Lögberg - 12.05.1949, Blaðsíða 4

4
L.OGBERG, FIMTUDAGINN, 12. MAÍ, 1949
HoQttrg
GefitS út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 21 804
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið—Borgist fynrfram
The “Lögberg” is printed and publiehed by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada.
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
FALLEG OG ÞAKKARVERÐ GJÖF
Bókaútgáfa Menningarsjóðs og Þjóðvinafélagsins
auðsýndu ritstjóra þessa blaðs þá vinsemd og þá sæmd,
að senda honum að gjöf fimm bækur, er þessar stofnan-
ir gáfu út í fyrra; er bér um að ræða þriðja bindið af
Heimskringlu Snorra Sturlusonar, er dr. Páll Eggert
Ólafson bjó til prentunar; er útgáfan Um alt bin feg-
ursta og auðkend vísindalegri nákvæmni; þá má og til
telja bið vinsæla almanak þjóðvinafélagsins; er befir
venju samkvæmt margvíslegan fróðleik til brunns að
bera, og Andvara, en merkasta greinin í binu síðar-
nefnda riti, er sú um dr. Rögnvald Pétursson eftir dr.
Þorkel Jóhannsson frá Fjalli; er þessa merka og víð-
fróða manns þar fagurlega minst.
Úrvalssögur Menningarsjóðs er nafnið á einni bók-
inni, en hún geymir innan spjalda sinna nokkrar smá-
sögur frá Noregi í íslenzkum þýðingum; um smásögur
þessar leikur hressandi blær þar sem efni og málfar
haldast glæsilega í hendur.
Því semja eigi íslendingar sjálfir svona fagrar og
lífssannar smásögur? Þeim ætti ekki að vera það um
megn.
Þá skal stuttlega minst fimtu og síðustu bókarinnar,
sem telst til bókaflokksins íslenzk úrvalsrit, er bókaút-
gáfa Menningarsjóðs stendur að, en hér er átt við
úrvalsljóð séra Stefáns Ólafssonar prests í Vallanesi.
Andrés Björnsson bjó ljóðasafn þetta til prentunar og
fylgir því úr hlaði með ýtarlegum og gagnhugsuðum
formálsorðum.
Séra Stefán var eitt hið mesta öndvegisskáld sinn-
ar samtíðar; hann var fæddur á Kirkjubæ í Hróar-
stungu; um fæðingarár er eigi vitað með fullri vissu.
þó fræðimenn telji nokkurnveginn víst, að hann væri
fæddur um 1619.
Útgefandinn getur þess, að mörg af kvæðum séra
Stefáns lúti að búsýslu og sveitastörfum, jafnframt því
sem hann hafi ort nokkrar veðurvísur; er vitnað í eftir-
greinda vísu þessu til sönnunar:
Landnorður lund herðir,
leið viku heiðríkja,
skárekast ský vökur,
skall vindur f jalltindum.
Af Hetti drif dettur,
dalgrá var alþáin,
ósærðan ís herðir
ótt þrekar gótt eki.
Mörg kvæði séra Stefáns hafa fyrir löngu sungist
inn í meðvitund íslenzku þjóðarinnar og eru enn svo að
segja á hvers manns vörum; má þar einkum minnast
kvæðisins Meyjarmissir, er hefst með þessari vísu:
Björt mey og hrein
mér unni ein
á ísa köldu landi,
sárt ber ég mein
fyrir silkirein
sviptur því trygðabandi.
Af öðrum kvæðum skáldsins, sem fundið hafa við-
kvæman hljómgrunn í vitundarlífi íslendinga, má
nefna: Ég yeit eina baugalínu. Það er sízt að undra þótt
kvæði séra Stefáns séu víða sungin, því í þeim felst
hljómræn alda hans eigin sálarlífs; hann unni söng og
var jafnframt ljóðagerð sinni brautryðjandi á vettvangi
íslenzkar söngmenningar; hann samdi nokkur lög, svo
sem hið tilkomumikla sálmalag:
Heyr mín hljóð, himnaguð.
Séra Stefán var mikill menningarfrömuður, og er
gott til þess að vita, að almenningi hefir með áminstri
útgáfu verið veittur aðgangur að úrvals ljóðum hans
með hinum ágætu og glögghugsuðu formálsorðum, er
varpa nýju ljósi á litbrigðaríkan æviferið þessa merka
manns.
Útgáfa áminstra bóka er öllum hlutaðeigandum til
hinnar mestu sæmdar.
♦ ♦ 4- ♦
MALEFNI, SEM VERT ER STUÐNINGS
Húsnæði kristilegs félags ungra kvenna á Ellice
Avenue hér í borginni er orðið úr sér gengið og þarfnast
skjótra viðgerða, og til þess að bæta úr brýnustu þörfum
tóku forráðendur stofnunarinnar þá ákvörðun, að leita
til almennings um úrlausn. Sýnt þykir, að ef vel eigi að
vera, þurfi upphæð samskotanna að nema að minsta
kosti 150 þúsund dollurum.
Áminst stofnun hefir um langan aldur unnið hið þarf-
asta verk í þessari borg, þar sem gestkomandi stúlkur
hafa átt örugt og holt athvarf; það er vel til fallið, að
þessa sé að verðugu minst um þær mundir, sem Winni-
pegborg heldur hátíðlegt sjötíu og fimm ára afmæli sitt.
Bændur í Austur-Landeyjum hyggja á stór-
fellda þurrkun lands milli Ála og Affalls
Ráðgert að grafa tíu km. langan þurrkunarskurð
frá Hólmum að Hallgeirseyjarfljóti og eiga að fást
með því 1500 ha. nytjalands
Guðjón Jónsson, bóndi í Ási í Ásahreppi, leit inn í skrifstofu
blaðsins í gær og var spurður tíðinda úr héraði. Minntist hann
m. a. á erindi það, sem Austur-Landeyingar hafa sent Alþingi
varðandi landþurrkun, sem þeir tengja miklar vonir við í fram-
tíðinni, og á að þurrka um 1500 ha. nytjalands. — Mjög snjóþungt
hefir verið í Rangárvallasýslu í vetur, og telur Guðjón þetta snjó-
þyngsta vetur þar síðan 1919—1920.
Innigjöf í uppsveitum.
— Hefir veturinn ekki verið
snjóþungur hjá ykkur?
— Jú, hann hefir verið með
snjóþyngstu vetrum í Rangár-
vallasýslu og gengur næst vetr-
inum 1919—1920, en það er
snjóþyngsti vetur á þessari öld
enn sem komið er. Síðan um nýj-
ár má segja, að innistaða hafi
verið í uppsveitum sýslunnar.
Mér er ekki fullkunnugt um,
hvort hætta er á fóðurþurrð, en
ganga má út frá því, að mjög
gangi á fóðurfyrningar manna,
sem víðast voru nokkrar.
Erfitt að koma mjólkinni.
M i k 1 i r samgönguerfiðleikar
hafa hlotizt af völdum þessara
snjóa og hefir oft gengið erfið-
lega að koma mjólkinni frá bæj-
unum og annast nauðsynlega
aðdrætti til búanna og heimil-
anna.
Kaupfélögin sameinuð.
— Þið eruð búnir að sameina
kaupfélögin.
— Já, það var undirbúið á
síðasta ári og gengið frá því að
fullu um áramótin. Heitir það
nú Kaupfélag Rangæinga og hef-
ir aðalsetur sitt á Hvolsvelli, en
útibú hefir það á Rauðalæk og
Seljalandi. Áður voru kaupfé-
lögin tvö eins og kunnugt er,
Kaupfélag Rangæinga á Rauða-
læk og Kaupfélag Hallgeirseyj-
ar. Formaður félagsstjórnarinn-
ar er nú Sigurþór Ólafsson í
Vorsabæ en kaupfélagsstjóri er
Magnús Kristjánson frá Selja-
landi.
Mikill rækatunarahugi.
— Er ekki mikill ræktunar-
áhugi meðal bænda?
Jú. Það eru starfandi fjögur
ræktunarsambönd í sýslunni, og
hefir hvert þeirra yfir nokkrum
vélakosti að ráða. Á s.l. sumri
var brotið mikið land og ræst
fram en verkefnin eru samt næg
enn, því bændur hafa hug á mik-
illi ræktun. Framræzlan gekk
mjög vel í fyrrasumar og varð
mjög ódýr.
Mikil landþurkun ráðgerð
í Austur-Landeyjum.
— Austur-Landeyjar hafa sent
Alþingi erindi um mikla land-
þurrkun hjá sér.
— Já, svo hagar til þar, að
landið er mjög flatt og hallalítið
fram að sjó. Framan við gróna
landið er sandfláki eða “kamp-
ur” eins og við köllum það, og
er það mikið flæmi. Þessi sand-
fylling er fremur hæri en land-
ið innan við hana, svo að vatn
nær ekki að renna fram af því.
Sandfylling þessi hefir líka færzt
innar síðustu áratugi og þrengt
að löndum jarða. Árið 1935 fór
tvíbýlisjörð í eyði og önnur jörð
í vor sem leið af sömu sökum.
Um 1500 ha. lands eru þarna
undir vatni, sem ekki nær að
renna fram, og verður því ekki
nytjað. Nú hefir Ásgeir L. Jóns-
son, ráðunautur gert áætlun um
þurrkun þessa lands, og er ráð-
gert að framkvæma hana á þann
hátt að grafa tíu km. langan
skurð frá Hólmum að Hall-
geirseyjarfljóti, en þaðan rennur
vatnið sjálfkrafa vestur í Affall.
Sandar þessir og landsvæðið,
sem undir vatninu er, er á milli
Ála og Afálls. Hinn tilvonandi
skurður mun liggja fremst í
vatnasvæðinu. Kostnaðaráætlun
Ásgeirs er kr. 200 þús. með
skurðgröfu á borð við þær, sem
nú eru beztar hér á landi, en
hann telur jafnframt, að koma
mætti þessum kostnaði niður í
allt að 50 þús. kr. ef til verksins
fengist stórvirk og hentug skurð-
grafa.
Þarf að græða sandinn.
En jafnframt skurðgerðinni
A fishing boat town on Lake
Winnipeg will become a mecca
for aspiring artists when the
Gimli Art Workshop opens for
a course in the fine arts July 4
to August 12.
For those who would like to
study art in an artist’s environ-
ment and a vacation atmosphere
registration starts immediately
at Winnipeg School of Art, old
law courts building, Kennedy
Street.
Classes include oil and water-
color painting, figure drawing
and painting, pictorial composi-
tion, landscape painting, sculp-
ture in clay, abstract painting,
portrait drawing, leatherwork
and ceramics.
Director of the workshop is
Miss Carol J. Feldsted, lecturer
in fine arts at the University of
Manitoba, and head of the art
teacher training course for the
department of education.
“Teacher students taking the
course to obtain credits for pro-
fessional teaching certificates
will be given three units of cre-
dit if the work merits approval
of a department of education in-
spector,” Miss Feldsted pointed
out Monday.
Two three-hour classes will be
given daily, one in the moming
and one in the afternoon, for
five days of the week. Each class
continues through the six-week
term. Special Saturday classes
have been arranged for children
Other instructors at the work-
shop include Donald E. Strange,
Takao Tanabe and Donald P.
Roy.
Mr. Strange is an associate
member of the Manitoba society
of artists, charter member of
the Winnipeg Contemporary art
group and a member of the Fed-
eration of Canadian Artists.
Mr. Tanabe is an instructional
staff member of the Winnipeg
School of Art. He is also a mem-
ber of the Federation of Cana-
dian Artists and a charter mem-
ber of the Winnipeg Contempor-
ary art group.
Mr. Roy has taught Saturday
classes at the School of Art and
is a charter member of the Win-
nipeg contemporary art group.
The timetable is arranged to
provide as much variety and
flexibility as posible for the in-
dividual student.
Winnipeg Free Press May 2, 1949
FJAÐRAFOK
Jón Austi
er maður nefendur, ættaður úr
Siglufirði. Fékk hann Austa
nafnið af því að hann fór aust-
ur í Múlaþing nokkra vetur að
afla þar hákarl. Seinna reri hann
marga vetur á Álftanesi. En er
hann létti suðurferðum reri
hann oft í fljótum, er hann
hugði að betur mundi aflast þar
en í Siglufirði. Kappkostaði
hann alla ævi að græða peninga
þarf að girða og græða sandinn,
m. a. til þess að skurðurinn fylli
ekki aftur og framrás vatnsins
tteftist. Hefir Runólfur Sveins-
son, sandgræðslustjóri gert áætl-
un um það. Oddvitii hreppsins
hefir nú sent Alþingi erindi um
þetta mál ásamt þessum kostnað-
aráætlunum og meðmælum bún-
aðarþings, sem nú er nýlokið, en
það fjallaði einnig um þetta mál.
Við þessar framkvæmdir
tengja bændur í Austur-Land
eyjum miklar vonir, enda fást
með þeim mikil nytjalönd og
girt er fyrir aukinn ágang sand-
fyllunnar. Auk þess hagar svo til
að nokkuð af annarri framræslu,
sem þarna var gerð s.l. sumar,
kemur ekki að notum fyrr en
þessum framkvæmdum er lokið.
Tíminn, 31. marz
og var nirfill kallaður. Átti hann
og ærna peninga er hann eltist,
en sagt er að hann hafi grafið þá
í jörð. Þegar Jón var hniginn
mjög að aldrei, reri hann eitt
sinn úr Siglufirði með bróður-
syni sínum, sem líka hét Jón.
Kom sá bátur ekki að landi aftur.
En seinna var það sagt, og haft
eftir fiskiskútumönnum, að bát-
urinn hefði fundist í Grænlandi
og lík þeirra frænda í honum.
Einstakt flóð.
Þegar Sigurður “skuggi” sýslu-
maður ætlaði að flytjast frá
Mosvöllum í önundarfirði 1769
til Vestmannaeya, var farið með
búslóð hans niður í svokallað
Arnarbæli, er það tangi nokkur,
sem gengur fram 1 “Vöðin”, inn-
arlega við önundarfjörð. Þegar
nú búslóð sýslumanns var komin
út á Arnarbælistanga, gerði flóð
óheyrilega mikið og gekk sjór
yfir tangann svo alt flæddi burt,
sem þar var. Varð Skuggi fyrir
hinum mesta skaða, og hvarf að
heita mátti slyppur og snauður
frá Mosvöllum. Hefir aldrei flætt
yfir Arnarbælistanga, hvorki fyr
né síðar.
Veðurspár.
Vestmannaeyingar h ö f ð u
marga forboða um veðurfar og
var einkum miðað við framferði
fugla og fiska. Það þótti vita á
ofsaveður ef grásleppa sást vaða
í vatnsborðinu, eða hnýsa
stökkva upp úr sjó eins og léttir.
Það var og talið vita á veðra-
brigði ef fýllinn hjó mikið í sjó-
inn, er hann sat á honum, eða
ef fýllinn og mávurinn flugu
lágt. Þá þótti það vita á vætutíð,
ef lundinn söng mikið er hann
sat á klettanefjum á kvöldin.
Baggalútar.
eru einkennilegir steinar og
finnast aðallega í Álftavík
eystra. Eru sumir hnöttóttir og
á stærð við vínber, en flestir eru
DÁNARFREGN
Miðvikudaginn, 20. apríl and-
aðist á Lundar, öldungurinn Sig-
fús Borgjörð, eftir að hafa verið
veikur síðan fyrir jól í vetur.
Hann var fæddur Gilsárvöllum
í Borgarfirði, í Norður Múlasýslu
á íslandi, 18. janúar, 1864. Á
Egilstöðum á Völlum, í Suður-
Múlasýslu kvæntist hann árið
1894, Sigríði Eiríksdóttur frá
Hofi í öræfum. Um aldamótin
fluttu þau vestur um haf, og áttu,
eftir það heima á ýmsum stöðum
í Manitoba, síðast á Lundar.
Þau hjónin eignuðust 9 börn
en mistu fjögur. Á Hfi eru:
Eysteinn í Riverton.
Margrét, Mrs. J. McCarthy á
Lundar.
Rafnkell og Sigurjón, í Camp-
bell River, B.C.
Anna, Mrs. Hallson, á Lundar.
Barnabörn eru 23 og barna-
barnabörn 2.
Konu sína misti Mr. Borgfjörð
fyrir liðugu ári síðan.
Hin síðustu árin höfðu þau
hjónin, og hann eftir að kona
hans dó, heimili í næsta húsi við
tengdason og dóttur, Mr. og Mrs.
J. O. Hallson, og nutu þar mikill-
ar aðstoðar, en eftir að hann
varð veikur í vetur var hann hjá
öðrum tengdasyni og dóttur, Mr.
og Mrs. J. McCarthy. Þar lá hann
rúmfastur eftir 25. marz. Naut
han þar ástríkrar umhyggju, það
sem eftir var jarðneska lífsins.
Mr. Borgfjörð átti langa og
nytsama æfi .Lengst af hafði
hann sæmilega heilsu, enda var
hún vel notuð til starfa. Hann
var ötull og áhugsamur við land-
búnað og stundaði fiskiveiðar af
kappi. Hann var kominn yfir
áttrætt, þegar hann síðast lagði
net til fiskjar í Manitoba-vatn.
Ljúfur var hann ástvinum sín-
um, og góður samferðamönnun-
um á lífsleiðinni, samvizkusam-
ur, velviljaður. Honum var það
þungt að missa elskaða konuna
sína og var hann eftir það ein-
mana og lamaður.
Hann var jarðsunginn af séra
Rúnólfi Marteinsyni laugardag-
inn 23. apríl, og kveðjumálin
flutt í Lútersku kirkjunni og í
Lundar grafreitnum. R.M.
svo gerðir að þar sýnast margar
kúlur vaxnar saman, eða smá-
kúlur út úr einni stórri. Flestar
eru kúlurnar úr kvarsi, er skift-
ist svo að steinþræðir ganga eins
og geislar út frá miðju. Að utan
eru kúlurnar sumar rauðar, sum-
ar grænar, en liturinn er aðeins
yst, steinarnir eru hvítir að inn-
an. í Álftavík er liparít hið neðra
í fjöllunum, en blýgrýti ofan á
og milli þessara berglaga er
þykkt lag af þessum baggalút-
um. Baggalútur var einu sinni
gælunafn, eins og sést á þessum
húsgangi:
Hvað kantu að vinna
baggalútur minn?
Lesbók Mbl.
Vegna ALLRAR
Heimabökunar kaupa
GÓÐAR HÚSMÆÐUR
Notið það í brauð,
bollur, skorpusteik, kökur
og aðra bakningu — notiS
það til allra hluta.
Það er malað úr bezta Canada hveiti.
Lakeshore Summer Art IVorkshop
JVill Enable Study Amid Sunshine