Lögberg - 20.01.1949, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 20. JANÚAR, 1949
FRÁ VANCOUVER, B.C.
18. DESEMBER, 1948—Já, það getur stundum komið fyrir
að það snjói hér á vesturströndinn, og það hefur snjóað hér meira
og minna af og til þennan mánuð, en það er æfinlega svo milt
veður að þennan snjó tekur upp, nærri því að segja jafn óðum
aftur. Blöðin voru að spá kuldakasti hér þessa dagana, og það
mundi verða 25 gráður fyrir ofan núll, svo það fór að koma hrollur
í marga af að hugsa til þess, svo lásum við í dagblöðunum að það
væri 30 gráður fyrir neðan núll í Edmonton, og mikið meira
sumstaðar fyrir austan fjöllin þá dagana, svo við höfðum ekki
yfir miklu að kvarta. ------------
Þjóðræknisdeildin “Ströndin”
hafði spilasamkomu og dans
þann 18. n ó v e m b e r, var
þar fremur góð aðsókn. “Pro-
gressive Whist” var spiluð til kl.
10:00. Stjórnaði því Mr. Stefán
Eymundson. Svo var dansað til
miðnættis. Það voru gefin þrenn
.verðlaun þeim, sem best stóðu
sig við spilamenskuna. Þessi
hlutu verðlaunin:
Mrs. G. Grímson, fyrstu verð-
laun $3.00.
Mr. H. Hávarðson, önnur
verðlaun $2.00.
Mrs. Björg Anderson, þriðju
verðlaun $1.00.
Líka var dregið um happa-
drætti sem Gamalmenna Heim-
ilisnefndin hafði verið að selja;
voru þessir þar happasælastir:
Mrs. Jóhanna Thompson, fékk
gullúrið. Mrs. S. E. Ferguson
fékk electric borðlampa, Mf.
Jónas Jónsson fékk silfraðan
bakka. Voru þetta alt verðmætir
hlutir. Allir skemtu sér vel. Það
er vonast eftir því að Ströndin
fari að láta til sín taka eftir ára-
mótin.
Þann 28. nóvember kom upp
eldur kl. 2:00 um nóttina í verk-
smiðju Mr. Jóns Sigurðssonar og
nærliggjandi verkstæðum sem
gjörði $200.000 skaða, 300 manns
af eldvarnarliði bargarinnar var
kallaður út til að slökkva eldinn.
Átta manns af þeim urðu fyrir
slysförum, en engin hættulega
sem betur fór. Raforkuvírar
brunnu niður svo 200 talsímar
voru úr brúkun. Skaði sem Mr.
Sigurðson varð fyrir er metinn
um 175.000, um 1.000.000 fet af
verðmætu efni við fyrir verk-
smiðjuna var það, sem eldurinn
komst í. Það er talið víst að Mr.
Sigurðson hafi haft eldsábyrgð
á öllu því sem brann.
Þann 8. desember fóru fram
hér borgarkosningar. Voru það
einginlega Non-partisan flokk-
urinn og C.C.F.-ers sem komu
þar við sögu, og gengu Non-
partisans, þar sigrandi af hólmi,
þeirra flokksmenn allir kosnir í
bæjarstjórnina, og má það heita
vel farið. Þeir voru allir velþekt-
ir og velkyntir athafnamenn hér
í borginni um mörg undanfarin
ár. Það er orðið yfirgrips mikið
og margþætt “business”, sem
borgarstjórnin rekur árlega, og
fer áltaf vaxandi með hverju ári.
Það væri mjög athugavert að
hleypa þar inn alveg óreyndum
mönnum, sem hafa ekki nein
skilyrði til þess að hafa nægilega
mentun og reynslu á þeim svið-
um, til að geta komið þar fram
sem gagnlegir embættismenn.
Einn íslendingur sótti um
kosningu sem öldurmaður í
þessum kosningum undir merkj-
um C.C.F., var það M. Elíasson
sem hefur verið í vali um nokk-
ur undanfarinn ár. Fellur hann
ætíð í valinn með flokks bræðr-
um sínum, sem eru ætíð neðstir
á blaði, er atkvæðinn hafa verið
talin. Á meðan C.C.F. eru eins
óheppnir að útnefna menn á
kjörskrá sína eins og þeir hafa
verið undanfarin ár, þá hafa þeir
enga ástæðu til vonast eftir
neinum sigri. Það voru aðeins,
tvær persónur sem vöktu at-
hygli kjósendanna, á þeirra kjör-
skrá; það voru þau Mr. Alsbury
sem sótti um bæjarstjóra em-
bættið og Mrs. Grace Maclnnis
sem hafði um eitt skeið sæti í
fylkisþinginu. Þau voru bæði 8
og 10 þúsund atkvæðum á und-
an flokksbræðrum sínum. Þetta
ætti að kenna C.C.F. að vera
vandlátari í vali er þeir útnefna
menn til að sækja um kosningu
undir sínum merkjum. Þar til
þeir læra það, hafa þeir ekkert
tækifæri til að vinna neinn sig-
ur á þeim sviðum.
Þann 24. nóvember var boðað-
ur almennur fundur til að ræða
Islendingadagshald næsta sum-
ar. Hefur það fyrirkomulag ver-
ið undanfarandi ár, að nefnd
héðan frá Vancouver hefir unn-
ið með íslendingadagsnefndinni
í Blaine, til að undirbúa Islend-
ingadagshald þar árlega. I þetta
sinn sóttu aðeins 7 manns þenn-
an fund, svo ekki þótt ráðlegt
að ákveða neitt í því máli, og því
frestað til óákveðins tíma. Það er
nokkuð almenn skoðun hér í Van
couver, að hér ætti að vera hald-
inn hátíðlegur þjóðveldisdag-
ur Islands 17. júní ár hvert. Það
hefir verið bent á það í íslenzk-
um blöðum, hvað það væri óhaf-
Ivar Guðmundsson: Til útlanda, 5.desember, 1 945
Niðurlag
Hér dögunum sá ég, að verið
var að skipa upp jólatrjám úr
skipi í Reykjavíkurhöfn. Nokkr-
ir strákar höfðu náð sér í jóla-
trésgreinar til, að skreyta hjól-
hestana sína með; í fyrra var ekki
leyfður innflutningur á jóla-
trjám og var það í fyrsta sinni
síðan jóla tré fóru að flyjast
til landsin. Margir fengu þá send
tré frá vinum og ættingjum er-
lendis frá. Og talsvert bar á
svartamarkaðsverslun með jóla-
tré. Voru sagðar sögur af því, að
metershá og heldur ritjuleg jóla-
tré hefðu farið á loo krónur
stykkið á þeim dökka markaði
og almennri hneykslan olli það
um alt land er það fréttis, að ein-
hverjir þrjótar hefðu skorið upp
grenitré í þjóðgarðinum á Þing-
völlum rétt fyrir jólin í fyrra.
En að þessu sinni þarf ekki að
óttast, að slíkir atburðir endur-
taki sig. Trygðar hafa verið næg-
ar birgðir af jólatrjám og há-
marksverð er á þeim. Kosta met-
ers tré rúmlega 7 krónur, en
tveggja metra rúmlega 11 krón-
ur.
Þá er von á jólaeplum til
landsins, sem án efa verða
skömtuð til að tryggja, að allir
fái eitthvað af þvi lostæti. Eng-
in hætta er heldur á, að skortur
verði á hátíðamat. Hangikjötið,
sem á markaðnum verður heitir
alt Hólsfjallahangikjöt. Það nafn
komst á fyrir nokkrum árum og
festist svo við, að engum mat-
vörukaupmanni dettur í hug, að
bjóða annað en Hólsfjalla hangi-
♦ ♦♦♦♦♦♦
kjöt, þótt reikningsfróðir menn
telji sig getu samað, að búið sé að
borða hvera einustu kind þeirra
Hólsfjallabænda fyrir löngu, ef
satt væri, að alt það hangikjöt,
sem selt hefir verið, væri ætlað
úr þeirri sveit. En lítið sér á, að
fjárstofninn minki í Hólsfjöllun-
um.
Hér hefir nú verið reynt að
tæpa á ýmsu, sem ofarlega er á
baugi hjá okkur í gamla landinu,
en þó margt ótalið. Eg vona, að
ég hafi ekki dregið upp altof
dökka mynd, eða ranga, þannig
að þið fáið skakkar hugmyndir
um ástandið. Mönnum hættir
stúndum við, að gera of mikið
úr smámununum og of lítið úr
því, sem máli skiftir.
Daglega lífið hjá okkur hér
norður frá hefir sínar björtu
hliðar, jafnvel í svartasta
skammdeginu. Heilsufarið hefir
verið einstaklegu gott í Reyka-
vík og í flestum héruðum lands-
ins ,að Akureyri undantekinni,
þar sem lömunarveikisfaraldur
hefir geisað, en er nú í rénun.
Tóku á þriðja hundrað manns
veikina, en hún vár yfirleitt væg
og lömunartilfelli örfá þegar tek-
ið er tillit hve mikill fjöldi veikt-
ist. Þess faraldur var Akureyr-
ngum hin mesta raun. Skólum
bæjarins var lokað og athafnalíf
bæjarins beið hnekki. Ekki virð-
ist lömunarveikn hafa breiðst út
til annarara staða á landinu.
í höfuðstaðnum gera menn sér
margt til dundurs. Samkomuhús-
in jfanan yfirfull jafnt á virkúm
♦ ♦♦♦♦♦♦
dögum, sem helgum. Nýlega er
lokið hér samsýningu helstu list-
málara okkar. Voru þar sýnd
málverk, sem vöktu talsverða
athygli og umtal enda gaf þar
að sjá gamla meistara og nýa
með hin ólíkustu viðhorf til lífs
ins og listarinnar.
Leikfélagið sýnir um þessar
mundir Galdra Loft Jóhanns
Sigurjónssonar og Gullna hliðið
eftir Davíð Stefánsson, bæði fyr-
ir fullu húsi áheyrenda kvöld eft-
kvöld. Þjóðleikhúsbyggingunni
miðar nú vel áfram loksins og
horfur á að byggingar áætlun-
in standist — en það eitt, út af
fyrir sig er talið til tíðinda hér.
“Og altaf eru menn að byggja
í bænum”, eins og segir í kvæði
Tómasar skálds Guðmundssonar.
I dag er verið að vígja hina nýju
Hallgrímskirkju á Skólavöðru-
hæð. Að vísu er það aðeins litill
hluti kirkjunnar, sem bygður
hefir verið, kapellan af því mikla
guðshúsi, sem mun gnæfa yfir
borgina á Skólavörðuhæðinni
þegar það er fullgert. Austan til
í höltinu er risin önnur mikil
bygging, sem er Gagnfræða-
skóli Reykjavíkur. Þjóðminja
safnið nýa á Melunum, norðantil
við háskólann, er nú senn full-
gert að utan. Er háskólahverfið
á Melunum smátt og smátt að
fá á sig þann svip, sem upphafa-
lega var ráð fyrir gert á skipu
lagsuppdráttum. Verið er að
byggja íbúðarhús fyrir háskóla-
kennara suður af Nýja Stúdenta-
garðinum og byggingu þeirri,
það langt komið, að nokkir pró-
fessorar eru þegar fluttir í hin
nýu húsakynni, en í útjöðrum
bæjarins rísa upp íbúðarhúsin,
hvert á fætur öðru, þrátt fyrir
skömtun á byggingarefni og fjár-
festingarleyfi, sem efla þarf fyrir
hverja bygginu.
Hér hefir verið látið vaða
nokkuð á súðum úr einu í annað.
Einskonar tilraun til að segja
ykkur “fréttir af fréttunum”, ef
svo mætti að orði komast. Hafi
það tekist er tilganginum náð.
Þakka ég svo þeim er hlýddu.
Verið þið öll blessuð og sæl.
♦
TIL KAUPENDA
LÖGBERGS og HEIMSKRINGLU
Frá því var nýlega skýrt í báðum íslenzku blöðunum
vestan hafs, að verð æfiminninga, sem færu yfir 4 ein-
dálka þumlunga, yrði framvegis reiknað 20 cents á
þumlunginn; þetta er að vísu ekki mikill tekju auki, en
þetta getur dregið sig saman og komið að dálitlu liði.
Aðrar auglýsingar kosta 70 cents eindálka þumlungtu".
Fyrir samskotalista reiknast 50 cents á þumlunginn.
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
THE VIKING PRESS LIMITED
Vestur-íslenzku blöðm
ÞAÐ VIRÐIST ekki vekja mikla eftirtekt hjá okkur Vestur-
íslendingum, þetta örlagaríka spursmál, sem ætti að vera hæst á
dagskrá okkar, “Hverjar eru framtíðar horfur Vestur-lslenzku
blaðanna?” Ennþá, sem komið en eru það að eins fáir, sem hafa
lagt hér orð í belg. Hér um slóðir eru margir, sem eru mjög
óánægðir með það að fá aðeins hálft blaðið aðrahverja viku.
Þeir telja það fyrir komulag bæði óþarft og ónauðsynlegt. Þeir
vita eins og satt er, að fjárhagur Islendinga yfirleitt, heíur aldrei
verið betri en nú í dag. Að halda
því fram, að íslendingar í þess-
ari heimsálfu séu þeir fjárhags-
legir ræflar, að þeir séu ekki
megnugir þess að borga nauð-
synlegan útgáfukostnað fyrir
blöðin, hvort sem það eru fimm
eða sex dollarar á ári. Að halda
slíku fram er argasti róbuður og
niðrun fyrir Vestur-Islendinga
og ekkert er betra til hrekja
þann rógburð, en að sýna það í
verkinu að við getum borgað
fyrir blöðin okkar, það sem er
nauðsynlegt til þess þau haldi
áfram að koma út í fullri stærð
eins og áður, hvort það eru, eru
fimm eða sex dollarar á ári.
andi fyrirkomulag, að vera að
halda þá hátíðisdaga á ýmsum
tímum alt sumarið, við erum að
gjöra okkur hlægileg í augum
annara þjóða fólks, sem ekki
skilur í þessum glundroða. Við
ættum að halda Islendingadaga
þjóhátíðina aðeins þann 17. júní
í sem flestum byggðum Islend-
inga, eins og heima þjóðin gjörir.
Ég skýri frá því seinna hvaða á-
kvörðun verður tekin í þessu
máli hér í Vancouver.
Þann 24. nóvember messaði
Dr. H Sigmar á Gamalmenna
heimilinu, komu nokkrir úr
söngflokk Islenzka safnaðarins
til að hjálpa til með sönginn, og
kom það sér vel. Margir fleiri
sóttu þessa messu svo það varð
um fimtíu manns þar saman-
komið. Eftir messu var sungið
um tíma íslenzkir söngvar, var
því mjög vel tekið af öllum, sem
þar voru til staðar, Mrs. Lillian
Sumarliðason aðstoðaði við
hljófærið. Þegar því var öllu
lokið, þá var öllum veitt kaffi
og trakteringar af Miss Guðrúnu
Johnson, sem er ein af vistfólk-
inu á heimilinu, var henni vott-
að þakklæti frá öllum fyrir þessa
rausn hennar.
Þann 5. desember messaði sr.
A. E. Kristjánson frá Blaine á
Gamalmennaheimilinu, og var
Mrs. Kristjánson í för með hon-
um. Það hefði áður verið aug-
lýst að séra Albert messaði hér
þann dag, svo það var vel sótt,
um 50 manns komu þar saman.
Þann 28. nóvember heimsóttu
Gamalmennaheimilið Mr. og
Mrs. Eyríkur Eyríksson frá
Reykjavík á Islandi. Eru þau
bæði svenskir trúboðar, sem
hafa átt heima á Islandi í tuttugu
ár, og tala bæði góða Islenzku.
Þau báru gamla fólkinu kveðjur
frá heimaþjóðinni og voru beðin
að flytja heim kveðju frá okkur
hér. Þau fluttu bæði hér erindi
og messu, sem var vel tekið af
öllum það var nokkuð nýstár-
legt að útlendingar messi yfir
okkur á íslenzku. Þeim var vott-
að þakklæti fyrir komuna.
Mrs. Emily H. Pálsson var
komin til baka frá Toronto, þar
sem hún var búin að vera í
nokkra mánuði hjá dætrum sín-
um, sem hún á þar; hún var í
þann vegin að legja aftur á stað
til að heimsækja dóttir sem hún
á í California. En þá var henni til
kynt að önnur dóttir hennar
Helga, væri mikið veik, svo Mrs.
Pálsson fór strax til baka aftur
þangað til að vitja um dóttir
sína, og er hún þar þegar þetta
er skrifað.
Mr. Ófeigur Sigurdson er
kominn til baka frá Alberta, þar
sem hann vanalega eyðir sumr-
inu. Heldur hann nú til hér í
borginni í vetur.
Þann 3. desember andaðist
Mrs. Mabel Gunnarson um sjö-
tíu ára. Hana lifa eiginmaður
hennar Jón Gunnarson, og ein
frændkona Mrs. Salisbury í Van-
couver. Útförin fór fram frá út-
fararstofu T. Edwards Co., Rev.
A. W. Mclntosh þjónustaði við
útförina.
Nýlega voru hér á ferðinni
þeir bræður Carl og Thorarinn
Eiríksynir frá Campbell River,
B. C. Voru þeir að hitta föður
sinn Kristján Eiríkson, sem hér
er vistmaður. Komu þeir með
stóran, nýveiddan lax, til að
gæða okkur gamla fólkinu á. Það
er óþarfi að taka það fram, að
slíku góðgæti veri gerð góð skil.
I dag er allur snjór horfinn og
bara föl þar sem sólin nær ekki
til.
S. Guðmundson
Það er auðheyrt að flestir af
þeim sem hafa ritað um þetta
málefni, eru ekki neimir þjóð-
ræknismenn. Þeim er hérumbil
gætum haft alla okkar vísku úr
eða ekki, sumir af þeim hafa lát-
ið þá skoðun í ljósi að það færi
eins vel á því, þó blöðin hættu
nú þegar að koma út, því við
bætum haft alla okkar vísku úr
ensku dagblöðunum. Það eru að-
eins úrkynjaðir íslendingar sem
svona tala, sem helst vilja aldrei
heyra talað íslenzkt orð, og þeir
skilja ekkert í hvað þjóðrækni
er, þekkja ekki það hugtak. Það
er ekki að búast við neinni
hjálp úr þeirri átt til viðhalds
íslenzku blaðanna, en ég trúi því
fastlega að það séu nógu margir
þjóðræknisvinir á meðal íslend-
inga sem geti og vilji koma hér
við sögu, og leggi fram liðsinni
sitt, svo þetta málefni verði til
lykta leitt, þannig að það verði
okkur íslendingum til sóma.
Þetta málefni er viðkvæmt
málefni fyrir fleiri en okkur
Vestur-lslendinga. Ég hef hér á
borðinu hjá mér “Alþýðublaðið”
dagsett 22. ágúst 1948. Þar er
birt grein um “Vestur-íslenzku
blöðin”, sem er. rituð af Stefáni
Rafn. Hann skýrir frá því að
fyrir fjárhagslega þröng, hafi út-
gefendur blaðanna ákvarðað
gefa blöðin út aðra hverja viku,
aðeins fjórar blaðsíður, til að
minka nokkuð útgáfukostnað-
inn. Höfundurinn minnir á það
að íslenzku blöðin séu nú eina
liftaugin íslenzkunnar vestan-
hafs, og hann minnir á það
menningarstarf, sem þau hafi
unnið í rúma sex áratugi, sem sé
ómetanlegt fyrir fortíð, og nútíð.
Hann vonast eftir því að fram-
tíðin rétti margar hendur. Eink-
unarorð okkar ætti að vera:
“Margar hendur vinna létt
verk.” Svo talar höfundurinn til
allra íslendinga austan hafs og
vestan, og ég tek hér upp kafla
úr þessari ritgjörð, og bið ég
höfundinn velvirðingar á því.
“Nú eins og svo oft áður, er
það einstaklingurinn, sem alt
veltur á. Hefur þú, lesari góður
gert þér í hugarlund, hvað það
er, sem um er að ræða? Hvorki
meira né minna en að íslenzka
þjóðrabrotið í Vesturheimi verði
— ef ég mæti orða það svo —
þurkað út, það er, hverfi í haf
enskumælandi fólks. Vilt þú
ekki gera þitt til þess að það
verði eigi? Það getur þú fyrir
lítinn pening, 3 dollara á ári,
með því að gjörast áskrifandi að
öðru hvoru blaðanna Heims-
kringlu eða Lögbergi — eða báð-
um ef þú hefur þá ekki gjört það.
Blöðin egia að vera aufúsugestir
austan hafs sem vestan. Fyrir
okkur heima á Fróni flytja þau
fréttir úr íslenzkum byggðum
vestar, sem við annars förum á
mis við, persónuminningar, rit-
dóma og kvæði. Lögberg og
Heimskringlu, ásamt tímariti
þjóðræknisfélagsins, ættu að
vera keypt og lesin á hverju
heimili — svo vítt sem íslenzkt
mál er mælt.”
Ég er þakklátur höfundinum
fyrir þessa ritgjörð hans, og á-
huga sem hann sýnir fyrir þessu
alvöru málefni, sem öllum sönn-
um íslendingum hér í álfu ligg-
ur svo ríkt á hjarta.
Við meigum ekki láta það
spyrjast, að við höfum ekki eins
mikinn áhuga fyrir okkar vel-
ferðar málum eins og bræður
okkar og systur á. Islandi. Ég
vona og óska þess, að blöðunum
okkar verði komið úr þeim ó-
göngum sam þau eru nú í. Við
getum það hæglega ef viljann
vantar ekki til þess.” Margar
hendur vinna létt verk.”
S. Guðmundsson
NÝ
MONT ROSA
STYRK OG STÁLHRAU3T
DVERG-RUNNA
JARÐARBER
Ávextir frá fyrsta árs fræl;
auðræktuð, sterk og varanleg;
þroskast ágætlega fyrripart
sumars unz þau deyja af
frosti eru sérlega bragðgóð og
líkjast safarlkum, villijarð-
berjum; þau eru mjög falleg
útlits, engu siður en nytsöm,
og prýða hvaða stað sem er,
pó þau séu smærri en algeng
jarðarber, sem höfð eru að
verzlunarvöru, eru þau þó
stærst sinnar tegundar og
skera sig úr, og skreyta garða,
Vegna þess hve fræsýnishorn
eru takmörkuð, er vissara að
panta snemma, (Pakki 25c) (3
pakkar — 60c) póst frftt,
Vor stóra 1949
fræ og ræktunarbók