Lögberg - 01.07.1948, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 1. JÚLÍ, 1948
--------Hogberg--------------------
GefiO fit hvern flmtudag af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
U tanáskrif t ritst jfirans:
EDITOR LÖGBERG
495 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Rltstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið—Borgist fyrirfram
The “Lögrber&” is printed and published by
The Coiumbia Press, Limited, 695 Sargent
Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada.
Authorized as-Socond Class Mail,
Post Office Dept., Ottawa.
PHONE 21 804
Situr áfram við völd
Jafnaðarmannastjórnin í Saskatche-
wan situr áfram við völd; úrslit fylkis-
kosninganna, sem þar fóru fram þann
24. þ. m., urðu á þann veg, að C. C. F.-
stjórnin hlaut 30 þingsæti, en Liberal-
flokkurinn undir forustu hins nýja leið-
toga síns, Mr. Tuckers, fékk 19 þing-
sæti, en hafði áður aðeins fimm; einn
frambjóðandi, sem Liberalar og íhalds-
menn veittu í sameiningu að málum,
náði kosningu, en í tveimur kjördæmum
var kosningum frestað, vafalaust með
það fyrir augum, að fallnir ráðherrar
gætu leitað þar athvarfs ef svo byði við
að horfa; þykir nokkurn veginn einsætt,
að Mr. Phelps, er féll fyrir Ásmundi
Loptssyni í Saltcoats-kjördæmi, muni
freista gæfunnar á ný í öðru hvoru
þeirra.
Athyglisvert er það, að í sveita-kjör-
dæmum vann Liberalflokkurinn lang-
flesta sigra sína, og bendir það ljóslega
til þess að hrifning bænda gagnvart
sósíalismanum sé ábærilega í rénun í
Saskatchewan-fylki, og mun svo víðar
fara áður en öll kurl koma til grafar.
Eins og nú horfir við, má vel ætla,
að þetta nýja kjörtímabil Douglas-
stjórnarinnar verði hennar síðasta
sigurganga, því svo var tap hennar á-
berandi í þessum ný-afstöðnu kosning-
um. I
íslendingar hljóta alment að fagna
því, að Ásmundur Loptson skyldi sigra
í Saltcoats; hann hefir áður setið á
þingi og getið sér þar ágætan orðstír;
hann er maður ágætlega máli farinn,
rökvís og fastur í rás; hann réðist held-
ur ekki á garðinn þar sem hann var
lægstur, er hann lagði að velli hvorki
meira né minna en sjálfan náttúrufríð-
inda-ráðherrann, Mr. Phelps, sem jafn-
an hefir þótt mikill fyrir sér og harður
í horn að taka.
Hinn nýi leiðtogi Liberala, Mr.
Tucker, er sagði af sér sambandsþing-
mensku til þess að takast á hendur
flokksforustuna í Saskatchewan, má
vel við sinn hlut una; flokkur hans er
þegar vel á veg kominn og kemst vafa-
laust til valda að fjórum árum liðnum.,
. -f -f ♦
Thomas E. Dewey
Á nýafstöðnu flokksþingi Republic-
ana, var Thomas E. Dewey, ríkisstjóri
í New York, kjörinn merkisberi flokks-
ins við næstu forsetakosningar, og eins
og nú horfir -við, bendir flest til þess,
að hann verði næsti forráðandi Hvíta
hússins í Washington og forseti þjóðar
sinnar; hann bauð sig fram til forseta
af hálfu flokks síns 1944 gegn Franklin
D. Roosevelt og beið þá lægra hlut, enda
átti hann þá við raman reip að draga;
nú horfa málin alt öðruvísi við; nú á Mr.
Dewey ekki við nein ofurmenni afli að
etja, því nú verður hann sjálfur lang-
hæfasti maðurinn, er kosningar leitar
í haust.
Mr. Dewey hefir verið tvíkosinn til
ríkisstjóra í New York, og mun það al-
mennt viðurkent, að hann hafi reynst
hagvitur maður í því embætti og
stjórnað hinu fjölmenna ríki sínu vel.
Mr. Dewey er mikill afkastamaður og
hlífir sér lítt; hann er enn á bezta aldur
skeiði, aðeins fjörutíu og sex ára; hann
er maður árrisull og tekur sér venjulega
drjúgan göngutúr áður en hann tekur
til daglegra starfa.
-f > +
Vingjarnlegt og kærkomið bréf
Akureyri, 20. júní, 1948
Kæri vinur, Elinar Páll Jónsson;
Eg þakka þér kærlega fyrir síðast, —
þetta litla augnablik sem við hittumst
hér á Akureyri, en sem síðan er mér þó
svo minnisstætt! Og ég þakka þér inni-
lega fyrir alla ferðapistlana, sem þú
hefir síðan skrifað í blað þitt! — Eg les
þá alla rækilega, því að ég skil svo vel
og kenni hjarta útlagans, sem undir
slær: Því að sjálfur hefi ég verið “iitlagi”
á þriðja tug ára ævi minnar. Og hvernig
sem á því stendur, þá virðist mér, við
Austfirðingarnir séum ef til vill fyllilega
eins næmgeðja og tilfinningaríkir í
innsta eðli og nokkrir aðrir landa
vorra! Kemur þetta fram á marga vegu,
— ekki sízt í skáldskap, bundnu máli
sem óbundnu. — Og þetta er eiginlega
“texti” minn í dag, á þessum sólbjarta
sunnudegi 20. júní 1948:
Eg fékk í gær allmikið af vestan-blöð-
unum ykkar, Lögbergi og Heimskringlu,
sem send eru Amtsbókasafninu hér. Eg
hefi verið þar bókavörður að mestu
leyti óslitið síðastl. 3—4 ár á vegum aðal
bókavarðar og vinar okkar Davíðs
skálds Stefánssonar. En hann hefir
verið hér bókavörður um 20 ára skeið.
Undanfarin ár hefir hann dvalið tals-
vert lengi erlendis öðru hvoru, stundum
heila vetur, og hefi ég þá alltaf “hlaupið
í skarð” fyrir hann, og þannig nær ó-
slitið síðustu árin, og einnig í vetur, þótt
hann hafi verið heima. — Eg hefi haldið
vestan-blöðunum vendilega saman þessi
árin og læt binda þau; en það hefir því
miður ekki verið gert áður, og er það
mikill missir fyrir safnið. Því að þar
felst geysimikill fróðleikur og merkileg
ur, bæði beint og óbeint, sem hvergi
annars staðar er fáanlegur!
Jæja, en þá er bezt að snúa sér að efn-
inu útúrdúralaust: í 18. tbl. Lögbergs,
-9. apríl þ. á. stendur gullfallega kvæðið
þitt: — Við heimsókn í Jökuldal 1946. —
Kvæði þetta hreif mig sterkt og djúpt,
ekki aðeins sökum þess, hve snjallt það
er ort, og hrynjandi létt og traust, og
efni hugðnæmt og kunnuglegt, —
heldur sökum þess, að hjarta það, sem
þar slær undir, er ekki í hvers manns
barmi! Er kvæði þetta fágætt að
hreinni og skírri djúphygli og þeim sál-
ræna, blæbrigðaríka innileik, sem læsir
sig djúpt í hjarta lesanda, áður en
varir, og setzt þar að með aðdáun og
undrunarkenndum fögnuði, sem veldur
bæði klökkva og unaði samtímis! — Eg
þrílas kvæði þitt í einni lotu, og hefi það
hérna fyrir framan mig, meðan ég skrifa
línur þessar! — Og vík ég nú aftur að
bréfsefninu:
Þegar ég sendi þér bréfið mitt síðast-
liðið haust og sagði þér frá austfirzku
Ijóðasöfnuninni, var tilgangur minn
fyrst og fremst — en ekki síðast og
sízt, — að sælast eftir einhverju frá
þinni eigin hendi og huga, — því að
þeim hnútum var ég einna kunnugastur!
Nú varst þú svo vinsamlegur að taka
bréf mitt í blað þitt og fara um það góð-
um orðum og hlýlegum, ásamt því að
skora á landa okkar vestra að verða við
þessum tilmælum mínum. Hefi ég á
þennan hátt komizt í bréfa-skipti við
tvo gamla og góða Austfirðinga vestra,
þá S. B. Bendictsson í Langruth og Sig-
Árnason í Evanston 111., USA og fengið
talsvert af ljóðum frá þeim báðum. —
Einnig hefi ég fengið 3—4 kvæði frá
vini vorum Richardi Beck, og nú fyrir
skömmu fékk ég bréf frá Guttormi J.
Guttormssyni í Riverton, þar sem hann
segir mér, að þú hafir verið að ýta við
sér um að senda mér eitthvað í ljóða-
syrpuna austfirzku. — Vona ég, að ein-
hver árangur verði af því, innan skams.
Enda er nú farið að líða á tímann, eins
og ég mun síðar víkja að. — En frá þér
sjálfum hefi ég ekkert frétt né fengið,
og hefi ég lengi ætlað að senda þér línu!
En annir upp fyrir haus um langan tíma
valdið því, að ekkert hefir úr því orðið
til þessa. — Fyrr en kvæðið þitt góða
lyfti mér uppyfir allan hversdagsleik og
annir og amstur, og varð mér sá texti,
sem bréf þetta er spunnið utan um!
Það er þá fyrst og fremst, góði vinur:
Viltu leyfa mér að taka þetta kvæði þitt
upp í ljóðasafn okkar?' — Það á þangað
brýnt erindi og beint! Og auk þess
geymist það þar betur og lengur en í
blaði, sem verður alltaf í færri manna
höndum, og ekki eins tiltækilegt. — Og
svö vildi ég einnig mælast til að fá t.d.
örfáar stökur eða lausavísur til viðbót-
ar eða þá eitthvrt smáljóð, sem að þér
þykir eiga sérstakt erindi til okkar
“landa” þinna austfrizkra!... Samtímis
yrði ég svo að fá mynd þína og örfárar
upplýsingar um nánustu ætt og ævi-
atriði: fæðingastað, ár og dag, foreldra
og heimili þeirra. — Annað né meira
v e r ð u r ekki tekið hér með, rúmsins
vegna, aðeins nægilegt til þess, að t.d.
ættfræðingar geti þar náð í blá-enda, og
síðan rakið eftir þörfum, lengra eður
skemmra! . . .
Þetta þyrfti ég að fá sem allra fyrst,
og eru aðal-ástæður til þess þær, sem
nú skal greina: Bókaútgáfan NORÐRI
hefir tekið að sér útgáfu þessa ljóða-
safns okkar, og er ætlast til, að það
komi út tímanlega fyrir haustið! —
Verður þetta all-mikil bók, falleg og vel
vönduð, enda setti ég það upp sem aðal-
skilyrði frá upphafi! Verða þar myndir
af öllum höfundunum, um 60, því að nú
hefi ég orðið að nema staðar a.m.k. í
bráð, þareð syrpa mín er þegar orðin
um 20 arkir, eða sennilega fullar 300 bls.
— Er verk þetta því í góðum höndum,
þareð forstjóri Norðra er góður Aust-
firðingur og áhugasamur, Albert J.
Finnbogason, sonur Jóns heitins Finn-
bogasonar —gamla verts á Seyðisfirði,
fyrir aldamótin— . . . Er Alberti það
fullt metnaðarmál, að þetta takist allt
vel og verði Austfirðingjum til ánægju
og sóma. Og það vona ég að verði!...
Sérstaklega þykir mér vænt um að
sjá, að svo virðist, sem við Austfirðing-
ar ætlum að skáka rækilega bæði þing-
eyingum og Borgfirðingum á Hof-
mannaflöt ferskeytlunnar, og er þó
margt gott að segja um hvortveggja,
Þingeysk Ijóð og hin nýkomnu Borgfirzk
Ijóð, sem eru samskonar safn ljóða eftir
50—60 höfunda eins og þessi Aust-
firzku ljóð okkar verða.
Þetta eru þá helztu fréttirnar af
þessu starfi okkar — eða ré&ara mínu.
Því að engir aðrir hafa sinnt því frá upp
hafi, þótt öllum Austfirðingum sé þetta
áhugamál og þyki vænt um, að ég skuli
hafa hafizt handa. En það sakar ekki.
Mér hefir verið þetta hjartfólgið áhuga-
mál frá upphafi, enda hefir það tekið
allar mínar “frístundir” í allt að því ár,
— öll kvöld og allar helgar, — og næt-
urnar eru minn bezti og drýgsti vinnu-
tími, því að “nóttina á ég sjálf’”-ur, eins
og stelpan sagði! — Vona ég að prentun
verði ekki hafin síðar en t. d. seinni part
næsta mánaðar, enda hefi ég nú fengið
flest það, sem ég hefi sótzt eftir. Og í
gær sendi ég um helming myndanna til
myndagerðarmanns til að láta gera mót
eftir þeim. Ætti því allt að geta verið
tilbúið frá minni hendi fyrri hluta júlí-
mánaðar, og þessvegna þætti mér afar
vænt um að heyra frá þér “á næstunni”,
því að nú er ekki öllu lengra vestur til
þín en sveita milli áður fyrr! Fæ ég
stundum bréf frá Pétri syni mínum í N,-
Dakota á 4—7 dögum, enda eru dagleg-
legar flugferðir um Keflavíkur-flugvöll
bæði austur og vestur, og stundum 2—3
á dag! — Heimurinn er oröinn lítill. —
Enda virðist sumum rúmfrekum harla
þröngt um sig og hirða lítt um, þótt þeir
stigi ofan á náungann og gefi honum ill
olnbogaskot!
Jæja, kæri vinur: Eg vona, að þú tak-
ir vel þessari málaleitan minni og mis-
virðir ekki frekju mína og áleitni! “Til-
gangurinn helgar meðalið”, og hér er
“barist fyrir góðu málefni”, — heiðri
okkar Austfirðinga!
Væri ég einum 5 árum yngri, myndi ég
hafa brugðið mér vestur til ykkar til að
“kjafta” fyrir löndum mínum, eldri og
yngri! Hefir mig lengi langað til þess,
en haft öðru að sinna. — Gamall vinur
minn, Þórður heitinn Sveinsson, bróðir
Bendikts forseta og alþm., sagði eitt-
sinn við mig, er ég hafði haldið ræðu á
norsku og íslenzku við heimsókn Norð-
manna 1929, að ég væri “óefað einhver
kjöftugasti maður á íslandi”. — Hann
sagði nú að vísu: mælskasti, en meining
in er góð í hvorttveggja! Annars er ég
eins og hljóðfæri: Sé stemningin góð
tekst mér vel upp, og þá hríf ég áheyr-
endur skilmálalaust. — En séu áheyr-
endur sljóir og þungir í vöfum, svo að
ég nái ekki tökum á þeim, verð ég sjálf-
ur “hljómlaus” og leiður á sjálfum mér
og líður þá frámunalega illa! Þetta hefir
að vísu sjaldan komið fyrir, en ég
gleymi ekki þeim kvala-stundum! — Á
hinn bóginn er ég allgóður upplesari og
kann fjölda ljóða á ýmsum tungum.
Jæja, kæri vinur. Fyrirgefðu nú þenn-
an vaðal minn! En mér er sem ég sitji
hjá þér og spjalli við þig í rökkrinu, —
og það eru oft dásamlegar stundir! —
Heilsaðu konunni þinni elskulegri og
löndunum vestra. Mér eru þeir allir
vinir og frændur!
Með kærri kveðju
þinn einlægur
Helgi Valtýsson.
Píanósnillingurinn Agnes Sigurðsson fór héðan í morgun
Ungfrú Agnes Sigurðsson,
vestur-íslenzki píanósniilingur-
inn, — fór héðan af landi í morg-
un með flugvélinni Heklu til
Prestwick, en þaðan fer hún svo
loftleiðis til Parísar, á fund kenn
ara síns, Emmu Boynet, sem
boðið hefir ungfrúnni til Frakk-
lands. I París munu þær dvelja
skamma hríð, en fara því næst
til Suður-Frakklands, en þar á
frú Boynet sumarsetur.
Ungfrú Agnes Sigurðsson á
athyglisverðan feril að baki, þótt
hún sé ung að árum. Snemma
komu fram hjá henni hljómlistar
gáfur, og veitti móðir hennar
fyrstu handleiðsluna, en þá
bjuggu foreldrar hennar í River-
ton. Síðar stundaði ungfrúin
nám hjá Helgu Ólafsson, sem
var nemandi Jónasar Pálssonar,
en eftir að hún fluttist til Winni
peg var kennari hennar Eva
Clara, sem er vel kunn þar í borg
og víðar í Kanada. Á þessum ár-
um tóku Vestur-fslendingar að
veita henni sérstaka athygli. —
unum þeirra, en auk þess hélt
Lék hún þráfaldlega á skemmt-
ungfrúin opinbera hljómleika
við ágætar undirtektir.
Ótvíræð hljómlistargáfa henn-
ar og kunnátta olli því, að Þjóð-
ræknisfélagið taldi nauðsyn til
bera, að ungfrú Agnesi gæfist
kostur á frekari frama, og fé-
lagið tók að sér að greiða veg
hennar fjárhagslega við nám hjá
kunnustu kennurum í Banda-
ríkjunum. Síðustu þrjú árin hef-
ir ungfrúin stundað hljóm-
listarnám í New York hjá Olgu
Samaroff-Stokowski, konu lista-
mannsins og hljómsveitarstjór-
ans fræga, en því næst frá síð-
asta hausti hjá frú Emmu
Boynet, sem ber til hennar hið
mesta traust, svo sem ofangreint
boð hennar til Frakklands ber
ljósast vitni um.
Á námsárum sínum hefir ung-
frú Agnes Sigurðsson þráfald-
lega haldið sjálfstæða hljóm-
leika í Winnipeg og einnig leik-
ið þar í útvarp, hvorttveggja við
ágætar undirtektir. Fyrstu hljóm
leika sína hélt hún 17 ára. Enn-
fremur hefir ungfrúin haldið
hljómleika ásamt fleirum í Town
Hall í New York, — flutt þar t.
d. lög eftir Hindemith, kennara
Jóns Þórarinssonar útvarpsráðu-
nauts, en einnig leikið einleik
í Philadelfíu og víðar og allsstað-
ar hlotið góða dóma, sem óþarft
er að taka fram, enda nægir að
skírskota í því efni til álits Páls
ísólfssonar og annarra íslenzkra
hljómlistarmanna á hæfileikum
og kunnáttu hennar.
Fréttaritari Vísis hitti ung-
frúna sem snöggvast að máli í
gær og innti hana eftir hvað við
tæki er hhún hyrfi héðan af
landi.
“Að lokinni dvöl minni í
Frakklandi, eða um miðjan
september n. k. fer ég til Kana-
da, en þá er svo ráð fyrir gert, að
ég haldi hljómleika í stærsta
samkomusal Winnipeg-borgar,
sem rúmar um 5000 manns. Mun
ég halda þá hljómleika 7. októ-
ber. — Hinn 15. janúar held ég
svo hljómleika í Town Hall í
New York, en segja má, að það
sé skilyrði fyrir frekari sjálf-
stæðum hljómleikum. — Allt
veltur á dómunum, sem ég kann
að fá, með því að reynist þeir
góðir mun ekki standa á tilboð-
um um hljómleikahald og þá er
erfiðasti hjallinn að baki. Annars
hefir mig alltaf dreymt um að
leika með symphoniu-hljómsveit
og að því mun ég keppa”.
íslendingar vilja ættfæra alla
og getur þú sagt mér nokkur
deili á foreldrum þínum?
“Faðir minn, Sigurbjörn Sig-
urðsson, fæddist í Nýja-lslandi,
en hann er í föðurætt úr Axar-
firði, en móðir hans var Snjó-
laug Jóhannesdóttir frá Laxa-
mýri. Er mér sagt, að ég sé þre-
menningur við Jóhann Sigur-
jónsson skáld. Móðir mín, Krist-
björg Jónsdóttir, er ættuð úr
Vopnafirði”.
Tíðarfarið hefir verið stirt
meðan þér dvölduð hér.
“Læt ég það vera. Eg er kuld-
anum vön. Eg var að því leyti ó-
heppin, að er ég kom hingað til
lands 15. maí s. 1., veiktist ég af
kvefi, enda hafði ég ekki gætt
þess að búa mig nógu vel, en
kom beint frá New York. Varð
ég að liggja í hálfan mánuð og
missti því af miklu. Hinsvegar
hefi ég haft mjög mikla ánægju
af komunni, og get sagt það eins
og er, að ég er þegar farin að
elska landið. Eg gleymi hvorki
fjöllunum né litunum hérna og
ég mun sakna þeirra. Sama er að
segja um fólkið. Það hefir viljað
allt fyrir mig gera, og er svo
greiðvikið að slíkt eru einsdæmi.
Gilti þar einu, hvort ég var í
Reykjavík eða á Akureyri, en
ferðin þangað var mér æfintýri.
Eg ætla að koma hingað aftur,
— jafnvel næsta sumar, — fil
lengri dvalar, og helzt vildi ég
eiga sumarbústað við Þingvalla-
vatn”.
Ungfrú Agnes Sigurðsson hefir
þegar eignazt hér marga vini
og dáendur, sem munu fylgja
ferli hennar í listinni með at-
hygli. Sjálf telur hún sig íslenzka
og vill vera það og á engan hátt
dylja, hvert sem vegir hennar
kunna að liggja. Islenzkir list-
unnendur árna henni farárheilla
og megi góðar óskir sín mikils,
verða þær henni ekki að farar-
tálma í lífi eða list.
í för með ungfrú Agnesi Sig-
urðsson var systir hennar, Louis
Sigurðsson. Er hún hjúkrunar-
kona og hefir starfað hér í eitt
ár. Lætur hún vel af dvöl sinni
hér, en er nú á förum til Dan-
merkur og ef til viil annara
Norðurlanda, en um miðjan júlí
hverfur hún aftur heim til
Kanada og tekur þar upp störf.
Vill Vísir árna þeim systrum
báðum allra heilla og þakka
þeim komuna hingað og störfin.
Vísir 22. júní 1948.