Lögberg - 11.10.1951, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 11. OKTÓBER, 1951
*
5
w'wwvvvvvvvwvirvwwwwwv*
LVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
ELZTU ÍSLENZKU BIBLÍURNAR
Margir munu eiga gamlar og
fágætar íslenzkar bækur í fór-
um sínum, sem þeir sennilega
munu gefa, fyrr eða síðar, deild-
inni okkar íslendinga við Mani-
toba háskólann. Þar eiga þær
heima og þar geymast þær ó-
hultar um alla framtíð. Til dæm-
is myndi það auka á hróður
deildarinnar, að eiga allar elztu
íslenzku biblíurnar því þær eru
merkar íslenzkar menningar-
menjar. Hér fara á eftir ýms
heiti, sem þessum biblíum hafa
verið gefin og útgáfuár þeirra:
1. Guðbrandarbiblía 1 5 8 4.
Fyrsta heildarútgáfa ritningar-
innar, gefin út af Guðbrandi
biskup Þorlákssyni að Hólum.
Að prentun biblíunnar unnu
„sjö sveinar í tvö ár“. Hún er
1444 blaðsíður að stærð. Sumir
segja að upplag biblíunnar hafi
verið 500 eintök, en aðrir 1000
eintök. Verð hennar var hátt
(8—12 dalir, eftir bandi, þ. e.
2—3 kýrverð).
2. Þorláksbiblía, 1644. Gefin
út af Þorláki biskup Skúlasv)ii
að Hólum.
3. Steinsbiblía, 1728. Gefin út
af Steini Jónssyni biskup að
Hólum.
4. Waysenhúsbiblía, 1747. Gef-
in út undir umsjón Jóns Þor-
kelssonar í Kaupmannahöfn.
5. Harmagrútsbiblía, 1813. Gef-
in út í Kaupmannahöfn. Var
gefið nafnið vegna prentvillu:
„Harmagrútur Jeremiæ“, í stað
Harmagrátur Jeremiæ.
6. Biblía, 1841. Gefin út í Við-
eyjarklaustri af O. M. Stephen-
sen.
☆
SVAR
Fyrir nokkru síðan var þess
getið í þessum dálkum, að um
400,000 giftar konur í Canada
stunduðu nú atvinnu utan heim-
ilis. Flestar þessar konur eru
sennilega tarnlausar eða börn
þeirra eru uppkomin og fyrir
þær konur er það enginn vandi,
að taka að sér slík störf, meira
að segja er það æskilegt að þær
taki að sér nýtileg störf í stað
þess að eyða miklum tíma í iðju-
leysi og fánýtar skemtanir. —
Hins vegar var það í greininni
talið þjóðfélaginu hættulegt ef
mæður, er eiga ung börn, væru
nauðbeygðar til að ganga út í
vinnu vegna þess að kaupgjald
heimilisföðursins hrekkur ekki
fyrir þörfum heimilisins sökum
hinnar hækkandi dýrtíðar. í
greininni var það og sterklega
tekið fram, að hver einasta móð-
ir ætti að eiga rétt til þess að
sinna sjálf börnum sínum eftir
þörfum, og að hvert einasta
barn ætti að fá að njóta um-
önnunar móður sinnar, svo
framarlega sem hún er á lífi og
er fær um að annast það. Það
hefir verið oftar en einu sinni
bent á það í þessum dálkum, að
barnið þarfnast umfram alt
ástúðar og umhyggju móður-
innar.
Að lokum var bent á það í
ofnannefndri grein að ef nauð-
synlegt væri að mæður stund-
uðu vinnu utan heimilis, ætti að
setja á stofn nægilega mörg dag-
heimili fyrir börn, svo að mæð
urnar þyrftu ekki að hafa á-
hyggjur út af þeim meðan þær
væru við vinnu sína. I tilefni af
þessu fékk ég bréf frá einum
lesanda mínum, sem er víst
kommúnistatrúaður, og að sjálf-
sögðu snýr hann orðum mín-
um við, eins og þeirra manna
er vísa, og hlakkast yfir því, að
nú sé ég loksins farin að mæla
með “The Russia n method of
dealing wit'h w o m e n and
children!”
Og hvaða aðferðum beita
kommúnistar við konur og
Fíllinn er þarfur þjónn
Ýmislegt um tamda fíla og vilta
börn? Þeir stefna að því mark-
vist að slíta allar mæður frá
börnum sínum; gjalda mönnum
þeirra svo lágt kaup, að þær
verða nauðugar viljugar að
ganga út í hvaða erfiðisvinnu,
sem þeim býðst, en börnunum,
jafnvel hvítvoðungum er hrúgað
inn í hina svokölluðu „Créches“
eða vöggustofur og barnagarða.
Orsök dýrtíðarinnar hér í
landi er ekki sízt sú, að stjórn-
in er nauðbeygð að leggja
þunga skatta á almenning til
þess að standa straum af her-
vörnum landsins gegn stríðs-
ógnum kommúnista. Ef ekki
væri fyrir það, að kommúnisjar
héldu áfram vígbúnaði sínum
eftir síðasta stríð og lögðu og
eru að íeyna að leggja undir sig
varnarlausar þjóðir, myndi eng-
in þörf vera hér til að búast til
varnar gegn þeim og almenn
vellíðan myndi ríkja í landinu.
Og þá væri og sennilega engin
þörf hér fyrir nokkrar mæður
að ganga út í vinnu. Þær, sem
þess þurfa, eru mjög fáar af
heildinni; þær eru næstum
undantekningar, en á meðan
nokkrar konur eru í þeim
kringumstæðum, ættu þær vit-
anlega að fá einhverja aðstoð til
þessað tryggja það að börn
þeirra séu óhult meðan þær
eru að heiman.
Meiri hluti rússneskra mæðra
vinnur utan heimilis og þær eru
nauðbeygðar til þess að vinna
verk, sem hér eru talin einungis
við hæfi karlmanna vegna þess
hve þau eru erfið; þær vinna
við smíðar, járnbrautir, skógar-
högg, uppskipun, stáliðnað, vega
gerð og jafnvel í námunum.
Frönskum námumanni, sem
kom til kolanámanna í Gpr-
lovka og Don Basin, ofbauð að
sjá konur, sumar komnar yfir
sextugt, vera við vinnu í nám-
unum.
Sovietkonan vinnur ekki ein-
ungis á við karlmann allan dag-
inn, hún verður einnig að laga
mat, þvo og bæta og standa
lengi í röðinni fyrir utan búð-
ina til þess að ná í nauðsynja-
vörur sem hún þarfnast. Þar að
auki verður hún að sjá um litla
grænmetisgarðinn, en án hans
gæti fjölskyldan varla haldið
sér lífinu. Þegar hún loks getur
lagst til hvíldar yfir sig komin
af þreytu, ber hún kvíðboga
fyrir því að hún vakni ekki til
þess að komast í vinnu í tæka
tíð, því hún á enga vekjara-
klukku. Ef hún er 20 mínútum
of sein í vinnu, er hún sektuð
og ef hún verður oft sein, er
hún send í fangabúðir.
Enn er til fámenn stétt kvenna
í Rússlandi, sem eru svo ham-
ingjusamar að tekjur eigin-
manna þeirra eru það háar að
þær geta verið heima og sinnt
hinum eðlilegu móðurskyldum
sínum. í þeim hóp eru konur
liðsforingjanna í Rauða hern-
um. Nú virðist hafin skipulegur
áróður til þess að knýja þær til
að vinna við utan heimilisstörf.
í blaði hersins, Red Star, 20. á-
gúst, 1950, er skýrt frá því hve
hneykslaður fréttaritari frá
blaðinu hafi orðið, þegar hann
heimsótti Major Burakov, verk-
fræðing, í íbúð hans, og komst
að því að konan hans var út-
skrifuð frá Polytechnic Institute,
en var nú húsmóðir.
„Ég býst við að hægt sé að
segja um þig“, sagði fréttaritar-
inn við hana, „að stjórnin hafi
varið miklum peningum í það
að menta sérfræðing, en að sér-
fræðingurinn hafi skilið við
verkstæðið til að fara í eld-
húsið“.
Konu verkfræðingsins sárnaði
og hún svaraði: „Heimili er líka
ÞAÐ MUN óhætt að fullyrða, að
ef fíllinn væri á stærð við hús-
dýr, þá mundi hann vera í mes‘tu
afhaldi meðal mannanna. Hann
er vinfastur, glaðlyndur, þrek-
mikill og gáfaður. Þeir, sem hafa
athugað fíla manna bezt, geta
eigi nógsamlega dáðst að þeim.
Þrjú fílakyn eru til í heimin-
um, tvö í Afríku og eitt í Asíu.
En Asíufíllinn skiptist aftur í
fjórar kynkvíslir, indverska fíl-
inn eða Burma-fílinn, Ceylon-
fílinn, Malaja-fílinn og Sumatra
fílinn. Allir hafa þeir miklu
minni eyru heldur en Afríku-
fílarnir, og kvenfílarnir í Asíu
hafa engar höggtennur. Full-
orðinn Afríku-fíll er líka nær
helmingi stærri en Asíu-fíll og
miklu hættulegri viðureignar.
Þeir sjá yfirleitt illa, sjá tæþ-
lega mann á tuttugu metra færi,
en þeir eru þefnæmir og geta
fundið þef af mönnum á 1000
metra færi.
Sumir segja, að Afríku-fíllinn
sé ekki jafn gáfaður og kynbróð-
ir hans í Asíu, en sannanir vant-
ar fyrir því. Hitt er víst, að
hann er margfalt duglegri. Á-
stæðan til þess að Afríku-fíllinn
hefir ekki verið taminn öldum
saman eins og ind^verski fíllinn,
er engin önnur en sú, að Svert-
ingjar hafa hvorki haft lag né
þolinmæði til þess. En nú er
sagt að flytja eigi fílatemjara
frá Asíu til Tanganyika og Suður
Rhodesiu, til þess að temja fíla
þar, en ekki er vitað, hvort úr
því verður. Belgiska stjórnin
hefir þegar um hálfa öld haft
fílatamningaskóla í Gangala na
Bodio, sem er rétt hjá landa-
mærum Sudans. Leopold kon-
ungur II. stofnaði þennan skóla
árið 1900. Þarna eru 40—60 fílar
tamdir árlega.
Það er á allra vltorði, að vilt-
um dýrum fækkar nú mjög í
heiminum. Þau hafa verið veidd
og maðurinn hefir hrakið þau
frá heimahögum sínum. En nú
er reynt að bæta úr þessu með
því að láta dýrin hafa friðland
á sérstökum slóðum. Þar á með-
al má nefna Wanike Game frið-
landið í Suður-Rhodesiu. Nú
hefir fílum fjölgað þar svo mjög,
að hætt er við að þeir fari að
dreifast þaðan og leita sér sjálf-
ir að nýjum högum. Árið 1944
var talið, að þarna mundu vera
um 2000 fílar. En hjörðin var
ekki alltaf jafn stór, því að um
rigningartímann fluttu þeir sig
til Bechuanalands í hópum. Nú
eru þeir farnir að slá sér norður
1 á bóginn, að bökkum Zambesi-
fljóts.
í Indlandi hefir fílum fækkað
stórkostlega með aukinni menn-
ingu þar í landi. Víða er hann
nú talinn óþarfur, því að trakt-
orar hafa tekið við störfum hans.
Það er einnig sagt að hvinur-
inn af sífeldri umferð flugvéla,
hræði dýrin mjög, og það verði
þess valdandi að viðkoman hafi
stórum minnkað. I Burma er
talið að séu 6000 fílar.
Ekkert húsdýr er jafn hand-
gengið tamningamanni sínum
eins og fíllinn, enda er talið
heppilegast að fíllinn og sá, sem
á að stjórna honum alist upp
saman. Það er oft að drengur og
fíll, sem eru jafngamlir, verða
leikbræður í æsku. Vináttan
mikilsvert. Þar að auki er ég að
ala upp tvö börn“.
Red Star blaðinu fanst þessi
málsvörn konunnar fyrirlitleg:
„Það vita allir, að börnin ment-
ast bezt með því að foreldrarnir
gefi þeim gott fordæmi með því
að vinna bæði. Hvað veit annars
Natalya Pavlovna (Burakov) um
uppeldi og mentun þegar hún
sjálf rækir ekki sína aðalskyldu
við þjóðfélagið?“
Þessum aðferðum beita nú
kommúnistar við konur og börn
á Rússlandi.
(Síðari hluti þessarar greinar
er þýðing úr grein eftir Dr.
Watson Kirkconnell).
helzt, og þegar báðir hafa náð
fullorðins aldri og fíllinn fer að
vinna, þá stjórnar vinur hans
honum. Það er margt líkt með
fílnum og manninum og þó
þetta helzt að báðir ná þroska á
sama tíma og verða hér um bil
jafngamlir.
Fíllinn er í blóma aldurs síns,
þegar hann er 30—35 ára. En
þegar hann er sjötugur er hann
orðinn hrumur og veit þá að
hann á ekki samleið með hjörð-
inni. Hann tekur sig þá út úr
og fer einn síns liðs. Heldur
hann sig þá oft á fljótsbökkum,
þar sem mjúkur gróður er, og
oft verða ævilok hans þau, að
hann druknar þegar flóð kemur
í fljótið.
Það er mjög auðvelt að temja
fíla ef þeir nást mjög ungir. En
ef þeir eru orðnir 15—16 ára,
eru þeir ekki lambið að leika
við. Er þá leitað aðstoðar aldr-
aðra taminna fíla til þess að
kenna þeim og venja þá við
ófrjálsræðið.
Viltir fílar fara mjög dult með
ástalíf sitt og enginn fíll má
vera við þegar móðir elur af-
kvæmi. En sérstakir fílar úr
hjörðinni eru þá settir á vörð,
til þess að sjá um að móðirin
verði ekki fyrir neinu ónæði. Og
þegar það er kunnugt að nýr fíll
er fæddur, er því t.ekið með
mikilli gleði, og hjörðin öll öskr-
ar og stappar niður fótunum,
svo að jörðin skelfur. Það gera
þeir til þess að fæla burtu tígris-
dýr, sem alltaf sitja um nýborna
kálfa. Þó er talið að nær fjórði
hver kálfur í Burma verði tígris-
dýrum að bráð.
Margar sögur eru sagðar um
greind fíla, bæði taminna og ó-
taminna. Þessi saga er frá Suður
Rhodesiu:
Ferðamenn á bíl vissu ekki
fyrri til en þeir voru komnir inn
í miðja fílahjörð. Þeim kom
saman um að staðnæmast og láta
ekkert heyrast í vélinni. Væntu
þeir þess,.að fílarnir mundu þá
fara. Og til þess að flýta fyrir
því og reka þá á flótta, fann einn
upp á því að skjóta upp í loftið.
En ein fílkýrin lét sér ekki
bregða. Hún réðist aftan á bíl-
inn og hratt honum áfram með
svo miklu afli að öllum þótti
nóg um. Bílstjórinn sá þá ekki
annað fangaráð en að setja vél-
ina í gang og láta bílinn fara
eins og hann komst.
Ef þig skyldi langa til að sjá
fíla við vinnu, þá verðurðu að
koma á vinnutíma. Það er þýð-
ingarlaust fyrir þig að koma
nokkrum mínútum eftir 12, ef
miðdegishvíld hefst klukkan 12.
Fílarnir neita algjörlega að
vinna yfirvinnu, og er það sama
sagan í Indlandi, Burma og
Afríku. Þeir vita allir upp á hár
hvenær hvíldartími á að byrja
og þá hætta þeir hvernig sem á
stendur. Einu sinni ætlaði mað-
ur nokkur í Stanleyville í Afríku
að láta tvo fíla vinna einnar
stundar yfirvinnu. Þeir neituðu
báðir að hlýða. Þá reyndi mað-
urinn að múta þeim með banön-
um. Annar þeirra féll fyrir
freistingunni og byrjaði að
vinna, en hinn varð öskuvondur,
stappaði niður fótunum og öskr-
aði af bræði til að sýna það, að
hann léti ekki múta sér til að
brjóta umsamdar reglur.
Flugur áreita fíla mjög, og ef
þeir ná ekki að klóra sér á ein-
hverjum stað, brjóta þeir grein
af tré og klóra sér með henni.
Bjöllur eru settar á unga fíla í
tamningu, en þeir hafa það til
að slíta þær af sér og stelast síð-
an inn í ávaxtagarða.
W i 11 i a m hershöfðingi hefir
skrifað bók um fíla og segir þar
meðal annars: „Fíllinn lærir
eins lengi og hann lilir, því að
hann hugsar. Viltur hundur
kemst ekki í hálfkvisti við fíl
um vitsmuni“. Hann segir eina
sögu til sannindamerkis um það
að fílar skilji það, sem við þá
er sagt. Maður á fílsbaki skipaði
honum að rétta sér spjót sitt,
sem lá á jörðinni. Fíllinn tók upp
spjótið og rétti manninum svo
að fjöðrin vissi að honum. Þá
lét reiðmaðurinn skammirnar
dynja á honum fyrir heimskuna
og skipaði honum að rétta sér
skaptið. Fíllinn sneri spjótinu í
rananum og rétti manninum
skaptið. ,
Einu sinni lentu fílkýr og
kálfur í flóði og straumurinn var
svo mikill að við sjálf lá að hann
sópaði kálfinum með sér. Þá brá
kýrin rananum utan um kálfinn
og lyfti honum upp á klett, þar
sem honum var óhætt.
Fílar eru duglegir að synda
og menn vita dæmi þess, að þeir
hafa synt mílu vegar. En þegar
þeim er sundriðið þá hafa þeir
það til að stinga sér á kaf til þess
að hrekkja reiðmanninn. En
maðurinn gerir alltaf ráð fyrir
þessu og hann dregur djúpt að
sér andann áður en fíllinn fer í
kaf, svo að þetta gerir honum
ekkert til, því að fílar geta ekki
staðið lengur á öndinni en menn.
Mjög eru fílar þorstlátir. Það
er talið að fullorðinn fíll geti
drukkið 600—700 lítra í einu, en
meðal vatnsskammtur fíls á
dag er um 250 lítrar. Mikla á-
nægju hafa þeir af því að baða
sig og ef vatnið er ekki nógu
djúpt til þess að þeir fari í kaf,
þá sjúga þeir vatn upp í ranann
og gusa því á sig líkt og þeir fái
sér steypibað.
—Lesb. Mbl.
Fiskaflinn 50,000
lestum meiri en í fyrra
Fiskaflinn í júlí 1951 varð
64.632 smálestir, þar af síld
33.418 smálestir en til saman-
burðar má geta þess, að 1 júlí
1950 var fiskaflinn 33.462 smá-
lestir, þar af síld 15.475 smá-
lestir.
Fiskaflinn frá 1. janúar til 31.
júlí 1951 varð alls 251.710 smá-
lestir þar af síld 34.125 smálestir,
en á sama tíma 1950 var fiskaf-
inn 199.567 smálestir, þar af síld
15.647 smálestir og 1949 var afl-
inn 187.733 smálestir, þar af síld
6.341 smálestir.
Hagnýting þessa afla var sem
hér segir (til samanburðar eru
settar í sviga tölur frá sama
tíma 1950):
ísvarinn fiskur 26.830 (26.802)
smálestir, til frystingar 74.752
(44.940) smálestir, til söltunar
51.120 (87.669) smálestir, til
herzlu 6.204 (475) smálestir, í
fiskimjölsverksmiðjur 56.564
(22.608) smálestir, annað 2.115
(1.426) smálestir, síld til söltunar
6.440 (1.012) smálestir, síld til
frystingar 235 (478) smálestir,
síld til bræðslu 27.450 (14.157)
smálestir.
Þungi fisksins er miðaður við
slægðan fisk með haus að undan-
skilinni síld og þeim fiski, sem
fór til fiskimjölsvinnslu, en hann
er óslægður.—TÍMINN, 13. sept.
Ráðvandasti maðurinn í New York
Maður nokkur frá Sandvíkur-
eyjum, 67 ára gamall, Frank
Greges að nafni, skálmaði upp
og niður Wallstreet í New York,
berandi auglýsingarnar sínar.
Alt í einu rak hann fótinn í dá-
lítinn böggul, og er betur var
að gætt, voru það verðbréf,
42000 dollara virði. Útanáskrift
var á bögglinum og hann fór
tafarlaust til bankans Belden &
Co. og afhenti peningana, því að
sá banki var eigandi þeirra.
Þeir þökkuðu honum, en létu
hann engin fundarlaun fá.
En blöðin komust samt á snoð-
ir um þetta og rituðu langar
lofgreinar um Greges. Hann var
kallaður ráðvandasti maðurinn
í New York, kvikmynd tekin af
honum í vikublöðunum; hann
talar í útvarp um, hvernig það
sé að finna fé — og skila því.
Hann er dagsins konungur.
Blöðin eru steinhissa á, að
Belden & Co., hefir ekki goldið
honum fundarlaun. Bankamenn-
irnir fá samvizkubit af því, gera
boð eftir honum og gefa honum
fríða fúlgu af peningum og
veita honum þar að auki fasta
stöðu og skrifstofu og allan út-
búnað, sem stöðunni hæfði.
Þetta var nú ein óslitin sólar-
sága. En nú fór að slá 1 harð-
bakka fyrir honum.
Greges hafði aldrei étið reglu-
lega máltíð árum saman, át nú
yfir sig og varð taugaveiklaður.
Og ekkert botnaði hann í því,
að menn skyldu ekki hafa hann
í hávegum sem áður. Hann var
daglega að fletta dagblöðunum,
til að finna þar myndina af sér
og leitzt ekki á blikuna, þar sem
enginn varð til þess að minnast
á hann. Einu sinni komu frétta-
snatar og blaðaljósmyndarar til
Belden & Co. Hann gaf sig þá
fram allur Ijómandi af gleði; en
hann varð fyrir sárum vonbrigð-
um, því að hann varð þess var,
að þeir voru að hitta banka-
stjóra í alt öðrum erindum en
að taka mynd af honum.
Hann fór nú að verða undar-
legri með hevrjum deginum,
sem leið, og að lokunx heldur
hann að hann sé Drottinn' sjálf-
ur. Hann situr með nokkrum
vinum á matsöluhúsinu, þar
sem hann býr, og segir, að hann
geti sannað, að hann sé Guð. „Ég
þarf ekki nema að líta á ein-
hvern mann og hrópa: „Þú skalt
deyja!" Þá deyr hann. í sömu
andránni gengur einn vinur
hans inn, J. Gryzvackz; Sand-
víkingurinn hefur sig þá upp og
hrópar með hræðilegri röddu:
„Þú skali deyja!" Og sjá, Gryz-
wackz fellur kylliflatur á gólf-
ið og er öenduf.
Nú er aftur farið að minnast
á ráðvandasta manninn í New
York. Maðurinn, sem drepinn
var, var þá krufinn og kom þá
í ljós, að hann hafði gengið með
hættulegan hjartasjúkdóm. —
Greges var þá sendur á geð-
veikrahælið, til þess að hann
skyldi ekki gera meira ilt af sér.
Yfirlæknirinn segir þá, að
maðurinn hafi orðið vitstola af
því, hve mikið hafi verið haft
við hann; svo hafi það stutt að
því, að hann át yfir sig. Kröft-
ugi maturinn, sem honum var
borinn ,svona skyndilega, hafi
framleitt svo mikið blóð, að
hinu veika hjarta hans, hafi orð-
ið um megn að koma því áleiðis.
Svo hafi það lagst á heilann og
nú sé vafasamt, hvort hann nái
sér nokkurn tíma aftur.
Svona ömurlega fór þá fyrir
ráðvandasta manninum í New
York.
Free
Winter Storage
Send your outboard motor in now and have
is ready for Spring.
Free Kstimate on Repairs
Specialists on . . .
Johnson - Evinrude & Elto Service
BREEN MOTORS Ltd.
WINNIPEG
Phone 927 734