Lögberg - 21.07.1949, Qupperneq 2

1
L.ÖGBERG, FÍMTUDAGINN, 21. JÚLÍ, 1949.
Gefið í minningarsjóð kvenfélagsins Eining
í Seattle, til arðs fyrir gammalmenna-
heimilið Stafholt í Blaine, Washington
Frá 1. apríl 1947 til 1. júlí 1949.
Gjafir: Mr. og Mrs. Halfdan
J. Skonseng $10.00; Mrs.Schev-
ing $5.00.
í minningu um Kristi Árna-
son: Eining $1.50; Mr. og Mrs.
Jón Magnússon $2.00; Mr. og
Mrs. H. E. Magnússon $2.00;
Mrs. A. J. Anderson $1.00; Mr.
og Mrs. C. B. George $1.00; Mrs.
Freda Roundhurst 81.00; Mrs.
Anna Grandy Árnason $25.00.
1 minningu um Walter R.
Anderson: Eining $2.00;
I minningu um Oddný Árna-
dóttur: Falconer Anderson
$15.00.
I minningu um Jakobínu
Björnssn: Eining $2.00.
í minningu um Ellen Thordís
Björnson: Mrs. Belle Wandrey
$5.00.
I minningu um Halldór Björn-
son: Eining $2.00.
í minningu um Thomas og
Sesselju Borgford: Ed. Borg-
ford $10.00; Mr og Mrs. B. O.
Johannson $5.00.
í minningu um Sigurd Bard-
arson: Mr. og Mrs. A. S. Olson
$5.00.
1 minningu um Anna Sigrún
Foss: Ole Foss $25.00.
1 minningu um Runólf Good-
man: Mrs. Björg Thordarson
$5.00.
í minningu um Sigurð Hafliða
son: Mrs. Thorunn Hafliðason
$28.00; Mrs. Ingibjörg Friend
$5.00.
í minningu um Helga Hall-
son: Eining $2.00.
í minningu um Daisy Hall-
dórson: Mrs. Sigurlaug John-
son $1.50.
I minningu um Jacob Lindal
Hansson: Mrs. Gudrun Lindal
Magnusson $15.00.
í minningu um Indi C. Ind-
ridason: Eining $2.00.
1 minningu um Agnesi Jons-
son: Mrs. Sven Bjírnson $10.00.
í minningu um William R.
Johnson: Mrs. Pauline Johnson
$2.00.
I minningu um Ester John-
son: Eining $2.00; Mrs. Pauline
Johnson $2.50.
í minningu um Thorbjörn
Jonsson: Eining $1.50; Miss
Inga Matthíasson $1.00; Mrs.
Helga Johnson $3.00; Mrs. Björg
Thordarson $2.00; Mrs. Gud-
björg Kárason $0.50; Mr. og
Mrs. Jón Magnússon $2.00; Mr.
og Mrs. B. O. Jóhannsson $2.00;
Mrs. Halldóra Smith $1.00; Miss
Gunnlaug Thorlákson $1.00;
Mr. og Mrs. T. Pálmason $2.00;
Miss Lena Sigurdson $1.00; Mr.
og Mrs. Theo. Björnson $1.00.
1 minningu um Emmu Joseph-
son: Eining $2.00; Miss Lena
Sigurdson $2.00; Mr. og Mrs.
Theo. Björnson $1.50; Mr. og
Mrs. Jón Magnússon $1.50; Mr.
og Mrs. T. Pálmason $1.00.
í minningu um Hinrik Jakob-
son: Mrs. Gudrún Björg Vigfús-
son $10.00.
I minningu um Marie Anette
Jakobson: Mrs. Guðrún Björg
Vigfússon $10.00.
í minningu um Önnu Hannes
dóttir Líndal: Mrs. Guðrún Lín-
dal Magnússon $15.00.
í minningu um Gudmund
Magnússon: Robert S. Magnús-
son $10.00.
I minningu um Joseph Ed-
ward Moreau: Eining $2.00;
Mr. og Mrs. Jón Magnússon
$1.00; Mr. og Mrs. T. Pálmason
$1.00; Mrs. Björg Thordarson
$1.00; Miss Inga Matthíasson
$1.00.
í minningu um Halfridur
Maria Melsted: Mrs. Belle
Wandrey $5.00.
1 minningu um Þuríði Jónas-
dóttir Magnússon: Mrs Anna
Magnússon Hodgson $10.00.
í minningu um Gísla Matt-
híasson: Miss Ingibjörg Matt-
híasson $25.00.
í minningu um Mrs. Jenny
Maher: Mrs. Cathrine Ó. Rouske
$5.00.
í minningu um Hólmfríði
Rose Ólafson: Mrs. A. J. Ander-
son $1.50.
1 minningu um Emmu Ólaf-
son: Mrs. A. J. Anderson $1.00.
I minningu um George Peter-
son: Eining $2.00; Mr. og Mrs.
Jón Magnússon $2.00; Mr. og
Mrs. B. O. Jóhannsson $2.00;
Mr. og Mrs. K. Thorsteinson
$3.00; Mr. og Mrs. T. Pálmason
$2.00.
í minningu um Vera Roddy:
Eining $2.00.
I minningu um Guðrúnu J.
Sumarliðason: Mrs. A. J. Ander-
son $1.50.
í minriingu um Magnús Snow-
field: Mrs. Guðbjörg Snowfield
$1.00.
í minningu um John Simon-
son: Eining $2.00; Mrs. Björg
Thordarson $1.00; Mrs. Guð-
björg Kárason $2.00.
í minningu um Huldu Step-
henson: Mrs. Sigurlaug John-
so n$1.50.
I minningu um Sigurð J.
Stefánsson: Eining $2.00; Mr.
og Mrs. Jón Magnússon $2.00;
Mrs. Sigurlaug Johnson $1.00;
Sigurbjörn Johnson $1.00.
í minningu um Helga Sumar-
liðason: Eining $2.00; Mr. og
Mrs. Jón Magnússon $2.00; Mrs.
Sigurlaug Johnson $2.00; Miss
Leifa Goodman $1.00; Mr. og
Mrs. K. Thorsteinson $2.00; Mrs.
Björg Thordarson $1.00; Mr. og
Mrs. T. Pálmason $2.00; Mr. og
Mrs. B. O. Jóhannsson $3.00; Mr.
og Mrs. Theo. Bjarnason $1.00.
í minningu um Ásgeir Sölva-
son: Mrs. Margaret George
$1.00; Mr. og Mrs. Jón Magnús-
son $2.00; Miss Leifa Goodman
$1.00; Mr. og Mrs. T. Pálmason
$2.00.
í minningu um Elena G. Thor
steinson: Eining $2.00; Mr. og
Mrs. Jón Magnússon $1.00; Miss
Lena Sigurdson $1.00; Mrs. Sig-
urlaug Johnson $1.00; Mr. og
Mrs. Theo. Bjarnason $0.50; Mr.
og Mrs. King A. Sannes $5.00.
1 minningu um Eriku Thor-
lákson: Eining $2.00; Mr. og
Mrs. T. Pálmason $1.00; Mr. og
Mrs. Jón Magnússon $1.00.
í minningu um John Thor-
steinson: Eining $2.00; Mr. og
Mrs. J. Magnússon $1.00; Mrs.
Theo. Björnson $1.00; Miss Lena
Sigurdson $1.00.
í minningu um Ann Elizabeth
Thorleifson: Eining $2.00; Mr.
og Mrs. B. O. Jóhannsson $2.00.
í minningu um Thorgrím og
Solveigu Arnbjörnson: Mr. og
Mrs. B. O. Jóhannsson $5.00.
I minningu um Svein og Krist
rúnu Björnson: Mr. og Mrs. B.
O. Jóhannsson $5.00.
í minningu um Mrs. Mundy
Johnson, (Inga): Eining $2.00.
Samtals eru þetta $410.00.
Áður auglýst $138.00.
Samtals $548.00
Sent til Blaine $500.00.
í sjóði $48.00.
Mrs. Lillie Palmason, gjaldkeri
7358 — 18 N. W. Seattle.
Ranghverfan
Eins og flesta íslendinga vest-
an hafs mun reka minni til, gekk
Guðmundur Grímsson dómari
(þá héraðslögsóknari í Laugdon,
N. D. á hólm við yfirvöldin í
suður-fylkjum Bandaríkjanna,
fyrir mörgum árum síðan, útaf
meðferð og morði á ungum
pilti úr héraðinu, er lent hafði
þar undir „manna“hendur.
Eftir langvinnan og harðsótt-
an bardaga og kostbærar og
hættulegar raunir vann hann
að lokum í því éfni glæsilegan
og háttrómaðan sigur, sem varð
til þess, að nokkrum af hinum
sekustu var hegnt að einhverju
leyti, ýmsum gildandi lögum
breytt og nýjar varúðarreglur
voru lögleiddar. Þrælahald og
manndráp í hagsmunaskyni áttu
að varða við lög og jafnvel ekki
að líðast þar lengur, að minnsta
kosti opinberlega.
En núna, í júní 1949, birtist
grein í Magazine Digest, sem
bendir til þess að ekki sé allt
með feldu á þeim sláðum enn.
Og til upplýsingar þeim mörgu,
sem halda að ánauðarvinnan sé
öll hinumegin á hnettinum, læt
ég greinina hér fylgja í lauslegri
þýðingu. Hún birtist upphaflega
í New York Times og New York
Star, og hljóðar á þessa leið:
„Það er byrjað að rökkva, og
negrinn hikar við barm dýsins.
I fyrstu heyrir hann aðeins
krummagarg og sinn eigin hjarta
slátt; en áður en hann fær kast-
að mæðinni heyrir hann það,
aem hann áttaat mest. Hann
heyrir hundgá, í fjarska fyrst,
en fljótt nær og nær, og í ofboði
brýst hann út í dýið.
Er þetta í suðrinu? Já. Á dög-
um „Uncle Tom’s? Nei. Hann er
aðeins einn úr hópi 75.000 hvítra
og dökkra þræla í Bandaríkjun-
um. Ártalið er 1949.
Vera kann að hann sé einn af
þeim lánsömu, sem hundarnir
hafa ekki næmni til að þefa
uppi. Ef til vill lánast honum
að laumast fram hjá „mann“-
vörðunum á hverju varðbergi, í
skjóli náttanna, á hinni löngu
leið út í norðrið, eins og reynt
var stundum áður en þrælastríð
ið var háð. En ef svo er, þá er
hann hinn eini lánsami af
hverju þúsundi, sem það reyna.
Af 75,000 til 100,000, sem í á-
nauð eru við framleiðslu borð-
viðar, terpintínu, baðmullar og
sikurrófna í Florida, Georgia,
Mississippi og Louisiana, sára-
fáir reyna að strjúka af því að
það er að jafnaði ómögulegt.
Sterkar og háar vírgirðingar eru
umhverfis íbúðarhreysin og þar
utan við standa verðir með
hlaðnar byssur að sjá um að
enginn fari út eða inn. Menn-
irnir eru kvíaðir í öðrum enda
réttarinnar en konur og börn í
hinum. Eigendurnir vita (eins
og Nazistarnir sannreyndu) að
fáir þrælar eru svo innanbrjósts
að þeir geti hlaupið frá konum
sínum og börnum í höndum
þeirra. Og að jafnaði eru þeir
svo úttaugaðir eftir sextán
stunda þrældóm dagdaglega að
þeir sýkjast og deyja hver af
öðrum áður en varir.
Um mikla næturhvíld er
naumast að ræða, því jafnvel
þar, sem fjölskyldu er leyft að
hýrast sér í einhverjum smá-
klefa er allt svo þröngt og þæg-
indalaust — ekkert rafmagn,
rennandi vatn né salerni. Hús-
búnaðurinn er eldavél, ein drag-
kista og rúmdína fyllt með furu
barri. Opnar gættir í gluggastað
horfa S blygðunarleysi inn á
fæðingar og dauða.
Fyrir hverjar sakir eru svo
þessir menn hér niðurkomnir
Nálega einvörðungu vegna
skulda. Uppistaðan er einföld.
Til dæmis voru 60 uppskipunar-
menn í Broward, Florida, allir
negrar, handteknir fyrir það, að
sjást iðjulausir einn dag milli
verktíða og sektaðir fyrir um-
komuleysi; og dómurinn var
þrælavinna í bananagarði ein-
hvers herrans í byggðinni.
Þetta voru negrar við fasta
atvinnu og nutu því óvanalegs
öryggis. En setjum svo að negri
eða hvítur fátæklingur sjáist á
gangi á alfaravegi í Alabama,
eða standa um stund framan við
lyfjabúð í ríkinu Georgía, eða
jafnvel sjáist sitja sér til hvíld-
ar í heimahúsum, er ákæran hin
sama — hann er sekur umkomu
leysingi. Og ef hann maldar í
móinn við lögregluna er hann
féflettur og barinn og honum
stundum hótað að verða drep-
inn.
En ekki eru allir þrælar hafð-
ir innan vírgirðingar, þess þarf
ekki. Flestir þegnar þessara
fylkja eru leiguliðar, sem alltaf
eru skuldbundnir herrum sín-
um. Allt, sem til þarf er selt
þeim við einokun með ofurverði
svo þeir komist aldrei úr skuld-
unum, og verði að þræla áfram
í vonleysi eða láta seljast ella
til einangrunarhverfana.
Reyni leiguliði að flýja til
frjóari hverfa reka yfirvöldin
hann til baka með harðri hendi.
En til þess kemur sjaldan, því
allir vita að nágrennið iðar allt
af sporhundum og undirtyllum,
sem ekki svífast að meiða og
myrða hvern, sem vogar að
mögla við hinum viðtekna sið.
Sá, sem einu sinni lendir í
skuld á tæplega nokkra viðreisn
arvon. Vinnuþrælnum er að
vísu goldið 9 til 13 dollarar á
viku fyrir 16 stunda vinnu
hvern dag, sunnudaga sem aðra,
en af því verður hann að fæða
sig og sína og klæða. Og með
því að allt það verður að kaup-
ast á staðnum, vanalega við tvö
falt hærra verði en hið almenna
okurverð, verður torsótt að
safna miklu í skuldir. Jafnaðar-
verð á brauði er 20 c., svína-
kjöti $1.50 pundið, vinnuskór
$9.00 og strigabuxur $8.00.
En þar á ofan getur þrællinn
orðið fyrir enn meiri skakka-
föllum. Hann má ekki hafna og
velja. Herrann úthlutar því, sem
honum sýnist og leggur fram
sinn reikning við enda hvers
mánaðar. Og með því að hann
einn ræður því, spm í bækurnar
fer, eru tölurnar þrælnum oft
ónotalega háar.
Negri eða hvítur umkomu-
leysingi, sem sektaður hefir ver
ið fyrir að hafa ekki atvinnu,
hefir oft þurft að þræla heilt
ár eða meira þó sektin hafi ver
ið aðeins $25.00, auk málskostn-
aðar og flutnings til vinnustað-
arins. Og eitt staðsannað dæmi
er til af leiguliða, sem haldið
var í þrældómi við ósegjanleg
ókjör og píslir í tuttugu ár. En
þrælar, sem sloppið hafa segjast
vita dæmi þess, að börn, sem
þar hafa fæðst, hafi verið þar
í ánauð til dauðadags.
Og hvað höfum við gert í því
að afmá þessa smán?
Þó hin þrettánda árétting við
stjórnarskrána banni þrælkun
nokkurs þegns án hans sam-
þykkis, og frekari skýringar á
þegnréttindum væru lögleiddar
1948, reynist sú varðveiting ærið
torveld. Við lögin er eftir ein
sú gloppa, sem dugar. Á þræla-
haldarann verður nefnilega að
sannast að hann sjálfur viti að
hann sé að brjóta lög með at-
ferli sínu. Eigin framburður
hans um þekkingarleysi í þeim
sökum er honum nægileg vörn
fyrir dómnum;
Tíu þúsund umkvartanir
koma til stjórnarinnar árlega, en
aðeins sjö lögsóknarar eru fyrir
hendi til að liðsinna þeim. Að
minnsta kosti 2000 ákærur eru
lögmætar og verðugar ásjár, en
enga talsmenn er hægt að fá
frá miðstjórninni eða herbúðum
FBI., sem ekki hafa nóg lið fyrir
sínar annarlegu þarfir. Og rátt-
vísi héraðsins er annað hvort
.svo bundin sínum herrum í báða
skó eða svo hliðholl þeim í hag
að frá henni er einskis að vænta.
Fari svo að miðstjórnin stefni
þrælahaldara fyrir dóm og lög
er kviðdómurinn svo háður herr
unum að hann þorir ekki fyrir
sitt líf að gera þeim á móti skapi
og verður sektin því annað hvort
mild eða engin.
í ljósi þessara ástæðna er því
eðlilegt að mannréttindadeild
ráttvísinnar hafi á síðastliðnum
tíu árum lögsótt aðeins 15 af-
brotsmenn eða félög, og dóm-
fellt aðeins tíu. En þó lögin á-
kvarði minnst 5 ára fangelsun,
eða $5.000 fésekt, hefir enginn
af böðlunum verið sektaður um
fram 750.00, og aðeins einn
dæmdur til tveggja og hálfs árs
afplánunar.
Þegar þess er gætt, að hinn
nýliðni áratugur var að mestu
veltiár, með tiltölulega mikla
þörf á vinnuafli, má geta nærri
1 7 júní á Mountain
17. júní s.l. voru 5 ár liðin, síð-
an íslendingar fengu sjálfstæði
sitt, og þar með fullt vald til
að fara með öll sín mál, utan
lands sem innan.
Síðan 1944 hefir 17. júní hér á
Mountaian verið haldinn hátíð-
legur, með ræðum, kvæðum,
söng og útiskemmtunum, og
dansað að kvöldinu.
Út af þessu var ekki brugðið
þetta ár og verður þess lítillega
minnst í þessari grein. Vegna
þess að rigning var þennan dag
og fremur kalt, fór skemmtun
öll fram í samkomuhúsinu, þó
ætlunin hefði verið að hafa hana
úti í skemmtigarðinum.
Deildin Báran, eða öllu rétt-
ara væri að segja, framkvæmda
nefnd hennar, sá um allan undir
búning, í samvinnu við konurn
ar, sem höfðu ágætar veitingar.
Samkoman var sæmilega vel
sótt, þó maður á hinn bóginn
hefði getað búist við fleirum.
Forseti Bárunnar bauð gesti vel
komna og ávarpaði þá nokkrum
orðum, bað svo Rev. E. H. Fófn-
is að taka við stjórn.
Skemmtiskráin var svo í sam
andregnu máji þessi: Borgar-
stjóri M. I. Björnsson flutti stutt
en snjallt erindi. Já Mountain
þó fámenn sé hefir fengið borg-
arréttindi, og sagt er, og að öll-
um líkindum satt að þessi litli
bær sé minnstur af öllum borg-
um Bandaríkjanna. — (The
smallest City in the U. S. A.) —
en þetta var nú útúrdúr. —
Á eftir erindi Björnssons, sóló
söngur Miss Emily Sigurðsson,
Miss Marvel Kristjánsson við
hljóðfærið.
Aðalræðumaður dagsins var
Dr. R. Beck frá Grand Forks,
las hann fyrst kveðjur og árn-
aðaróskir frá utanríkisráðherra
Islands, Bjarna Benediktssyni,
fyrir hönd ríkisstjórnar Islands.
Ræða Dr. Becks var snjöll og vel
flutt, enda löngu viðurkenndur,
einhver áhrifamesti og ötulasti
talsmaður Islands og íslenzkra
mála á mörgum sviðum, sérstak
lega þó bókmenntalega — hér
vestan hafs. — Ræða hans að
þessu sinni fjallaði að mestu um
þátttöku hans, sem fulltrúa
Vestur-íslendinga við hátíða-
höldin á Þingvöllum 17. júní
1944 — þegar íslenzka þjóðin
endurheimti hið langþráða frelsi
sitt. —
Mrs. Hólmfríður Danielson,
frá Winnipeg, sem dvelur hér
syðra um tíma, við söngkennslu
unglinga, flutti ágæta ræðu, sem
var að nokkru tileinkuð land-
nemunum. Var í þessu erindi,
með afbrigðum vel lýst dugn-
aði, hetjulund, þrautseigju og
kjark, sem einkenndi þetta
fólk í baráttu þess við erfiðleika
í alls konar myndum. Sem dæmi
af ótalmörgum öðrum, hvað
hvers má vænta þegar harðnar
í ári og framtökin fækka.
Þótt ofangreind skýrsla bind-
ist aðeins við það, sem á sér stað
í Bandaríkjunum er langt frá að
það sé einsdæmi. Svipað ástand
og framferði má, því miður,
finna um allan hinn kapitalist-
tska heim, þar sem fésýslan er
á háu stigi. Mannúðin hefir ekk-
ert tækifæri í sifjastríði þess
fyrirkomulags. P. B.
dugnaðurinn var mikill gat Mrs.
Danielson þess, að á þessum ár-
um var pósturinn ekki fluttur í
bílum eða í flugvélum, heldur
af gangandi mönnum, sem blátt
áfram báru hann á bakinu. Svo
var það einn hlaupagarpurinn,
sem lagði lan dundir fót, máske
um 30 mílur á dag — að hon
um var stundum boðin keyrsla
í vagni, eða öðrum farartækjum,
einn daginn hittist víst svo á,
að hann átti kost á að keyra
með 3—4 mönnum, sem um veg
inn fóru, en þá var karli farið
að leiðast að klifra upp í vagn-
inn sva að hann kvað hafa
sagt: ,„Ég nenni ekki að vera
að þessu príli!“ —
Þetta hefir sjálfsagt verið
einn blessaði gamli íslenzki
karlinn — eins og Steingrímur
læknir Matthíasson kallaði þá.
Eitt er víst, duglegur hefir
hann verið og ósérhlífinn, — og
margir landnámsmenn í þessari
byggð og öðrum sveitum bæði
hér og í Canada hafa verið hon-
um líkir — því annars væru ekki
íslenzku byggðirnar og öll af-
koma fólks, það sem hún er í
dag.
Mrs. W. K. Halldórson og
Mrs. G. Goodman frá Milton
sungu tvö lög (Duet), Sólseturs
ljóð eftinr Guðm. Guðmunds-
son, lagið er eftir tónskáldið
góða séra Bjarna Þorsteinsson,
hitt lagið var Lofið Drottinn.
Mrs. S. A. Björnson spilaði
undir. —
G. J. Jónasson flutti kvæði til-
einkað deginum.
Þá söng séra Fáfnis 2 lög. Ég
vil elska mitt land og Drauma-
landið, lag eftir Sigfús Einars-
son, — ef ég man rétt, — Mrs.
Fáfnis við hljóðfærið.
Skrifari Bárunnar H. B. Grím
son las kveðju og árnaðaróskir
frá skrifara ríkisstjóra Fred
Aandahl — og ennfremur ástúð-
lega kveðju og árnararóskir frá
forseta Þjóðræknisfélagsins P.
M. Péturson, Winnipeg, Man.
Alltaf öðru hvoru meðan
skemmtunin stóð yfir voru sung
in mörg ættjarðarljóð, sem Rev.
Fáfnis stýrði og Mrs. Fáfnis
spilaði undir. —
I samkomulok flutti séra Fáfn
is ávarpsorð — og svo þjóðsöngv
ar íslands og Bandaríkjanna
sungnir af öllum. —
Samkoman fór hið bezta fram,
góður söngur, ræðurnar ekki of
langar en vel fluttar, allt fólkið,
sem hér á hlut að máli, og gaf
tíma sinn og fyrirhöfn til
skemmtana þennan dag á þakkir
skilið.
Sömuleiðis á forseti Bárunnar
og framkvæmdanefnd óskipta
þökk gestanna fyrir alla þeirra
vinnu og tímatöf — frá öðrum
störfum, — í sambandi við allan
undirbúning samkomunnar.
Ágætar veitingar fyrir alla í
samkomulok. A. M. A.
JOHN J. ARKLIE
OptomrtrÍMt. and Opticiem
(Eyes Examlned)
Phone 95 650
MITCHELL COPP LTD.
PORTAOK AT HAKORAVX
♦ ♦♦♦♦♦♦
TIL KAUPENDA
LÖGBERGS og HEIMSKRINGLU
Frá því var nýlega skýrt í báðum íslenzku blöðunum
vestan hafs, að verð æfiminninga, sem færu yfir 4 ein-
dálka þumlunga, yrði framvegis reiknað 20 cents á
þumlunginn; þetta er að vísu ekki mikill tekju auki, en
þetta getur dregið sig saman og komið að dálitlu liði.
Aðrar auglýsingar kosta 70 cents eindálka þumlungur.
Fyrix samskotalista reiknast 50 cents á þumlunginn.
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
THE VIKING PRESS LIMITED