Lögberg - 16.09.1948, Blaðsíða 1

PHONE 21 374
U\u\'
t n'lLflC
A
tt
compl„.
Cleaning
Inslilulion

PHONE 21 374

lotA

-^ass^
Laundraf\. ^ Complete
Cleaning
Inslilulion
61. ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMTUDAGINN, 16. SEPTEMBER, 1948
NÚMER 38
Ökomin fram
Amerísk flugvél, sem fór á
mánudaginn frá Churchill áleið-
is til The Pas, er ókomin fram,
og er nú alment óttast um að
hún muni hafa farist; flugvél
þessi, sem var af hinni svo-
nefndu Beechcraft gerð, hafði
fimm farþega innanborðs, og
voru tveir þeirra fulltrúar amer-
íska flotamálaráðuneytisins í
Ottawa. — Tólf flugvélar taka
þátt í leit að hinni týndu flug-
vél. —
Á leið til Evrópu
Forsætisráðherrann í Canada,
Mr. King, lagði af stað frá Ott-
awa á mánudaginn og siglir frá
New York áleiðis til Evrópu til
þess að sitja þing sameinuðu
þjóðanna í París og forsætisráð-
herrafund brezku samveldis-
þjóðanna í London.
Rétt áður en Mr. King tók lest
ina í Ottawa, gerði hann það lýð-
um ljóst, að hann léti af forsætis
ráðherraembættinu í öndverðu
nóvember mánuði næstkomandi.
Silfurbrúðkaup
Á miðvikudagskvöldið þann
8. þ. m., var hinum mætu og vin
sælu hjónum, C. O. Einarssyni
og Björgu konu hans, haldið veg
legt samsæti í fundarsal Fyrstu
lútersku kirkju, í tliefni af
fjórðungsaldar hjúskapar afmæli
þeirra; veizlustjórn hafði með
höndum Mr. J. J. Swanson.
Auk Mr. Swansons tóku til
máls séra Valdimar J. Eylands,
Mr. F. Frðifinnsson, Mrs. Bald-
win, Mr. H. Pálmason, Mr.
Jakob Kristjánssori," séra Philip
M. Pétursson og Mr. Paul Bar-
dal.
Þau Mr. og Mrs. Einarsson
eiga tvær dætur, Mrs. Lynn
Watt og Geraldine í heimahús-
um. Heimili þeirra er að 617
Ingersoll Street hér í borg.
Eins og vera bar, voru silfur-
brúðhjónni leidd út með verð-
mætum gjöfum, er þau þökkuðu
innilega, ásamt þeirri góðvild, er
samsætið í heild vitnaði um.
Veitingar voru hinar ríkmann-
legustu. —
Framboð til þings
Seinni hluta næsta mánaðar
fer fram aukakosning til fylkis-
þings í Minnedosa kjördæminu;
þingsæti þeetta losnaði, er þing-
maður þess, Dr. Ruthlege, gekk
í þjónustu heilbrgiðismálaráðu-
neytisins; hann taldist til íhalds
flokksins.
Nú hefir Mr. H. S. Rungay lyí-
sali í Newdale verið útnefndur
af hálfu Lbierala sem þingmanns
efni í áminstu kjördæmi, og eru
ýmsir forkólfar íhaldsflokksins
óðir og uppvægir yfir þessu til-
tæki, og þykjast hafa átt heimt-
ingu á að hafa einhvern flokks-
bræðra sinna í kjöri; telja þeir
þetta skýlaust brot á þeim samn-
ingum milli flokkanna, er sam-
steypustjórn Mr. Garsons átti
að grundvallast á.
Mr. Rungay, sem er skrifari
Harrison sveitar, er sagður að
vera maður harður í horn að taka
og segist ekkert vera upp á í-
haldsmenn kominn með að vinna
kosningu.
Frederick Karl Kristjánsson,
M. A.
Eins og vitað er lauk þessi á-
gæti námsmaður Bachelor of
Sciance prófi í búnaðarvísindum
við Manitobaháskólann í maí-
mánuði í fyrra með fyrstu ágæt
iseinkunn, og var sæmdur gull-
medalíu fyrir frábæra námshæfi
leika og ástundun; síðan hefir
hann stundað framhaldsnám við
háskóla Minnesota, og nú ný-
verið lokið þar meistaraprófi í
sérgrein sinni; en Frederick læt-
ur eigi þar við sitja, heldur er nú
í óða önn að búa sig undir dokt-
orsgráðu. Frederic Karl er son-
ur þeirra Mr. og Mrs. Jakob
F. Kristjánsson hér í borg, og er
nú hér staddur í heimsókn til
foreldra sinna.
7000 bílar aka Laugaveginn
á sólarhring
Um sjö þúsund bílar og önnur
vélknúin farartæki munu að
meðaltali aka um Laugaveginn
á hverjum sólarhring, en um
Vesturgötuna nálægt fimm þús-
und farartæki.
Eru þessar tölur samkvæmt
lauslegri rannsókn sem skrif-
stofa bæjarverkfræðings hefir
látið fara fram að undanförnu á
umferðinni í bænum, en ennþá
er þó ekki fulllokið við að vinna
úr skýrslum isem safnað hefir
verið um umferðina um hinar
einstöku götur bæjarins.
Trúlegt er þó að Laugavegur-
inn, sé sú gatan, sem mest er ek-
ið um, að frátöldum sjálfum
Miðbænum — Austurstræti, Að-
alstræti og Hafnarstræti. — En
þá munu koma næstar, Hverfis-
gatan, Vesturgatan og Skúlagat-
an. —
Þó ekki sé enn full lokið þess-
ari rannsókn á umferðinni í bæn
um, bendir hin mikla umferð um
Laugarveginn og Vesturgötuna
til þess, að nú sé umferðin litlu
minni, en á hernámsárunum er
hún var mest, en þá var eins og
kunnugt er gerð rannsókn á um'-
ferðinni á fjölförnustu götum
bæjarins.
Alþbl., 30. júlí.
Fullnaðarátaka
vœnst
Nú er frá því skýrt, að vestur-
veldin séu staðráðin í því, að
láta til skarar skríða varðandi
einangrun Berlínar, og muni
krefjast þess, að rússnesk stjórn-
arvöld lýsi umsvifalaust yfir
því, hvaða dag samgöngubann-
inu verði létt af, því við svo búið
verði ekki lengur látið standa.
Á sunnudaginn lézt af hjarta-
slagi í borginni Carachi í
Pakistan ríkinu, landstjóri þess,
Ali Jinnah, freklega 71 árs að
aldri; má hann í raun og veru
teljast faðir þeirrar frelsishreyf
ingar, er aflaði Pakistan fullkom
inna þjóðréttinda; í fylkingar-
brjósti Moslemsmanna, svaraði
Jinnah að miklu leyti til Gand-
his meðal Hindúanna.
Skipsjórinn á Júlí heiðraður
fyrir björgun 17 brezkra
sjómanna
Allri skipshöfninni færðar þakk-
ir fyrir vasklega framgöngu við
björgunina
Benedikt Ögmundssyni, skip-
stjóra á togaranum Júlí frá
Hafnarfirði voru í gær afhent
verðlaun fyrir björgun 17
brezkra sjómanna af togaranum
Lord Ross frá Hull, er sökk fram.
undan Hafnarfirði 2. apríl síðast
iiðinn. Afhenti Geir Zoega út-
gerðarmaður, umboðsmaður
brezkra togara hér á landi,
Benedikt fagurt og vandað gull-
úr frá eigendum skipsins í Hull
og færði hann jafnframt skips-
höfn Benedikts á Júlí alúðar-
þakkir fyrir djarfa og vaska
framgöngu við björgunarstarf-
ið. —
Við þetta tækifæri bauð Geir
Zoega og frú hans nokkrum
gestum heim á heimili sitt hér
í bænum. Meðal gestanna voru
auk heiðursgestsins sjálfs, sigl-
ingamálaráðherra, útgerðarráð
Bæjarútgerðar Hafnarfjarðar,
fulltrúar frá brezka sendiráðinu,
stjónr slysavarnafélagsins og
fleiri. —
í ræðu er Geir Zoega flutti
um leið og hann afhenti Bene-
dikt Ögmundssyni björgunar-
verðlaunin, gat hann þess að
eigendur togarans Lord Ross,
hefðu nýlega beðið sig að af-
henda skipstjóranum á Júlí hið
vandaða gullúr, sem áður get-
ur, sem þakklætisvott fyrir hið
gifturíka og vasklega björgunar
afrek, og jafnframt bað hann
skipstjórann að færa skipshöfn-
inni á Júlí alúðar þakkir fyrir
djarfa framgöngu við björgunar
starfið.
Að lokum fór Geir Zoega
nokkrum orðum um starfsemi
slysavarnafélagsins og hinna
ýmsu deilda þess um landið, og
kvað sjómannastéttina seint
geta fullþakkað starf það, setn
unnið væri á sviði björgunar-
málanna.
Jafnframt þakkaði hann skipa
útgerðinni og öðrum skipum,
sem jafnan væru reiðubúin að
veita aðstoð nauðstöddum skip-
um. —
Á síðustu 18 mánuðum sagði
hann að fjögur skipsströnd hefðu
orðið hér við land, og hefði giftu
samlega tekizt til við björgun í
öllum þeim tilfellum. Fyrsta
þeirra var þegar togarinn Lois
strandaði við Grindavík í janú-
ar 1947 og allri skipshöfninni
var bjargað að einum undan-
teknum. Þá var Dhoon-strandið
við Látrabjarg, en björgunar-
starfið þar er, sem kunnugt er,
víðfrægt orðið. Þá strandaði
togarinn Epins við Malarrif
síðastliðinn vetur og var 5 af 19
manna áhöfn bjargað þrátt fyr-
ir framúrskarandi erfiðar að-
stæður og loks gat Geir togar-
arans Lord Ross, sem sökk fram
undan Hafnarfirði 2. apríl s. 1.,
eins og áður segir, en af því
skipi bjargaðist öll skipshöfnin,
17 manns, fyrir vasklega fram-
göngu Benedikts Ögmundssonar
skipstjóra og skipshafnar hans á
togaranum Júlí.
Að lokum talaði dr. Thorn
thon, fulltrúi í brezka sendiráð-
inu hér, er mætti við þetta tæki
færi fyrir hönd brezka sendi-
herrans, sem er í sumarleyfi. —
Bar hún fram þakkir brezka
sendiráðsins og brezku þjóðar-
ninar til skipshafnarinnar á
Júlí, en gat þess jafnframt að
þetta væri ekki í fyrsta sinn,
sem íslenzkir sjómenn kæmu
brezkum stéttarbræðrum sínum
til hjálpar á hættunnar stund.
Alþbl., 23. júlí.
Úr borg og bygð
Þann 9. september voru gefin
saman í hjónaband að heimili
Mr. og Mrs. R. S. Benson, í Sel-
kirk Sylvía Bára, dóttir þeirra og
James Ralph Bole, Selkirk. Við
giftinguna aðstoðuðu Miss
Elanor Stefania Benson systir
brúðarinnar og Mr. Royden
Bóle, bróðir brúðgumans. Milli
70—80 manns sátu veglega
veizlu á heimili Benson’s-hjón-
anna, að afstaðinni giftingu. —
Ungu hjónin setjast að í Selkirk.
♦
The Mens Club of the First
Lutheran Church will hold their
season’s first dinner meeting on
Tuesday, September 21, at 6:30
p.m. in the Church Parlors.
To mark the occasion an invit-
ation is extended to all members
and friends to attend with a
special invitation to the ladies.
The speaker will be the pastor,
Rev. V. J. Eylands, who will
give his impressions of his recent
sojourn in Iceland. This should
prove to be an interesting even-
in — also an opportunity for an
early autumn get-together of
members and friends. To assure
adequet catering arrangements HeiVemdarsáttmálí
early purchase of tickets trom
any member of the Men’s Club
Executive will be of great assist-
ance.
♦
Fiðlusnillingúrinn Pearl Pálma
son, efnir til fiðluhljómleika í
Town Hall í New York, þann 19.
þ. m., með aðstoð hins ágæta
píanista Miss Snjólaugar Sigurd
son. — Lögberg væntir þess að
geta skýrt frá hljómleikum
þessum eins fljóU og auðið má
vérða.
Staddur er hér í borginni þessa
dagana 17 ára piltur, sem að lík
indum er á leið til heimsfrægð-
ar vegna frábærrar tækni og
djúpskilnings í Celloleik; —
hann er íslenzkur í móðurætt,
er móðir hans Sigríður Nielsen
af Isafirði, systir Charlie Niel-
sen póstfulltrúa hér í borg, en
faðirinn danskur, Valdemar
Bengtsson, fiðluleikari í Kaup-
mannahöfn.
Tónlistarfélag Islands hefir
veitt þessum undramanni $10,000
styrk til hljómlistarnáms við
Curtiss Institute í Philadelphíu
þessi ungi maður er gestur
þeirra Mr. og Mrs. Charlie Niel-
sen, Ste. 19 Acadia Appartments.
Að því, er fregnir frá London
herma, eru nú taldar miklar Hk-
ur á, að Bandaríkin og Canada
geri herverndarsáttmála við
Vestur-Evrópuríkin Bretland,
Frakkland, Belgíu, Holland og
Luxemburg; þetta mál hefir ver
ið all-lengi á döfinni og sætt
gaumgæfilegri rannsókn frá
ýmissum hliðum; en nú svo að
segja alveg nýverið, hafa amer-
ískir herfræðingar setið fundi
með fulltrúum Vestur-Evrópu-
ríkjanna varðandi þetta mál, og
mun slíkt hafa hraðað fyrir
framkvæmdum; sáttmál^ þessi
gildir aðeins 1 því tilfelli að á-
minstar þjóðir þurfi að verjast
sameiginlega í stríði. Það fylgir
sögu, að amerísk hemaðarvöld
hafi lagt á það mikla áherzlu hve
nauðsynlegt það væri, að Frakk
land hefði sem allra öflugastan
her vegna legu þess í Evrópu, er
jafnan væri viðbúinn til viðnáms
ef í harðbakkana slæi.
Ekki er unt að segja nánar frá
hljómlistarferli þessa unga
manns í þessu blaði, því fundum
ritstjórans og hans bar eigi
saman fyr en blaðið var svo að
segja fullbúið til prentunar.
Kirkjulíf Vestur-íslendinga kjarni þjóðrœkninnar
Samtal við sr. Valdimar Eylands
Fyrir nokkru síðan hvarf séra
Valdimar Eylands héðan af landi
vestur um haf eftir að hafa þjón-
að Útskálaprestakalli í eitt ár. —
En séra Eiríkur Brynjólfsson
prestur af Útskálum er kominn
heim frá því að annast embætti
séra Valdimars vestur í Winni-
peg við Fyrsta lúterska söfnuð-
inn þar. —
Með þvi að halda slíkum
prestaskiftum áfram verður feng
in betri trygging fyrir því en á
nokkurn annan hátt hefir feng-
ist, að holl viðkynning haldist
á milli Vestur-lslendinga og
heimaþjóðarinnar. Þessi fyrstu
prestaskifti hafa tekizt svo vel
að mjög mun auðvelt að halda
þeim áfram. Séra Valdimar á-
vann sér mjÖg miklar og almenn
ar vinsældir meðan hann dvaldi
hér á landi. Og eftir því sem blöð
Vestur-íslendinga herma, hefir
séra Eiríkur fengið hinar beztu
viðtökur þar.
Nokkru áður en séra Valdi-
mar hvarf héðán, átti ég tal við
hann til þess m. a., að fá nokk-1
urt yfirlit yfir kirkjulíf Islend-
inga vestanhafs. En það er hin
kirkjulega starfsemi er hefir
frá öndverðu verið meginkjarn-
inn í samheldni og þjóðrækni
landa vorra vestan hafs, sem
kunnugt er.
Séra Valdimar er maður á
bezta aldri. Viðkunnanlegur í
viðmóti, hreinskilinn og hrein-
skiptinn kemur hann mönnum
fyrir sjónir. Hann skýrði mér
m. a. svo frá námsferli sínum:
í skólum Norðmanna
— Eg fór vestur um haf árið
1922. Var þá tilgangur minn að
afla mér þar menntunar meðal
Vestur-íslendinga en hverfa
síðan heim að afloknu námi.
Hafði ég einkum hug á því að
læra til prests. Eg hafði tekið
gagnfræðapróf og stundað nám
í tvö ár í lærdómsdeild Mennta-
skólans hér heima áður en ég
fór. Þegar vestur kom var ég við
nám í 5 ár. Lauk ég þar mennta-
skólaprófi og guðfræðiprófi. —
Gekk ég í menntaskóla Norð-
manna í Minnesóta. Norðmenn
eru þar fjölmennir og hafa lengi
haft þar fjóra menntaskóla. —
Hafa margir merkir Vestur-ís-
lendingar sótt þessa skóla Norð-
manna. Meðal þeirra var dr.
Brandson, Hjálmar Bergmann
og Barði Skúlason.
Er ég hafði lokið guðfræðiprófi,
gerðist ég prestur hjá íslenzkum
og norskum söfnuðum í N.-Da-
kota. Lengi vel var norskan
ríkjandi í kirkjum Norðmanna
vestra. En nú hefir enskan tekið
við fyrir löngu í flestum söfnuð-
um þeirra.
Á Kyrrahafsströnd
Er ég hafði verið prestur hjá
Norðmönnum í þrjú ár, flutti ég
vestur að Kyrrahafsströnd. —
Þjónaði ég þar íslenzkum söfn-
uðum í Blaine og Point Roberts,
og enskum söfnuði í Bellingham,
Washingtonríki.
í Blaine er öflug bygð íslend-
inga. Þeir hafa haft íslenzka
kirkju þar síðan árið 1912 og þar
eru nú tvær íslenzkar kirkjur.
Eg starfaði þar í Lúterska kirkju
félaginu. Er það frekar öflugur
félagsskapur. I Blaine er nú að
koma upp reisulegt elliheimili
fyrir Islendinga.
Tveir forystumenn eru þar
helstir meðal Landa. Sr. Albert
Kristjánsson, er hefir verið leið-
togi fyrir frjálslynda söfnuðinn
og Andrés Daníelsson er var
þingmaður fyrir Washington-
ríki í 12 ár. — Mikilhæfur mað-
ur.
Eg var í sjö ár í borginni Bell-
ingham á Kyrrahafsströnd. Er
hún álíka stór og Reykjavík. —
Bæjarbúar stunda þar fiskveið-
ar, timburverzlun og samgöng-
ur á sjó.
Efiirmaður Björns B.
Jónssonar
Þaðan fór ég árið 1938 og gerð
ist aðstoðarprestur séra Björns
B. Jónssonar, er var prestur
Fyrsta lútherska safnaðarinS í
Winnipeg. Hann var einn fremsti
kennimaður meðal Vestur-ís-
lendinga, bróðursonur Kristjáns
Jónssonar Fjallaskálds. Er ég
kom til Winnipeg var séra Björn
farinn að heilsu. Andaðist hann
nokkrum mánuðum síðar. Var
ég síðan kjörinn eftirmaður
hans.
— Hve margir eru í þessum
söfnuði?
— Þétta er langstærsti söfnuð
urinn meðal Vestur-íslendinga,
alls eru sóknarbörnin talin um
1500. —
Sexlíu söfnuðir
— En hve margir eru hinir ís-
lenzku söfnuðir í Vesturheimi
alls?
— Þeir eru samtals um 60 í báð
um kirkjufélögunum. En ég
geri ráð fyrir að í þeim séu sam-
tals 9—10 þús. manns. I Lút-
herska kirkjufélaginu um 7 þús.
manns í 40 söfnuðum.
Allur kostnaður safnaðanna er
fenginn með frjálsum samskot-
um sem kunnugt er. Það gefur
að skilja, að útgjöld þeirra, sem
leggja af mörkum til safnaðar-
starfseminnar, eru talsvert til-
finnanleg, þar sem söfnuðurnir
allir eiga sínar kirkjur, er þeir
hafa bygt af eigin fé, auk þess
sem þeir borga prestunum laun
þeirra.
Á báðum fungunum
Kirkja Fyrsta Lútherska safn-
aðarins í Winnipeg var bygð
1914. Byggingarkostnaður henn-
ar varð um 100 þús. dollarar. —
Tiltölulega fáir menn lögðu fram
meginhluta þessa kostnaðar. —
Urðu framlög manna sem stór-
tækastir voru, hátt í 10 þús. doll-
arar. Allmargir lögðu fram 2—5
þús. dollara.
Söfnuður þessi er einn elsti
meðal Islendinga vestan hafs,
stofnaður fyrir rúmlega 70 ár-
um. Á hverjum sunnudegi er
messað í kirkju hans í Winnipeg
á íslenzku og ensku. Safnaðar-
fólkið er yfirleitt kirkjurækið,
en fyrir alllöngu síðan varð að
láta guðsþjónusturnár líka fara
fram á ensku, vegna þess hve
margir í söfnuðinum gátu ekki
haft not af íslenzku messunum.
Allmargt af ensku fólki hefir
gengið í söfnuðinn, meðal annars
vegna þess, að það er venslað og
tengt íslendingum, eins og eðli-
(Frh. á hls. 5)