Lögberg - 01.07.1948, Blaðsíða 7

/
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 1. JúLÍ 1948
Sjónvarpinu er spáð mikil framtíð
Nolkun þess vex dag frá degi
en dagskráin er ennþá
léleg
Eftirfarandi grein er lauslega
þýdd úr “Time” frá 24. maí.
Nú tala allir um sjónvarp. Þeir
sem eru hrifnastir af því, eru
sannfærðir um, að þess muni
ekki langt að bíða að sjón varpið
geri útvarpið jafn úrelt og hest-
urinn er nú sem farartæki. Enn-
fremur muni það hafa í för með
sér, að menn hætti að sækja
kvikmyndahús. Börn muni
ganga í skóla í dagstofunni heima
hjá sér, frambjóðendur til for-
setakosninga vinni sigra s í n a
gegnum sjónvarpið. Húsmæð-
umar muni sjá þar kjólana og
matinn, sem þær vilja kaupa —
og síðan þurfi þær ekki annað
að gera en hringja eftir því.
Um framtíð sjónvarpsins segir
Jask R. Poppele, forseti félags
sjónvarpsstöðvaeigenda: “Sjón-
varpið á meiri framtíð fyrir sér,
en flestir gera sér grein fyrir.
Með sjónvarpinu mun hægt að
efna til almennrar fræðslu og á
það eftir að verða til þess að
auka skilning þjóða í milli.”
Ófullkomið en óhjákvæmilgt.
Enginn veit ennþá með neinni
vissu, hvort spádómarnir um
sjónvarpið muni rætast eða ekki.
En eitt er víst: Sjónvarpið er að
koma. Það er þegar komið jafn
langt áleiðis og flugið var, þegar
Charles Lindberg flaug yfir
Atlanshafið árið 1927 — ófull-
komið en óhjákvæmilegt. Lík-
legt er, að sjónvarpið muni hafa
jafn miklar breytingar í för með
sér í bandarísku þjóðlífi og fyrsti
Fordbíllinn hafði.
Ennþá hefir aðeins einn af
hverjum tíu Bandaríkjamönnum
séð sjónvarp. 1 öllum Bandaríkj-
unum eru aðeins 27 sjónvarps-
stöðvar — útvarpsstöðvar eru
meira en 1600. - Aðeins 325
þúsund sjónvarpstæki eru til í
landinu — og meira en helming-
ur þeirra er í New York og ná-
grenni. — Það eru 66 66 milj. út-
varpstæki í Bandaríkjunum. ___
En notkun sjónvarpsins er
stöðugt að aukast. I lok bessa árs
munu um það bil miljón sjón-
varpstæki vera í notkun. 66
sj onvarpsstöðvar munu vera
starfandi. Ef þróunin heldur á-
fram í sömu átt, munu sjónvarps
tækin í notkun verða orðin 16
uulj. árið 1954, með um 65 milj.
hlustendur.
Dagskráin léleg
En enda þótt sjónvarpið kunni
að eiga fyrir höndum glæsilega
ramtið þarf sá, sem á sjónvarps-
tæki í dag, að vera sérstakur
yrkandi íþrótta og gamalla
kvikmynda og hann þarf að hafa
m/kla þolinmæði. Flestar stöðv
arnar sjónvarpa aðeins fjórar
stundir á degi hverjum og dag
skrain er yfirleitt léleg.
Megninu af tímanum er var-
J® til þess að sjónvarpa íþróttum
í>að er sennilega ástæðan til þess
að knæpur og veitingahús urðu
a undan öðrum stofnunum með
að bjóða viðskiptavinum uppá
sjonvarp. —
Box, tennis og aðrar tegundir
íþrotta, sem fram fara á litlu
svæði, koma vel út í sjónvarp-
mu. öðru máli gegnir með
baseball”, fótbolta, körfubolta,
hockey” og veðhlaup. En það
stendur allt til bóta. CBS hefir
t. d. ráðið til sín myndatöku-
menn, með sérþekkingu á ofan-
töidum íþróttagreinum. ___ það
er meiri vandi að lýsa t. d. fót-
bolta í sjónvarp en útvarp. Það
er tilgangslaust að lýsa fyrir
fólkinu því sem það getur séð
með eigin augum. Það verður að
útskýra fyrir þeim fáfróðu —
án þess að skaprauna þeim, sem
meira vita.
Leikrilin fremur til
leiðinda
Leikrit þau, sem sjóvarpað
hefir verið, hafa fremur verið
til leiðinda en skemmtunar. —
Kraft Theater og Theater Guild
hjá NBC eru undantekningar.
Eftir að leikstjórunum hafði mis-
tekist nokkrum sinnum, stilltu
þeir í burðinum meira í hóf. Sú
tegund leiksýninga, sem þeir
sættust á, er yfirlætslaus og á
ekkert skylt við glingrið í Holly
wood. En hún sómir sér vel í dag
stofunni milli sófans og bókahill
unnar. Katrín mikla með' Ger-
trude Lawrence í aðalhlutverk-
inu, tókst t. d. með ágætum.
Sjónvarp á fréttum tekst sjald
an vel. Þulurinn les upp úr hand
riti sínu, lítur sjaldan upp,
bendir aðnnað veifið á landabréf
eða mynd. Nokkrar sjónvarps-
stöðvar hafa sýnt fyrsta flokks
fréttamyndir, og þá sér í lagi
NBC. —
Sjónvarpið frá hljómleikum
Toscaninis, þar sem meistarinn
sást snilldarvel í allri Ainni tign,
markaði tímamót í sögu sjón-
varpsins. Aftur á móti eru jazz
hljómsveitir jafn fáránlegar í
sjónvarpi og endranær. Dægur
lagasöngvarar sem vanir eru að
syngja í útvarp eiga flestir erfitt
með að venjast öllum þeim tól-
um og tækjum, sem sjónvarpinu
fylgja. Undantekning er þó ung
frú ein að nafni Kyle MacDonnel
Hún var óþekkt meðan hún söng
í útvarp en er nú orðin fræg, síð
an hún tók að syngja í sjónvarp-
ið. —
Margþvæll efni
^Hvað er það fleira, sem sjón
varpið hefir upp á að bjóða? —
Mestmegnis margþvælt efni: —
Þættir, sem fjalla um spuming-
ar og svör, viðtöl við fólk á göt-
um úti, matreiðslutímar, tísku-
sýningar og veðurfréttir með
myndum. Og svo eru það kvik-
myndirnar, sem eru hreint fyrir
neðan allar hellur. Það eru allt
saman ævagamlar myndir, sem
sjónvarpið hefir fengið frá Holy
wood fyrir lítinn pening.
Úr þessu verður sennilega
ekki bætt fyrst um sinn. Það
strandar á Hollywood, sem ótt-
ast, að sjónvarpið verði of
hættulegur keppinautur — fólk
muni hætta að sækja kvikmynda
húsin, ef það geti séð góðar
myndir í sjónvarpinu heima hjá
sér. Þess vegna fær sjónvarpið
aðeins gamlar myndir. í öðru
lagi hafa sjónvarpsstöðvarnar
ekki yfir nægilega miklu fjár-
magni að ráða, enn sem komið
er. —
Flestir, sem hafa kynnt sér
þetta mál, hallast samt að því,
að um síðir muni kvikmynda-
framleiðendur í Hollywood
neyddir til þess að verja um 50
prósent af tíma sínum og kröft-
um til þess að framleiða myndir
er sj ónvarpsstöðvarnar hafa
efni á að kaupa. Einu mvndirnar
sem enn hafa verið sérstaklega
verið búnar til fyrir sjónvarp,
auglýsingamyndir. Og þær eru
engum til gleði né ánægju.
Eitt mesta undur
nútímans
Sjónvarpið er enn ófullkomið,
þegar þess er gætt; hvað koma
skal. En það er eitt af mestu
undrum nútímans og fyrstu hug-
myndina að því átti íri, að nafni
Joseph May, árið 1873.
Bandaríkjamenn sáu sjónvarp
í fyrsta sinn á heimssýningunni
í New York árið 1939. En áður
en svigrúm gæfist til þess að at-
huga leikfang þetta nánar braust
heimsstyrjöldin út. Þegar það
var rannsakað aftur, reyndust
vera til af því tvær tegundir. 1
fyrsta lagi sú^^em CBS hafði
framleitt, og hafði alla hugsan-
lega liti og í öðru lagi sú, er RCA
hafði framleitt, og hafði aðeins
tvo liti, svart og hvítt. — Eftir
miklar umræður komust menn
að þeirri niðurstöðu, að ekki
myndi kleift að nota aðra liti en
svart og hvítt í sjónvarpinu.
Loks gátu menn keypt sér
sjónvarpstæki án þess að þurfa
að óttast, að þau yrðu úrelt eftir
stuttan tíma, og sjónvarpstæki
fóru að sjást í fleiri og fleiri veit
ingahúsum.
Varaforseti NBC, Frank Mul-
len, segir um sjónvarpið, að
það muni verða “starfsemi virt
á sex biljón dollara, fjórum sinn
um umfangsmeiri en útvarps-
starfsemin er í dag”. Allan B.
du Mont heldur, að sjónvarpið
muni verða eitt af tíu stærstu
fyrirtækjum í Bandaríkjunum
eftir fimm ár.
6,7 milljón. dollara tap
NBC tapaði 6.700.000 dollurum
á sjónvarpinu s. 1. ár og gerir ráð
fyrir að tapa 5 millj. til viðbótar
áður en það fari að fá nokkuð í
aðra hönd — eftir um það bil
5 ár.
Forráðamenn útvarpsins eru
áhyggjufullir vegna könnunar,
sem nýlega var gerð á heimil-
um, sem hafa bæði útvarp og
sjónvarp. Það kom sem sé í ljós,
að þeir .voru átta sinnum fleiri
sem voru að horfa á leikrit í
sjónvarpinu en hlusta á hinn
vinsæla gamanleikara Fred Al-
len í útvarpinu. Enda þótt sumir
haldi, að útvarpið verði úr sög-
unni eftir nokkur ár, hallast þó
fleiri að því? að útvarpið muni
verða notað jafnhliða sjónvarp-
inu — eða að þetta tvennt verði
sameinað. Sjónvarpi er ekki hægt
að koma fyrir í bifreiðum, hús-
mæður eru oft of önnum kafnar
til þess að geta horft á sjónvarp
og það kemur ekki að neinu
gagni fyrir þá, sem eru blindir.
HúsmæSurnar mesta
vandamálið
Forráðamenn sjónvarpsins eru
eiginlega í mestum vandræðum
með húsmæðurnar. Hafa þær
tíma til þess að setjast niður og
horfa á sjónvarp? Já, segir Mul-
len. “Konur hafa tíma til þess að
spila bridge, fara í búðir og á
allskonar fundi. Þær munu einn
ig hafa tíma til þess að horfa á
sjónvarp”. Það er hægt að skrúfa
frá útvarpinu — og síðan þarf
ekkert meira um það að hugsa.
En sjónvarpið krefst þess, að
fullri athygli sé beint að því.
Hvaða áhrif hefir sjónvarpið
á fjölskyldulíf í Bandaríkjunum?
“Góð áhrif”, segir varaforseti
CBS Adrian Murphy. Eg átti ný-
lega tal við mann, sem sagðist
hafa séð unga dóttir sína í fyrsta
sinn í tvo mánuði eftir að hann
hafði keypt sjónvarp. Hún kom
með félaga sína heim — í stað
þess að vera méð þeim einhvers-
staðar út um hvippinn og hvapp
inn.
Áköfustu aðdáendur sjónvarps
ins eru börnin. Þau horfa á lé-
legar auglýsingamyndir og eld-
gamlar cowboymyndir í þögulli
hrifningu. “Það var venjulegast
erfiðast að hafa hemil á börnun-
um frá því þau komu inn á
kvöldin og þar til þau fóru í rúm-
ið”, sagði móðir ein fyrir
skömmu. “En nú sitja þau róleg
og horfa á sjónvarpið — sjón-
varpið er bezta barnfóstran”.
Einkennileg saga um fíl,
sem gerðist mannœta
í dýragarðinum í Zurich í
Sviss hafði um alllangt skeið
verið fíll, sem náð hefir mikilli
frægð og hylli. En á jóladags
morgun í vetur varð hann að
láta lífið fyrir ódæði, sem hann
hafði drýgt — eftir að hafa gerzt
tveggja manna bani.
Fílar eru ákaflega einkenni
legar skepnur. Þeir koma mönn
um oft á óvart með ýmsar til-
tektir. Þó hefir það ekki, svo
vitað er, komið fyrir nema einn
fíl að éta lifandi manneskju.
Suður í Zurich í Sviss er stór
dýragarður, einn með þeim
stærstu í Evrópu. Þar hafa að
undanförnu verið tveir fílar, þar
til nú um nýárið að annar þeirra
var drepinn, sökum þess að
hann var orðinn mannæta.
Það eru annars ellefu ár síðan
tíu mánaða gamall fíll var flutt-
ur til dýragarðsins í Zurich. —
Honum var gefið nafnið Chang
og hann var fenginn til að vera
öðrum eldri fíl, sem í garðinum
var til gleðiauka og skemmtun-
ar.
Þessi litli fíll vann brátt hylli
allra og þótti sérstaklega skemti
legur og gáfaður fíll. Hann varð
beinlínis stolt Rietmanns fíla-
hirðis.
Sérstaklega var litli fíilinn þó
hændur að börnum og hann sótti
jafnvel sælgæti ofan í vasa
þeirra.
En dag nokkurn reif Chang
brúðu af lítilli stúlku og fyrir
þetta var honum hegnt.
Þremur árum seinna kom ein-
kennilegt atvik fyrir — kaldan
og stormasaman nóvembermorg
un> þegar Rietmann fílahirðir
kom í garðinn sá hann blóð í
básnum hjá Chang. 1 hálminum
fyrir framan fílinn fannst blóð-
ug hendi og rist af manni.
Lögreglan komst brátt að sann
leikanum í þessu máli og hver
hin ógæfusama manneskja hafði
verið. Chang hafði ráðizt á unga
stúlku, étið hana og föt hennar,
meira segja hattinn
töskuna líka.
og hand-
Lögreglan komst að því að
stúlkan hét Bertha Walt og var
skrifstofustúlka í Zurich. Kvöld
ið áður hafði hún farið að heim-
an frá kvöldverðarborðinu með
matarbita út í dýragarðinn til að
gefa Chang. Hún var vön að
segja að sér þætti dýrin oft betri
en mennirnir. Á eftir hefir hún
hlotið að hafa farið inn um dyr
fílahirðisins inn í básinn, sem
undir venjulegum kringumstæð-
um átti líka að vera óhætt.
Stjórnandi dýragarðsins vildi
láta drepa fílinn Chang, en Riet-
mann hirðir hans bað honum
vægðar. Var hann síðan góður
þar til skömmu fyrir jól nú í
vetur að Chang skipti um ham.
hann illskukast. Hann veittist
jafnvel að stæltustu karlmönn-
um, þegar illa stóð í bælið
hans.
Enn bað Rietmann fílnum
griða og fékk að ráða. En keðj-
urnar voru styrktar. Hirðunum
var bannað að fara einum inn til
Chang.
En Hans Rietmann var hvergi
hræddur. Á aðfangadag jóla fór
hann sjálfur inn í básinn til
Chang, en þegar hann var að
festa keðjunni um afturfætur
fílsins sló hann allt í einu ran-
anum aftur fyrir sig og bar
Rietmann upp að gininu.
Seinna þetta sama kvöld heyrð
ist reiðiöskur fílsins um allan
dýragarðinn. Dýrin vöknuðu og
dýragarðsstjórinn hljóp að fíla-
búrinu. Þá sá hann að Chang
var að ráðas't á gamla fílinn, en
á jörðina lá lík Rietmanns fíla-
hirðis.
í þetta sinn var enginn til að
biðja Chang griða. Arla næsta
morguns kváðu við fjögur riffil-
skot og fíllinn Chang féll dauð-
ur til jarðar.
Tíminn, 12. maí
HEILÖG JÖRÐ
Heilög jörð, sem holdið geymir
hennar^ sem mín aðstoð var, —
hennar, sem mitt hjarta dreymir
hér þó skilji leiðirnar.
Hingað kem ég — klökt er sinni, -
krýp við lága beðinn hér, —
blómvönd hef’ í hendi minni,
hjartans ljúfa mál sem tér.
Vina kær á hvílu þína
klökkur legg ég blómin smá,
og ímyndunin er vill sýna
að þú við mér brosir þá.
Brosir, eins og áður forðum
er við saman gengum hér,
og jneð hlýjum ástar orðum
elsku þína tjáðir mér.
Yndi lífsins þráfalt þrýtur
þessum tárastigum á;
Guðs þó kærleikslögum lýtur
lífs vors gjörvalt æfistjá.
Kolbeinn Sæmundsson.
Nokkur kveðjuorð
Að heilsa og kveðja, það er
lífsins gamla og nýja saga. Fyr-
ir tæpu ári síðan komum við,
íjölskylda mín og ég til yðar á
sólríkum og yndislegum sumar-
degi. Landið og fólkið heilsaði
okkur með brosandi blíðu. Síð-
an hefir gengið á ýmsu með
veður og viðburði. Við höfum
dvalið á meðal yðar í margvís-
legum stormum og stríði, í sorg-
um og gleði. En nú færist skiln-
aðarstundin nær, og ég nota
tækifærið sem ritstjórn “Faxa”
veitir mér til að færa lesendum
blaðsins og byggðarfólki yfirleitt
kærar þakkir fyrir góða viðkynn
ingu og ánægjulega samvinnu á
árinu.
Það er æfinlega nokkur gagn-
kvæm eftirvænting hjá fólki er
nýjan og óþekktan prest ber að
garði. Fólkinu leikur hugur á að
vita hvernig hinn nýi prestur
muni líta úts og hvernig fram-
koma hans muni reynast í og ut-
an kirkju. Presturinn kemur
með ótta og andvara, vitandi ei
hvernig fólkið muni taka sér, eða
hversu sér muni heppnast emb-
ættisfærslan á hinu nýja starfs-
sviði.
Þessar kenndir munu hafa
bærst í brjóstum margra er okk
ur bar að landi hér í fyrra sum-
ar. öll höfðum við nokkra örygg
iskennd í þeirri fullvissu, að ef
miður tækist, yrði sambúðin
ekki löng. Eg fyrir mitt leyti
vissi að hið kirkjulega og félags
lega starf yðar er í svo föstum
skorðum að fátt mundi breytast
til hins lakara, þó sitthvað færi
í handaskolum hjá mér á árinu.
En ég gat búist við að svo færi
þar sem mitt kirkjulega uppeldi
og menntun í þeim fræðum hefir
að mestu verið erlendis. Eg er
ekki dómbær á það hversu emb-
ættisfærslan hefir tekist, en ég
hefi leitast við að laga mig í
þeim efnum eftir staðháttum yð-
ar og venjum.
í æsku dreymdi mig um það,
að einhverntíma mætti ég verða
prestur í þjóðkirkju íslands. —
Þessi draumur hefir ræzt, um
skeið, á meðal yðar. Eg hefi séð
kirkju Islands að störfum, og
kynnst mörgum ágætis mönn-
um hennar meðal presta og leik-
manna. Þessi kynning hefir
verið mér mikils virði, og mun
lengi geymd í hugljúfri minn-
ingu. Eg hefi verið lánssamur í
því að mér val valið starfssvið
á meðal yðar, í einu glæsilegasta
prestakalli landsins. Að vísu
hafa ýmsir kvartað undan því}
mín vegna, að tíðin hafi lengst
af verið erfið og óhagstæð. En ég
hefi ekki kvartað undan því. Það
er allsstaðar eitthvað að veðrinu.
En lán mitt liggur fyrst og
fremst í því að hafa kynnst á-
gætu fólki, sem lætur sér annt
um kirkjur sínar, sækir þær og
prýðir betur en almennt gerist.
Eg þakka allan kærleika sem
þér hafið sýnt mér og mínum,
og bið yður og hinum ágæta og
vinsæla sóknarpresti yðar allrar
blessunar á komandi tímum.
Séra Valdimar J. Eylands.
Norskir guðfrœðingar
halda hér fyrirlestra
Komnir eru til lands á vegum
Kristilegs stúdentafélags, tveir
norskir guðfræðingar. Hér munu
þeir halda nokkra almenna fyrir
lestra.
Menn þessir eru sr. Sverre
Magelsen, aðalframkvæmda-
stjóri hjá krTstilegu félagi há-
skólastúdenta og menntaskóla-
nemenda. Er hann vígður til
þessa starfs. Hinn maðurinn er
Bjarne Haveide lector. Hann er
forstöðumaður fyrir Kristelig
Pedagois kontor. Hann kom
hingað til landsins árið 1936 með
próf. Hallesby á fyrirlestraferð
hans. —
Fyrsta almenna samkoman,
sem þeir Sverre og Bjarne koma
fram á, verður í kvöld í Dóm-
kirkjunni. Er samkoman haldin
í tilefni þess, að í dag eru liðin
8 ár, síðan hersveitir Hitlers
réðust inn í landið. Bjarne held-
ur fyrirlestur um baráttu norsku
kirkjurnár á stríðsárunum. —
Einnig mun Sverre flytja stutta
ræðu. Aðrar samkomur, sem
þeir munu flytja ræður á, verða
haldnar í húsi K.F.U.M. Verður
annar fyrirlestur á sunnudags-
kvöld og leggja þeir þá út af orð-
unum: Kom þú og sjá. Fimmtu-
daginn 15. apríl flytja þeir fyr-
irlestur er nefnist: Fæða eða
fjörtjón og næsta kvöld annan
fyrirlestur: Hvernig verða menn
kristnir. Næst síðasta fyrirlest-
urinn heiir: Hefirðu reiknað rétt.
Lokasamkoman verður haldin
sunnudaginn 18. apríl og nefnist
fyrirlesturinn er þá verður flutt
ur: Á skeiðbraut lífsins. Einnig
munu þeir halda fyrirlestra á
fundum er Kristilegt stúdenta-
félag gengst fyrir meðal stúd-
enta og ein samkoma verður
haldin fyri rnemendur æðri
skóla. —
Blaðamenn ræddu við þá
Sverre og Bjarne í gær. Sögðu
þeir að í Oslo myndu nú um 400
af 5000 stúdentum vera innan
vébanda kristilegs félags stúd-
enta. Innan menntaskólanna er
starfsemi slíkra félaga vel skipu-
lögð og munu um 80 deildir vera
starfandi innan skóla borgarinn-
ar. —
Mbl., 10. apríl.