Lögberg - 05.04.1951, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 5. APRÍL, 1951
NÓTT
OG
MORGUN
Eftir LYTTON LÁVARÐ
J. J. BITjDFELL. þýddi
Svo, að annar sonur Katrínar, og það
sá yngri og sá, sem hún unni mest var
óhultur. Og hinn, hafði hann ekki búið sér
sína eigin sæng? Ó, vesalings Katrín! Þegar
þú hélst að Philip væri sá, sem mundi ryðja
sér veg til fés og frama, og að Sidney væri
hjálparvana, hve lítið að þú þekktir hjartalag
mannanna! Það var einmitt eðlisstyrkur Phil-
ips, sem vakti stormana, stráði blómunum og
sveigði stöngulinn ofan að rótum, þar sem mild-
ara upplag og veikara eðli lét sveigjast fyrir
þeim og var gróðursett í viðfeldnari jarðvegi.
Ef að foreldrar lesa þessi blöð, þá ættu þau
að hika við og hugsa vel um eðlisuppleg barna
sinna. Látum þau í senn óttast mest og vona
hæst, í sambandi við það barnið. sem geðríkast
og skápmest er, sem og leiðir til baráttu. Fang-
brögð veraldarinnar eru ómjúk og tök hennar
bjarndýrstök.
Heilsa Arthurs Beauforts var ekki sem bezt
um þetta leyti og stórhætta á að tæringar-
veikin næði verulegu haldi á honum og dró það
ástand hugsanir meir og meir að framtíð hans
sjálfs. Hann var neyddur til að hætta háskóla-
námi sínu, og leita sér heilsubótar í hagkvæm-
ara suðurlandaloftslagi. Svo hann og foreldr-
ar hans fóru til Nicé á Frakklandi, og eftir
nokkra mánuði var hann orðinn svo hress, að
hann vildi fara að sjá sig um í heiminum, svo
að foreldrar hans fóru heim til sín til Englands
ánægð með heilsubata hans og með það að
hann kyntist menningarbrag Mið-Evrópu-
manna, en Arthur Beaufort ásamt kátum
ferðafélögum sínum, gnægð farareyris og al-
mennu eftirlætisdekri, hélt til ítalíu.
Svo, Ó, þú myrki leyndardómur hins sið-
ferðilega heims! — Svo ólíkur fyrirkomulagi
hinna ytri náttúrulaga, liðið áfram hliði við
hlið; skuggar næturinnar og morgunsins. At-
hugið lífið í sínum eigin umheimi; blandið ekki
þeim umheimi, hinum innri heimi, hinum hag-
kvæma heimi, saman við hið sjáanlegra en
loftkendara fyrirkomulags, sem lýtur valdi sól-
arinnar, er ríkir á veldisstól sínum yst úti í
geimnum, og mennina skortir vængi að ná til.
í lífinu takmarkar hugurinn og kringumstæð-
urnar hinar sönnu árstíðir og ráða myrkri og
birtu.
Af tveimur mönnum, sem báðir eiga heima
í sama stað, þá nýtur annar þeirra gleði mið-
dagsins, hinn nötrar í einveru næturinnar. —
Stjarna dagsins lýsir ávalt von og velgengni.
Tíminn og skugginn á skífunni er óbreytan-
legt, þegar áhyggjur og allsleysi eiga í hlut.
Erfinginn er arftaki morgunsins; þeir heim-
ilislausu næturinnar, og auga guðs hvílir á
báðum. %
III. BÓK
1. Kapítuli
í fjölförnum, virðulegum en heldur gamal-
dags hluta Parísarborgar við sæmilega breiða
götu nálægt Rue, — þar mátti sjá, um það
leyti, er saga þessi gerðist, einkennilega bygg-
ingu, sem að stóð í hálfhring fram úr öðrum
verzlunarhúsum, er stóðu við götuna. Fyrir
framan dyr hússins stóðu kalkaðar súlur með
steyptum gyltum gipsmyndum efst. Fróðir
menn í þeim parti borgarinnar sögðu, að bygg-
ingin, sem var ný, væri bygð í rómverskum
hofstíl. Súlurnar voru málaðar ljósgrænar og
gyltar, eins og sagt var, að ofan, og framan á
húsinu fyrir ofan dyrnar voru þrjár litlar
standmyndir og sú fyrsta þeirra hélt á ljósi,
önnur á boga og sú þriðja á poka; það var sagt,
ég veit ekki af hvaða ástæðum, að þær táknuðu
Hymen, gríska hjónabandsguðinn; Cubid, guð
ástarinnar; og Fortume, heimilisguðinn. Á hurð
ina var smekklega grafið á látúnsskjöld:
„Monsieur Love Anglais“, og ef þú hefðir
farið inn á Lentersal og upp stigann og kom-
ist upp á loftið, sem að Monsieur Love var á,
þá hefðir þú séð aðrar dyr hægra megin í gang-
inum og annan skjöld, sem tilkynnti, að þar
væri skrifstofa hr. Love og að hún væri opin
á hverjum degi frá klukkan níu á morgnana
til klukkan fjögur eftir miðjan dag.
Skrifstofa hr. Love — því skrifstofu verður
að kalla það, var af sömu tegund og oft sáust
í hinum smærri byggingum Parísarborgar —
hún hafði verið þar í sex mánuði, og hvort
sem það var heldur af embættisvinsældum, eða
af lögun stofnunarinnar, eða þá af viðmóti hr.
Love sjálfs, skal ég ekki segja, þá er eitt víst,
að musteri Hymen — eins og hr. Love svo
fagurlega nefndi skrifstofuna — var orðin mjög
áberandi í Faubourg stræti. — Það var haft á
orði, að ekki færri en níu giftingar þar í ná-
grenninu hefðu verið framkvæmdar í þeirri
lánsömu skrifstofu, og að þær hefðu allar ver-
i, farsælar nema ein, þar sem að brúðurin var
sextíu ára, en brúðguminn tuttugu og fjögra.
Það hafði verið eitthvert pískur um ósamkomu-
lag á milli þeirra, en svo varð konan léttari, —
ég meina af bónda sínum, því að hann drekkti
sér í Seine-ánni mánuði eftir hjónavíxluna, en
hlutirnir hefðu ráðist betur en á horfðist, því
ekkjan hafði sést leita aftur á skrifstofuna,
sem að ekki voru lítil meðmæli með hr. Love.
Leyndardómurinn að velgengni hr. Love,
af hinum sýnilegu yfirburðum, sem að úthald
hans hafði, bæði að því hve fullkomið það var
og vinsælt, yfir sams konar stofnanir, stafaði
máske frá því, hversu vel og frjálslega að hann
rak sín viðskipti. Hann lagði alla alúð við, að
eyða öllum formlegum vanareglum hjá þeim,
sem vildu draga sig saman, og honum datt í
hug það snjallræði að setja upp borðsal, sem
mjög vel var stjórnað, þar sem að máltíðir voru
framreiddar tvisvar í viku og var oftast dans
að þeim loknum, svo að fólk í giftingarhug
gæti kynnst hvert öðru án nokkurra sérvizku
banda, og það var næstum merkilegt, hve vel
að honum, glaðsinnuðum og skemtunarfúsum
manni, tókst að láta þessar skemtanir ná tak-
marki sínu.
Persónur, sem í fyrstu virtust vera frá-
hverfar hvor annari, fóru að færast nær hvor
annari, þegar að þær voru búnar að drekka
nokkur glös' af kampavíni. í viðbót við þetta
lagði hr. Love sig fram til þess að kynnast
verzlunarmönnunum í nágrenni sínu, og með
skemtisögum sínum, útliti og hve vel að hann
talið franskt mál, náði hann almennings hylli.
Það voru margir sjálfbyrgings menn, sem
á yfirborðinu gerðu gis að skrifstofuathöfnum
hans, en þótti gott, að að minsta kosti ekkert
athugave'rt við það, að sækja máltíðir til hans.
Hann var mjög varasamur í sambandi við þá,
sem ekki vildu láta heimsóknir sínar til hans
spyrjast, en svo voru aðrir, sem ekki leituðust
við að dylja óánægju sína með einlífið, en fyr-
ir aðra var þessum skemtunum svo hagað, að
særa aldrei blygðunartilfinningu neins, þó að
þær á hinn bóginn miðuðu til kynningar, vin-
áttu og samdráttar.
Klukkan var hér um bil átta að kveldinu,
og hr. Love sat enn við kveldmatinn, eða þó #
réttara sagt við eftirmatinn með gestum sín-
um. íbúð hans, þó hún væri ekki stór, var
fallega máluð og húsmunir allir af beztu teg-
und og borðsalur hans var prýddur á tyrkneska
vísu. Gestirnir voru, — fyrst auðugur matsali,
sem var ekkjumaður og hét Monsieur Gaupille,
áhrifamaður og mikilsmetinn kaupmaður í
Faubourg stræti; hann var á því skeiði lífsins, /
þegar að eðlisbreyting mannanna er sögð að
vera á hæsta stigi, en þó enn glæsilegur á-
sýdum; hann hafði mjög vel gerða ljósjarpa
hárkollu á höfðinu, var í þröngum buxum, sem
skýldu vel þéttum kálfum, hafði snjóhvítt háls-
og fellingarlín, sem að auðsjáanlega var mikill
sómi sýndur. Næst honum sat smávaxin og
hæglát kona, hér um bilþrjátíu og tveggja ára
gömul, sem að sögð var stórrík. — Hamingjan
má vita hvernig að hún gat verið það, því að
hún var aðeins þjónustukona — þeir kölluðu
hana ráðskonu, hjá enskri lávarðarfjölskyldu;
hún kallaði sjálfa sig Mademoiselle Adéle de
Courval, með sérstakri áherzlu á de, en lét
lítið uppi um ættfólk sitt. Þegar Monsieur Gou-
pille talaði til Mademoiselle de Courval, þá hall
aði hann sér frá henni og strauk hendinni um
hárkolluna, og Mademoiselli de Courval fitlaði
með fingrunum við blómknapp, er hún bar á
brjósti sér, þegar að hún svaraði Monsieur
Goupelle. Hinu megin við þessa ungu konu sat
laglegur ljóshærður maður, sem hét Sovolofski,
Pólverji. Hann var í snjáðum fötum, en þó
hreinum og var treyjan hneppt upp í háls. Við
hliðina á honum sat smávaxin en feit kona,
sem hafði verið forkunnar fríð, en veitti nú
forstöðu matsöluhúsi, sem Englendingar, sem
í París voru, gistu á. Sjálf sagðist hún vera
ensk, þó að hún hefði nú átt lengi heima í
París. Orðrómurinn sagði, að hún hefði verið
ærið kát í æsku, og að rússneskur aðalsmaður
hefði skilið hana eftir í París með mjög sæmi-
legum eftirlaunum — og að hún og eftirlaunin
hefðu vaxið jöfnum höndum síðan. Hún var
kölluð Madame Beavor. Hinu megin við borð-
ið var rauðhærður Englendingur, sem kunni
lítið í frönsku máli, en hafði verið sagt, að
franskar konur væru dauðskotnar í ljóshærð-
um mönnum; hann átti 2000£ og vonaðist hann
eftir að geta fjórfaldað þá upphæð með hag-
kvæmri giftingu. Enginn vissi neitt um hann
eða fólk hans. Hann hét Higgins. Sessunautur
hans var ákaflega hár og beinastór franskur
maður, með sérstaklega stórt nef, og var her-
maður í her Napoleons. Næst honum var kona,
mjög fögur ásýndum, glettin og gamansöm,
en komin af gelgjuskeiði, sem gaut augunum
oftar til hr. Love en nokkurra hinna gestanna.
Hún var kölluð Rosalie Caumartin og stjórnaði
búð þar sem sætmeti var selt. Hún var gift
kona, en maður hennar hafði farið til frönsku
eyjanna fyrir fjórum árum, og hún var í dá-
litlum efa um að hún gæti réttilega kallast
ekkja.. Næst við hr. Love, og í heiðurssæti,
sat hvorki meiri eða minni persóna, en visi-
greifi de Vaudemont, franskur aðalsmaður, vel
ættaður, en sem að ýmsar óhófsathafnir höfðu
eytt svo efnum fyrir, að hann naut ekki þess
álits og virðingar, sem að honum sjálfum fannst
að sér bæri. Hann hafði átt tvær konur; í annað
sinnið enska konu, sem hafði látið ginnast af
nafntitli hans. Þau áttu einn son. Móðirin náði
sér ekki eftir fæðinguna og dó. Vísi-greifinn
hélt þessum syni sínum lítt fram, því að hann
faldi hann yfir á Englandi. Drengurinn var
átján eða nítján ára þegar saga þessi gerðist.
Monsieur de Vandemont vildi ekki láta halda,
að hann væri eldri en þrjátíu ára, og honum
fannst að ef fólk vissi, að hann ætti son átján
ára gamlan, að þá mundi hann vera talandi
vottur þess, að faðirinn væri að ljúga til um
aldur sinn. En þrátt fyrir þessa varúð, þá gekk
vísi-greifanum illa að ná í þriðju konuna, sér-
staklega sökum þess, að hann var hvorki land-
eigandi né hafði heldur neinar sýnilegar tekj-
ur, og svo bætti það ekki úr skák, að hann var
allur bólugrafjnn í framan eftir bóluveiki. Hann
var lágur vexti og álitinn heimskur, en barst
mjög á í klæðaburði. Aðstoðarmaður hr. Love
var Englendingur, sem að Birnie hét. And-
litið á honum var eins og elt skinn, og hann
var allra manna þagmælskastur. Húsbóndinn
sjálfur var glæsilegur gripur; hann var svo
umferðarmikill, að hann tók upp rúm fjögra
meðalmanna, samt var hann hvorki holdamikill
eða ófimur; hann var klæddur í dökk föt, stífað
hálstau með fjóra gyllta hnappa í skyrtunni
að framan; hann var sköllóttur sem að gerði
yfirbargð hans og enni mikilfenglegra, og það
litla hár, sem hann enn hafði, var farið að
grána; hann var nýrakaður og skegglaus, nema
yfirskegg, sem var klippt mjög snöggt, augun
voru lítil en snör. — Þannig litu gestirnir út.
„Þetta er það bezta sætmæti (Bons), sem
ég hefi smakkað“, sagði hr. Love og leit til
Madame Coumartin. „Góðir vinir, fyrirgefið
þio hve borðhaldið er ófullkomið“, sagði hr.
Love.
„Þú ættir að gifta þig, hr. Love“, svaraði hin
fagra Rosalie og leit kesknislega til hans. „Þú
sem lætur aðra giftast, ættir að setja fyrir-
myndina“.
„Öllu er óhætt“, svaraði Inv. Love og kinka&
kolli. „Ég veiti viðskiptavinum mínum svo
mikla ánægju, að það er ekkert eftir handa
sjálfum mér“.
Er hér var komið heyrðist smellur. Mon-
sieur Goupille og Mademoiselle Adéle höfðu
slitið í sundur á milli sín „Bon-bon cracker“.
„Ég hefi ákvæðisseðilinn! — Nei — Mon-
sieur hefir hann: Ég er alltaf svo óheppin“,
sagði Adéle.
Matvörukaupmaðurinn braut seðilinn í
sundur alvarlegur á svip, letrið á honum var
mjög smátt ,og hann langaði til að taka gler-
augun sín upp úr vasa sínum, en hann hélt að
það liti ellimannlega út, svo hann lét sig hafa,
að stautast gleraugnalaust fram úr því, sem
á seðlinum stóð með nokkrum erfiðleikum:
„Daðurkvendi, sem stelur hjarta mans, en
metur að vettugi tilbeiðslu þess, má meðhöndla
sem sigurvegara: Af hógværri fegurð þolum
við að vera í þrældóm hnepptir".
„Ég afhendi Mademoiselle þetta“, sagði mat-
vörukaupmaðurinn og lagði miðann á disk
Adéle hátíðlega.
„Það er mjög fallega gjört“, svaraði hún
og leit niður fyrir sig.
„Það er mjög vel viðeigandi“, hvíslaði mat-
vörukaupmaðurinn og strauk hárkolluna helzt
til mikið í geðshræringu sinni.
Hr. Love sparkaði í hann undir borðinu,
lagði fingurinn á skallann á sér og svo á nefið
til bendingar.
Matvörukaupmaðurinn var nógu skýr til að
skilja hvað Hr. Love meinti og lagaði á sér
hárkolluna.
„Þykir þér gott sætmeti, Mademoiselle
Adéle? Ég hefi alls konar tegundir af því heima
hjá mér“, sagði Monsieur Goupelle.
Modemoiselle Adéle de Courval stundi við:
„Ó, það minnir mig á betri daga, þegar að ég
var ung og hún elsku amma mín tók mig á
kné sér og sagði mér sögur af því, hvernig að
hún hefði komist undan guillolínunni. Hún
var útleridingur og þið vitið að faðir hennar
var aðalsmaður“.
Matvörukaupmaðurinn laut höfði og virt-
ist undrandi. Hann gat ekki áttað sig á sam-
bandinu á milli sætmetisins og guillolínunnar.
„Þú ert þögull, Monsieur“, sagði Madame
Beavor heldur stuttlega við Pólverjann, sem
ekki hafði lagt orð í samtalið.
„Madame, allir útlagar eru þögulir. Ég er
að hugsa um vesalings föðurlandið mitt“.
„Heimska!“ sagði hr. Love. „Það er enginn
útlagi við hliðina á fallegri stúlku!“
Pólverjinn brosti raunalega.
„Togaðu“, sagði Madame Beavor og rétti
„Cracker“ að ættjarðarvininum, og sneri and-
litinu frá honum.
„Já, Madame, ég vildi að það væri fallbyssa
í þjónustu ættlandsins“.
Með þessari háfleygu hugsjón um ættland-
ið tók hinn hugprúði Sovolofski í, neri saman
höndunum og/hafði orð á að „Crackers“ gætu
verið hættulegar og að sprengiefni væri ægi-
lega aflmikið.
„Ég hélt, þangað til í dag, að ég hefði vald
yfir tilfinningum mínum“, sagði Madame Bea-
vor og las það sem á seðlinum stóð. „Hvað segir
þú um það?“
„Madame, það er ekki um sigur að ræða
fyrir Pólverja!"
Madame Beavor svaraði einhverju í stytt-
ingi og leit til hins rauðhærða samlanda síns
og sagði á ensku: „Ert þú stjórnmálamaður
líka?“
„Nei, Madame! Ég er kvennamaður“.
„Hvað sagði hann?“ spurði Madame Cou-
martin.
„Monsieur Higgins est tout pour les dames“.
(Hr. Higgins segist vera kvennamaður).
„Það er nú víst ekki mikill efi á því, sagði
hr. Love. „Allir Englendingar eru kvennamenn,
og sérstaklega rauðhærðir Englendingar. Kon-
ur, sem þrá að vera tilbeðnar, ættu alltaf að
giftast rauðhærðum mönnum — alltaf. Hvað
sagðirðu Mademoiselle Adéle?“
„Mér líkar ljóðhærðir menn“, sagði Made-
moiselle og renndi augunum út undan sér á
hárkollu Monsieur Goupillé. „Amma sagði, að
pabbi hennar — aðalsmaðurinn — hefði alltaf
borið gult duft á hárið á sér: Það hefir verið
ákaflega fallegt“.
„Ég skyldi nú segja það — eins og banka-
biggs sykur“, (á la sucre d’ orge) sagði mat-
vörukaupmaðurinn og brosti með hægra
munnvikinu þar sem að hann hafði beztar
tennur.
Mademoiselle de Courval lét sér fátt um
finnast. „Ég held, að þú sért lýðveldisinni, Mon-
sieur Goupille“.
„Ég, Mademoiselle. Nei, ég er keisarasinni“,
og aftur reyndi matvörukaupmaðurinn að koma
auga á sambandið á milli lýðveldisins og banka
byggs sykursins.
„Annað staup af víni. Rétt eitt til“, sagði hr.
Love og seildist yfir vísi-greifann til að aðstoða
Madame Caumartin.
„Herra“, sagði stóri Frakkinn með langa
nefið, við matvörukaupmanninn: „Þú segist
vera keisarasinni. — Ég er keisarasinni líka —
það er ég!“
Við tölum ekki meira um stjórnmál“, sagði
hr. Love. „Við skulum fara inn í setustofuna“.
Vísi-greifinn, sem hafði sýnst vera meir en
minna utan við sig á meðan á þessu samtali
stóð, tók í frakkalafið á hr. Love um leið og að
hann stóð upp og hvíslaði að honum önugur:
„Ég sé engan hér, sem að ég get fellt mig við —
engan við mitt hæfi“.
„Guð minn!“ svaraði hr. Love. „Það eru til
auðugar heimasætur. Ég gæti gert þig kunn-
ugan hertogainnu, en það kostar peninga. Þarna
er hún Mademoiselle de Courval — hún er af-
komandi Carlo-vingjanna“.
„Hún er eins og soðin koli“, svaraði vísi-
greifinn og gretti sig. „En samt — hvaða heiman
mund fær hún?“
„Fjörutíu þúsund franka, og heilsuleysi“,
svaraði hr. Love, „en henni falla stórir menn
vel í geð og Monsieur Goupille er . . . .“
„Stórir menn eru aldrei vel gjörðir menn“,
sagði vísi-greifinn önugur og dró sig til hliðar
á meðan að hr. Love gekk til Madame Beavor
og tók undir handlegginn á henni, því að Pól-
verjinn krosslagði hendurnar á brjóstinu þeg-
ar að hann stóð upp og hreyfði sig ekki.
„Fyrirgefðu, Madame“, sagði hr. Love við
Madame Beavor, er þau gengu inn í setustof-
una. „Mér finnst að þér takist ekki vel að
stjórna þessum hugrakka manni“.
„Vinur minn, þessi Pólverji er frábærilega
leiðinlegur", svaraði Madame Beavor og yppti
öxlum.
„Satt er það; en hann er prýðilega vel vax-
inn, og svo er það bót í máli, að það er ekki
að óttast neinn keppinaut annan en föðurland
hans. Treystu mér og gefðu honum undir fót-
inn dálítið meira. Ég held, að þið munduð eiga
einkar vel saman“.
Þegar hér var komið tilkynnti eftirlitsmað-
urinn, sem ráðinn hafði verið fyrir kveldið,
að Monsieur og Madame Giraud væru komin,
og inn komu kona og maður litil vexti, ljósleit
og mjög feitlagin og svo lík, að þau þekktust
varla í sundur nema fyrir klæðaburðinn. Þetta
voru fyrirmyndar hjón, sem hr. Love hafði til
sýnis — agn hans — síðasta og bezta sýnis-
hornið af giftingar-afrekum hans. Þau höfðu
verið gift í tvo mánuði og vöktu aðdáun allra
nágranna sinna fyrir samúð og hjónabands-
prýði. Eftir að þau giftust hættu þau tíðum
heimsóknum á giftingarskrifstofuna og til mál-
tíða og skemtana hjá hr. Love, en hann bauð
þeim oft, eftir að máltíðunum á stofnun hans
var lokið til þess að vera öðrum til uppörfunar.
„Góðu vinir“, sagði hr. Love og tók í hend-
ina á þeim. „Mér þykir undur vænt um að sjá
ykkur. Herrar mínir og frúr, leyfið mér að
kynna ykkur Monsieur og Madame Giraud, þau
lukkulegustu hjón, sem til eru á meðal krist-
inna manna. — Þó að ég hefði ekki gjört neitt
annað, en að leiða þau saman, þá hefði ég ekki
lifað til einskis!“
Gestirnir veittu þessum hjónum nákvæma
eftirtekt.
„Monsieur, mín heitasta ósk er, að, vera
verðugur slíkrar ánægju“, svaraði Monsieur
Giraud.
„Sama segi ég!“ sagði frúin og þau settust
niður hlið við hlið.