Lögberg - 01.07.1948, Blaðsíða 6

6
i
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 1. JÚLÍ, 1948
Ættmaðurinn
Eftir
THOMAS DIXON, Jr.
Hún hitti móðurina og systirina við
rúm sjáklingsins, en hann svaf og' Mar-
grét systir hans hélt í aðra hendina á
honum. Frú Cameron sat og var að gjöra
að fötum Suðurríkjamanna, sem þar
lágu veikir í salnum.
, Þegar að hún sá Elsie og bréfið, sem
Elsie hélt á lofti, spratt hún á fætur og
fór til móts við hana með bros á vör og
tár gleðinnar í augum. Þegar að þær
mættust, faðmaði hún Elsie að sér inni-
lega, en kom engu orði upp. Að síðustu
slepti hún henni og sagði í grátklökkum
rómi: —
“Barnið mitt, hvort sem þér mætir
meðlæti, eða mótlæti, skal kærleikur
hjarta míns umvefja þig!”
Elsie stamaði einhverju fram úr sér,
leit undan og reyndi að fela geðshrær-
ing sína. Margrét hafði kropið við rúm-
stokk bróður síns og fól andlitið í hönd-
um sér. Hún stóð seinlega á fætur, vafði
báðum handleggjunum um hálsinn á
Elsie, kysti hana og sagði: “Elsku syst-
ir!” Hjartað barðist um í brjósti Elsie og
hún rendi augunum til hermannsins
sjúka sem hvíldi í rúminu hjá þeim.
VI. KAPÍTULI.
Morðið
Það var eftir hádegi dag einn að Elsie
kom í heimsókn til Cameron-feðgin,
anna, og var bróðir hennar með henni,
kafteinn Phil Stoneman, sem hafði ver-
ið tvö ár í stríðinu. Var hann vel vaxinn,
hermannlegur í framgöngu, útitekinn í
andliti og klæddur í yfirliða-einkennis-
búning. í hernum hafði hann gengið vel
fram og látið til sín taka, þó að hann
hefði ekkert dálæti á hernaðarstarfinu.
Hann var innilega glaður yfir að stríð-
inu skyldi vera lokið og að hann fengi
aftur innan skemms að njóta lífsins, á
vanalegan og eðlilegan hátt. Hann hafði
tekið skapgerð móður sinnar í arf. Hann
var veglyndur, gáfaður, atorkusamur og
hógvær. Hann hafði skoðað stríðið frá
fyrstu sem hryllilegan sorgarleik, og
fyrir löngu var hann búinn að læra að
meta og virða ærlega mótstöðumenn og
hann bar engan kala í hjarta sínu til
þeirra. Hann hafði hlegið að hinum
hörðu fyrirætlunum í sambandi við lifn-
aðarhætti Suðurríkja-fólksins, sem
hann skoðaði alla í gegnum hin stjórn-
málalegu gleraugu sín, og þó hann væri
hollur föður sínum, eins og drengjum
er tamt, þá lagði hann engan trúnað á
gjörbreytingastefnu hans.
Sagan um meðferðina á Ben Camer-
on hafði runnið Phil til rifja og hann var
áfram með að sýna móðir hans og systir
hluttekning og virðing, eins og til afsök-
unar á rangindum þeim sem sonur
þeirra og bróðir hafði orðið fyrir. Phil
var óframfærin við ungar stúlkur, en
hann vissi líka að honum bar að heilsa
Margréti kunnuglega sökunj Elsie syst-
ur sinnar. En hann var alls eigi undir
búinn undir áhrifin sem hann varð fyr-
ir, þegar að hann sá þessa Suðurríkja-
stúlku. —
Hún kom inn í herbergið, þar sem
Elsie og Phil voru, tiguleg eins og drottn-
ing til þess að heilsa þeim. Hún var dökk
eygð og úr augunum skein velvild og
höfðingslund. Málrómurinn var þýður
og hreinn, og orð hennar báru vott um
djúpar tilfinningar. Phil stóð steini lost-
inn og horfði á hana.
Elsie var fljót að sjá og skilja vanda
þann, sem bróðir hennar var kominn í
og sagði glettnisleg á svip:
“Eg verð að skreppa yfir á sjúkrahús-
ið til að ljúka við nokkuð, sem ég var að
gera þar. Eg skal mæta þér við dyrnar
klukkan átta”.
“Eg skal muna það”, svaraði Phil og
hafði ekki augun af Margréti, sem var
að fylgja EHsie til dyra.
Hann sá, að kjóllinn sem hún var í
var úr grófu óbleikjuðu lérefti, lituðu í
valhnotulög, en hnapparnir voru tálg-
aðir úr tré. Sagan sem þessir hlutir
sögðu frá, um skort og þrengingar af
völdum stríðsins, var ljós og skýr, en
fátæktin varð að fegurð í námunda við
þessa konu og tötrarnir að tignarklæð-
um. Hún bar ekkert skart utan á sér.
Allt í sambandi við hana var yfirlætis-
laust og fágað. Andlitið var svip- og til-
komumikið — hárið fagurt, skift á
miðju enni og féll um axlir hennar og
herðar. Hún var há vexti, tígulega vax-
in og bauð af sér unaðsþokka og seið-
magn' eins og svo margar tignar Suður-
ríkja konur gera. Þessi kona var Phil
ný opinberun.
Kjóllinn, sem hún var í, féll þétt að
líkama hennar og virtist fá á sig fínni
áferð og fegurri litblæ við hverja hreyf-
ingu hennar. Hið hljómþýða jafnvægi
málróms hennar var þrungið af fegurð
viðkvæmni og yfirlætislaust. Og hann
hefði getað svarið fyrir að ylmur rósar-
innar, sem hún bar á brjósti, væri ylmur
af andardrætti hennar.
í djúpi augna, og í hreim máls hennar,
mátti merkja huldan harm, sem en grét
í sálu hennar, út af ástvinamissinum og
sem varpaði grátkendri viðkvæmni á
hinn hreina og yndislega svip henpar.
Hún var komin aftur inn í herbergið
til Phil og farin að tala við hann.
“Eg ætla ekki að fara að telja þér trú
um, kafteinn Stoneman að ég vonist
eftir að verða systir þín. En þú hefir
sjálfur gjört þig að bróðir mínum með
því sem þú gjörðir fyrir hann Ben bróðir
minn”.
“Það var ekkert. Eg get fullvissað þig
ungfr; Cameron um, að ég hefi ekkert
gjört, sem hver einasti hermaður mundi
ekki gjöra fyrir hugprúðan mótstöðu-
mann”. —
“Máske, enþegar að mótstöðumaður-
inn er bróðir minn, félagi, leikbróðir og
veglynt hreystimenni, sem ég dái eins
og ímynd elskhuga míns, þá veistu að
ég verð að minsta kosti að þakka þér
fyrir að taka hann í faðm þér. — Má ég
aftur?”
Hún rétti honum hendina, og Phil
fann handtak hennar, eins og í draumi,
hlýtt, vingjarnlegt og einlægt.
Phil vafðist tunga um tönn, muldraði
þó eitthvað, en horfði framan í Margréti
og gleymdi að sleppa á henni hendinni.
Að síðustu fór hún að brosa, dróg að sér
hendina, sem hann þá slepti, eins og að
hún væri glóðarkol, og stokkroðnaði.
“Eg var nærri búinn að gleyma, ung-
frú Cameron, að ég kom hingað til að
bjóða þér með mér í leikhúsið í kvöld,
ef þú vilt gera svo vel?”
“í leikhúsið?”
“Já. Elsie segir mér, að þar verði
mikið um a ðvera. Laura Keen leikur þar
í þúsundugasta leik sínum, og í síðasta
sinni í Bandaríkjunum. Hún lék í
Chicago í McVickarleikhúsinu þegar
forsetinn var útnefndur í fyrsta sinni,
og voru stuðningsmenn hans þar svo
hundruðum skifti. Evening Star segir,
að hann verði í leikhúsinu í kveld, á-
samt Grant hershöfðingja og frú. Það
verður ef til vill eina tækifærið sem þér
veitist til að sjá þessa nafnfrægu menn,
og auk þess, vildi ég gjarnan að þú sæir
alla ljósadýrðina í bænum”.
Það kom hik á Margréti.
“Mér þætti gaman að fara”, sagði
hún hálf vandræðalega. “En við erum
svo gamaldags fólk og Skosk-prestyr-
anskt þarna suður í litla bænum í Suð-
ur-Carolina. Eg hefi aldrei í leikhús
komið, og svo er nú föstudagurinn
langi í dag”.
“Það er rétt”, sagði Phil hugsandi.
“Eg mundi nú ekkert eftir því. Stríð eru
ekki nauðsynlega andlega vekjandi
viðburðir, og rugla menn oft í dagatal-
inu. Eg held að við höfum barist oftar á
sunnudögum en á þeim virku”.
“Mig sárlangar til að sjá forsetann,
síðan að hann leysti Ben frá dómi og
dauða. Mamma kemur bráðum, og þá
skal ég spyrja hana að því”.
“Það verður virkilega eftirminnanleg
athöfn”, hélt Phil áfram. “Fólkið þyrp-
ist þangað til að sjá Lincoln forseta á
þessari sigurhátíð hans, og svo verður
Grant yfirhershöfðingi þar líka. Hann
er rétt nýkominn til bæjarins frá víg-
stöðvunum”.
Rétt í þessu kom frú Cameron inn til
þeirra. Hún heilsaði Phil eins og að hann
væri sonur hennar.
“Þú ert svo undur líkur drengnum
mínum, kafteinn! Hefurðu tekið eftir
því, Margrét?”
“Jú, mamma, en ég var hrædd um að
ég mundi ofþreyta hann á fagurgala, ef
ég hefði reynt að telja honum trú um
það”. —
“Það er aðeins hárið, sem er ljóst og
bylgjað, en hárið á Ben er svart og slétt,
annars mætti halda, að þeir væru tví-
burar, og svo er Ben lítið eitt hærri —
fyrirgefðu, kafteinn Stoneman, hún
litla systir þín, hefir læst sig svo inn í
huga okkar og hjarta, að okkur finnst
að við höfum þekt þig alla okkar tíð”.
“Eg get fullvissað þig, frú Cameron,
um, að þessi ummæli þín eru okkur kær-
komin. Elsie og ég munum ekki eftir
móðir okkar, og eru því þessi vingjarn-
legu ummæli meira en velkomin”.
“Mamma, kafteinn Stoneman hefir
boðið mér að fara með sér og systur
sinni í leikhúsið í kveld til að sjá forset-
ann. Má ég fara?”
“Verður forsetinn þar, kafteinn,
spurði frú Cameron.
“Já, frú, ásamt Grant hershöfðingja
og frú hans. Það sem fram fer í leikhús-
inu er í rauninni alsherjar friðar- og
sigurfagnaður. Fáninn var dregin að
hún í dag, á Fort Sumter víginu, f jórum
árum eftir að það gafst upp. Svo er öll
ljósadýrðin í bænum”.
“Þá verður þú sannarlega að fara”,
sagði frú Cameron við dóttur sína. “Eg
skal líta eftir Ben. Þú verður að sjá for-
setann”.
Klukkan sjö um kvöldið kom Phil og
sótti Margréti, og þau gengu í áttina til
þinghússins, og ofan Pennsylvania veg-
inn. —
Það var uppi fjöður og fet á öllum í
bænum. Fólkið streymdi eftir götum
bæjarins í óslitnum röðum. Fólksmergð
in framundan gistihúsinu, sem Grant
hershöfðingi bjó í, var svo mikil, að um-
ferðin teptist með öllu. Hermenn, her-
menn, hermenn, hvert sem litið var, í
hópum, í fylkingum og heilar hersveit-
ir og sigur-óp þeirra hljómaði og endur-
hljómaði frá einum til annars.
Ljósadýrðin var yfirgnæfanleg. —
Hvert einasta hús og heimili í Washing
ton var lýst upp frá þaki til grunns, svo
hvergi bar á skugga. Allar kirkjur og op-
inberar byggingar voru fagurlega
skreyttar og blikuðu í ljósadýrðinni.
Þau Phil og Margrét sneru inn í aðra
götu og allt í einu blasti þinghúsið við
þeim. í fyrstu sýndist þeim það eins og
blikandi eldhaf sem leiftraði og lék í
skugga næturinnar. Hver einasti gluggi
meira en tíu þúsund af þeim, glóði og
blikaði, allt frá hinni ramgjörðu undir-
stöðu og til frelsisgyðjunnar, sem bend-
ir hátt til himins, á turni þess og um
turninn sjálfan blikuðu bjartir ljós-
baugar. *—
Margrét stansaði. Phil fann hendi
hennar þrýsta á handlegg sér, titrandi.
“Það er dásamlegt”, hvíslaði hún.
“Óumræðilega”, svaraði hann.
En hann var að hugsa um handtak
Margrétar á handleggnum á sér, mál-
róminn hennar viðfeldna, og hann var
ekki í vafa um, að þó ljósadýrðin frá
þinghúsinu væri dásamleg, þá væri
Ijósadýrðin, sem stafaði frá augum
Margrétar engu síður. Hann gleymdi
þinghúsinu og mannfjöldanum, en
mundi aðeins eftir hinu nývaknaða lífs-
lögmáli, sem þessi yndislega stúlka,
sem með honum var, vakti í sálu hans.
“En gamt”, sagði Margrét hikandi,
“þegar ég hugsa um okkar fólk í sam-
bandi við þetta allt, sorgir þess, fátækt
og eyðilegging á eignum þess, þá finnst
mér eins og að ég ætli að örmagnast”.
Phil snerti hönd Margrétar sem lá á
handleggnum á honum, mjúklega.
“Trúðu mér, ungfrú Margrét, að
þetta verður allt fyrir beztu á endanum.
Fólkið í Suður-ríkjunum á eftir að rísa
til fullkomnari framfara og fegurra lífs,
en það hefir áður þekt. Þetta er þess
sigur, ekki síður en okkar”.
“Eg vildi að ég gæti litið þannig á”,
svaraði hún.
Þau gengu fram hjá ráðhúsi bæjarins
og sáu framan við það eldstafi, þrjátíu
og fimm feta háa, sem mynduðu þessa
setningu: “Union, Sherman, and Grant”
Á Pennsylvania götunni voru ljósker
hangandi í öllum gluggum gestgjafahús-
anna og verzlunarbúðanna, svo hvergi
bar á skugga; og eins í toppa trjánna
eftir endilangri götunni, og auk þess
svifu alla vega litir flugbátar í loftinu
yfir höfðum manna með fettum og
brettum, en lengra úti í geimnum, sindr
uðu flugeldar eins og eldhrap.
Margréti hafði aldrei dreymt um slík
undur, eins og nú báru henni fyrir augu.
Hún gekk þegjandi og eins og í leiðslu
og hugur hennar var hrjúfur, ekki síst,
þegar endurminningarnar um fallna
ástvini komu fram í huga hennar, og
beiskjukendur söknuður braust þar
fram, en sú beiskja hvarf, þegar að hún
mintist þess, að Phil var með henni —
veglyndis systur hans, móður sinni,
Ben og henni til handa.
Við margar af opinberum byggingum
bæjarins og stærstu gisthúsin, léku
lúðraflakkar og tónarnir titruðu í loft-
inu og virtust einn þátturinn í hinni
miklu ljóshafsmynd sem umkringdi alt
og alla, og vorloftið angaði af púður og
loftsprengju-reykjarlykt. Fallbyssuskot
tóku nú að drynja frá víggirðingunum
og hálendinu, umhverfis bæinn, og þús-
undir dynkja frá smærri byssum tóku
undir, sem settar voru í listigarða, auð
svæði og á krossgötur bæjarins.
Yfir dyrnar á bankabyggingu Jay
Cooks and Cós, stóð í geysilega stórum
eldstöfum “The Busy B’s-Balls, Ballots
and Bonds”. Á hverri einustu símastöð
og'blaðaskrifstofu, var iðandi kös af
æstu fólki, því sami sigurhátíðar undir-
búningurinn stóð yfir í öllum stærri
bæjum og borgum í Norðurríkjunum.
Washington var dásamlegt drauma-
land, þar sem óhreinindi, syndin, svrnrð
ing og glæpir, voru umvafin glampandi
ljósgeislaljóma.
En yfir tók þó hróp fólksins á götun-
um, þar sem það í einni iðandi kös, barst
aftur og fram, hljóð þess, með sínu dýrs-
lega og sálræna seiðmagni, viltu og
stjórnlausu, sem ekki á sinn líka í víðri
veröld!
Margrét sem hélt um handlegginn á
Phil, þrýsti nokkrum sinnum að hon-
um, eins og í leiðslu, og honum virkilega
fannst, að öll þessi dýrð væri gjörð sér
til vegs og virðingar.
Þau gengu í gegnum lítinn listigarð,
sem var á leið þeirra til Fords-leikhúss-
ins, sem var á tíundu götu og var Mar-
grét fljót til þess að koma auga á ný út-
sprungin blóm og fullþroskaðar liljur,
sem þar uxu.
“Sérðu svana snemma á vori?” sagði
Margrét. “Eg er viss um að blómin
heima eru orðin þroskuð og fögur”.
“Eg vona að ég fái að sjá þig á meðal
þeirra, einhverntíma, þegar að skýjun-
um léttir”, sagði Phil.
Margrét brosti og mælti í alvöru-
þrunginni einlægni:
“Hlýjar móttökur bíða þín”.
Phil ásetti sér að ganga sem fyrst úr
skugga um það.
Þau voru nú komin í tíundu götu, þar
sem Ford-leikhúsið stóð. Það var
þriggja hæða há múrsteinsbygging, út-
flúrslaus. í kringum dyr þess, sem voru
fimm, var þyrping af fólki á gangstétt-
inni, og sem náði alla leið út á miðja
götu.
“Er þetta leikhúsið?” spurði Margrét.
“Já”, svaraði Phil.
“Það er alveg eins og kirkja, nema
það er enginn turn á því”.
“Það er nú einmitt það sem það er,
ungfrú Margrét. Það var Babtistakirkja,
en þeir breyttu henni í leikhús, með því
að breyta loftsvölunum í klæðaherbergi
og byggðu svo aðrar loftsvalir þar fyrir
ofan. Hún amma mín, Stoneman, er
Babtisti og sótti þessa kirkju. Faðir
minn gerði henni það til geðs stöku sinn
um, að fara með henni í kirkju. Nú fer
hann aldrei. EJlsie og ég fórum oft hing-
að í kirkju”i
Phil ruddi sér veg í gegnum mann-
þröngina og það vakti hjá honum sér-
staka ánægju að greiða götu Margrétar
og sjá um að hún yrði ekki troðin undir.
Þau fundu Elsie við dyrnar órólega og
önuga.
“Eg verð að segja að þetta er ekki ó-
stundvíslegt af hermanni, sem hefir á-
kveðnar fyrirskipanir”, sagði hún ergi-
lega. Eg er búin að bíða hér í klukku-
tíma”.
“Heimska, systir. Eg er á undan til-
tekna tímanum”.
Elsie leit á úrið sitt.
“Klukkan er kortér yfir átta. Hvert
einasta sæti er selt, og þeir eru hættir
að selja aðgang að auðum plássum þar
sem hægt er að standa. Eg vona að þú
hafir náð í góða aðgöngumiða”.
“Þá beztu sem til eru í húsinu, í fyrstu
röð á veggsvölunum, rétt á móti stúku
forsetans. Við getum séð allt sem fram
fer á leiksviðinu og í hverjum krók og
kima í leikhúsinu”.
“Þá fyrirgef ég þér biðina”.