Lögberg - 04.05.1950, Blaðsíða 6

Ö
LÖGBERG. FIMTUDAGINN, 4. M A í, 1950
FORRÉTTINDI
Eftir GILBERT PARKER
J. J. Bildfell þyddi. — Ljóöin i þeaaari. sögu eru
þýdd af Dr. 8ig. Júl. Jóhannessyni.
„Það er dauðinn, sonur“, sagði prest
urinn lágt við eyrað á honum sorgbit-
inn,
Rödd prestsins virtist hafa sefandi
áhrif á tilfinningar og hugsun veika
mannsins og vekja huga hans til hinna
ytri atburða. Það varð algjörð, þung
þögn um stund. Charley leitaði og leit-
aði með hendinni á brjósti sér eftir
augnaglerinu og fann það og bar það
upp að auganu á sér, sem óeðlilegur
eldur brann í. Hin gamla spurninga-
hneigð sálar hans, hinn upprunalegi
vani hans lifði lengur en allt annað hjá
honum. Hin upprunalega hneigð hans
varð öllu öðru yfirsterkari. „Ég bið fyrir-
gefningar“, hvíslaði hann að ímyndaðri
viðstaddri persónu, og birtan í augun-
um á honum þvarr. „Við höfum — ald-
drei verið gjörð kunnug“.
„Þegar þú fæddist, sonur“, sagði
presturinn. — Hjarta skerandi hljóð
heyrðist frá fótagafli rúmsins.
En Charley heyrði það ekki. Eyru
hans voru að eilífu lokuð fyrir röddum
lífsins og tímans.
LX. fCAPÍTULI
Við dyrnar á herberginu
Kvöldið áður en jarðarförin eftir-
minnilega fór fram, komu tveir ferða-
menn til Chaudiere, sem ekki vissu að
sorgarleiknum mikla væri lokið, og ekki
heldur um tragidíuna, sem varpað hafði
skugga og sorg yfir alla í dalnum, og
því síður, að þau, því það var maður og
kona, vissu að nokkuð sameiginlegt
væri með þeim og fólkinu sem syrgði
skraddarann í Chaudiere. E]n sorgar-
þunginn, sem alment ríkti í dalnum,
hafði áhrif á þau, vakti hluttekningu og
meðaumkvunarkend hjá þeim, konunni
sérstaklega.
Þau báðu um leyfi að meiga sjá lík
mannsins og var þeim veitt það. Þeim
var fylgt til skraddarabúðarinnar, þar
sem frú Flynn tók á móti þeim, en í
staðinn fyrir að sýna þeim lík Charley,
tók hún þau inn í herbergið, sem leyfar
Jó Portugais hvíldu í, en það var beint á
móti herberingu, sem að leyfar hús-
bónda hans og vinar hvíldu í. Konan
leit á lík Jó Portugais og sneri sér frá
því vonsvikin — hann hafði engan hetju
blæ þessi maður.
Frú Flynn fór með hana inn í her-
bergið þar sem leyfar Jó Portugais
hvíldu, því á þeim sama tíma, og þessir
gestir voru þar staddir, var Rósalie á
bæn inni í herbergi því, sem leyfar
Charley hvíldu í, og hún var ekki á að
hleypa neinum þar inn á meðan þannið
stóð á.
Þegar að gestirnir komu aftur út á
ganginn, sagði maðurinn. „Það var ann
ar maður, Kathleen — skógarvinnu-
maður“. Þau stóðu með bökin að her-
berginu, sem þau komu út úr og sáu
kertaljósin við kystu skraddarans í
Chaudiere í gegnum dyrnar á herberg-
inu, því hurðin var lítið eitt opin —
Kathleen hvíslaði að félaga sínum:
„Við höfum séð skraddarann, það er
nóg. Það er aðeins skógarhöggsmaður-
inn, sem þarna er inni. Ég vil heldur
ekki fara þarna inn, Tom“.
Maðurinn með hendina á skráar-
.húninum hikaði, þegar frú Flynn kom
alvarleg til hans, hann yppti öxlum og
fór ofan stigann með Kathleen og út
þangað sem vagn þeirra beið.
Kegar þau keyrðu í burtu sagði Kath
leen: „Það er undarlegt að menn, sem
vinna slík ágætisverk, skuli líta svona
hversdagslega út“.
„Máske að hinn hafi ekki verið eins
hversdagslegur“, svaraði förunautur
hennar.
„Skyldi ekki það!“ sagði hún og
varp öndinni um leið og þau óku út úr
þorpinu. Svo fann hún roða færast fram
í kinnar sér, þvf hún varð þess allt í
einu vör, að orðatiltækið var svo oft á
vörum mannsins fordæmda og dauða,
hvers nafn að hún hafði borið.
Ef að maðurinn við hliðina á henni
hefði opnað herbergishurðina, sem þau
hurfu frá, þá hefði skraddarans frá
Chaudiere verið grimmilega hefnt.
LXI. KAPÍTULI
Presturinn talar
Presturinn stóð og sneri bakinu að
kirkjurústunum. Við fætur hans voru
tvær nýteknar grafir og allt í kringum
þær stóð fjöldi safnaðarfólksins þögull
og hryggur. Málrómur prestsins, sem
var blandinn einlægum hryggðarhreim,
var í fullu samræmi við þunglyndi dags-
ins, sem var síðasti vordagur.
Síðasti kaflinn í ræðu hans hljóðaði
þannig:
„Ég er í mikilli skuld við ykkur, fólk
mitt. Ég er í meiri skuld við hann, því
honum, sem ekki þekti Guð, var veitt
sú gáfa, að kenna okkur að þekkja hann
betur. Um hina liðnu ævi hans, er okkur
ekki leyft að vita. Sú saga er geymd í
skauti kirkjunnar. Syndari var hann
einu sinni, glæpamaður aldrei, eins og
maður sá, sem þekkir ævisögu hans
getur borið vitni — hann leit til Ros-
signol ábóta, sem stóð við hlið hans al-
varlegur og hógvær — og syndir hans
voru honum fyrirgefnar. Hann er eina
bindið, sem þið og ég getum borið fagn-
andi heim, frá hinum trúarlausa heiðna
heim. Það, sem hann átti til gaf hann
okkur að sér látnum, nema það, sem
hann ánafnaði stúlkunni sem hann
unni — Rósalie Evanturel“.
Það leið eins og þungt andvarp upp
frá mannfjöldanum, en svo stiltist það
og fólkið hélt áfram að hlusta.
„Hann skilur henni eftir nokkurt fé,
en allt annað skyldi hann okkur eftir.
Látum okkur biðja fyrir sálu hans, og
látum okkur hlynna að henni, sem elsk-
aði djúpt, án þess að njóta ávaxta kær-
leika síns.
Lögin ná máske aldrei haldi á hin-
um ófyrirleitnu morðingjum hans, því
það veit enginn hverjir það eru, en þó
að þeim væri tíu sinnum hegnt, hvað
hjálpaði það okkur nú!
Látum okkur ávalt muna, að vinur
okkar í gröfinni ber á brjósti sér litla
járnkrossinn, sem okkur öllum er svo
kær. Það er allt sem við gátum gefið
honum — okkar dýrasta eign. Ég bið
Guð, að örið, sem hann bar á brjóstinu
í lífinu, megi lækna öll sár hans í dauð-
anum og megi verða ímynd sáluhjálpar-
innar á brjósti hans við samfundinn síð-
asta“. Hann rétti upp hendina og bless-
aði yfir grafirnar og mannfjöldann.
Eftirmáli
Sorgarleikurinn mikli (The Passion
Play) var aldrei aftur sýndur í Chau-
dieredalnum. Vorin, uppskerutíminn og
vetrarnir löngu komu og liðu, og bless-
un og velgengni óx og dafnaði í daln-
um bæði á meðal dýra og manna. Þann-
ig var það í tuttugu ár, að menn komu
og fóru í ró og næði. Sumir höfðu farið
í lengri og styttri kynnisferðir og komu
aftur heim til sín, sumir í langferðir
dauðans og komu ekki aftur. Á meðal ^
þeirra var signor M. Rossignol og kon-
an, sem einu sinni lék Maríu Magda-
lenu. En við hliðina á nýju kirkjunni bjó
presturinn, M. Loisel, á sómasamlegum
eftirlaunum, aldraður og göfugmann-
legur. Það kom ekki sá dagur, hvernig
sem viðraði, að kona forkunar fögur
heimsækti hann ekki, sem að lifði lífi
fólksins í dalnum. Það var ekkert mót-
læti í dalnum, sem sú kona tók ekki
þátt í með aðstoð annarar írskrar konu.
Ef um veikindi var að ræða, þá var hún
komin þangað til að hjúkra. Ef um ó-
samlyndi eða erfiðleika var að ræða, þá
var góðvilji hennar og glaðlyndi þar
komið til að greiða úr því. Ef um mann-
orð eða siðferðisspell var að ræða, þá
bætti hún það með orðum sínum eftir
mætti. Þeir vissu ekki, að hún fyrirgaf
svo margt sökum þess, að hún fann svo
mikið hjá sjálfri sér til að fyrirgefa.
Hún var alltaf kölluð madama Rósa-
lie, og henni þótti vænt um það nafn,
og lagði svo fyrir, að þegar gröf hennar
yrði grafin, við hliðina á vissri annari
gröf, þá skyldi nafnið „Madama Rósa-
lie“, vera sett á legstein hennar. Glað-
lyndi og göfgi fylgdi henni hvar sem hún
fór, og hún gerði sér ekkert far um að
grenslast eftir leyndardóminum, sem
umkringdi líf þess manns, sem einu
sinni hafði svo mikil áhrif á hennar líf
og hana sjálfa. Hún reyndi aldrei að
grennslast eftir hvaðan að hann kom;
henni nægði að vita hvert hann hafði
farið, og að hún hefði átt hann, þó ekki
hefði verið nema um stutta draum-
stund. Það var betra að hafa lifað þá
stuttu rómantísku stund með öllum sín-
um sársauka, heldur en að hafa aldrei
þekt hana, eða fundið til þess, sem að
hún fann. Leyndardómurinn jók á þá
rómantísku tilfinningu, og hún jafnvel
gladdist yfir því, að stigamennirnir, sem
að réðu honum bana, voru aldrei fyrir
dóm dregnir. Hún leit á þá sem part af
leyndardómsfullu fyrirkomulagi örlag-
anna. Árin höfðu farið vel með hana og
hún dróg enga dul á það dag einn, er
hún heimsótti prestinn og kom með
son Paulette Dubois með sér, sem var
nýlega útskrifaður af háskóla og presta
skóla á Frakklandi og var á leið til Aust-
urlanda.
Það var á Austurlöndum, að því er
menn frekast vita, sem mönnum hug-
kvæmdist fyrst að ilmbera sig. Sam-
tímis og þeir fóru að brenna ýmsum
trjátegundum og jurtum til að fram-
leiða ilmreyk, þá fundu þeir nýtt og mik-
ilvægt ráð til að mýkja reiði guðanna.
Reykelsisfórnir eða ilmfórnir urðu al-
mennar. Og hjá menningarsnauðum
frumþjóðum helzt sá siður enn í dag.
um og smyrslum, bæði er þeir smurðu
Egiptar hotuðu ósköpin öll af ilmolí-
lík; en þeir höfðu þau og mjög til að
fegra þá, sem lifandi voru, svo að þeir
gætu laðað aðra, yrðu girnilegri nefi og
augum þeirra. Sömuleiðis voru olíur
þessar og smyrsl mjög notað við hátíð-
leg tækifæri. Ilmviðum og trjákvoðu
brendu prestarnir við hvert tækifæri.
Og við hátíðlegustu tækifæri stóðu
konungarnir sjálfir fyrir framkvæmd
þessa hirðsiðar. Egiptar tíðkuðu mjög
böð; en engin snyrting þótti algjör,
nema menn væri smurðir frá hvirfli til
ilja með ilmolíu. Hið þurra loftslag á
Egiptalandi var ef til vill orsökin til þess.
Grikkir höfðu hinar mestu mætur á
ilmefnum. Þeir, sem kunnu að búa til
ilmolíur og ilmsmyrsl, voru taldir með
kunnáttumönnum. Um eitt skeið var
svo mikil ilmolíueyðslan, að mönnum
hugkvæmdist að gera hana að bannvöru
með lögum, leggja á hana sölubann. Úr
því varð þó ekkert. Og auðugir slæp-
ingjar sóttu þangað, sem þessar vörur
voru á boðstólum. Diogenes bar á sig
ilmolíur, en hann var nú samt mesti
sparnaðarmaður. í stað þess að ilmbera
allan skrokkinn létu menn sér lynda
að ilmbera eða ilmsmyrja á sér fæturna,
minnugir þessara orða: „Ef ég ilmsmyr
höfuð mitt, þá rýkur það óðar burtu aft-
ur; það gufar út í loftið og fuglar einir
hafa not af því; en ilmberi ég fætur og
fótleggi, þá verður allur líkaminn ilm-
aður og leggur þann ilm svo þægilega
fyrir vitin á mér“.
Rómverjar notuðu ilmvökva að
dæmi Egipta og Grikkja og ilmuðu ekki
hárið eitt, heldur allan líkamann. Neró
hafði mestu mætur á slíku. í gullnu höll-
inni voru allir veggir matsalarins þakt-
ir lausum fílabeinsplötum, og bak við
þær voru silfurpípur og úr þeim var
dreift ilmvötnum yfir gesti hans.
Avicenna, arabískur læknir, sem var
uppi á 10. öld, segja menn að fyrstur
hafi fundið upp að gufuhreinsa ilmefni
úr ilmvökvum jurtanna. Alt til þessa
höfðu trjákvoður verið aðalilmefnin eða
krydd og steyttar jurtir, blandaðar
vökva. Honum tókst fyrstum manna, að
framleiða eiginlegt rósavatn, og það ilm
„Ég hefi notið meira af gæðum lífs-
ins, en að ég á skilið — þúsund sinnum
meira“, sagði hún.
Presturinn brosti og lagði höndina
of^n á hendi hennar. „Það er rétt af
þér að hugsa þannig“, sagði hann. „En
eftir að hafa lifað eins lengi og að ég
hefi gjört, þá er ég reiðubúinn til að
segja, að við vinnum fyrir allri lífsá-
nægju, sem við njótum, á einn eða ann-
an hátt — ég meina sannri lífsánægju
— stundirnar, barnið mitt. Ég naut einu
sinn alfullkominnar ánægjustundar“.
„Má ég spyrja?“ sagði hún.
„Þegar að ég fyrst fann til meðlíð-
unar með honum“ — og hann leit út
að kirkjugarðinum.
„Hann var framúrskarandi maður“.
sagði hún dálítið upp með sér.
Presturinn leit vingjarnlega til henn
ar: hún var kona og hafði unnað mann-
inum. En hann sjálfur, var kominn að
því takmarki lífsins, að frægðin ein út
af fyrir sig, hafði litla þýðingu fyrir
hann. Hann svaraði henn ekki, en þrýsti
hlýlega á hendi hennar.
ENDIR !
vatn er enn í mestu metum hvarvetna í
heiminum.
Umvörur voru ekki alment notaðar
á Englandi fyr en í lok 16. aldar. Þá tók
Elízabet drotning að láta hirðmenn sína
bera fram kúlur af ambra (úr búrhveli)
og úr benozl og öðrum ilmefnum. Menn
lögðu kúlurnar milli handa sér; við lík-
amshitann bráðnuðu kúlurnar og frá
þeim lagði svo ilminn og var haldið, að
þær væru sóttvarnarlyf.
Á Austurlöndum voru ilmvötn mjög
tíðkuð. Indverjar hafa notað þau frá ó
hiunatíð, einkum í helgisiðum sínum og
af blómum og ilmefnum leggur enn ilm-
inn í musterum Indverja. Stundum eru
ilmviðir hafðir við líkbrennur, en venju-
lega er það of kostnaðarsamt.
Kínverjar brenna reykelsisprjónum
og gliti í fórnarskyni. Og svo er mikið
gert að þessu, að í umhverfi Kanton-
borgar einnar fyrir sig, hafa 10,000
manns atvinnu af því að búa þessa hluti
til. Að fráteknum reykelsisprjónum,
hafa Kínverjar lítið af ilmefnum, og er
moskus (af moskushirtinum) þá hið
helzta af því tagi. Auk þess sem þeir
hafa hið mesta dálæti á hinu næma
moskusefni, sem læsir sig inn í alt, þá
hafa þeir það að læknisdómi og ráða
fjallabúum að hafa það gegn slöngubiti.
Undir nöglina á stóru tánni á að leggja
örlitla moskus-kúlu. Af því að moskus-
hjörturinn etur slöngur, þá hyggja þeir,
að moskusþefurinn, fæli frá mörinum
slöngurnar. önnur einkennileg notkun
moskusefnis í Austurlöndum er það, að
því er dreift í steytu saman við sand og
annað, sem haft er til að múra í muster-
um þeirra. Af því að moskus er eitt hið
sterkasta ilmefni, sem til er, þá varir
þefurinn af honum óendanlega lengi. —
Mest er framleitt af ilmefnum í
Frakklandi, ítalíu, Spáni, Tyrklandi.
Algier og Indlandi, því að í þeim lönd-
um er urmull af blómum og plöntum,
sem vel eru til þess fallin. Moskus er
efni, sem dregst saman í poka undir
kviðnum á moskus-hirtinum. Það er
kröftugast og varanlegast allra ilmefna.
Það kvað vera svo megnt, að þeir sem
skera pokann af kviðnum á dýrinu
verða að loka munni og nefi; að öðrum
kosti fá þeir blóðspýju. Ambra fæst úr
þörmum búrhvelisins. Af því er frugga-
þefur; en sé það blandað öðrum ilmefn-
um, leggur af því yndislegasta ilm. Með
hæfilegri blöndun ýmsra ilmefna, þá
geta menn nú gert líkingu af hvaða ilm-
efni sem er, og mörg ilmefni eru líka
framleidd með efnablöndun.
HEIMILISBLAÐIÐ
DIOGENES ILMAÐI A SÉR TÆRNAR
en löngu fyrir hans iíð, voru ilmvötnin
þekt og mikið notuð af mönnum og konum