Lögberg - 09.06.1949, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 9. JÚNÍ, 1949.
FORRÉTTINDI
Ejtir GILBERT PARKER
J. J. Bildfell þýddi. — Ljóðin í þessari sögu eru
þýdd af Dr. Sig. Júl. Jóhannessyni.
“Og þú veðjaðir á veðreiðar?”
“Já.”
“Og tapaðir?”
“Já. Heyrðu Charley, ég var undar-
lega óheppinn ...”
“Já það var óheppni fyrir börnin
föðurlausu, ekkjurnar og þá sem mót-
lætið þjáir!” Charley leit hvast á
tengdabróðir sinn og fram hjá honum,
og í huga hans komu orð konu hans og
svar hans sjálfs. Fyrirlitning og gremja
var í málrómi hans. Og það var ein-
kennilegt líka að hann skyldi geta bros-
að, en það bros lofaði engu góðu fyrir
Billy Wantage.
“Þú hefir eytt öllum peningunum
býst ég við?” Bætti Charley við.
“Öllum nema hundrað dollurum.”
“Jæja, þú ert búinn að leika þér, nú
verður þú að borga fyrir leikinn.”
Billy átti yfir nokkru ímyndunarafli
að ráða, og hann var dramatískur, og
leist nú ekki sem best á hlutina.
“Ég fer og drep mig!” Sagði hann,
og barði hnefanum í skrifborðið svo
vínglasið hoppaði.
En hann var ílla undir búinn það
sem á eftir kom. Það var kominn óstyrk-
ur á tauga kerfi Charley, og skap hans
æst. Þessi hótun sem gerð var í flaustri
og af óeinlægni var honum andstygð.
Hann vissi að Billy var að ljúga — vissi
að ef það væri nokkuð, sem áreiðanlegt
væri, að Billy mundi ekki gjöra, þá væri
það, að hann dræpi sig ekki. Lífið var
Billy Wantage mjög kært. Andstyggð
Charley Steele á honum var dýpri og
meiri sökum þess, að hann var bróðir
Kathleenar. Því, ef það var nokkuð sem
hann vissi uppá hár um Kathleen þá
var það, að hún var ekki óærleg. Kald-
lynd var hún, en strangheiðarleg. Og-
þessi vesalingur, þetta huglausa ung-
menni var bróðir hennar! Enginn hafði
áður séð svip á andliti Charley Steele,
líkan þeim sem á það kom nú, því hann
lýsti bæði hefndarhug og íllvilja. Hann
beygði sig yfir Billy í reiði sinni:
“Þú heldur að ég sé fífl, og asni —
lyga þvættings hvolpurinn þinn! Þú hef-
ir gjört mig að þjóf í augliti allra manna
með að falsa nafn mitt, og stela pening-
um sem að ég var ábyrgðarfullur fyrir.
og svo tekurðu mig fyrir þann aumingja,
að ég muni hræðast sjálfsmorðs hótan-
ir þínar. Þú ert of mikill hugleysingi til
að taka þitt eigið líf, hvort sem að þú
ert gáður eða ógáður. Og hvað heldurðu
að væri unnið með því? Já hvað held-
urðu að væri unnið? Þú getur ekki skilið
að þú svívirtir systir þína með því, í
ofanálag, að stela frá mér!”
Billy.Wangate varð lúpulegur. Þetta
var ekki líkt Charley Steele sem hann
hafði þekt og umgengist síðan að hann
var lítill drengur. Það var eitthvað
hryssingslegt í máli hans, og málróm,
orðin skerandi og áherslurnar vægðar-
lausar, en áhrifa mikið var mál hans og
ákveðið. En þó að Billy nötraði undan
svipu höggunum, þá hjó hann eftir
einni setningu hjá honum, og hún var:
“í ofanálag að stela frá mér.” Charley
taldi þetta þá stuld frá sér, en ekki frá
ekkjum og föðurleysingjum! Það gaf
honum vonar neista. í óyndis úrræði
kraup hann á kné og bað um vægð — í
nafni eigin frelsis í nafni fjölskyldunnar,
í nafni Kathleen-ar, í nafni alls þess,
sem hann hafði í ósvífni sinni svívirt.
Tárin flóðu honum á augum, sönn tár-
yfirspents æðis, og hann kunni líka að
meta vald málskots síns.
“Ef að þú hjálpar mér í þessu
Charley, þá skal ég borga þér til baka
hvern einasta eyrir.” Sagði hann með
ákafa. “Það veit sála mín og heiður, ég
skal gjöra það. Þú skalt ekki tapa einum
einasta eyrir ef að þú stendur með mér.
Ég skal vinna baki brotnu til að borga
peningana til baka, eins lengi og ég lifi.
Ég skal ganga á dygðanna vegi alla
mína daga, svo hjálpi mér Guð!”
Charley Steele leit hvað eftir annað
til skápsins sem hann geymdi flöskuna
í. Ef að hann gæti sómasamlega fengið
sér í staupinu, en hann sá sér það, ekki
fært á meðan drengurinn kraup á gólf-
inu fyrir framan hann, þó að þorstinn
syrfi sárt að honum.
“Stattu upp”! Sagði hann stuttur í
spuna. Ég skal sjá á morgun hvað hægt
er að gjöra í þessu. Farðu heim, og farðu
ekki eitt fet að heiman í kvöld, og komdu
hingað klukkan tíu í fyrra málið.”
Billy tók hattinn sinn, lagaði á sér
hálbindið vandalega, strauk rykið af
knjánum á buxunum sínum, greip í
hendina á Charley, og sagði: “Þú eru sá
besti maður sem til er í veröldinni.”
Gekk svo fram gólfið til dyranna, og
þegar þangað kom var andlitið á honum
orðið laust við allar tilfinningar, eins og
knén á buxunum hans við rykið, en aft-
ur komin síngyrnis glampinn í augu
hans, og íbyggissvipurinn á andlit hon-
um sem hvortveggja var honum svo
tamt. Charley horfði á eftir honum og
þegar að hann kom að hurðinni var hún
læst.
Charley kom á eftir honum og lauk
upp hurðinni. Og þegar Billy gekk út um
dyrnar veitti Charley andlits svip hans
nána eftirtekt og hann sagði í hásum
róm: “Himnarnir bera vitni um það, að
ég held að þú sért ekki þess virði.” Svo
lét hann hurðina aftur og læsti henni.
Hann nærri hljóp til baka, til skáps-
ins við vegginn þar sem vínflaskan var
geymd, helti á glas og drakk, úr því í
einum teig og gjörði hið sama þrisvar
sinnum, svo settist hann við skirfborðið
sitt og varp öndinni léttlega og engin
svipbrygði frá því vanalega, vöru sjáan-
leg á andlitinu á honum.
VII KAPÍTULI
“Friður, Friður, en enginn friður
fáanlegur.”
Það var komið sólarlag þegar
Charley var búinn til heimferðar. Hann
hafði aldrei áður verið svo lengi á skrif-
stofunni, sem hann kallaði “Iðnaðar-
höllina,” í glettni og gamni.
Málin sem hann hafði unnið svo
glæsilega, hafði hann undibúið á kveld-
in heima hjá sér í hvíta múrsteinshús-
inu fallega sem stóð á hæðinni á meðal
álmviðar trjánna. í öllum málunum sem
hann hafið flutt, eins og í máli Joseph
Nadeau, mannsins sem myrti viðar-
kaupmanninn vék andúð sú, sem ríkt
hafði í huga dómaranna og kviðdómar-
anna, gegn þeim ákærðu, í byrjun yfir-
heyrslunnar fyrir skarpskygni, og hinu
óvanalega skýringar afli þessa manns,
sem gat á svipstundu tekið langar ræð-
ur, sem fluttar höfðu verið, og fært efni
þeirra saman í eina eða tvær setningar.
Snúið andúðinni gegn þeim kærðu í efa,
ef ekki sakleysis sannfæringu og dómn-
um, þeim ávalt í vil. En þegar út úr dóm-
salnum var komið litu menn hornauga
til mannsins sem þeir nefndu nú ávalt
fallega Steele.
Um þessa aðstöðu og ummæli, iét
Charley Steele sig litlu varða. Hann lét
sér lof, eða last sem vind um eyru þjóta.
í framkvæmdum hans réð efnishyggj-
an, í andlegri afstöðu sinni til lífsins,
sem með framkomu sinni, á fimm árum
hafði misboðið púritan lífsskoðun sam-
tíðarmanna sinna, af ásettu ráði, því
móðganir virtust framdar með stakri
fyrírlitningu á siðum manna og venjum.
Ekkert framkvæmdi hann leynilega.
Athafnir hans allar, voru sýnilegar öll-
um sem eftir þeim vildu taka. Hann spil-
aði á spil, talaði einarðlega, um vantrú
sína, hann fór í veiðitúra sem að lauk,
með allsherjar fylliríi, hann drakk opin-
berlega á veitingahúsum, hann sem átti
ættfeður sem í heiðri voru hafðir af
George konungi, og sem lögðu í sölurn-
ar alt sem þeir áttu í stríðinu við Banda-
ríkin, heiðursins vegna, og drengskap-
ar, stjórnmálamenn, rithöfunda, sem
að hann erfði þau lyndiseikenni í ríkum
mælir frá, sem nauðsynlegust voru til
farsælla framfara í landi senj var að
byggjast. Hversvegna að hann valdi sér
þessa lífs afstöðu ef að hnan var sjálf-
ráður að því vali—vissi hann einn. Hann
hafði sett mark sitt á umhverfi það sem
að hann átti heima í, fyrst með hinni
einkennilegu skapgerð sinni, og síðar
með því, hvernig að hann beitti henni.
Hvað var þessi maður að hugsa um, þeg-
ar að hann lagði frá sér skjölin og lét
þau ofaní járnkassann, svo járnkassann
ofan í skrifborðsskúffuna, sem hann
læsti og lét lykilinn í vasa sinn? Hann
var búinn að leita uppi hvern eyrir sem
Billy hafið tekið og, tapað og var búinn
að ákveða, að taka tap það á herðar sér,
til þess að frelsa manninn, sem hann
með sjálfum sér áleit ekki frelsis verð-
ann. En Kathleen kom honum til að
hugsa, — og hann leit út um gluggann
hjá sér, út yfir torgið og það fór hrollur
um hann. í huga hans komu skiftin sem
að hann hafði gjört við hana þá um dag-
inn og hann fann til ánægju kendar
meö sjálfum sér. Þessi óráðvendni Billy
“gjöra mig gjaldþrota” sagði hann við
sjálfan sig og í huganum bætti hann við,
peningarnir hafa gengið nokkuð ört út
þessi síðustu ár. Hann hafði tapað stór
upphæðum og gengið nærri höfuðstól
sínum. Hinu megin við torgið lá gata
fyrir ofan fjöruborð árinnar og á ánni
sá hann listi-bát sinn þar sem hann lá
við akkeri. Hinu megin við ána, langt
niður með henni, stóð hús sem að hann
hafið byrjað á að byggja fyrir sumar
heimili, en þegar að han lauk við það
var það líkara höll. Nokkrar súlur sem
hann hafði fengið frá Algeriu til þess
að skeryta með dyrnar ullu því að hann
varð að hækka alt þakið, og svo varð
hann að stækka alt húsið, og þannig
hafði það gengið með margt og margt,
en hann kærulítill með afleiðingarnar.
Hann hafði tryggt framtíð Kathleen-ar
nokkurnveginn, hvernig svo sem alt ylti.
Hann rendi augunum til trjánna fyrir
utan gluggann hjá sér. Hann gat séð
þresti sitja í limi trjána og heyrði til
næturgalans í fjarlægð og frá kirkjunni
sem þar var rétt hjá heyrði hann söng-
flokkinn syngja: “Nú lætur þú drottinn
þjón þinn í friði fara, eins og þú hefir
honum heitið.”
Farið í friði — Hvað var mikill frið-
ur til í heiminum? Hvar var hann að
finna? Orðin sem að Kathleen sagði við
hann þegar hún gekk út úr skrifstofu
dyrunum, endurhljómuðu í sálu hans:
“Ég býst við, að ég ætti að kyssa þig.”
“Friðurinn er gjald þagnarinnar, og
aðgerðaleysins, sagði hann viö sjált-
an sig hugsandi. Þar sem athafnalífið
er þróttmikið, þar er engin friður. Ef
að heilinn og holdið fitnar, þá er friður.
Kathleen og ég, höfum búið í friði býst
ég við. Ég mælti aldrei orð við hana sem
ekki mætti setja á legstein minn og hún
hallmælti mér aldrei, þangað til í dag.
Mér hefir aldrei tekist að komast ná-
lægt henni þar til í dag, í gegnum stríð
og armæðu. Samt höfum við lifað sam-
an í friði? Hvar er hinn sanna frið að
finna? Hann gamli Sainton býr þarna
fyrir handan. Hann giftist auðugri konu,
hann hefir búið við allsnægtir, hann
gengur prúðbúinn daglega og skreytir
sig með borðum og medalíum frá Drotn-
ingunni, en sonur hans varð að flýja úr
lanid. Svo er hann Herring.
Hann sofnar ekki dúr, vegna þess,
að dóttir hans ætlar að giftast greifa
frá ítalíu. Hann Latouche sem keypti sig
inn í ráðuneytið, hefir átt í endalausum
erjum síðan, og hann Kennedy, sem
konan er að dansa með til helvítis og
fjöldi annara og enginn einn einasti á
meðal þeirra, á yfir einni únzu af friði
að ráða, að undanteknum honum gamla
Easson, sem vigtar tvöhundruð fimtíu
og tvö pund, lifir eins og svín, stirðnar
upp andlega og líkamlega með hverjum
líðandi degi, og drekkur hálfa þriggja
pela flösku á hverju kveldi. Það er eng-
inn annar.
“Jú, það er!”
Hann sá mann lítinn vexti, svart-
klæddann, með svartann flókahatt koll
lágann og með kringlóttum börðum
koma gangandi eftir götunni, hár hans
var nærri hvítt og hann gekk í hægðum
sínum.
“Þarna er friður” sagði hann og hló.
“Ég hefi þekkt faðir Hallon í tuttugu og
fimm ár, og ég er viss um, að það hefir
enginn unnið meira eða harðara en
hann, enginn horft upp á meiri erfið-
leika, enginn tekið meiri þátt í vand-
ræðum annara, þó hann ætti við ofur-
efli að etja, þegar honum fanst skyldan
krefjast þess, og samt er friður í lífi
hans; hann á friðinn — frið sem yfir-
gengur allan skilning — að minstakosti
minn skilning. Heimurinn, náttúran,
Guð, eða hvað sem það heitir skuldar
mér frið. Og hvernig á það að veita
hann? Með því að svara spurningum
mínum. En það er einkennilegt, að eina
persónan sem að ég hefi mætt, og svar-
að hefir spurningum mínum mér til
gagns, er hún Suzan. Hún leggur allt
þetta niður svo skýrt. Sál hennar er
eins og óslípaður demantur, og hún hef-
ir náð föstum tökum á mannlífinu í
heild, en það einkennilega er, að hún
hefir alla sína daga umgengist, menn
sem stunda skógarvinnu, fiskimenn og
bændafólk, nema nokkra bæjarmenn,
sem tóku hana fyrir allt aðra persónu
en hún er, því Suzan er hreinlíf og ær-
leg, og sönn dóttir Aphrodite að upplagi.
Hún er sköpuð til þess að vera elskuð,
og fyrir þúsund árum hefðu elskhugar
hennar numið þúsundum. Og hún held-
ur að heimurinn sé undursamlegur, og
hún ann honum, og ánægjan umverfur
hana dag frá degi. Hver af þessum hefir
höndlað sannleikan? Súzan, faðir Hall-
on, Aphrodite, eða maðurinn frá Nazar-
et? Hvað er friður — sem fuglarnir og
dýr merkurinnar njóta —- hjarta dýrsins
innantóm ánægja, eða —”
Hann eins og vaknaði af draumi,
hikstaði, tók upp pappír, settist við
skrifborðið. Hann hélt áfram að skrifa
í klukkutíma, og þegar fór að skyggja
dró hann skrifborðið sitt nær gluggan-
um, og ómurinn frá kirkju kórnum barst
inn til hans í gegnum opinn gluggann og
hefir máske sett blæ á hinar einkenni-
legu hugsanir sem hann reit á blaðið.
Það sem hann reit þá um kveldið hefir
geymst, og þegar stálkassinn sem Char-
ley Steele geymdi það lítið sem honum
tilheyrði í var opnaður að honum látn-
um fundust máð blöð með eftir farandi
kvæði á.
Ásjóna þín er sveipuð hvítum hjúpi;
hann er sem þoka yfir marar djúpi.
Augu þín — hvort mig bannfæra eða
blessa —
birtast sem stjörnur gegnum hulu þessa.
Sleppi þér aldrei, Ástdís hvað sem
mætir:
eilífri glötun þú mig varið gætir.
Þú býrð í austri, ég í vestur vegi
við horfum bæði móti nýjum degi.
Okkar er beggja himinn blár og heiður
haminju vegur skyldi báðum greiður
Hvort okkar ætli hlutlaust um það dæmi
hvort þeirra betra sé — ef til þess kæmi.
Ósýnis trúin ræður ríki þínu
ræður Jehova boð og kenning mínu
Þú býrð við sólskin — angan grænna
grasa
goðhelga drauma — kant þar ekki að
hrasa.
Orðlaus ég syng með enga strengi
stemda,
stefnulaus hrekst í myrkri efasemda.
Hvað er oss veitt? Jú fæða og nokkrar
flíkur,
freistandi þess að verða gæfuríkur.
Fórnandi öllu fyrir valta borgun,
farsæll í dag, en sorgar barn á morgun.
Starandi út í -himinhvolfið bláa,
hrópandi stundum niður í djúpið lága.
Skoðandi lífið eins og fugl á flótta,
flugið sem misti gagntekinn af ótta.
Hví skyldi fárast? Homers drykkjuvinir
horfnir — þó allir teldust goða synir.
Þeir lifðu í glaumi — Hvað var hinu-
megin?
Hver þeirra kanske á nýjar skálar
veginn.
Helgidómsvörður, hljómleiksstjóri,
prestur,
hver í sinn stað — En alla lykil brestur.
Hvar er hann? — Dauðinn veit það —
enginn annar,
öllum að lokum kennir það og sannar.
Þegar um síðir virki og veggir falla,
Verður það sami guð, sem dæmir alla?
Alvitur, sanngjarn, alskygn, kærleiks-
ríkur?
Okkur þeim verstu sönnum föður líkur?
Hljóður ég bíð:— Frá hverfulleika sný
ég;
horfið er líf mitt — æsku hlátra flý ég.
Stelst til að skilja alt í konuaugum,
allan sannleika:— horfinn brunnum
taugum.