Lögberg - 19.06.1947, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. JÚNÍ, 1947
3
Waller J. Lindal:
Brýrnar tvær
Eins og kunnugt er, halda
Vestur-íslendingar úti tveim
vikublöðum, Lögbergi og Heims
kringlu. En þeir gefa líka út blað
a ensku, sem heitir „The Icelan-
dic Canadian“. Það er sérstaklega
^etlað því fólki, sem er af ísl.
^rgi brotið, en er ekki svo vel
að sér í íslenzku, að það hafi fult
Sagn af ísilenzku lesmáli, og til-
gsngur blaðsins er að glæða hjá
því fólki skilning á íslenzkri
^enningu og löngun til að
kggja rækt við íslenzka þjóð-
ernisarfinn. Einn þeirra manna
er að því blaði standa, er hinn
góðkunni dómari Walter J. Lín-
dal í Winnipeg, maður prýðilega
^enntaður, þjóðrækinn og mik-
ds metinn. Honum er mjög annt
Urn það, að sem best kynni geti
*ekist með ungu fólki beggja
Vegna hafsins. í því skyni hefir
kann ritað grein þá, er hér fer á
®ftir, og er vonandi að henni
Verði góður gaurnur gefinn, því
aÓ hér er um mjög þýðingar-
rnikið má/1 að ræða.
Lesbók Mbl.
Fyrir rúmum sjötíu árum
^Ógðu hópar af íslendingum af
stað.yfir Atlantshafið til Norður
Ameríku. Þeir stofnuðu nýlend-
Ur víða og var aðal nýlendan við
ströndina á Winnipegvatni. Hún
Var kölluð Nýja ísland og hefir
hafnið haldist við til þessa dags.
1 þessari nýlendu myndaðist ís-
knzkur félagsskapur, stjórnarfyr
lpkomulag var stofnsett sem var
íd^klu fullkomnara en venjuleg-
ar sveitastjórnir og innan skams
^fr gefið út íslenzkt blað. — Alt
fór fram á íslenzku, sem er auð-
^kilið, þar sem fólkið var ný-
komið frá íslandi.
A þessu stutta tímabili — rúm-
Ulu mannsaldri — hefir mikil
óreyting átt sér stað. Víðast
'l!Var, einkum í borgunum, er
eOskan daglega málið; á flestum
undum fer alt franr á ensku; í
kirkjunum er messað bæði á
^slenzku og ensku. Nýjar kynslóð
lr hafa fæðst og vaxið upp og
a®rar dáið og hefir það valdið
'diklum umskiftum, En það sem
fneir en nokkuð anr.að flýtir fyr-
lr þessari breytingu og gerir
Varanlegt viðnám ómögulegt, eru
S'ftingarnar. Prestar segja að
isndaðar hjónavígslur — þar
^111 annaðhvort hjónanna er
^kki íslenzkt — sé miklu fleiri
hinar, í borgunum fjórar af
Verjum fimm, í íslenzku byggð-
Uuum að minsta kosti helming-
Urinn. Að börn þessara hjóna-
anda læri íslenzku er sú fá-
®ma undantekning að naumast
þarf að taka hana til greina.
A síðasta ársþingi Þjóðræknis
^tagsins í Vesturheimi var ég
^iaddur. Einn kunningi minn og
litum yfir hópinn mjög ná-
væmlega í því skyni að reyna
a komast að meðalaldri þeirra,
ep sátu þingið. Við vorum sam-
^áia um að hann væri ekki lægri
611 sextíu ár.
^egar íslenzkir merkismenn
1113 til Winnipæg og halda hér
p^ður er oftast húsfyllir. Margir
þeim sem þangað koma, kunna
Uið í íslenzku, einstaka als ekk-
Gpk Alla langar til að vera við-
f^ddir, þó ekki væri nema til
Ss að taka í hendina á gesti frá
Samla föðurlandinu.
ess ber einnig að gæta að
eíff13 ^^kið. engu síður en það
pa, næstum undantekningar-
aust hikar ekki við að láta hér-
j*nt fólk vita að það sé af ís-
^zku bergi brotið. Margur
i r^ari þessa lands, sem er ís-
^Oskiir aðeins í aðra ætt eða
lnna, hefir meiri mætur á sín-
u lslenzka ættstofni en hin-
jj, því leyti er hann mjög
Ur Skotum í þessu landi.
sj£*enfafólk meðal yngri kyn-
Semanna> eða jafnvel allir þeir,
fr£eð kugsa alvarlega og lesa
andi bækur, grípa tækifærið,
Bjarni Ólafsson fiskiútvegsmaður
Bjarni Ólafsson fiskiútvegs-
ef þess gefst kostur, að kynna
sér sögu íslendinga bæði austan
hafs og vestan. Þýðingar úr ís-
lenzkum bókmenntum; fornum
og nýjum, eru lesnar, en þær eru
af skornum skamti og væri nauð-
synlegt að fá umbót á því.
Þjóðernistillfinningin þarf ekki
að eyðileggjast þótt ættblóðið
þynnist. Canada og Bandaríkja-
borgurum af íslenzkum ættum
þykir vænt um þjóðina litlu á
eyjunni í Atlantshafinu. — En
fróðleikur þeirra um ísland og
íslendinga er að miklu levti
byggður á afspurn og því als
ekki fullnægjandi og stundum
ekki áreiðanlegur.
Nú hefi óg bent á sumar stað-
reyndirnar eins og þær koma
okkur fyrir augu hér vestra. —
Þær eru að sumu leyti ekki hug-
hreystandi en samt er hægt að
finna í þeim framtíðarvon. Þær
knýja menn til alvarlegra hugs-
ana og krefjast þess að hlynt sé
að því sem hægt er að varðveita.
Tungan er að hverfa sem dag-
legt mál en ættar- og þjóðræknis
tiilfinnnigin er enn sterk. Hér
virðast vera andstæður sem
sumir álíta að ómögulegt sé að
samræma. En samt veirður að
gera það. Ekki bætir úr að æðr-
ast þótt ekki sé alt eins og mað-
ur hefði ákosið. En þá síður má
láta skeika að sköpuðu og leggja
árar í bát.
Fyrsta sporið er að greiða svo
fyrir að æskulýðnum í þessari
álfu gefist tækifæri að kynnast
stofnþjóðinni betur. Ef það
heppnast liggur næsta sporið
við, að opna dyrnar að fjársjóð-
um þeim sem íslenzk menning
menning hefir að geyma. Þótt
það væri æskilegt þá þarf lyk-
illinn samt ekki nauðsynlega að
vera úr hreinum íslenzkum
málrni.
Aðra mál-mynd mætti nota.
Það þarf að brúa hafið svo allir
hafi not af og til þess þurfa
brýrnar að vera tvær. önnur
er nú þegar til og er margra ára
gömul. Hún er úr há-íslenzkum
viðum, er enn sterk og mun hald-
ast við að minsta kosti um tíma,
ef til vill marga mannsaldra. —
Eldra fólkið, jafnvel það sem
fætt er hér og uppalið, les og
talar íslenzku og hefir í mörgum
tilfellum ótrú'lega góða þekk-
ingu á sögu og bókmenntum
íslendinga. Þjóðræknisfélagið
nær til þessa fólks heldur við
minningum og styrkir böndin
við ættlandið og er þar þörfu
starfi afkastað.
Næst er að hefjast handa og
byggja hina brúna. Efnin í hana
verða að vera tvenn. Islenzka
þjóðin þarf að kvnnast yngri
kynslóðunum hér, sem lítið eða
ekkert kunna í íslenzku, fólki
sem ann þessu landi, föðurlandi
sínu, en hefir samt ekki gleymt
stofnþjóðinni Einnig þarf þetta
fólk, sem er meira og minna
blandað öðrum þjóðflokkum, að
kynnast gamla ættlandinu og
þjóðinni þar. Móðurmál heima-
þjóðarinnar er íslenzkan; móð-
urmál okkar hér vestra, eða mál
ið sem ökkur er tamast, og sem
við verðum að grípa til ef við
eigum að gefa hugsunum okkar
full skil, er enskan. Það verður
að nota báðar tungumar. Með
því móti getur nýja brúin orðið
að tilætluðum notum.
Menn hafa oft hugsað um
þetta qg hafa ýmsar bugmyndir
verið ræddar og á nú að reyna
að koma einni þeirra í fram-
kvæmd. Hún er sú, að menn hér,
sérstaklega meðal hinna yngri,
skrifi greinar á því máli sem
þeim fellur best, og láti í ljós af-
dráttarlaust tilfinningar sínar og
sannfæringu varðandi þessi mál,
og eiga þær greinar að koma út
í blöðum og tímaritum á íslandi.
Búist er við að sumir þeirra, sem
maður frá Selkirk, druknaði í
Winnipegvatni þann 15. nóv.
s. 1. haust. — Útför hans fór fram
frá kirkju Selkirks safnaðar 19.
maí að viðstöddum mannfjölda.
Bjarni var fæddur á Sauðár-
króki í Skagafjarðarsýslu, 12.
sept. 1903, sonur Kristínar
Bjarnadóttur Ólafssonar frá
Svartárdal í Húnavatnssýslu og
Hinriks Árnasonar, manns henn
ar; leiðir foreldra hans skildu
og bar Kristín jafnan föðurnafn
sitt, íslenzkri málvenju samkv.
Bjarni var föstraður á íslandi
til 5 ára aldurs, en árið 1909 kom
hann vestur um haf til móður
sinnar, er farið hafði vestur um
haf árið 1904 og setst að í Árborg,
Man. Þar ólst Bjarni upp með
móður sinni, ásamt Jóni eldri
bróður sínum. Þaðan af mátti
segja að hann dveldi a'ldrei lang
dvölum að heiman frá henni, ut-
an þess er hann var fjarverandi
við fiskiveiðar. Þau áttu heimili
í Árborg til ársins 1921, en þaðan
af í Selkirk-bæ.
Unglingur að aldri tók Bjarni
að stunda fiskiveiðar á Winnipeg
vatni, um hríð í annara þjónustu;
en mörg síðari ár starfrækti
hann fiskiútveg á eigin reikning;
mátti segja að það yrði æfistarf
hans, er hann stundaði af kost-
gæfni og kappi, og mátti hann
fengsælann telja.
Bjarni var óvenjulega mikill
og karlmann'legur að vallarsýn
og bar sig prýðilega; hann var
háttprúður maður í allri fram-
komu og góður maður að hjarta'
lagi. Lítt mun hann hafa leitað
vináttu manna að fyrrabragði,
en ávann sér hlýhug og tiltrú
samverkamanna sinna og annara
er honum kyntust á æfileið
sinni.
Eins og hann var óvenjulega
karlmannlegur og fagur að vall-
arsýn, þannig er mér af kunnugri
Business and Professional Cards
BJARNIÓLAFSSON
mönnum tjáð, að hann væri ágæt
um sálarhæfileikum gæddur;
var bókihneigður, vandaður að
vali bóka, hafði góð not þess, er
hann las, og braut það til mergj-
ar eftir bestu getu. Hann varð vel
kunnugur mörgu því er ísland
snerti; var vel að sér í íslenzku
máli, þótt litillar fræðslu yrði
hann aðnjótandi í þeim efnum
utan þeirrar er bókfróð og gáfuð
móðir veitti honum.
Móður sinni reyndist hann
tryggur og góður sonur í gegn-
um hin mörgu samvistarár, og
vildi eftir því sem honum var
frekast auðið, að henni hlynna,
og mein hennar græða.
Líklegt tel ég að kærleiksum-
önnun og ást móður hans væri
bjartasta stjarnan á æfihimni
hans; ljós er lýsti honum, þegar
dimt var umhverfis hann, pól-
stjarnan er lýsti honum lifandi,
stríðandi og deyjandi til Guðs.
Eins og áður er getið, fjöl-
menti fólk við útför hans, var
athöfnin fögur og í samræmi við
fegurð útfarardagsins.
„Vertu sæll, við söknum þín“.
S. Ólafsson.
Þ jÓÐRÆKN ISST ARF
meðal ungra íslendinga
Á meðal Vestur-Islendinga eru
allmargir áhugamenn sem láta
sér ant um það, að sú kynnslóð
sem er að alast þar upp nú og
kann lítið í íslenzku, fái nokkra
fræðslu um ísland og íslenzkt
þjóðlíf. í því skyni hafa þeir
stofnað félag í Winnipeg, sem
nefnist The Icelandic Canadian
Club of Winnipeg. Það félag held
ur al'l-oft fundi til fræðslu og
skemmtunar og auk þess gefur
það út blað á ensku er nefnist
The Icelandic Canadian, og kem
ur út á hverjum ársfjórðungi.
í síðasta hefti þess blaðs er at-
þetta verk er falið á hendur, sé
ekki nema að parti af íslenzkum
ættum og ef til vill kunni ekk-
ert í íslenzkri tungu. Svo er von-
ast eftir að Islendingar austan
hafs riti greinar sem aðallega
eiga að ná til yngri kynslóðanna
hér og munu þær koma út á
ensku í tímariti okkar sem
nefnistfThe Icelandic Canadian.
Fyrsta greinin frá Islandi, rit-
uð af séra Friðriki Hallgríms-
syni, kom út í vor-hefti þessa
árs og þetta er fyrsta greinin að
vestan.
Vonandi er að þessari hug-
mynd verði vel tekið og að hún
fái byr undir vængi beggja meg-
in hafsins. Hún er hér aðeins
dálítil byrjun, en að mér finst,
byrjun í þá einu átt sem hægt
er að stefna, ef ætlunin er að ná
til yngra fólksins. Ef þetta mis-
heppnast og ékkert annað er
fengið í staðinn, hlýtur að koma
að því fyrr eða síðar að sá hóp-
urinn meðal okkar, sem fer sí-
stækkandi, muni hverfa algjör-
lega inn í þjóðarstraumana hér
og tapast heimaþjóðinni.
W. J. Lindal.
Lesbok Mbl., 1. júní.
hyglisverð grein eftir Walter J.
Líndal, dómara í Winnipeg, sem
lætur sér mjög ant um að unga
kynslóðin vestur-íslenzka glati
ekki tengslum við íslenzkt þjóð-
erni og menningu. I sama hefti
birtist grein um samstarf íslend
inga austan hafs og vestan eftir
séra Friðrik Hallgrímsson, og
munu fleiri greinar héðan að
heiman birtast í blaðinu á næst-
unni.
I Lesbók Morgunblaðsins mun
næstkomandi sunnudag birtast
grein eftir Líndal dómara, en
hann ritaði í fyrsta hefti þessa
árg. Icelandic Canadian grein,
sem að efninu til er erindi er
hann flutti í íslenzka kvöldskól-
anum í Winnipeg um mentamál
á íslandi.
Morgunblaðið telur það vel
farið ef almenningur hér á landi
gæfi gaum að þessu máli, því að
svo margir íslendingar hafa
orðið þjóð sinni til sóma vestan
hafs að hún ætti að gleðjast af
því og meta það að verðleikum.
Þjóðræknisfélag ÍSlendinga
vill greiða fyrir útbreiðslu blaðs-
ins The Icelandic Canadian hér
heima. Það kostar hér 8 krónur
árgangurinn, en 18 krónur 3 ár-
gangar, greiddir fyrirfram. Þeir
sem vilja gjöast áskrifendur,
geta snúið sér til skrifstofu fé
lagsins í Þjóðleikhúsinu — geng
ið inn frá Lindargötu, — sem
verður opin fyrst um sinn á
mánudögum og fimmtudögum
kl. 10—12 árd. F Mbl. 11. maí.
— Hefir þú nokkurn tímFann
lifað kartöfluuppskerubrest?
spurði ferðalangur nokkur eitt
sinn gamlan mann.
— Hvort ég hefi. Eg man ti
dæmis eftir því, að 1884 var
uppskeran svo lítil, að hann
pabbi át 14 ekrur af kartöflum
í eina máltíð.
Thule Ship Agency l«c.
11 Broadway, New York, N.Y.
umboðsmenn fyrir
h.f. EIMSKIPAFÉLAG ÍSLANDS
(The Icelandic Steamship Co. Ltd.)
FLUGFÉLAG ÍSLANDS
(The Icelandic Airways Ltd.)
Vöru- og farþegaflutningur frá
New Yorþ og Halifax til Islands.
H. J. STEFANSSON
Life, Accident and Hcalth
Jnsurance
Representing
THE GREAT-WEST LIFE
ASSURANCE COMPANY
Winnipeg, Man.
Phone 96)144
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
506 SOMERSET BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephone 202 398
Talsími 95 826 Heimilis 53 893
DR. K. J. AUSTMANN
Sérfrœðinyur i augna, eyma, 'nef
og kverka sjúkdómum.
215 Medical Arts Bldg.
Stofutfmi: 2.00 til 5.00 e. h.
DR. ROBERT BLACK
Sérfræðingur í augna, eyrna,
nef og hálssjúkdómum.
416 MEDICAL ARTS BLDG
Graham and Kennedy St.
Skrifstofuslmi 93 851
Heimastmi 42 154
EYOLFSON’S DRUG
PARK RIVER, N. DAK.
islenzkur lyfsali
Fólk getur pantað meðul og
annað með pðsU.
Fljót afgreiðsla.
A. S. B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Selur líkklstur og annast um út-
farir. Allur útbúnaður sá bezti.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarða og legsteina.
Skrifstofu talslmi 27 324
Keimilis talsfmi 26/444
Phone 97 291 Eve. 26 002
J. DAVIDSON
Real Estate, Financial
and Insurance
ARGUE BROS. LIMITED
Lombard Bldfi., Winnipeg
rilNCEXX
MESSENGER SERVICE
Við flytjum kistur og töskur, \
húsgögn úr smœrri IbúSum,
og húsmuni af öllu tæi.
68 ALBERT ST. — WINNIPEG
Sfmi 25 888
C. A. Johnson, Mgr.
TELEPHONE 94 358
H. J. PALMASON
and Company
Chartered Accountants
1101 McARTHUR BUILDING
Winnipeg, Canada
Phone 49 469
Radio Service Specialists
ELECTRONIC LABS.
H. THORKELSON, Prop.
The most up-to-date Sound
Equipment System.
130 OSBORNE ST„ WINNIPEG
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir.
Keystone Fisheries
Limited
404 SCOTT BLOCK SlMI 95 227
Wholesale Distributors of
FRESH AND FROZEN FISH
Manitoba Fisheries
WINNIPEG, MAN.
T. Bercovitoh, framkv.stf.
Verzla t heildsölu meC nýjan og
frosinn flsk.
303 OWENA STREET
Skrlfst.sfml 25 355 Helma 66 462
RUDY’S PHARMACY
COR. SHERBROOK & ELLICE
We Deliver Anyu'h ere
Phone 34 403
Y’our Prescriptions called for
and delivered.
A complete line of baby needs.
Dr. S. J. Jóhannesson
215 RUBY STREET
(Beint suCur af Banning)
Talsfmi 30 877
Viðtalstfmi 3—5 eftir hádegi
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
Selkirk, Man.
Office hrs. 2.30—6 p.m.
Phones: Office 26 — Res. 230
Office Phone
94 762
Res Phone
72 409
Dr. L. A. Sigurdson
526 MEDICAL ARTS BLDG.
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appolntment
Drs. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlœknar
406 TORONTO GEN. TRUSTS
BUILDING *
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 96 952 WINNIPEG
DR. J. A. HILLSMAN
Surgeon
308 MEDICAL ARTS BLDG
Phone 97 329
Dr. Charles R. Oke
Tannlœknir
For Appointments Phone 94 908
Office Hours 9—6
404 TORONTO GEN. TRUSTS
BUILDING
283 PORTAGE AVE.
Winnipeg, Man.
SARGENT TAXI
PHONE 34 555
For Quick Reliable Service
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG WPG.
Fastelgnasalar. Leigja hús. Ot-
vega peningalán og eldsábyrgC.
bifreiCaábyrgC, o. s. frv.
PHONE 97 638
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
Lögfrœðtngar
209BANK OF NOVA SCOTIA BG.
Portage og Garry St.
Sfml 98 291
GUNDRY PYMORE
Limited
British QuaKty Fish Netting
60 VICTORIA ST„ WINNIPEG
Phone 98 211
Manager T. R. THORVALDBON
Your patronage will be appreclated
C A N A D I A N FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAOE, Managing Direotor
Wholesale Dlstributors of Fraah
and Frozen Ftóh.
311 CHAMBERS STREET
Offloe Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917
H
HAGBO RG
FUEL CO.
H
Dial 21 331 21 331