirleiksins. Tónlistarhæfileik-
ar eru auðsjáanlega ættgengir í
Try ggvason-ættinni“.
Það er óþarfi að geta þess,
að Þórunn er eftirlæti kennara
síns í Academíinu. enda var
hann hreyknari af frammistöðu
hennar en orð fá lýst.
Alt virðist því benda til
(Frh. á bls. 5)
carit 'áay
'Mtfoi a>Jjfee,Í/uM
FORT
GARRY?
Rich, roaster-fresh Fort Garry Coffee comes in
fine or regular grind — at grocers everywhere!
Enjoy Fort Garry Tea, too.
HUDSON'S BAY COMPANY PRODUCT
%