Lögberg - 19.04.1951, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. APRÍL, 1951
Ótryggar horfur á Norðausturlandi
KVEÐJUÁVARP
TIL SÉRA E. H. FÁFNIS
Heyþrol sums staðar í næsta mánuði, ef ekki lekur upp snjó
og kemur bráður bati.
Með hverri harðindaviku sem líður verður ískyggilegra
ástandið í þeim héruðum landsins, þar sem óþurrkarnir
voru mestir og langvinnastir í sumar og veturinn hefir
orðið harðastur, en það fer saman. Vofir sums staðar yfir
fóðurþrot í næsta mánuði, ef ekki koma hagar handa sauð-
fénu, en erfiðleikar eru um aðflutninga vegna snjóalaga.
Mikill kvíði í mönnum.
Fréttaritari Tímans að Egils-
stöðum lét svo ummælt í gær:
Um allt Fljótsdalshérað er ó-
skaplegur kvíði í mönnum við
það, sem í vændum kann að
vera. — Sennilega er nú kominn
mesti snjór, sem verið hefir hér
í mörg ár, samgöngur allar
tepptar og haglaust í öllum
hyggðarlögum og hey þeirra,
sem tæpastir eru fara senn að
þrjóta. Engir eru aflögufærir, en
ætla má, að yfirleittí hafi menn
hey handa sauðfénaði og hross-
um fram undir páska, án þess
að taka meira en svo af fóðri
nautgripanna, að hægt sé að
fleyta þeim fram til vors. — Þar
sem verst hefir verið, hafa ver-
ið innistöður síðan um mánaða-
mótin nóvember og desember,
nema hvað jarðarbragð var
stuttan tíma fyrir þetta síðasta
áhlaup. — Hér fer illa, ef ekki
hlánar vel, í síðasta lagi seint í
þessum mánuði, sagði fréttarit-
arinn.
Haglaust á Efra-Dal.
Ástandið er sennilega verst í
Hjaltastaðarþinghá og í utan-
verðri Eiðaþinghá, en þó hefir
nú um nokkurt skeið verið hag-
laust í uppdölunum, þar sem áð-
ur náðist til jarðar — í Skriðdal,
Fljótsdal og Jökuldal.
Upp á Jökuldal hefir aðeins
komizt einn bíll með fóðurvörur
síðan um áramót, og nú er al-
gert hagleysi á Efra-Dal, þar
sem menn eru mjög fjármargir,
en hey af skornum skammti og
ganga því mjög fljótt til þurrð-
ar. —
„Þá fer að sópast innan
hjá flestum".
Fréttaritari Tímans í Jökuls-
árhlíðinni lýsti svo ástandinu
þar í viðtali við blaðið:
— Hér er orðið afar slæmt út-
lit með fóðurbirgðir manna, og
er ekki langt að bíða, að mjóg
sé gengið á hey sumra, og eftir
einn mánuð fer að sópast innan
í fjárhúshlöðum hjá flestum, ef
ekki koma upp hagar. Heyfeng-
urinn var bæði lítill og rýr eins
og allir vita, en fyrningar manna
gengu upp í vorharðindunum
tvö síðastliðin ár. Nú er ekki
lengur fært yfir Jökulsá og
Lagarfljót og síðan inn Hjalta-
staðarþinghá, en þá leið reynd-
um við áður að brjótast með
fóður, sem flutt var að.
InnlstaSa síðan í
nóvember.
Fréttaritari Tímans á Kópa-
skeri sagði, að geysimikill snjór
væri í allri Norður-Þingeyjar-
sýslu. Alger innistaða sauðfjár
hefði verið í öllum sveitum sýsl-
unnar, sem ekki ná að sjó síðan.
í nóvember.
Bændur eru að sjálfsögðu
margir heytæpir eftir hið erfiða
sumar, en verst er þó að mjög
erfiðlega hefir gengið að flytja
fóðurbæti út um sveitirnar.
Kom hann svo seint í haust, að
ekki var búið að flytja nema
lítið eitt af honum út um hérað-
ið, er vegir urðu ófærir í nóvem-
ber. Síðan hefir hvað eftir ann-
að verið reynt að ryðja vegi og
hefir tekizt að koma litlu einu
hverju sinni, því að jafn harðan
hefir fennt aftur. Er marga
bændur nú mjög farið að vanta
fóðurbæti og hið mesta áhyggju-
efni hvernig honum verður
komið til þeirra frá Kópaskeri.
Hey bíður flutnings.
Fréttaritari blaðsins á Vopna-
firði segir, að tíð hafi verið mjög
ill undanfarið. Snjórinn sé af-
skaplegur og jarðbönn um allt
hérað. Hefir svo verið lengi
nema snapir öðru hverju á ein-
stökum bæjum, en þær hafa al-
drei staðið nema stutt því jafn-
an hafa ný áhlaup dunið yfir.
Nú er það hið mesta áhyggju-
efni, hvernig heyforða þeim,
sem nýlega kom til Vopnafjarð-
ar, verði komið út um héraðið
til þeirra, sem helzt þurfa hans
með. Ófært er með öllu eins og
er jafnt með bíla og hesta. Von
er líka á meira heyi að sunnan
og gegnir sama máli um flutn-
ing þess. Heybirgðir manna eru
misjafnar, en sumir eru orðnir
afar tæpir.
Slarka til sumarmála.
Fréttaritari Tímans í Tré-
kyllisvík segir innistöðu á fén-
aði í Árneshreppi orðna sextán
vikur, nema hvað sumir hafa
fjörubeit, þegar veður leyfir.
Flestir munu þó þrátt fyrir allt
slarka með hey til surtiarmála,
en ekki lengur, og er voði vís,
ef vorharðindi fylgja fimbul-
vetri.
Eldborgin kom nýlega með
15—20 smálestir af heyi til
Dj úpuvíkur, en það, sem á að
fara í norðurhluta hreppsins,
bíður flutnings til Norðurfjarð-
ar með strandferðaskipum rík-
isins.
5800 hestburðir farnir.
Tíðindamaður frá Tímanum
átti í gær tal við Svein Tryggva
son, framkvæmdastjóra fram-
leiðsluráðs og Pál Zóphoníasson
búnaðarmálastjóra, og sögðu
þeir, að alls væri búið að senda
5800 hestburði af heyi á óþurrka
cvæðin, og enn væru ófarnir allt
að 800 hestburðir. Var sumt af
því heyi pantað nýlega, eftir að
fóðurbirgðakönnun hafði farið
fram, þar af nokkuð í Hjalta-
staðaþinghá, Eiðaþinghá, Jökuls
árhlíð og Hróarstungu.
Haegt að láta í té meira hey.
Öllum heypöntunum, sem bor-
izt hafa, hefir verið fullnægt, og
enn myndi vera hægt að útvega
meira af heyi hér suðvestan
lands. En hins vegar blasa við
erfiðleikarnir á því að koma
heyi frá höfnunum út um byggð-
arlögin.
—TÍMINN, 8. marz
Svar til S. Einarssonar
í síðustu þjóðræknisþingfrétt-
um, 7. marz, kvartar St. Einars-
son mjög yfir því að bændur
úti á landi skuli fá að greiða at-
kvæði á þingi félagsins, og seg
ir, að með því séu ráðin komin
í hendur hinna fáu, en úr hönd-
um fjöldans!
í Winnipeg eru 170 félagsmeð-
limir, en úti á landi og í bæjum
700 meðlimir, þetta er sanngirni
S. E. nefnilega, finst Winnipeg-
búar vera fjöldinn, eða allir ís-
lendingar.
Þessu mótmælti ég í Lögbergi
20 marz og fleiru fimbulfambi
sem í grein St. Einarssonar stóð,
og benti honum á, að athuga
það, „að bændur og búalýður,
væri öll þjóðin“; „að bændur
ættu alt landið“; „að bændur
ræktuðu alt landið, og fram-
leiddu allar nauðsynjar þjóðar
vorrar“, og gætu svelt út allan
borgarlýð landsins á fáum mán-
uðum. Og bændasynir yrðu svo
að taka að sér alla stjórn og
forystu í landsmálum, engin
önnur stétt manna gæti það.
Þessu hefir Stefán illa reiðst, en
getur ekki mótmælt, né þorir
það.
Stefán Einarsson var einnig
að grobba af því hvað lög Þjóð-
ræknisfélagsins væru viturleg,
og sniðin eftir stofnlögum Bók-
mentafélagsins, sem Jón Sigurðs
son hefði samið! Ég benti á í
svargrein minni, að Jón Sigurðs-
son ætti engan þátt í samning
þeirra laga, því þá var hann að-
eins 5 ára gamalt barn. En Ste-
fán vill ekki heyra nein mót-
KAUPENDUR LÖGBERGS
Á (SLANDI
Gerið svo vel að senda mér sen. fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang Lögbergs, kr. 75.00. Dragið
ekki að greiða andvirðið. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir &em
eiga ógreidda eldri árganga, eru vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
BJÖRN GUÐMUNDSSON
BARUGATA 22 REYKJAVÍK
mæli, segir J. S. hafi alla sína
ævi breytt og bætt lög Bók-
mentafélagsins. En nú ber svo
vei í veiði, að ég hefi á borði
mínu 100 ára Minningarrit Bók-
mentafélagsins, og lög félagsins,
bæði þar og í „Skírni“ vel og
nákvæmlega samin, og rök-
studdi svo ritgjörð mína, að
engu verður hnekt í henni. Jón,
Sigurðsson var svo kosinn for-
seti Bókmentafélagsins 1851, og
hélt þeim heiðri í 30 ár, og
breytti aðeins 2 atriðum: í stofn-
lögunum stóð: „Það er lögmæt-
ur fundur ef 9 félagar eru mætt-
ir“; en Jón fékk því breytt í
„ef 7 félagar eru mættir“. Ann-
að atriði. — Félagið prentar ekki
meira en 500 eintök af neinni
bók — þessi tala var hækkuð.
Annað eins og þetta, tel ég ekki
breyting á lögum, heldur lítil-
væga rýmkun á reglum.
Stefán Einarsson slær því
fram, að ég vilji gjöra lítið úr
verkum Jóns Sigurðssonar,
hann ætti skilið snoppung fyrir
slíka aðdróttun; ég lærði ís-
lenzka málfræði utanbókar áð-
ur en ég fermdist, og valdi Jóni
Sigurðssyni þau fegurstu hrós-
yrði, sem ég þekki, fyrir fram-
komu sína hvarvetna.
Nú, þessi romsa, sem Stefán
ritar í Kringlu, er því ekkert
annað en vaðall og illkvnittni í
minn garð; ég hefi í húsi mínu
allar fræðibækur, sem gefnar
hafa verið út á íslenzku í hundr-
að og fjörutíu ár, hefi marglesið
þær, og gleymi aldrei neinu sem
ég set á minni, en rökstyð alt,
sem ég rita, svo það er ekki
Hornfirðingum fært að hnekkja
því sem ég rita.
Stefán klykkir út með því, að
tungl vort líti öðruvísi út í Suð-
ur en Norður-Ameríku — en sá
vísdómur, sem hann hefir öðlast
síðan hann skreið undir „stélið“
á Hornafjarðar-Mána.
S. Baldvinsson, Gimli, Man.
„Einhver vitur maður sagði,
að þögn væri gull, er það ekki?“
„Ég held það, jú, af hverju
ertu að hugsa um það?“
„Ég var bara að hugsa um hVe
eyðslusamar margar konur éru“.
(í nafni íslenzka Lúterska safnaðarins í Vancouver, B.C.
7. febrúar, 1951 — eftir Þ. K. K.)
Að heilsa þér og fagna, sem góðum Austan-gesti,
er gömlum sem ungum kært að taka í þína hönd,
sem Lúterska Kirkju-félags forseta og Presti,
í fyrsta sinn við heimsókn þína á okkar fögru strönd,
og segja: vertu velkominn sem vinur, á þessar slóðir
í Vancouver eru landar um kristnistarf þitt fróðir!
Sem austurfrá á Mountain og Winnipeg, er hér vetur,
og veðráttan í illu skapi bæði þar og hér —
En íslenzkt hjartans sólskin, má sín miklu betur,
í mannfagnað sem þessum, til heiðurs oss og þér.
Svo þegar nýja kirkjan rís með turn til himins hæða
koma hámentaðir prestar, um guðdóminn að fræða.
Ef hamingjan er með oss og heimsins stríð ei bannar,
í heimsókn til vor aftur ertu boðinn velkominn.
Þegar vorsins dýrð og sumarsólskin láð og loftið spannar
væri Ijúft að sjá þig og heyra kristni-boðskap þinn.
Þá yrði þér vesturferðin, meir til gleði og gamans,
ef vér gætum kynt þér borgina og fólkið—öll til samans.
Að skilnaði, við biðjum þig að bera kveðju öllum,
í bygðirnar ti! Islendinga — og Eylands í Winnipeg,
og segja þeim að hugur vor og ósk, sé hærri Klettafjöllum,
við Heima trúboðs-starfið, að finna nýjan veg!
til framkvæmda að koma upp nýrri kirkju og stórum söfnuð,
í kristilegri sameining, með frjálsan trúarjöfnuð.
Fer til 4 mónaða dvalar við
vísindastörf og nám í Noregi
Viötál við Steindór Steindórsson frá Hlöðum,
. sem fékk Nansenstyrk.
STEINDÓR STEINDÓRSSON frá Hlöðum, menntaskóla-
kennari á Akureyri, leggur af stað héðan í dag til fjögurra
mánaða dvalar í Noregi við vísindastörf og nám. Hyggst
hann einkum vinna að því að leggja síðustu hönd á
ýmsar rannsóknir sínar hér heima og kynna sér nýjustu
aðferðir, sem notaðar eru á Norðurlöndum við rann-
sóknir í plöntulandafræði og plöntufélagsfræði.
Nansensjóðurinn norski veitir
einum íslenzkum vísindam^nni
styrk til vísindastarfa og náms
við norska háskóla og mennta-
stofnanir ár hvert, en mennta-
málaráðnuneytið hér v e 1 u r
mann til fararinnar eftir til-
nefningu háskólaráðs. Steindór
Steindórsson varð fyrir valinu
síðastliðið ár. Hefir hann fengið
leyfi frá kennslustörfum og
leggur af stað áleiðis til Noregs
með Drottningunni í dag. Hann
hefir að undanförnu unnið að
undirbúningi starfs síns í för-
inni.
Alþýðublaðið náði tali af Stein
dóri í gær og bað hann að skýra
frá því, hversu hann hygðist
haga i'orðum sínum ytra og vís-
indastörfum. Hann sagði meðal
annars:
„Dvöl mín í Noregi mun vara
um fjóra mánuði, og hyggst ég
lengst af dveljast við háskólann
og grasasafnið í Osló og fara
auk þess til Norður-Noregs. Ég
ætla mér að nota tímann í Nor-
egi til þess að fullvinna úr ýms-
um rannsóknum mínum á ís-
lenzkum gróðri, en hér á landi
er fyrir margra hluta sakir ekki
aðstaða til þess að ljúka þeim til
fullnustu. Ég hef einkum feng-
izt undanfarin ár við þrjú verk-
efni af þessu tæi, og er ætlun
mín að velja eitt þeirra til
fullnaðar úrlausnar, en ekki er
ég enn búinn að ráða til fulls
við mig, hvert þeirra það verður.
Verkefni þessi eru hálendis-
gróður, yfirlit yfir íslenzkan
mýragróður og að síðustu gróð-
ur í snjódældum, en snjódældir
kalla grasafræðingar þá staði,
sem snjó tekur mjög seint af; —
er plöntufélagið þar jafnan
mjög frábrugðið því, sem er í
nágrenni þeirra. í þessu sam-
bandi mun ég kynna mér nýj-
ustu aðferðir, sem notaðar eru
í Noregi við plöntulandafræði-
og plöntufélagsfræðirannsóknir,
en í þeim efnum standa Norð-
menn mjög framarlega, svo og
yfirleitt á þeim sviðum, er að
gróðurrannsóknum lúta.
Til Norður-Noregs ætla ég að
fara til þess að kynna mér gróð-
urríki þeirra slóða, sem þar eru
líkastar Islandi, hvað snertir lífs
skilyrði gróðursins, einkum í
hinum nyrztu skógarhéruðum.
Þá mun ég og kynna mér í þess-
ari för nýjustu kennslubækur,
sem notaðar eru í menntaskólum
í Noregi.
Það eru nú liðin um 14 ár síð-
an ég fór til útlanda í þessu
skyni, en síðan hafa rannsóknar-
aðferðir grasafræðinga tekið
ýmsum breytingum. Hér á landi
er líka miklum örðugleikum
bundið að fást við slíkar rann-
sóknir. Engin einasta stór vís-
indaleg flóra er hér til heil og
mikill skortur á nýjum vísinda-
ritum yfirleitt, auk þess sem
trauðla er framkvæmanlegt að
greina ýmsar erlendar jurtir,
sem slæðzt hafa til landsins,
nema völ sé á samanburði í stóru
og vönduðu plöntusafni“.
—Alþbl. 21. marz
Herra Helgi Johnson
85 áray
2. apríl 1951.
Tæpt er vaðið trúðu mér,
tíminn hraðar ferðum.
Kalt er bað þá kulna fer,
ef karlar vaða á skerjum.
Fram hjá skerjum skreið hann
oft,
í skipi móti vindi,
Bárur þó við bæru loft,
braut hann þær í skyndi.
Barnalánið bœtir alt,
bæði fjœr og heima.
Þau sjá um honum sé ei kalt,
sízt mun hann þeim gleyma.
öll þau leggja eitthvað til,
aldraðan föður gleðja.
Góðum skyldum gjöra skil,
grœða hann og seðja.
__+__
Réttum daga tugum tveim, —
töflum æfi saman ber.
Fæddist þú í þennan heim,
til þessa lífs á undan mér.
__+__
Guð ég bið að gæta þín,
góði vinur kœri.
Bregðist þér ei sálarsýn,
þó sjónar bili færi.
BANGSI
Fréttabréf úr nyrztu
byggð íslands
Séra Robert Jack, sóknar-
prestur í Grímsey, hefir
skrifað Tímanum fréttabréf
úr hinu fjarlæga og af-
skekkta prestakalli sínu
norður við heimskautsbaug-
inn. Segir hann í miða, er
fylgdi fréttabréfinu, að hann
hafi aldrei lifað slíkan vet-
ur sem þenna. — Bréfið er
dagsett í Grímsey 31. marz.
Fimbulvetur —
kviðið hagleysi.
Ofan á aflaleysissumar, sí-
felldar rigningar og kulda, má
segja, að veturinn hafi gengið
í garð með haustnóttum. Strax
var snjókoma og frost fylgdi,
svo>að jarðlaust varð, og kindur
voru teknar á gjöf, og hefir þeim
ekki verið sleppt síðan.
Hingað til hefir veturinn ver-
ið vondur, með miklum storm-
um, kulda og snjó — þó að al-
drei liggi mikill snjór í Grímsey
sökum þess, að hann fýkur jafn
óðum í hafið. Það má segja, að
hey sé bæði lélegt og lítið, og
xvíða menn heyleysi, ef tíðar-
farið batnar ekki.
72 heimilisfaslir.
í eyjunni í vetur eru skráðir
72 manns til heimilis, en þó er
ekki nærri svo margt heima.
Yngra fólkið hefir leitað sér at-
vinnu á meginlandinu. Ekki hef-
ir verið viðlit að róa til fiskjar
svo teljandi sé í vetur, sökum
óveðurs.
Fiske-afmælið.
Þrátt fyrir fólksfæð var hald-
ið upp á afmæli Fiske 11. nóv-
ember, eins og Grímseyingar eru
vanir að gera, og stundum hefir
fólkið komið saman í skólahús-
inu, spilað og dansað.
Tregar samgöngur.
Samgöngurnar við landið eru
litlar, miðað við aðra staði á
landinu. Póstbáturinn „Drang-
ur“ frá Akureyri kemur hingað
— þegar veður leyfir — með
þriggja vikna fresti, en 1 júní-,
júlí- og ágústmánuðum kemur
hann út tvisvar á mánuði.
Tvær Grímseyjar.
Það er sagt, að víkingurinn
Grímur fann tvær eyjur, sem
bera nafn hans, enn þann dag í
dag. Önnur er þessi eyja, hin
er ein af Suðureyjum við vest-
urströnd Skotlands, sem heitir
nú orðið Grimsay. — Fyrir
nokkrum árum minnkaði fisk-
urinn svo mikið í kringum
skozku eyjuna, að framtíðarvon-
ir urðu dökkar. En í stað þess
að fara burt, jók fólkið fjárrækt-
ina og flutti inn vélar, og nú í
dag er allt í blóma þar. Ullin er
spunnin, alls konar föt eru prjón
uð í höndum og með vélum, og
skozkir Grímseyingar hafa góð-
ar tekjur. Má vera að við verð-
um að gera slíkt hérna, því að
ekki drepast Grímseyingar ráða-
lausir.
—TÍMINN, 5. apríl
Rovalzos Flower Shop
253 Notre Dame Ave.
WINNIPEG MANITOBA
Bus. Phone 27 989—Res. Phone 36 151
Our Speclaltles:
WEDDING CORSAGES
COLONIAL BOUQtJETS
FUNERAL DESIGNS
Mlsi 1. Chrlstle, Proprletreu
Formerly wlth Robinson & Co.
Minnist
í erfðaskrám yðar.
ifiodern Jetvcllers
678 Sargent Avenue
Repairs to all makes o/
WATCHES, CLOCKS,
JEWELLERY AND
RONSON LIGHTERS