Lögberg - 09.06.1949, Blaðsíða 3

Lögberg - 09.06.1949, Blaðsíða 3
LÖGBERG, FIMTUDAGLNN, 9. JÚNÍ, 1949. 3 “Þegar mamma kom heim” Moðir mín, Jóhanna Matthíasdóttir, bónda á Kjörseyri, Sigurðs- sonar bónda á Fjarðarhorni, var fædd á Kjörseyri í Hrútafirði 13 desember 1845. Á Kjörseyri ólst hún upp, og þegar hún giftist föður mínum, Finni Jónssyni, árið 1869, þá fóru þau að búa á Kjörseyri og bjuggu þar alla sína búskapartíð. Á yngri á(rum hafði mamma mjög skarpa sjón. Á þessum ár- um dreymdi hana oft sama draminn, svo iðulega, að hún var farin að segja á morgnana: “Nú dreymdi mig bæinn minn í nótt.” Margir kannast við hinn merka hónda og fræðimann Finn frá Kjörseyri í Hrútafirði. M. a. af endurminningum sínum. Hér fer á eftir einkar snotur og hugð- næm frásögn eftir Ragnhildi dóttur Finns, er hún kallar: “Þegar mamma kom heim.” Saga þessi er hin merkilegasta, bæði vegna draumsins, sem móðir hennar dreymir svo oft og rætist svo nákvæmlega eftir tugi ári. Einnig vegna ýmislegs fleira, sem hér kemur við þessa sögu, svo og vegna þess, hve vel er hér frá sagt, og sýnir Ijóslega frásagnarhæfileika þessarar dóttur þeirra Kjörseyrarhjóna. Höfundurinn hefur góðfúslega leyft AKRANESI að hirta þenn- ar ágæta þátt, sem í fyrra mun hafa verið fluttur í útvarpinu með leyfi höfundar. Fyrir þetta færi ég hinni ágætu konu heztu þakkir. Ritstj. Þá sáust ekki timburhús til sveita, jafnvel kirkjan var úr torfi, en draumurinn var á þá leið, að hana dreymdi, að hún kæmi að húshliði og það var allt úr timbri. Hún fór þar inn í anddyrið og upp stiga, sem lá þaðan upp á loftið, en hún veitti því eftirtekt, að hún sneri sér öðruvísi, þegar hún kom upp en þegar hún steig fyrst upp í stig- ann, sem var snúinn, en þannig lagaðan stiga hafði hún aldrei séð. Svo gekk hún inn eftir loft- inu inn í herbergi, sem þar var. Gluggi var þar beint á móti dyr- unum, borð undir glugganum, rúm annars vegar, en stóll hins vegar við borðið. Hún settist á stólinn og leit út um gluggann, og þar blasti við augum stór, græn flöt. Lengri var draumur- inn ekki, en þetta dreymdi hana iðulega, en þegar hún varð full- orðin, þá hætti hana að dreyma þennan draum. Þegar mamma var um þrítugt fór hún að missa sjón, og það svo hröðum fetum, að þegar hún var liðlega þrítug, gat hún hvorki lesið eða saumað eða gert nokk- urt verk, sem reyndi á sjónina. Þá var ráðizt í það, að hún færi til Kaupmannahafnar að leita sér lækninga. Faðir minn flutti hana landveg til Reykjavíkur; urðu þau samferða Pétri Eggerz, sem þá var kaupstjóri á Borð- Minnist BCTCL í erfðaskrám yðar eyri. Var að fara til Bretlands. Með sömu ferð fór Gunnlaugur Briem og kona hans, og þar sem þau fóru alla leið til Kaupmanna hafnar, þá tóku þau að sér að beina mömmu þegar þangað kæmi. Þau fóru með póstskipinu “Valdimar.” Þetta var sumarið 1877. Mamma var mjög sjóveik á allri þessari ferð. 1 Færeyjum fór hún í land með samferðfólk- inu; ekki man ég hverjir voru húsráðendur á því heimili, sem hún koma á, en þar sá hún sessu, sem bóndadóttir úr Hrútafirði hafði saumað. Það var Ingunn Jónsdóttir frá Melum, síðar hús- freyja á Konsá. Þegar til Kaupmannahafnar kom og hún hitti augnlækninn, Hansen að nafni, þá sagði hann henni, að hún kæmi allt of fljótt. Þegar hún gæti ekki lengur talið fingurna, ef hún bæri höndina upp á móti birtinni, þá væri mátu legt að koma; gaf hann henni þá von um góðan bata. Einhverju meðali dreypti hann í augun, og stundu síðar veitti hún því eftir- tekt, að hún sá allt miklu skýr- ara. Hún fór þá til hans aftur og bað hann um þetta meðal, en hann sagði, að það væri alveg gagnslaust, það gæti ekki stöð- vað blinduna. Hann var aðeins að prófa sjónina. Meðan mamma dvaldi í Höfn var hún hjá Guðrúnu Halberg. Hún var íslenzk, ættuð úr Isa- fjarðarsýslu, ekkja eftir dansk- an skipstjóra. Maddama Halberg reyndist mömmu ágætlega; héldu þær uppi bréfaskriftum og vináttu meðan báðar lifðu. Þó að sjónin væri orðin döpur, gat mamma samt að nokkru not- ið þess, sem fram fór í kringum hana. Hún kom í kirkju og henni var boðið í Tívolí. Oft þurftum við að láta hana segja okkur frá þessu. Hún horfði þar á stuttan sjónleik o. fl., en mest dáðist hún að ljósadýrðinni í öllum lit- um, og þess naut hún bezt. Á leiðinni frá Höfn til Leith var hún eini Islendingurinn á skipinu og kvalin af sjóveiki sem áður. Hún minntist þess, hversu fegin hún hefði orðið í Leith, er hún þekkti málróm Péturs Eggerz í salnum fyrir frmaan svefnklefadyrnar. Þaðan varð hann aftur samferða henni alla leið heim. Frá Reykjavík varð hún einnig samferða börn- um séra Ólafs Pálgonar á Mel- stað og fleirum. Hún komst heilu og höldnu heim, en mikil voru vonbrigðin yfir þessari ferð; bót var það, að hún hafði von um lækningu síðar. Þegar ég man fyrst, sá móðir mín fyrir listunum í glugganum, en síðast sá hún aðeins bjarma fyrir ljósi og glugga. En svo hik- laus var hún í framgöngu, að engin ókunnur sá, að hún var blind. Mamma var sívinnandi, hún spann og prjónaði og sinnti að mörgu leyti sínum húsmóður- störfum. Einu sinni um sláttinn lá á að sauma vaðamálsbuxur á einn heimilismanna. Þær voru sniðnar og svo saumaði móðir mín þær að öllu leyti í höndum með þræði. Á jóladaginn prjón- aði hún ekki, þá var hún að klippa rósir úr bréfi fyrir okkur börnin. Næmleikinn í höndun- um var svo mikill. Þegar Jóna, yngsta barn henn- ar og sagði: “Mér finnst hún lík henni Helgu.” Þetta var rétt; sem börn voru þær líkar. En hún var einkennilega næm á fleiri sviðum. Steingrímur Matthíasson læknir getur þess, þar sem hann minntist móður sinnar, að á barnsárum hafi kvalið sig hugravíl. Ég var undir sömu sökina seld, seinni hluta vetrar, hefði þurft að fá “lýsi í magann og sól á hörundið” eins og Steingrímur kemst að orði. Ég var hrædd um að missa for- eldra mína eins og hann, og þá var samvizkubitið ekki léttara. Hver smáyfirsjón varð að fjalli á löngum og köldum þorradægr- um, Þetta tókst mér að dylja fyrir öllum, nema mömmu, þó að hún væri blind. Hún bað mig að segja sér, hvað að mér gengi og trúði ég henni þá fyrir óró- leik samvizkunnar. Hún talaði þá lengi við mig, en minnisstæð- ast var mér, að hún sagði: “Börnin vita oft ekkert hvað þau eru að gera; þau vita ekki hvað er rétt eða rangt. T. d. ef litlu börnin segja eitthvað, sem þér finnst ljótt, þá vilja þau ekki gera neitt ljótt, en þau eru svo lítil, að þau vita ekkert hvað er ljótt.” Henni tókst að lækna mig svo, að ég var aldrei gripin slík- um heljartökum síðar. Sumarið 1890 fréttist, að Björn Ólafsson frá Ási í Hegranesi hefði lært augnlækningar og væri setztur að á Akranesi. Fað- ir minn skrifaði honum litlu síð- ar og um haustið kom aftur bréf | frá lækninum, og taldi hann sennilegt, að hægt væri að lækna mömmu. Nú var ekki um annað talað en þessa fyrirhuguðu ferð. Föður mínum datt í hug að fara seinni hluta vetrar, ef góð yrði tíð, en af því varð samt ekki. Þá var það einn morgunn um vet- urinn, að mamma sagði; “Nú dreymdi mig í nótt drauminn, sem mig dreymdi svo oft á yngri árum. Hann var að öllu leyti eins og áður, en þegar ég gekk inn ganginn, þá leit ég við og sá þá sporin mín í rykinu, og þá hugsaði ég: “Það er auðséð, að langt er síðan hingað hefur verið komið.” Ég fór inn í her- bergið og settist á stólinn við gluggann, eins og ég var vön.” Þetta þótti einkennilegt, en öll- um var hulin ráðingin. Vorið eftir í júlíbyrjun var lagt af stað suður á Akranes. Vel man ég eftir, þegar mamma var komin á bak og búin að kveðja alla. “Vonin og kvíðinn víxlast á” mátti segja um það. Ferðin suður gekk að óskum. Björn læknir var þá til heimilis í Krosshúsi á Akranesi hjá Guð- mundi Ottensen kaupmanni og konu hans Elísabetu Gunnlaugs- dóttur, og hjá þeim var mamma á meðan hún dvaldist á Akran- esi. Björn læknir skar nú bæði augun upp. Ekki svæfði hann hana á meðan, en dreypti meðali 'í augun, sem deyfði svo tilfinn- inguna, að hún kveinkaði sér varla; líka sagði hún, að hugsun- in hefði orðið sljórri. Þegar búið var að skera upp annað augað, bar lækjiirinn höndina fyrir augað, til þessað vita hvort hún sæi. Þá sá hún hönd læknisins í svo dýrðlegum bláma, að hún sagðist ekki hafa búast við að sjá slíkan lit í þessu lífi. Að lok- inni aðgerðinni bjó læknirinn um augun og vafði þar um marg- földum dúki, síðan leiddi hann hana upp stiga og inn í lofher- bergi, þar sem hún átti að liggja. Gluggi var á loftganginum, og þrátt fyrir þessar umbúðir varð hún þess vör, að einhver gekk fyrir gluggann og skyggði á hann. Hún átti að liggja í tólf daga hreyfingarlaus áður en tek- ið væri frá augunum. Nú víkur sögunni heim. Við vissum ekki hvernær faðir okkar kæmi heim aftur. Hann ráðgerði jafnvel, ef lækningin tæki stutt- an tíma, að bregða sér til Reykja víkur, en hann hvarf frá því og kom tafarlaust heim. Þá var það einn morgunn, að ég var stödd úti á hlaði. Kallaði þá til mín maður, sem var að slá þar nærri, að fólk kæmi framan holt. Mér var litið fram á holtin og þekkti menn og hesta og bað guð að hjálpa mér; ég hélt að mamma væri að koma heim jafn- nær. En þegar ég aðgætti betur, sá ég að mömmu vantaði og þá létti mér fyrir brjósti. Svo komu fréttirnar; aðgerðinni var lokið og læknirinn taldi, að hún hefði tekizt vel. Eftir tólf daga tók læknirinn umbúðirnar frá augunum á mömmu. Fyrst í stað sá hún allt í þoku, því að hún gat ekki feng- ið fullkomin gleraugu. Þá varð að panta öll gleraugu frá út- löndum hér voru engar gler- augnaverzlanir. Til þess að bjarga þessu við, batt læknirinn saman tvenn venjuleg gleraugu og með þau gat hún gengið dag- lega, en hvorki lesið eða séð neitt nákvæmlega. Þegar hún fór að horfa í kring- um sig og ganga um húsið hjá Birni lækni, þá kannaðist hún við allt. Þarna var komið húsið, sem hana hafði dreymt svo oft, og græna flötin var túnið hans Hallgríms í Guðrúnarkoti. Þeg- ar hún kom fyrst ofan í stofuna, þá var þar á borðinu pappastokk- ur með línsterkju, með stóru ,letri á lokinu; þetta voru fyrstu bókastafirnir, sem mamma sá eftir allan þennan árafjölda, og hafði hún hinar mestu mætur á þessum stokkum upp frá því. Sveinn Guðmundsson ,hrepp- stjóri á Akranesi, heimsótti eitt sinn mömmu meðan hún var þar. Hann hafði verið um skeið vetr- armaður á Borðeyri og var þá eitt sinn í kaupavinnu hjá for- hafa verið þar í hálfan mánuð eldrum mínum. Hann kvaðst án þess að hafa hugmynd um að móðir mín væri blind. Það sagði Björn læknir að sér þætti einkennilegt, að hafa ekki veitt því eftirtekt fyrri, að það fór fyrir fleirum sem Sveini. Nú komu fyrstu 'fréttirnar heim með bréfi frá Páli prófasti Ólafssyni á Prestbakka. Hann sat þá á alþingi, var þingmaður Strandamanna. Einn sunnudag var öllum þingmönnum boðið með nýja flóabátunm “Faxa” upp á Akranes, og þá heimsótti séra Páll mömmu og skrifaði pabba með fyrstu ferð, að hún væri komin á fætur og væri nú sjáandi. Nokkru síðar kom bréf frá lækninum; kvað hann þá ó- hætt að sækja hana. Þá var aftur lagt af stað; var þá komið fram í ágústmánuð. Á heimleiðinni varð mamma að binda fyrir aug- un alla leið; taldi læknirinn það nauðsynlegt, því enn væru aug- um nokkuð veik fyrir. Svo var það einn morgun, að Gunna fóstra okkar og fóstur- systir mömmu vakti máls á því við okkur, að gaman væri að fá súkkulaði og eitthvað fleira smávegis áður en mamma kæmi heim, þar sem hún drykki aldrei kaffi. Ég var svo heppinn, að kona hafði gefið mér eina krónu og annar maður fimmtíu aur. Með þetta var farið í kaupstað- inn, á Borðeyri. Þá var hægt að fá talsvert fyrir eina krónu og fimmtíu aura. Mikið var um að vera hjá okkur börnunum, þegar mamma og pabbi komu sunnan holtin. Ég kom út á hlað. Þá var mamma að heilsa Jónu, hún var þá á fjórða ári. Gunna fóstra hélt á henni á handleggnum. Mér fannst mamma vera allt of lengi (Frh. á bls. 7) Busíness and Professional Gards SELKIRK METAL PROOUCTS LTD. Reykháfar, öruggaata eldsvörn, og ávalt hreinir. Hltaelnlng, ný uppfynding, sparar eldivlC, heldur hita. KELLT SVEUNSSON Slml 54 258. 187 Sutherland Ave.. Winnlpeg. PARKER, PARKER & KRISTJANSSON Barrislers - Solicitors Ben C. Parker, K.C. B. Stuart Parker, A. F. Krlstjansson 500 Canadian Bank of Commerce Chambers Winnipeg, Man. Phone 923 561 S. O. BJERRING Canadian Stamp Co. RUBBER & METAL STAMPS NOTARY & CORPORATE SEALS CELLULOID BUTTONS 324 Smith St. Winnipeg Phone 924 624 JOHN A. HILLSMAN. M»D., Ch, M, 627 Medlc&l Arts. Bidg OFFICE 929 349 Home 408 2*8 Office Ph, 925 668 Res, 404 819 NORMAN S. BER6MAN, B.A., LL.B. Barrlster, Solldtor, eitc. 411 Childs Bldg, WINNIPEG CANADA | Phone 724 944 Dr. S. J. Jóhannesson SUITE 6 — 652 HOME 8T, VlCtalstlml 8—6 eftir hádegl ai»o e 123 I f ÍEIiDSTEljl TENTHST. BRANDON 447 Portage Ave, Ph, 926 885 ‘ DR. E. JOHNSON 304 EVELINE STREET Selkirk, Man. Offlee hrs. 2.30—6 p.m. Phones: Office 26 — Ree. 380 Phone 21 101 ESTIMATE8 FREE J. M. INGIMUNDSON Asphalt Roofs and Insnlated Sidlng — Repalrs 632 Simcoe St. Winnipeg, Man. Office Phone Res Phono 924 762 726 115 Dr. L. A. Sigurdson 528 MEDICAL ARTS BLDO. Office Hours: 4 p.m.—6 p.m and by appointment DR. A. V. JOHNSON DentUt 606 SOMER8ET BUIL.DING Telephone 97 982 Home Telephone 202 398 Drs. H. R. and H. W. TWEED Tannlceknar 406 TORONTO QEN. TRUBT8 BUTLDmO Cor. Portage Ave. og Smlth 8t. Phone 926 962 WINNIPBO Talslml 925 826 Helmllls 63 893 DR. K. J. AUSTMANN SérfrmBingur i aupna, eyma, nef og hverlca sjúkdámum. 209 Medic&l Arta Bldg. StofuUml: 2.00 tll 6.00 e. h. Dr. Charles R. Oke TannUeknir For Appointments Phone 9*4 208 Offlce Hours 9—6 404 TORONTO QEN. TRU8T8 BUILDINO 283 PORTAQ® AVE. Wlnnipeg, Man. DR. ROBERT BLACK BérfrœOingur < augna, eyma, nef og hdlssjúkdómum 401 MEDICAJL ARTS BLDO Graham and Kennedy St. Skrlfstofusfmi 928 861 HetmaMml 408 794 1 ' 1 SARGENT TAXI Phon* 722 401 FOR QUICK RELLABUE HERVICE * EYOLFSON’S DRUG PARK RIVER. N. DAK. islenekur lyfsaH Fölk tretur pantaC meCul og aan&C meC pöstl Fljöt afgrelCsla J. J. SWANSON & CO. LIMTTED 808 AVENUB BLDO WPO Fasteignasalar. Lelgja hda, Ot vega penjngalán og eJdsábyrgí bifreiCaMýrgC, o. s. rrv. Phone 927 538 % A. S. B A R D A L 848 SHERBROOK STREET Selur llkklstur og annast um «lt- tarlr. Allur útbúnaCur sá bestl. Ennfremur selur hann allskonar ■rdnnitrvarCa og legsteina. Skrifstofu talstmi 27 824 ITeimllls talsfml 26 444 Andrews, Andrews, Thorvaldson and Eggertson LögfrœOingar . 209BANK OF NOV.A SCOTIA BO Portage og Öarry 8t. Phone 928 291 1 1 i Dr. P. H. T. Thorlakson WINNIPEG CLINIC SL Mary’s and Vaughan, Wpg. Phone 926 441 j GUNDRY PYMORE Limited British QnaHtv Flsh Nettinp 58 VICTORIA ST„ WINNIPBO Phone 98 211 Manager T R THORVALDSON ýour patronage will he appreclateo Phone 924 981 H. J. H. PALMASON and Company Charirrrd Acconntants 819 MoINTYRE BLOCK Winnln«ie\ Canads CANADIAN FISH PRODUCERS. LTD J. H. PAOF \fanaoino DtrGCtnr Wholeaah' Dt8tribiiT.om of Fr *B>t and Frozen Plah. 311 CHAMBEKg 8TRKET Offico Ph 2« 32X ítofi Ph. 73 917 Phone 49 469 Radlo Servlce Speci&Uste ELECTRONIC LABS, B. THORKELBON, Prop. The most up-to-date Sound Bqulpment System. 592 ERIN St. WINNIPEG G F. Jonasnon. Pres. & Man. Dtr Keystone Fisheries Limited 404 SCOTT BLK, Slml 925 227 Whvleaale Diatribtéiors of FREflH AND FftöZfTN FI8H

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.