Lögberg - 21.07.1949, Page 3

LÖGBERG. FIMTUDAGINK. 21. JÚLÍ, 1949.
3
Asgeir V.
Þann 29. september 1947, lézt
á danska gamalmennaheimilinu
í Vancouver B. C. Ásgeir V. H.
Baldvin 96 ára og 10 mánaða
gamall. Var hann jarðsettur í
Campbell River B. C. við hliðina
á leiði konu sinnar, sem þar var
jarðsett fyrir nokkrum árum
síðan.
Ásgeir var fæddur á Skútu-
stöðum við Mývatn á íslandi, 9.
desember 1850. Foreldrar hans
voru Baldvin Helgason og Soffía
Jósafatsdóttir. Bjuggu þau hjón
á Gröf á Vatnsnesi í Húnavatns-
sýslu. Ólst Ásgeir þar upp hjá
foreldurm sínum. Árið 1873
flutti hann með þeim til Canada,
og voru þau í þeim hóp íslend-
inga, sem flutti frá íslandi það
ár, og settist að í Moskoka í
Ontario. Eitthvað ári seinna
tóku flestir af þeim sér heimilis
réttarlönd , Rosseau-byggðinni,
með fram Rosseau ánni, sex míl-
ur frá Moskoka. Árið 1880 og
1881 tóku þar margir sig upp
og fluttu til íslenzku-byggðar-
innar, sem hafði verið í Pembina
County í Norður-Dakota. Var
Ásgeir einn í þeim hóp, sem
fluttu þangað. Ásgeir var einn
af þeim fáu, sem komu þangað
á þeim árum, sem höfðu nokkur
peningaráð. Keypti hann land
af kynblendingi (Half Breed),
sem hafði tekið sér land við
Tungu ána. Líka keypti hann
nautgripi og seldi þá aftur, og
græddi hann nokkuð á þeirri
verzlun. Nokkru seinna seldi Ás
geir landið, sem hann hafði
keypt við Tunguána til Stigs
Thorvaldssonar, manns sem
kemur mikið við sögu þeirrar
byggðar. Setti Stígur þar upp
verzlun og pósthús, sem hann
skírði „AKRA“, og starfrækti
Stígur það allan þann tíma, sem
hann var í byggðinni.
Nokkru seinna byrjaði Ásgeir
verzlun á Hallson í félagi við
Gísla Jóhannsson og starfræktu
þeir hana um nokkurt skeið, þar
til þeir seldu verzlunina. Er Ás-
geir hafði selt verzlun sína á
Hallson, fór hann til Gardar og
tók land þar í grendinni og bjó
hann þar í nokkur ár. Á því
tímabili tók hann þátt í félags-
málum byggðarinnar, sérstak-
lega í kirkjulegum félagsskap.
1885 var haldinn allsherjar fund
ur á Mountain til að ræða um
stofnun hins íslenzka Lút.,
kirkjufélags, var Ásgeir þar
einn af erindrekum Gardarsafn-
aðar á þeim fundi, og kom hann
þar fram sem öflugur stuðnings
maður þess, að slíkur félagsskap
ur væri stofnaður.
Það mun hafa verið um 1885
sem Ásgeir seldi bújörð sína
við Gardar og fór þá aftur til
Rosseau byggðarinnar í Ontario
°g byrjaði þar á búskap á ný.
Þar gekkst hann fyrir því að
pósthúsið „Hekla“ var stofnsett,
°g var hann þar póstafgreiðslu-
uiaður allan þann tíma, sem
hann var búsettur þar. 23. apríl
1886 giftist hann Hallfríði Gísla-
úóttur. Faðir hennar var Gísli
Tómasson frá Hamraendum í
Stafholtstunguhreppi í Mýrar-
sýslu. Var hann einn af þeim
fáu íslenzku búendum, sem eftir
voru í þeirri byggð.
Árið 1889 ritar Ásgeir stutta
grein um þessa íslenzku byggð
1 Rosseau og segir hann að þar
séu bara fimm íslenzkir búend-
Ur eftir af þeim, sem hafi upphaf
^ega tekið sér þar bólfestu.
Nokkru eftir aldamótin selur
Asgeir eignir sínar í Rosseau
flytur þá til Edmonton í Al-
herta í Canada. Þar tók hann
and nokkrar mílur frá Edmon-
t°n og bjuggu þau hjónin þar
1 n°kkur ár. Þar varð Ásgeir
yrir þeim áfelli, að tré, sem
ann var að fella lenti á hon-
um og fótbraut hann. Fyrir lé-
*Lga læknishjálp greri svo illa,
a hann var haltur upp frá því.
úr nokkurra ára búskap þar,
se di Ásgeir bújörðina og allt
ausafé sitt og flutti þá til Ed-
H. Baldvin
Ásgeir V. H. Baldvin
monton og keypti þar snoturt
hús og settist þar að.
Það var á því tímabili sem
mikið „Real Estate Boom“ var í
Edmonton, að Ásgeir flutti þang
að og fór hann að reyna lukku
sína á þeim sviðum og græddi
vel á því á stuttum tíma. Hann
var ætíð glöggur í fjármálum og
framsýnn, svo hann hann var bú
inn að selja mest af eignum sín-
um og koma þeim í peninga,
þegar botninn datt úr öllu at-
hafnalífinu 1914, þegar fyrra
stríðið skall á. Var hann því einn
af þeim fáu, sem tókst að halda
mestu af því, sem hann græddi
á því braski.
Árið 1939 seldi Ásgeir aftur
eignir sínar í Edmonton og flutti
þá til Campell River á Van-
couver-eyjunni í B. C. og keypti
hann þar ekru af landi og byggði
gott hús á því. Var þetta heim-
ili hans í miðri íslenzku byggð-
inni, sem þar hafði' myndast.
Þar missti hann konu sína og
varð upp frá því einmana og
einstæðingur, heilsulaus og elli-
hrumur. Systurdóttir hans Mrs.
Soffia Kyle frá Poulsbo í Wash.
kom þá til sögunnar honum til
hjálpar. Hún sá að það var ekki
mögulegt fyrir hann að búa þar
einan, og kom hún því til leiðar
að hann komst á danska gamal-
mennaheimilið í Vancouver, og
var hann þar til hinztu stundar,
og fór þar eins vel um hann og
mögulegt var.
Einn' daginn sem Ásgeir sat
í stól úti á grundinni fyrir i'ram
an húsið datt hann úr stólnum
og lærbrotnaði. Var hann strax
fluttur á sjúkrahúsið, gert við
beinbrotið og eftir nokkra daga
var hann fluttur til baka á
danska heimilið, fór honum þá
mikið að hrörna, því hann var
orðinn of hrumur og gamall til
að þola þetta áfall. Einn daginn
þegar læknirinn kom til hans
segir hann að það verði að koma
með hann á sjúkrahúsið á morg-
un, það þurfi að laga betur um
fótbrotið. Segir þá Ásgeir, að
þess þurfi ekki með, því að hann
fari í nótt. Þetta varð, hann and
aðist um nóttina.
Það er vert að geta þess, að
systurdóttir Ásgeirs heitins,
Mrs. Soffía Kyle, annaðist um
hann með mestu alúð og nær-
gætni eftir að hann lærbrotn-
aði. Hún og Mr. Kyle komu
hingað og leigðu sér húsnæði
svo hún gæti ætíð verið við til
að hjúkra honum sem bezt hún
gat. Og hún gerði það til hans
hynztu stundar.
Það er auðsætt af því sem hér
hefir verið sagt um æviferil Ás-
geirs heitins, að hann hefir verið
ötull athafnamaður um ævina.
Hann var allatíð mesti hófsemd
armaður og fór vel með efni sín.
Hann var vel gefinn og velles-
inn í ýmsum greinum, sérstak-
lega í trúmálum. Hann var fast-
heldinn við allt það gamla, og
honum var illa við allar nýjung
ar, eða breytingar á þeim svið-
um, og varð því á eftir flestum
samtíðarmönnum sínum í þeim
efnum. I stjórnmálum var hann
ákveðinn afturhaldsmaður og
leit illu auga allar nýjungar og
breytingar frá því sem áður var.
Hann var vel hagmæltur en fór
svo varlega með það, að það var
ekki öllum kunnugt um það.
Þeim hjónum varð aldrei barna
auðið.
Hann lifa tveir bræður, annar
í Alberta, en hinn í Oregon U. S.
A. Tvær systurdætur Mrs.
Bertha Ruddell í VancouVer
B. C. og Mrs. Soffía Kyle í
Poulsbo Wash. og einn systurson
ur, Walter B. Freeman í Oregon.
S. Guðmundsson
kostum sínum og göllum; fram
hjá því getum við aldrei komist,
því að enginn getur flúið sjálfan
sig, þó að hann ferðist á enda
veraldar. Og milli landsins og
þjóðarinnar, sem það elur á
brjóstum sér, er miklu nánara
samband, en margur gerir sér
grein fyrir. „Sálin er náskyld
þeim jarðvegi, sem hún er sprott
in úr“, sagði hinn vitri maður og
ágæti rithöfundur frænda okk-
ar Norðmanna hér í landi, O. E.
Rölvaag, er túlkað hafði land-
nemalíf þeirra með sjaldgæfri
djúpskyggni, og hann vissi hvað
hann fór. Jón skáld Magnússon,
sem eigi síður var vitur maður
og ágætt skáld, hafði hið sama
í huga, er hann sagði í snjöllu
kvæði: „Land og þjóð er orðið
eitt, annars væri hvorugt neitt“.
Þessvegna sagði Stephan G.
Stephansson einnig í sínu fræga
kvæði: „Þótt þú langíörull
legðir, sérhvert land undir fót,
bera hugur og hjarta samt þíns
heimalands mót“. Hann vissi vel
hvað hann söng, sá spaki maður
og mikli landnemi. Grímur
Thom$en, sem líka var maður
djúpvitur og hafði lært að meta
Island og íslenzka menningu eft-
ir langdvöl erlendis, færði sömu
hugsunina í dálítið annan bún-
ing málsins, er hann komst svo
að orði: „Innst í þínum eigin
barmi, eins í gleði og eins í
harmi, ymur Islands lag“.
Auðvelt væri að tilgreina
fjölda annara slíkra ummæla úr
kvæðum íslenzkra skálda
beggja megin hafsins. Það eitt
er víst, að við fáum eigi minnst
Islands, svo að við minnumst
ekki íslenzku þjóðarinnar, svo
nánum böndum eru landið og
þjóðin tengd; og sjálf berum
við ættmót landsins, sem ól okk
ur, eða feður okkar og mæður,
kynslóð eftir kynslóð.
En við minnumst eigi aðeins
íslands og íslenzku þójðarinnar
á þessum degi. Við minnumst
sögu hennar, og það af alveg sér-
stökum ástæðum. 1 dag er fimm
ára afmæli hins endurreista ís-
lenzka lýðveldis eins og utan-
ríkisráðherra Islands vék að í
hinu fagra og drengilega kveðju
skeyti ríkisstjórnarinnar til okk
ar, er ég las í byrjun máls míns.
Og eðlilega vekur fimm ára af-
mæli lýðveldisins upp kærar
minningar í huga mínum, því að
eins og ykkur er öllum kunnugt,
þá var það hið góða hlutskipti
mitt að vera viðstaddur stofn-
un lýðveldisins sem fulltrúi ykk
ar landa minna vestan hafs. Og
satt að segja, á ég dálítið erfitt
með að átta mig á því, að fimm
ár séu liðin síðan ég sat að Lög-
bergi vordaginn sigurbjarta, þó
regnþungur væri hið ytra, þegar
aldagamall og hjartfólginn
frelsisdraumur hinnar íslenzku
þjóðar rættist að fullu. Mér
finnst rétt eins og þessi söguríki
atburður hafi gerzt í gær, svo.
lifandi er hann og verður í
minningu okkar, sem bárum
gæfu til að lifa þann dag. Og
sannarlega á það ágætlega við,
á þessu fimm ára afmæli, að
rifja upp í megindráttum at-
burðina í sambandi við endur-
reisn hins íslenzka lýðveldis.
Enginn, sem ekki var úr
steini gerður gat verið á íslandi
dagana þá, svo að honum hitn-
aði eigi um hjartarætur, fyndi
það ekki glöggt, að þakklæti,
sigurgleði og vonargleði fyllti
huga manna og setti svip sinn
á þá vorbjörtu daga, daga djúp-
stæðra minninga og stórra fram
tíðardrauma. Það var vor í lofti
og vor í hugum fólksins. Reykja
vík blasir mér við hugarsjónum,
fánum og blómum prýdd, í sín
um allra fegursta hátíðarskrúða,
og sömu söguna var að segja
annars staðar á landinu. Hvar-
vetna var hinum langþráða
degi fagnað með bæjarprýði og
hátíðahöldum. Hér var um þjóð
hátíð að ræða í orðsins sönnustu
og dýpstu merkingu.
Fæðingardagur Jóns Sigurðs-
sonar forseta, hins mikla leið-
toga í sjálfstæðisbaráttu þjóðar-
(Framh á bls. 7)
Horft um öxl til lýð-
veldisstofnunarinnar
Eftir dr. Richard Beck prófessor,
vararæðismann íslands í Norður
Dakota.
(Rœða flutt á tslendingadegi að
Mountain, N.-Dakota, 17. júní
1949)
Þessi árlegi þjóðhátíðardagur
okkar íslendinga í landi hér er
dagur hugljúfra og margþættra
minninga, sér í lagi fyrir okkur,
sem á íslandi erum borin og
barnfædd. Við minnumst hins
svipmikla og hrikafagra ætt-
lands okkar á þessum degi;
Lands hinna miklu andstæðna,
elds og íss; lands blárra fjalla,
grænna dala og hlíða, blikandi
fjallavatna, fjarða og sunda,
hrynjandi fossa og hrað-
streymra fljóta, lækja og linda;
lands hinna bragandi norður-
ljósa á heiðum vetrarkveldum
og á sumrum lands hinna björtu
nátta, sem heilla hugann með
þeim undramætti, að engum
gleymist, sem undir það áhrifa-
vald hefir komist. Þá, einmitt á
þessum tíma ársins, er Island,
eins og skáldið mikla, sem land
nemi var á þessum slóðum,
sagði svo fagurlega: „Nóttlaus
voraldar veröld, þar sem víð-
sýnið skín“. Og ég vil biðja ykk
ur að ganga með mér í anda inn
í töfrahöll íslenzkrar hásumar-
dýrðar, eins og Örn skáld Arnar
son hefir lýst henni í hinu til-
komumikla og fagra kvæði sínu
til Guttorms J. Guttormssonar
skálds og okkar íslendinga vest
an hafs í heild sinni;
„Nú skulum við líta á landið
í Ijósflóði sólstöðudags.
Hver œskir sér fríðari fjarða
og fegurra byggðarlags?
Er hvolfast á snœfjallaháborg
ei hrukku- og blettalaust?
í blámóðu blágrýtishöllin
rís bursthá og veggjatraust.
Það hillir upp eyjar og útnes
sem œskunnar vonadraum.
Það kliðar í laufi og limi.
Það Ijómar á tjarnir og straum.
Og særinn er fljótandi silfur
og svellið á tindunum gull
öll sveitin í titrandi tíbrá
af töfrum og dásemdum full“.
\
Þannig er ísland, þegar það
skartar sínum dýrðlega sumar-
skrúða. En það á einnig „annað
gerfi og viðmót“, sinn harða og
kalda vetrarham, sem Örn skáld
lýsir einnig eftirminnilega í
hinu stórbrotna kvæði sínu, er
hann segir: „Það á frostgljáðan
fannkyngjuskrúða, sem er fag-
ur, en minnir á lík.“ Þannig er
okkar svipmikla og hrikafagra
ættland, hjartfólgið fæðingar-
land okkar margra í þessum
hópi, land hinna stærstu and-
stæðna, hins blíða og stríða.
En jafnframt því og við minn
umst landsins, minnumst við
þjóðarinnar, sem í landinu hefir
búið í meir en þúsund ár, háð
þar sína baráttu fyrir lífinu, oft
við hin óblíðustu kjör, en eigi
að síður borið sigur af hólmi.
Það er ættþjóðin okkar, með
Business and Professional Cards
SELKIRK METAL PRODUCTS LTD.
Heykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinir. Hitaeining. ný
uppfynding, sparar eldiviö.
heldur hita.
KEI.L.Y SVEINSSON
Simi 54 358.
187 Suthcrland Ave., Winnlpeg.
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOID BUTTONS
324 Smilh St. Winnipeg
Phone 924 624
Office Ph, 925 668 Res, 404 319
NORMAN S. BERGMAN, B.A., LL.B.
BarriMter. Solieltor, ete.
411 Childs Bldg,
WINNIPEG CANADA
PARKER, PARKER
& KRISTJANSSON
Barristers - Soliciiors
Ben C. Parker. K.C.
B Stuart Parker, A. F. Kristjansson
50« Canadian Bank of Commerce
Chambers
Winnipeg, Man. Phone 923 561
JOHN A. HILLSMAN.
M.D.. Ch. M.
332 Medical Arts. Bldg.
OFFICE 929 349 Home 403 288
Phone 724 944
Dr. S. J. Jóhannesson
SUITE 6 — 652 HOME ST,
i
Vlötalstlmi 3—5 eftlr hfidegl
447 Portage Ave,
AImo
123
TENTH ST.
BRANDON
Ph, 926 885
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
Selkirk, Man. «
I
Offlce hra. 2.30—6 p.m.
Phones: Ofíice 26 — Re«. 230
Oífice Phone Res Phon«
924 762 726 116
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BLDG.
Offlce Houra: 4 p.m.—6 p.m
and by appolntmeni
Talslmi 926 826 Helmills 53 893 j
DR. K. J. AUSTMANN
BérfrœOingur i augna, eyrna, nef
og kverfca sjúkdómum.
209 Medical Arts Bldg.
Stofutimi: 2.00 til 5.00 e. h
SARGENT TAXI
Phone 722 401
FOR QUICK RELIABLE
SERVXCE
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG WPG.
Fasteignasalar. Leigja hús. Ot-
vega peningalán og eldsábyrgC
bifreiBaábyrgC, o. 8. frv.
Phone 927 538
GUNDRY PYMORE
Limited
Kritinh Qualitu Fish Netting
58 VICTORIA ST„ WINNIPEQ
Phone 98 211
Uanager T. R. THORVALDBONt
íour patronage will be appreclated
C A N A D I A N FISH I
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAQE, Managing Director
Wholesale Distributors of Frash
and Frozen Flsh.
311 CHAMBERS STREET
Office Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917 j
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
LögfrceOingar
209B/iNK OF NOVA SCOTIA BG.
Portage og Garry St.
Phone 928 291
DR. ROBERT BLACK
SérfrœOingur i augna, eyrna,
nef oq hdlssjúkdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDG
Graham and Kennedy 8t.
Skrlfstofuslmi 923 851
Heirnasimi 403 794
EYOLFSON’S DRUC
PARK RIVER, N. DAK
islenzkur lyfsali
Fölk getur pantað meðul og
annað með pöstl.
Fljöt afgrreiðsla.
A. S. B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Selur Ilkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaCur sá bezti.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvaröa og legsteina.
Skrifstofu talslmi 27 324
Heimilis talsimi 26 444
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
St. Mary’s and Vaughan, Wpg.
Phcme 926 441
Phone 927 025
H. J. H. Palmason, C.A.
H. J. PALMASON & CO.
Chartered Accountants
305 Confederation Life Bldg.
Winnipeg Manitoba
Drs. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlœknar
«06 TORONTO GEN. TRUST8
BUILDING
Oor. Portage Ave. og Smlth St.
Phone 926 952 WINNIPEO
Cars Bought and Sold
SQUARE DEAL
MOTOR SALES
"The Working Man’s Friend"
Dl» líALA 297 Princess Street
rn. /0404 Haif Block N. Logan
Phone 21 101 ESTTMATF.S
FREE
J. M. INGIMUNDSON
Asphalt Roofs and Insulated
Siding — Repairs
632 Simcoe St. Winnipeg, Man.
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
506 SOMERSET BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephone 202 396
Phone 49 469
Radlo Service Speclallsts
ELECTRONIC LABS,
H. THORKELBON, Prop.
The most up-to-date Sound
Equipment System.
532 ERIN St. WINNIPEG
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir
Keystone Fisheries
Limited
404 SCOTT BLK, Slmi 925 227
Wholesale Distributors of
FRESH AND FROZEN FISH
_____________________________