Lögberg - 18.08.1949, Page 7

L.ÖGBERG, FIMTUDAGINW, 18. ÁGÚST, 1949
7
Ur skóla lífsins
Enn kemur hún á óvart:
Mikil síld virðist vera komin í Faxaflóa
Síldveiðiskip haja mælt sildartorfur víðs vegar inn flóann og biðu
í gærkvöldi skammt undan Akranesi eftir því að síldin æði
Svo virðist sem mikil síld sé komin inn í Faxaflóa. Síldveiði-
skipið Fanney kom til Akraness á laugardagskvöld með síld,
sem veiðst hafði út í flóanum þá nóttina áður. Sýndi bergmáls-
dýptarmælir skipsins mikla síld í torfum, sem voru inn allan fló-
ann og um átta sjómílur eða svo næst Akranesi. Sömu sögu höfðu
aðrir bátar að segja, sem voru á þessum slóðum nú um helgina,
og í gær sást mikil síld komin skammt undan Akranesi.
Framhald af bls. 3
dyrunum. Það var alveg ótrú-
lega langan tíma, sem það tók
þessa silalegu gripi að mjakast
fót fyrir fót útúr þessu myrkra-
húsi. En að lokum voru þær all
ar úti og ég einnig óáreittur af
öllum myrkranna verum. Um
leið var ég orðinn ákaflega mik
ill maður, að mér fannst. Ég
hafði flogizt á við drauga og
sigrað þá með ýmsum ráðum. Á
heimleiðinni, þar sem ég lötraði
á eftir meinlausum en alls ekki
saklausum kúnum, bauð ég öllu
byrginn, tröllum, útilegumönn-
um og hvers kyns óvættum, og
öllu því, sem ég óttaðist mest.
Ég bar alls staðar sigur af hólmi.
Smalastrákurinn, jafnvel á
barnsaldri, getur í ótrúlegu
skyndi vaxið frá smæð sinni í
heljarmenni, sem allt getur, á
öllu sigrazt og á flestu veit skil
milli himins og jarðar. Hann
verður hvort sem er svo oft að
taka ákvarðanir og ráða fram úr
erfiðleikum einn síns, liðs úti í
haganum í samskiptum sínum
við dutlungasöm dýr og marg-
breytileik náttúrunnar. Hann
mun þá oft eiga allra beztu
kennslustundirnar í skóla lífs-
ins. Þar eru þroskamöguleikar
unglingsins ótrúlega miklir.
Hann geysist fram á fáki ímynd
unaraflsins í mikilleik sjálfs
sín. Á þann hátt vex hann og
þroskast oft örara en árin segia
til um.
í sambandi við þetta, sem nú
hefir verið sagt, og allt það,
sem ósagt er um þroskamögu-
leika sveitadrengsins, verður
mér á að hugsa til kaupstaðar-
unglingsins. Hann á sannarlega
kröpp kjör við allsleysi götu-
lífsins. Honum mun alveg eðli-
lega veitast örðugt að skynja
hina sönnu fegurð lífsins og
njóta hennar, sem birtist sveita
drengnum í hverju litskrúðugu
blómi, sem blaktir, hverju strái,
sem grær, og hverri lífveru, sem
móðir náttúra elur við brjóst
sér.
2. Togarasjómaður
Ég er 23 ára gamall, og tel mig
fullharðnaðan karlmann. Það er
laugardagur fyrir páska, klukk
an laust fyrir 6 að morgni. Ég
er háseti á togara. „Óvaningur“.
Við erum á fiskiríi fyrir Suður-
landi í roki og allmiklum sjó.
Skipið rykkist til á kröppum
öldum. Ég ligg vakandi í „koju“
minni í „lúkarnum“ á togaran-
um Arinbirni hersi. í lúkarnum
eru 20 kojur í þrí- eða fjórsett-
um röðum með öllum veggjum.
Gólfplássið er eflaust innan 10
m’. Hitinn er rúm 30° C., and-
rúmsloftið er daunillt, því að
margir höfðu verið sjóveikir
hinn fyrsta sólarhring á sjó eftir
nokkurra vikna landlegu. Það
er hrópað niður í lúkarinn:
„Ræs!“, sem þýðir að við eig-
um að hypja okkur upp á dekk
til vinnu. Mér er sagt fyrir verk
um á máli, sem ég varla skil.
Það er „sjóararmál“. Rödd sjó-
mannanna er dimm og hás, en
há til að heýrast skuli yfir hvin-
inn í rá og reiða, ölduskellum og
skvampi hafsins. Á dekkinu ligg
ur fiskkös og hásetar í óða önn
í aðgerð. Mér er sagt að bera
lifrarkörfu aftur á. Ég þríf körf
una og legg af stað aftur með.
Ég er þungur á mér og stirður í
sjóstakknum og klofstígvélum.
Dekk skipsins er glerhált af fisk
slori og sjó. Aldan kastar togar-
anum upp og niður og til hliðar
í snöggum rykkjum. Ég kunni
ekki að stíga ölduna og enda-
slengdist því með lifrarkörfuna.
Þá heyrði ég ægileg öskur frá
hásetahópnum með verri for-
mælingum en ég hafði áður vit-
að að til væru í íslenzkri tungu.
Mér skildist fljótlega, að ég
hefði gerzt sekur um að kasta
fyrir borð nokkrum skilding
af lifrarhlut hásetanna, var því
ekki að undra, þótt þeir sendu
mér tóninn. Ég fór næstu ferð
með lifur og datt nú ekki. Veðrið
var vont og mikill sjór. Ég
heyrði „kallinum í hólnum“, en
svo var skipstjórinn nefndur, for
mælt fyrir fyrir að toga í svona
vondu veðri. Sjórinn gekk lát-
laust yfir skipið, og þótt ég væri
í nýjum stakk, varð ég fljótt
holdvotur. Olli þar mestu um,
að ég ekki kunni að verjast á-
gjöfunum og fékk því ískaldan
sjóinn niður með hálsmálinu,
bæði niður á bak og brjóst. Það
var 12 tíma uppistaða, og þótt
ég væri svo heppinn að vera ekki
sjóveikur, leið mér óskaplega
illa þennan dag. Og þannig gekk
þáð til í sex sólarhringa; þá
höfðum við fyllt skipið af fiski
og sigldum því til Reykjavíkur
að landa.
Mér hefir aldrei, hvorki fyrr
né síðar, liðið eins illa og í þessa
sex sólarhringa, sem fyrsti túr
togarans tók. Ég varð sár og
bólginn á höndum og í andliti
og mjög þjakaður á öllum lík-
amanum og jafnvel sálinni líka.
Mér fannst ég aðeins hafa mætt
skömmum og svívirðingum hjá
hásetunum og vanþakklæti fyr-
ir allt, sem ég reyndi að gera
eftir beztu getu. Síðar skildi ég,
að félagar mínir voru aðeins að
herða óvaninginn og sjóa mig
sem kallað var. Ég kveið mikið
fyrir að fara um borð aftur og
út á sjó, og mér fannst ég í raun
inni vera svo lasburða, að ekki
væri líklegt að mér tækist að
rísa úr kojunni og standa að
vinnunni á dekkinu. Ef svo færi,
vissi ég, að afmunstrun biði mín
við næstu löndun. En nú fór
brátt að ganga betur, ég vand-
ist vinnunni, sjónum og hásetun
um og fór að fella mig furðu
vel við allt um borð.
Ég hafði aldrei hugsað mér
að verða sjómaður. Þessi vertíð
á togara var aðeins farin af illri
nauðsyn til að afla mér fjár til
búnaðarnáms erlendis. Ef ég
hefði þá séð nokkurn annan
möguleika til að afla þess fjár,
hefði ég aldrei farið neinn túr á
togara og áreiðanlega ekki nema
einn.
Á miðju sumri kvaddi ég tog-
aravistina. Viðhorf mitt var nú
æði breytt frá fyrstu dögunum
um borð. Nú var svo komið, að
ég hugsaði í alvöru um að ger-
ast sjómaður fyrir lífstíð. Þeg-
ar til kom heillaði sjórinn mig
alveg ótrúlega. Ég hafði nú lítil-
lega kynnzt starfi og lífi sjó-
mannanna og fundið, að oft var
það erfitt og hættulegt, en líka
hressandi og kröftugt líf. Það
má með sanni segja, að á sjó er
annað hvort að duga eða drep-
ast. Kjörorð sannra sjómanna
er þó vissulega að duga og drep-
ast ekki. Skammdegisnóttin með
illviðrum og frosti er dimm og
köld, en hin bjarta sumarnótt,
með miðnætursumarsól er töfr-
andi og rómantísk, jafnvel um
borð í togara. Ég fullyrði að ég
hef aldrei verið þreyttari á lík-
ama og sál en fyrstu dagana, sem
ég var um borð í togaranum, en
ég hef heldur aldrei hvílst eins
vel og í kojunni þar. Og enn
þann dag í dag nýt ég svefns og
hvíldar hvergi betur en um borð
í skipi.
Eins og ég gat um áðan, taldi
ég mig fullharnaðan, áður en ég
fór til sjós. Eftir togaravistina
vissi ég, að svo hafði ekki verið.
— hvernig svo sem það hljóðar
til þeirra, sem þetta lesa, þá er
það samt satt, að sannarlega
vildi ég ekki_ hafa farið á mis
við þann þátt í skóla lífsins, sem
ég naut sem togarasjómaður. •
3. í Samvinnuskólanum.
Enda þótt ég telji mig ekki
„langskólagenginn“, hef ég
stundað nám í eftirtöldum skól-
um: í barnaskóla aðeins tvo vet
ur og aðeins átta vikur hvorn. í
Bændaskólanum á Hvanneyri
tvo vetur, Samvinnuskólanum
einn vetur, Landbúnaðarskólan-
um í Kaupmannahöfn þrjú ár
og í Askov á Jótlandi eitt sum-
ar. Vistarinnar í öllum þessum
skólum minnist ég með þakklæti
og hlýju og vildi ekki hafa verið
án hennar.
Þegar ég fór í Samvinnuskól-
ann hafði ég ekki hugsað mér
að verða verzlunarmaður, held-
var tilganur minn með veru
minni þar fyrst og fremst sá,
að afla mér nokkurrar almennr-
ar menntunar. Ég varð heldur
ekki fyrir vonbrigðum í þeim
efnum. Þrátt fyrir þá staðreynd,
að námsgreinar Samvinnuskól-
ans séu eðlilega miðaðar við að
ala upp og brautskrá verzlunar-
og kaupsýslumenn, og á þeim
vettvangi hefir skólinn staðið
vel að verki, þá er hitt ekki síð-
ur athyglisvert, að fjöldi Sam-
vinnuskólamanna hefir staðið og
stendur í fylkingarbrjósti
margra athafna- og atvinnu-
stétta landsins. Við Samvinnu-
skólanemendur skiljum að þetta
muni svo vera. Innan þessa
skóla ríkir sá frjálslyndi andi,
Sameinuðu þjóðirnar hafa höf
uðaðsetur sitt í Lake Success,
í útjaðri heimsborgarinnar
miklu, New York. En þær hafa
bækistöðvar úti um víða veröld,
hafa ráðstefnur og þing í mörg-
um löndum og borgum í senn, og
halda margs konar sendinefndir
og starfsmenn, sem fara um öll
lönd jarðar til eftirlits og erinda
fyrir þessi miklu alþjóðasamtök.
Við heyrum í íslenzku fréttun-
um frá Lake Success nú daglega
sagt frá sendinefndum í Grikk-
landi, í Kóreu, í Palestínu, í Indó
nesíu, í Nýju-Gíneu. Alls staðar
er verið að kanna þau kjör, sem
mannkynið á við að búa, leitast
við að tryggja það, að líitlmagn-
inn sé ekki kúgaður, ekki svelt-
ur og hrakinn. Sums staðar er
verið að koma á sáttum milli
þjóða og flokka, annars staðar
að líkna flóttamönnum og land-
leysingjum og bæta úr hungurs-
neyð. Aldrei í sögu mannkyns-
ins hefir neitt þvílíkt átt sér
stað í svo stórum stíl.
Það er mjög almennur skiln-
ingur, eða misskilningur, að alls-
herjarþing Sameinuðu þjóðanna
sé allt og sumt í starfi þeirra.
Því þingi er veitt mest athygli,
af því berast mestar fréttir um
átök hinna fjandsamlegu stór-
velda og fjandsamlegra hags-
muna, um orðaskakið og þræt-
urnar. Þeir, sem hlýtt hafa á
íslenzku fréttirnar frá Lake
Success hafa getað fylgzt með
þessu í vor, beint frá þingstaðn-
um svo að kalla og um leið og
atburðirnir gerðust. Margir
munu hafa buizt við, að þessar
fréttir mundu falla niður af
sjálfu sér um leið og allsherjar-
þinginu væri slitið. En þeir, sem
fylgzt hafa með fréttunum
munu hafa komizt að annari
raun. Þá fyrst þegar allsherjar
þinginu var slitið kemur það
fram í fréttunum til hlýtar,
hversu víðtæk og margbrotin
verkefni Sameinuðu þjóðanna
eru, og mörgum finnst, að eftir
það hafi fréttirnar orðið miklu
fróðlegri og lærdómsríkari. Þær
sýna viðleitni þessa alþjóðasam-
bands til þess að koma á friði,
jafna deilur, hindra sjúkdóma,
vinna gegn hungri, líkna og
fræða.
Með því að Sameinuðu þjóð-
irnar hafa ekki nema mjög tak-
markað vald enn sem komið er,
verða þær einmitt að beita
fræðslu og fortölum meir en
ella. Þær leitast við að koma
fram málum sínum með öllum
þjóðum með fræðslu, eða á-
róðri, ef maður vill heldur orða
það svo. Þetta er byggt á þeirri
gömlu góðu trú, að sá, sem veit
hið rétta, muni og fremur gera
hið rétta.
Upplýsingadeild Sameinuðu
þjóðanna er í Lake Success. For-
sem fær nemendurna til að
hugsa um fleira en verzlun og
kaupsýslu.
Ég á margar dýrmætar endur
minningar frá veru minni í Sam
vinnuskólanum. Þar var ánægju
legt samstarf og góður félags-
skapur við nemendur og kenn-
ara. Þótt húsakynnin væru í
þrengra lagi, var þar samt vítt
til veggja og hátt til lofts. Þar
fékk ég undirstöðufræðslu í fé-
lagsfræði og fagurfræði. Hvort
sem einhverjum sýnist, að slík
fræði eigi ekki mikið skylt við
verzlun, þá hafa þau komið mér
að meiri notum en margt annað
nytsamt, sem ég hef numið. Ég
tel mig ekki hafa þroskazt ann-
ars staðar meira andlega og á
jafn skömmum tíma en einmitt
í Samvinnuskólanum. Þar fékk
ég eitt það bezta veganesti og
beztu leiðbeiningar hjá Jónasi
Jónssyni, skólastjóra, sem ég
hef notið í skóla lífsins.
Runólfur Sveinsson
Samvinnan, 1949
stöðumaður hennar er Norð-
maður Tor Gjesdal. Það er á-
hugamál Sameinuðu þjóðanna
að ná sambandi til allra þjóða
og allra landa, beita fyrir sig
hverju menningarmáli, hversu
fáir sem skilja það. í þessu
skyni hefir auglýsingadeildin
það fyrirkomulag, að bjóða heim
fréttamönnum (þ. e. útvarps-
mönnum) frá hinum minni
löndum og fátækari þjóðum.
Þessum fréttamönnum er látin
í té hvers konar aðstoð við öflun
fréttanna, þeir fá vinnustofu og
vinnutæki, en verða, þó að búa
þröngt. Loks fá þeir umráð yfir
hljóðnema nokkrar mínútur á
dag, til þess að senda fréttir til
heimalands síns, á sinni eigin
tungu. Allt er þetta þeim og
landi þeirra kostnaðarlaust, og
að auki fá þessir heimboðsfrétta
menn nokkra þóknun upp í
dvalarkostnað. Þess er krafist í
móti, að útvarpið í heimalandi
þeirra útvarpi fréttunum og að
full samvinna sé um það.
Umboðsdeild Sameinuðu þjóð
anna fyrir Norðurlönd er í Kaup
mannahöfn. Forstjóri hennar er
Viggo A. Christensen. Hann
kom hingað til Islands í haust
eð var í erindum Sameinuðu
þjóðanna, og kynntist hér mörg
um í þeirri för sinni. Nokkru eft
ir heimkomu sína lagði hann til
við útvarpið hér, að það sendi
heimboðsfréttamann til Lake
Success, er allsherjarþingið tæki
þar aftur til starfa, 1. apríl.
Nokkrum mánuðum áður hafði
ungur maður héðan, Daði Hjörv
ar, komist að útvarpsnámi hjá
brezka útvarpinu, B.B.C., fyrir
meðalgöngu útvarpsins hér, en
seinna fór hann til Þýzkalands
og var þar með útvarpsmönn-
um, á vegum brezku og banda-
rísku herstjórnarinnar. Hann
sendi heim nokkra útvarpsþætti
eins og útvarpshlustendum er
kunnugt, þar með lýsingar á
„loftbrúnni“ til Berlínar. En
honum varð ágengt um það við
hernámsstjórnina, að fá að
fljúga með herflutningavélun-
um fram og aftur á flutninga-
leiðunum og taka lýsingar á seg
ulband. Daði hafði hitt Viggo
Christensen í Kaupmannahöfn,
á leiðinni til Þýzkalands, og það
varð úr, að útvarpsráð gaf Daða
umboð sitt til að þiggja heim-
boð Sameinuðu þjóðanna, að
verða fréttamaður íslenzka út-
varpsins í Lake Success. Átti
hann fyrst að vera þrjá mánuði,
en það hefir ráðizt, að hann
heldur starfinu enn áfram fyrst
um sinn. íslendingurinn mun
vera lang yngstur fréttamann-
anna þar; líka er hann einn síns
liðs, en flestar aðrar þjóðir
munu hafa þar að minnsta kosti
nokkra menn. Eins og margir
Veður hamlar veiðum
Þó að menn þykist hafa nokk-
urn veginn öruga vissu um það,
að þarna sé allmikil síld hefir
lítið verið hægt að veiða af
henni vegna óhagstæðrar veðr-
áttu og þess að síldin veður lít-
ið. Suðlæg og austlæg átt hefir
verið á þessum slóðum undan-
farna daga og henni fylgt ylgja
í sjó.
Veður batnar en síldin
vill ekki vaða
í gær og fyrradag var allsæmi
legt veður í flóanum og var þá
hægt að fást við veiðar. Mældu
síldveiðiskip í gær síld á stóru
svæði rétt upp undir Akranesi,
en síldin óð ekki. Síldveiðiskipið
Ófeigur frá Vestmannaeyjum
veiddi 180 mál af síld á þessum
slóðum aðfaranótt sunnudags-
ins. í fyrrinótt náði hann hins
vegar engri síld vegna þess hvað
torfurnar voru stutt uppi. Segja
sjómenn að síldin hafi í gær og
fyrradag verið á ótrúlega og ó-
venju mikilli ferð inn flóann,
og í gærkvöldi þegar blaðið átti
símtal við fréttaritara. sinn á
Akranesi biðu mörg skip yfir
síldinni rétt utan við skagann og
sýndu mælar skipanna mikla
síld. Var beðið eftir því að síld-
in æði svo að hægt væri að
kasta. En þegar blaðið fór í
prentun í gærkvöldi var ókunn-
ugt um það, hvort bátarnir
höfðu veitt.
Reknetaveiðin hafin
Fyrsta reknetasíldin barst til
Akraness í gær. Var það „Sigur
fari“, sem kom frá fyrstu lögn-
útvarpshlustendur munu hafa
veitt eftirtekt, eru rússnesku
fréttamennirnir alltaf næstir á
undan honum við hljóðnemann,
og tala í 10 mínútur; rússnesku
þulirnir eru alltaf tveir.
Formaður rttvarpsdeildarinn-
ar, sem hefir Evrópulöndin í
sinni útvarpssókn, heitir Hugh
Williams; hann er Ný-Sjálend-
ingur og maður ákaflega vinsæll
af öllum, sem til hans þurfa að
leita. Þannig safnast þarna sam-
an menn frá fjarlægustu lönd-
um og vinna saman sem ein
þjóð og bræður, en mál þeirra
allra er enskan.
FÁLKINN, 15. júlí
Magrir menn, konur
Þyngjast 5, 10, 15 pd.
Nýr þróttur, nýtt fjör, jjrek
Hvtllk unun, limlr styrkir, ójötnur
aléttast, hálsin verSur liðugur; lfkam-
inn ekki framar veiklulegur; þúsundir
manna og kvenna hafa komist I g68
hold; þetta fðlk þakkar Ostrex töflum
heilsubðt sina; vegna hins mikla nær-
ingarkrafts, er þær hafa. Engin hætta &
offitu, magurt fðlki þyngist frá 5, 10.
og 15 pd. Kynnist þessum nýja lækn-
ingalyfi! Notið Ostrex Tonic töflur, sem
styrkja lfkamann. 1 öllum lyfjabú8um.
MR. PETER JOHNSON
Representing
J.J. H. McLean&Co.
LTD.
PORTAGE AT HARGRAV*
Phone 924 231
■'The West's Oldest Music House"
Exclvsive Representatives for
HEINTZMAN & CO.
NORDHEIMER
SHERLOCK MANNING
NEW SCALE WILLIAMS PIANOS
Minnist
BETCL
í erfðaskrám yðar
inni með 82 tunnur af stórri og
feitri hafsíld. En þannig er öll
síld, sem veiðist af þessari
göngu. Sigurfari lagði reknetin
um klukkustundar ferð út af
Skaganum.
Auk Sigurfara var landað á
Akranesi í gær síldarafla
tveggja annara skipa, Ófeigs frá
Vestmanaeyjum, sem var með
180 mál og Braga frá Reykjavík,
sem var með 50 mál.
Togarinn Sindri frá Akranesi
er nú að búast á síldveiðar, en
hann hefir legið aðgerðarlaus
um skeið.
TÍMINN, 26. júlí
Góður drengur genginn
Þann 31. maí lézt að heimili
sínu 470 Ferry Road St. James,
Sigurður Stephensen, er um
langt skeið starfaði hjá Cres-
cent Creamery félaginu og naut
þar sem annars staðar virðingar
og trausts.
Sigurður var fæddur á Seyðis
firði 18. desember árið 1888, en
fluttist vestur um haf með hin-
um ágætu og gagnmerku for-
eldrum sínum, Jónasi fyrrum
póstmeistra Stephensen, og frú
hans Margréti, árið 1902. Komst
Sigurður snemma að atvinnu
hjá áminnstu félagi, og hélt
henni við vaxandi orðstír unz
kraftar þrutu. Sigurður kvænt-
ist árið 1909 og gekk að eiga
ungfrú Kristjönu Kristjánsdótt-
ur, er reyndist honum dyggur
förunautur og önnur hönd; þeim
hjónum varð tveggja barna auð
ið, er bæði menntuðust og kom-
ust vel til manns; eru það þau
Albert hljómlistarkennari í
Winnipeg, og frú Helen Abbott,
sem búsett er í Tacomaborg í
Washingtonfylki.
Kveðjuathöfn um Sigurð fór
fram frá útfararstofu Gardiners.
Séra McLaren þjónustaði við út
förina.
Sigurður Stephensen var bú-
inn heilsteyptri skapgerð, og
eins og hann átti kyn til, manna
vinhollastur; um þetta get ég
dæmt af eigin reynd vegna lang
varandi vinskapar við hann sjálf
an, foreldra hans og systkini
hans öll.
Ég var ungur, er ég fyrst
kynntist Stephensenfjölskyld-
unni á Seyðisfirði, og það var
eins og hún ætti í mér hvert bein
báðum megin hins breiða hafs;
slíkur trúnaður verður seint
þakkaður sem skyldi.
Sigurður Stephensen var glað
vær í hópi vina sinna og kær-
leiksríkur heimilisfaðir; en í
meginatriðum var hann hinn
leitandi alvörumaður, er brjóta
vildi hvert mál til mergjar svo
sem framast mætti verða.
Sigurður var góður Austfirð-
ingur — góður og velviljaður
maður.
Þökk fyrir samfylgdina!
E. P. J.
The Swan Manufacfuring Co.
Oor. ALEXANDER and ELLEN
Phone 22 641
Halldör M. Swan eigandl
*
Heimlli: 912 Jessie Ave — 40 958
JOHN J. ARKLEE
Optorrnetnrt and Optieian
(Eye* Examlned)
Phone 95 650
MITCHELL COPP LTD.
PORTAGE AT HARGRAVE
Utvarpsfréttastarfsemi
Sameinuðu þjóðanna
Islendinkurinn er yngsti fréttamaðurinn