Lögberg - 29.12.1949, Síða 1

PHONE 21 374

örfsí.
-
Ifl.VV’O’ S
\>Vtv^le'
rieaTteT
.tvd. DT"GS
A Complele
Cleaning
Insiilution
PHONE 21374
^ T ^\XK S* A rnmnl
ieA

A Compleie
Cleaning
Insiiiuiion
63. ÁRGANGUR
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 29. DESEMBER, 1949
NÚMER 52
GJAFIR, SEM MÁTT
HEFÐI VERJA BETUR
Á miðvikudaginn, þann 21.
þessa mánaðar átti einvalds-
herra rússnesku ráðstjórnar-
ríkjanna, Joseph Stalín, 70 ára
aldursafmæli. Feitletraðar fyrir
sagnir í tilefní af afmælinu
birtust á forsíðum dagblaðanna
í Winnipeg, þar sem frá því er
skýrt, að afmælisgjafirnar, sem
Stalín hefði borist, hefði numið
mörgum tugum smálesta en tal-
ið er að verðgildi þeirra nemi
$5.000,000. Flestar voru þær úr
Rússlandi og leppríkjum þess.
Litlar líkur munu á því að
Stalín sé gjafaþurfi og verður
því mörgum á að spyrja, hvort
eigi hefði verið mannúðlegra að
verja andvirði þessara gjafa til
líknar bágstöddum.
Flóð og skriður valda tjóni
í Neskaupstað
Ójærð á vegurn og vatn í kjöllurum húsa í kaupstaðnum
1 gærmorgun gerðust þau tíðindi í Neskaupstað að vatnsflóð
með skriðufalli féll á bæinn og olli miklu tjóni. Hafði rignt mikið
eystra dagana áður og mest í fyrrinótt. 1 gær var rigningunni far-
ið að slota og bjuggust menn við því að mesta flóðhættan væri
liðin hjá í bili.
Það var um klukkan sjö í gær
morgun að fólk varð vart við
það að svokallaður Konráðslæk-
ur í Neskaupstað hafði flætt upp
úr farvegi sínum og braut læk-
urinn sér nýjan farveg gegnum
kaupstaðinn. Urðu af þessu
vatnsflóð og spjöll mikil á hús-
um og mannvirkjum.
Flæddi inn í kjallara margra
húsa, garðar í kringum hús
skemmdust og aurskriður féllu
yfir húsabletti í miðbænum.
Auk þess rofnaði rafmagns-
kerfið um bæinn við það að
vatnið gróf sig niður í nýjan
farveg, en rafmagn komst aftur
á bæinn síðdegis í gær. Rennur
lækurinn nú til sjávar um nýjan
farveg gegnum miðbik kaup-
staðarins og hefir grafið sundur
eina aðalgötu hans.
TÍMINN, 24. nóv.
HRAÐ-NIÐURSUÐA
The Schwarts Engineering
Co. í San Francisco hefir tekið
upp nýja niðursuðuaðferð, sem
er í því fólgin að matvælin eru
hituð snögglega upp í 120—150
stig og síðan kæld jafn snögg-
lega og látin í umbúðirnar, sem
áður hafa verið gerilspeyddar.
Þessi aðferð er einkanlega hent-
ug við fljótandi og hálffljótandi
matvæli,’ sem hægt er að láta
renna í gegnum heit og köld rör
á víxl. Aðferðin hefir það til
síns ágætis að ekki finnst vottur
af ellibragði af matnum.
HETJA HÁLFRAR ALDAR
Tímaritið Time, sem gefið er
út í New York, flutti þann 27.
þ. m. grein um Winston Churc-
hill fyrrum forsætisráðherra
Breta, þar sem honum er líkt
við forna víkinga, og talin mesta
stjórnmálahetja fyrra helmings
tuttugustu aldarinnar.
JÓLAKVEÐJUR
Á jóladaginn ávarpaði hans
hátign, George sjötti Bretakon-
ungur, þegna sína víðsvegar um
hið víðáttumikla brezka heims-
veldi; barst ræðan á öldum ljós-
vakans til hinna yztu endimarka
þess og fjallaði um frið á jörð
og góðvild manna á meðal.
Einnig flutti forsætisráðherra
þessa lands canadísku þjóðinni
fagra jólakveðju og slíkt hið
sama gerði forsætisráðherrann í
Manitoba, Mr. Campbell, íbúum
fylkisins til handa; lögðu ávörp
þeirra beggja megin áherzlu á
boðskap jólanna og bræðralag
manna á meðal.
BANDARÍKI INDÓNESÍU
Síðastliðinn þriðjudag gerðist
sá söguríki atburður, að Banda-
ríki Indónesíu voru formlega
stofnuð, en í síðastliðin 350 ár
höfðu íbúar þessara Austur-
Indlandseyja lotið að öllu yfir
ráðum Hollendinga. íbúatala
þessa nýja lýðveldis nemur 170
miljónum. Fjögur ríki hafa þeg-
ar formlega viðurkent hið unga
lýðveldi, en þau eru Bretland,
Canada, Ástralía og Indland.
Höfuðborg Bandaríkja Indó-
nesíu er Batavia.
KVEÐJA FRÁ ÍSLANDI
Reykjavík, 19. desember, 1949
Félag Vestur-íslendinga, send
ir þér, herra ritstjóri, og lesend-
um Lögbergs, beztu jóla- og ný-
arsoskir, og þakkar fyrir blað
þitt, sem það hefir með þakklæti
meðtekið.
Kær kveðja
Hálfdán Eiríksson, formaður
SAKAÐIR UM UNDIR-
BÚNING AÐ SÝKLA-
HERNAÐI
Tólf japanskir vísindamenn, sem
rússnesk stjórnarvöld hafa all-
lengi haft í gæzluvarðhaldi í
Síberíu, hafa nú komið þar fyr-
ir rétt og eru sakaðir um undir-
búning á sýklahernaði meðan á
síðustu heimsstyrjöld stóð; láta
nýlegar fregnir frá Moskvu þess
getið, að hinir ákærðu hafi játað
á sig sök; yfirheyrslum var enn
eigi lokið, er síðast fréttist.
Heiðurssamsœti
UMFANGSMIKLIR VIÐ-
SKIPTASAMNINGAR
Verzlunarráðherra Breta hef-
ir kunngert, að Bretar og Júgó-
slavar hafi gert með sér við-
skiptasamning til næstu fimm
ára, er nemi fimm hundruð og
sextiu miljónum dollara. Hvor
aðilji um sig, tjáist hafa komist
að einkar hagkvæmilegum skil-
málum.
Þann 10. des. s.l. var heiðurs-
samsæti haldið einum landa
okkar í samkomuhúsi Árnes-
bygðar. Það er vitaskuld engin
nýlunda að slík samsæti séu hald
in hinum og þessum, af marg-
víslegum ástæðum og fyrir mis-
munandi verðleika.
Samsæti þetta hélt félag fiski-
manna, forseta sínum, Þorsteini
Kardal á Gimli og konu hans og
fjölskyldu, sem viðurkenningu
fyrir ágæta forustu hans síðast-
liðin 2 ár.
Sá er þetta ritar hefir aldrei
vitað viðurkenningu og þökk
lenda á verðugri einstakling en
einmitt Mr. Kardal.
Saga Kardals er ekki ýkja
löng í þessu landi, en hún er at-
hyglisverð og merkileg að ýmsu
leyti. Hann mun hafa komið til
þessa lands árið 1922 (?), ó-
mentaður að öðru leyti en barna
skólanámi á sveitakenslumæli-
kvarða og dróg það sjaldan mjög
langt. Ólæs var hann og mállaus
á enska tungu. Innan örfárra ára
talaði hann og las ensku reip-
rennandi, og flytur ræður á svo
góðu ensku máli að til er tekið.
Kemur hér fram sem oftar að
góðar meðfæddar gáfur samfara
eldheitum áhuga, vega vel svo
mikið sem stundarseta á skóla-
bekk.
Allmörg fyrri ár sín hér, lagði
hann stund á fiskimensku og
farnaðist í bezta lagi. Hann varð
þess bráðlega var, að ýms vanda
og velferðarmál fiskimanna voru
óleyst, og ef til vill órannsökuð
með öllu, af ókunnum ástæðum
frá umliðnum tíma. Hann tók
því að kynna sér sögu og gang
fiskiveiðamálanna og varð bráð-
lega ljóst hvílík harma- og
hryggðarsaga slíkt var frá upp-
hafi til enda. Einsetti hann sér
því að verja kröftum sínum
þessu máli til framdráttar og
freista hversu takast mætti í
þeim efnum.
Af og til bar við að sendi-
menn Manitobastjórnarinnar
mættu á fundum fiskimanna, til
þess er þeir nefndu að „vita
vilja þeirra“. Þá hlaut Kardal,
ekki einungis það hlutverk að
svara fyrir hönd félagsmanna,
heldur einnig að krefjast ýmsra
réttarbóta sem þóttu nýlunda,
og gjörði það með þeim skör-
ungsskap og einurð, að félögum
hans varð ljóst, að hann var ein-
mitt maðurinn, sem var hæfast-
ur til þess að ráðstafa málum
þeirra innan félags og utan í
framtíðinni.
Kardal rækir starf sitt með
heilum hug og fullri alvöru;
hann ferðast um vetur og sumur
meðal fiskimanna um veiðitím-
ann, heldur yfir þeim ræður og
hvetur þá til dáða, hann sannar
þeim með órækum dæmum að
sameinaðir muni þeir standa en
sundraðir falla. Séu nokkrar
undantekningar meðal fiski-
manna að taka þessi eggjunar-
orð alvarlega, þá er það áreiðan-
lega ekki sök forsetans.
Margar ferðir mun Kardal
eiga í stjórnarráðsbyggingarnar
við Broadway í Winnipeg til
þess að leggja fram beiðnir og
kröfur — eftir því sem rök
standa til — fyrir hönd fiski-
manna og vissulega hefir hann
ýmsu kdmið til leiðar, sem telja
má til verulegra hagsbóta, en
örðugur mun róðurinn vera á
stundum og ekki mun hann
ætíð hafa byr Hrafnystumanna
á þeim slóðum.
Ekki er mér kunnugt um með
limatölu fiskimanna, en ég veit
að sú tala er álitleg að minsta
kosti á pappírnum. Vonandi er
að fiskimenn þekki svo sitt vitj-
unartíma, að þeir fylgi þessum
foringja sínum ótrauðir og sam-
heldnir.
Gömul harmsaga yrði óefað
endurtekin, ef menn vanræktu
skyldur sínar við sjálfa sig og
félaga sína, á þeim tíma sem
mest ríður á að standa saman og
hörfa hvergi. Trú mín er sú, að
með einlægri samheldni þeirra
sjálfra og forustu Kardals, muni
fiskimenn eiga bjartari framtíð
en fortíð.
í samkomulok var Kardals-
hjónunum afhentur alldigur fé-
sjóður á dýrmætum silfurdiski,
þess utan blómvöndur fyrir Mrs.
Kardal sérstaklega. Ýmsir ræðu
menn fluttu Mr. Kardal þakkar-
ávörp við góðan róm áheyrenda.
Samkomugestir munu hafa ver-
ið í kringum 300 og Önnur eins
tala styrkt samkomuna, án þess
þó að geta verið þar viðstaddir.
J. G.
SENDIHERRA DANA
FÆRIR RÍKISSTJÓRN-
INNI ÞAKKIR
SENDIHERRA Dana á Islandi,
frú Bodil Begtrup, gekk í gær á
fund utanríkisráðherra og bar
honum þakkir ríkisstjórnar Dan
merkur og dönsku þjóðarinnar
fyrir þann þátt, sem ísland átti
að því, ásamt Noregi og Svíþjóð,
að bera fram tilmæli til ríkis-
stjórna Frakklands, Bretlands
og Bandaríkjanna um að stuðla
að því að leysa vandræði Dana
í sambandi við flóttamanna-
vandamálið í Suður-Slésvík.
í þessu sambandi gat sendi-
herra þess, að danska þjóðin liti
á hin sameiginlegu tilmæli
frændþjóðanna sem sönnun fyr-
ir þeim samhug og frændrækni,
sem ríkti meðal Norðurlanda-
þjóðanna, og að Danir litu svo
á, að þessi ráðstöfun væri vel
til þess fallin að vekja áhuga
stórveldanna fyrir því að rétta
hlut Danmerkur í þessu vanda-
máli.
(Frétt frá utanríkisráðuneyt-
inu). — Mbl. 6. des.
HJÓNASKILNAÐIR
Hjónaskilnuðum fer mjög
fjölgandi í Danmörku. Árið 1945
voru þeir 5849 og árið 1946 7500.
Er þetta tvöfalt fleira en fyrir
stríð. Af hverjum tíu nýjum
hjónaböndum slitnaði upp úr
tveimur. Þetta er þrefalt meira
en í Noregi eða í Svíþjóð, og
Danir hafa þann vafasama heið-
ur að vera mesta hjónaskilnaðar
landið, segir blaðið Köbenhavn.
Hagstofan danska bendir ekki á
neinar sérstakar ástæður til
þessa, en tekur fram að hjóna-
böndunum hafi fjölgað mikið.
Skyldi það ekki geta verið hús-
næðisleysi og vaxandi „tauga^
stríð“ sem á sökina.
ÆGILEG UMFERÐAR-
SLYS
í Canada og Bandaríkjunum
urðu, um nýafstaðin jól, um-
fangsmeiri umferðarslys en
nokkru sinni fyr; í þessu landi
biðu 42 manneskjur bana af
völdum bílaárekstra en í Banda-
ríkjunum, að því er síðast frétt-
ist, 517 manns. Sum þessara
slysa stöfuðu frá illviðri og vond
um vegum.
NÆGUR SVEFN
Ekkert vopn dugir betur í bar
áttunni við ellina en langur og
nógur svefn. Ekkert fegrunar-
lyf gefur húðinni -jafn fallegan
blæ. Þótt þér notið allar mögu-
legar tegundir krema og and-
litsvatna, munuð þið komast að
þeirri niðurstöðu, að það hefir
lítið að segja, ef þér farið ekki
í rúmið fyrr en um miðjar næt-
ur og snemma á fætur. Það kem
ur okkur fljótlega í koll að vaka
lengi frameftir. Einn góðan veð-
urdag förum við að sjá hrukkur
kring um augu okkar og þrota
í augnalokunum. Tíminn fer al-
veg nógu illa með okkur kon-
urnar, þótt við ekki hjálpupa hon
um til að vinna bug á æsku okk-
ar og þrótti.
Flestar okkar vinna frá morgni
til kvölds, annað hvort að hús-
störfum eða verzlunar- og skrif-
stofustörfum, og eru því oft
þreyttar, þegar komið er fram á
kvöld. Hið eina rétta í þeim til-
fellum er að leggja höfuðið á
koddann og vona, að svefninn
aumkist yfir okkur.
Ef þér vinnið frá morgni til
kvölds, og sjáið yður þó ekki
fyrir nægum svefni, getið þið
ekki með nokkrum rétti tautað
og nöldrað yfir því, þar eð þér
getið einungis sjálfri yður um
kennt.
Það þarf engin, sem fer óút-
sofin á fætur að ímynda sér, að
hún standi jafnvel í stöðu sinni
og hún annars getur. Heili henn
ar er ekki jafn skarpur og venju
lega, drungalegar hugsanir gera
vart við sig og göngulagið verð-
ur þunglamalegt. Engu að síður
eru margar starfandi konur, sem
þrátt fyrir annríki alla daga,
vaka fram eftir nótt eftir nótt.
Fyrr eða seinna kemur að því,
að þær ofbjóða líkama sínum, og
missa heilsuna.
Við þurfum meiri svefn á vet-
urna en á sumrin, vegna þess,
að þá höfum við minna sólskin
og minni útivist.
Og gleymið því ekki, að þér
getið orðið of þreytt til að geta
sofið. Það stafar af því, að tauga
cerfið er að mótmæla, gera upp-
reisn. — Sumir læknar segja,
að svefnleysi sé mjög að færast
aukana. Látið það ekki sannast
á yður, eins og það gerir, ef þér
eruð ekki á verði gegn óvinum
heilsunnat. EININGIN
OLÍULINDIR í DAN-
MÖRKU
Danish American Prospecting
Company hefir nýlega byrjað á
jarðborun, sem að líkindum verð
ur sú dýpsta, sem nokkurn tíma
hefir verið gerð í Evrópu. Það
er við Hvidsten hjá Hariager,
sem borað verður og er áætlað
að bora þurfi 4000 metra til þess
að gera sér von um að finna
steinolíu. Á öðrum stað í Dan-
mörku hefir verið reynt að bora
áður, en þar var hætt þegar kom
ið var niður í 3000 metra hæð.
Þrjátíu manns vinna að borun-
inni og ef allt gengur að óskum
verður holan orðin 4000 metrar
í desember.
HERSTYRKUR CANADA
Áætlað er að herstyrkur Can-
ada á næsta ári nemi 50,000
mönnum, er þar átt við allan
mannafla lofthers landhers og
flota; þessu samkvæmt eykst
heraflinn um 7000 manns frá því
sem nú er. Útgjöld til hervarna
fyrir næsta fjárhagsár aukast að
mun vegna kaupa á flugvélum,
smærri herskipum og radartækj
um. Fyrir þessu verður að fullu
gerð grein, er Mr. Abbott á
næsta þingi leggur fram fjár-
hagsskýrslu sína.
VILJA FÁ JARÐNÆÐI
í ALBERTA
Fjölmennir hópar Mennonita,
er eigi hafa getað fengið keypt-
ar bújarðir í Manitoba, eru nú
að leita fyrir sér um jarðnæði í
High River héraðinu í Alberta,
en þar eru taldir landkostir góð-
ir; menn þessir stunda samvinnu
búskap, og eru að reyna að festa
kaup á landssvæði í Alberta-
fylki, sem mælt er að kosta muni
sex hundruð þúsundir dollara.
Ný útvarpsstöð tekur senn
til starfa í Winnipeg
Frá því hefir nokkru áður ver-
ið skýrt hér í blaðinu, að ný út-
varpsstöð, C K Y væri á upp-
siglingu hér í borginni fyrir at'
beina Norman S. Bergmanns lög
fræðings; þessi nýja útvarps-
stöð hefir aðsetur að 432 Main
Street; verður hún búin öllum
þeim fullkomnustu áhöldum,
sem tækni nútímans veit bezt
skil á; dagskráratriði verða þau
vönduðustu, sem hugsast getur
og ekkert til sparað, er veita
megi hlustendum hina fullkomn
ustu ánægju; númerið á viðtæk-
inu verður 1080.
CANADASTJÓRN SETUR
LÁGMARKSVERÐ Á
REYKT SVÍNAKET
Samkvæmt tilkynningu frá
Rt. Hon. J. G. Gardiner, verður
lágmarksverð á reyktu svínaketi
til Bretlands $32.50 fyrir 100
pundin á komandi ári. Rretar
munu þó ekki borga nema $29
fyrir 100 pundin en Canada
stjórn borgar framleiðendum
mismuninn, $3.50. Talið er að
þessi ráðstöfun muni kosta sam-
bandsstjórnina $2.000,000. Senni-
legt er að stjórnin setji einnig
lámarksverð á egg og ost.
STEFÁN ÍSLANDI
ÁNÆGÐUR
KAUPMANNAHÖFN, 7. des. —
Nationaltidende birta langt
viðtal við Stefán íslandi óperu-
söngvara í tilefni af því, að hann
er fyrsti íslendingurinn, sem
hlýtur kammersöngvaranafnbót.
— Fyrst þegar mér var til-
kynnt gegnum síma, að ég hefði
orðið þessa heiðurs aðnjótandi,
hélt ég að það væri verið að
segja mér það í gamni. Mér
fannst ekki ég eiga þann heiður
skilið og hafði enda talið, að
þessi nafnbót væri ekki veitt út-
lendingum í Danmörku.
En útnefningin gleður mig og
það ekki minst vegna þess að
mér er kunnugt um, að hún hef-
ir vakið gleði heima á Islandi.
Þetta treystir líka samvinnu og
skilning milli íslendinga og
Dana og hrindir þeirri bábilju,
að það þýði ekki fyrir íslending
að koma til Danmerkur. —
Mbl. 8. des.
HERNAÐARBANDALAG
Fregnir frá Moskvu á mánu-
daginn létu þess getið að rúss-
nesk stjórnarvöld og stjórn
kommúnista í Kína væru í þann
veginn að gera með sér hernað-
arbandalag, þessi frétt kemur
víst engum á óvart.
POTTUR BROTINN ENN
Þegnum þessa lands er það
enn í fersku minni hve óhöndug
lega sambandsstjórninni í Ot-
tawa fórst með skýrslu Mr.
McGregors er að því laut að
verðlagssamsæri hefði átt sér
stað um mörg undanfarin ár
meðal hveitimylnueigenda í
landinu. Skýrsla þessi átti lög-
um" samkvæmt að vera gerð al-
menningi kunn innan fimtán
daga frá þeim tíma, er hún barst
dómsmálaráðherranum í hend-
ur; þetta var ekki gert og skýrsl
unni haldið leyndri í tíu mán-
uði og olli slíkt af eðlilegum á-
stæðum hneikslunum miklum.
Nú hefir Mr. McGregor feng-
ið dómsmálaráðherranum í hend
ur skýrslu, er gefur til kynna að
enn sé pottur brotinn á vett-
vangi viðskiptalífsins; hann hef-
ir komist að raun um það, að
innan takmarka gleriðnaðarins,
einkum í Quebec og Ontario, hafi
átt sér stað alvarlegt verðlags
samsæri, þar sem eigendur iðn-
aðarins hafi komið sér saman
um ákvæðisverð framleiðslunn-
ar og með því komið í veg fyrir
heilbrigða samkeppni; þessa síð-
ustu skýrslu Mr. McGregors
hefir dómsmálaráðherrann nú
þegar birt samkvæmt fyrirmæl-
um þar að lútandi laga.
Hvort málsókn gegn áminst-
um iðjuhöldum verði hafin er
enn eigi vitað.
Frá því hefir áður verið skýrt
að Mr. McGregor láti af starfi
sínu þann fyrsta janúar næst-
komandi og fyrir þann tíma
muni hann einnig fá dómsmála-
ráðherra í hendur niðurstöður
rannsókna sinna varðandi starfs
háttu togleðursiðnaðarins í land
inu.